گفتاری کوتاه پیرامون اب و هوا و تغییرات اقلیمی در دامغان (قسمت دوم) با این توصیف کوتاه شهرستان دامغان را می توان در تقسیمات جغرافیایی و به لحاظ موقعیت و ناهمواری های جغرافیایی ان،  دوری از دریاها و جریانات هوایی آن،  وزش بادهای طولانی، ارتفاعات ان و بیابان های وسیع ان،  دارای اب و هوایی نسبتا خشک و کم باران دانست و به عبارتی جزء مناطق نیمه خشک با آب و هوائی نیمه بیابانی و حتی بخشی بیابانی محسوب نمود،  اما به علت وسعت زیاد طولی آن (حدود ۲۸۰ کیلومتر) و وجود عوارض گوناگون طبیعی از جمله ارتفاعات بلند در نواحی شمالی و مجاورت با دریای خزر، پستی ها، کویر،  دشت ها،  صحراهاو بیابان های وسیع در داخل فلات و جنوب خود، از  هر یک از این ویژگی ها،   اقلیمی جداگانه ساخته و ضرورتا از  آب و هوائی متنوع و متفاوت برخوردار است که این ویژگی شهر و سرزمینمان را در زمره شهرهای نادر ایران بلکه دنیا قرار داده است و ان را از سایر قسمت ها و شهرهای ایران متمایز می سازد.   در مجموع هر چند گستردگی اقلیمی شهرمان متفاوت و متنوع است،  ولی با این حال می توان آن را به ۴ ناحیه آب و هوائی تقسیم کرد. ۱.... اب و هوای سرد کوهستانی. درجه حرارت و میزان بارندگی با ارتفاع رابطه ای مستقیم دارد.  این رابطه بدین صورت است که هر چه ارتفاع افزایش یابد درجه هوا کاسته می شود (به ازا، هر ۱۰۰ متر نیم درجه)  اما میزان بارندگی افزایش می یابد.  این ناحیه سردسیری شامل قله ها و دامنه های کوههای سترگ بادله،  گاوکشان،  چالویی،  کرکسی،  کهکشان،  شاهدار کوه،  بزرم و.... است که در مسیر بادهای مرطوب خزری قرار دارند که ارتفاع انها بالاتر از ۳۳۰۰ متر می باشند و همانند سدی بلند و مستحکم دریای خزر و استان های گلستان و مازندران را از نواحی پست و بیابانی دامغان جدا جدا ساخته اند. میزان بارندگی سالانه این ناحیه که عمدتا بصورت برف است،  بیشتراز سایر نواحی کوهستانی دامغان است و مقدار ان از ۲۰۰ میلی متر تا ۴۰۰ میلی متر در نوسان است و زمان ریژش برف و یخبندان در این قله ها معمولا از ابان ماه آغاز و تا اردیبهشت ماه به تناوب ادامه می یابد و تا اوایل دوره گرم در قله ها انباشته می باشند. ناحیه سرد کوهستانی دامغان شامل ارتفاعات بهم پیوسته و برخی کوههای منفرد است که از کوههای بزرم و مهتاب در تویه دروار و غرب دامغان شروع شده و در جهت شرقی تا سلسله کوههای طزره و در شمال به  دیباج و تویه رودبار و بادله امتداد می یابد که این ناحیه کوهستانی مرتفع در واقع  دروازه ورودی به مناطق شمالی و استان های سرسبز گلستان و مازندران است. پر بارش ترین و خنک ترین قسمت های شهرستان را می توان در این ناحیه تجربه کرد. شرایط خاص اب و هوائی این ناحیه ضرورتا باعث گردیده تا تمام دامنه های جنوبی این کوهستان پر باران تر و سرسبزتر از فلات شهرستان باشد و نیز زمینه طراوت طراوت کوهستان و چمنزارها و بوجود آوردن جنگل های سوزنی برگ و پهن برگ در دامنه های شمالی و جنوبی خود شده اند. این کوههای سترگ کانون اصلی رودخانه های دائمی چشمه علی، تویه دروار و شش آسیاب هستند و شبکه آب های روان این کوهستان به دو قسمت عمده تقسیم می شوند. قسمتی به دامنه های جنوبی سرازیر شده و حوضه ابریز و آبخوان چشمه ها و رودخانه هایی چون چشمه علی و تویه دروار را تشکیل می دهند و قسمتی دیگر به سمت شمال خود سرازیر می شوند مانند کوههای طزره که به منطقه مجن، کوههای بادله به رودخانه زروم و سپس به نکا رود و کوههای حاجی کرد در منطقه چنگی که به رودخانه سیاه خانی و بهشهر جریان می یابند.. مصطفی سعیدی    (ادامه دارد) .

تصویر بالا...  سد نسروا در دامنه های غربی کوه امام زاده ابوالقاسم (دیباج) تصویر پائین... خروجی و محل سرریز سد نسروا حفظ و تامین آب  از منابع کوهستانی باید از جمله اولویت های برنامه ریزان شهرمان باشد

تصویر بالا.... نمای غربی از سلسله کوههای ارزشمند دیباج. تصویر پائین.... مرتع سرسبز و روحپرور تور بار در دیباج. هرچند در صد بارش ها از سالی به سال دیگر متفاوت است اما باید میزان انحراف از میانگین را طی چند سال رصد کرد و بر اساس نتایج نسبی به دست امده در برنامه ریزی های خود از ان استفاده نماییم

تصویری فرح انگیز از پیست برفی جاده دیباج به گلوگاه

تصویر بالا.... تصویری سربی از سلسله کوههای  آهوانو. تصویر پائین.... سد شورانگیز اهوانو. شرایط اقلیمی در فلات ایران و شهرمان همانند جیب همگی ماست که گاهی پر پول و گاهی کم پول و گاهی هم خالی است اما انسان عاقل ان است که جیب خود را خوب مدیریت کند تا کم نیاورد و نباید همه اشتباهات خود در حوزه زندگی و آب را ناشی از تقدیر و خشکسالی بدانیم. این ساده ترین راه توجیه اشتباهات ماست

تصویر بالا.... ارتفاعات کوه میدانک در بادله. تصویر پائین.... رودخانه اسپیرو. آب چشمه و رودخانه اسپیرو که متعلق به مردم شهرمان است متاسفانه به علت برنامه نداشتن در حوزه اب به رودخانه زاروم در روستای بند بن ریخته می شود و پس از طی چند صد متر به زمین فرو میرود و آب گم می شود

تصویر بالا.... ارتفاعات مشحون از برف سیاهپره در منطقه کندر کوه. تصویر پائین..... دره تماشایی سیاهپره

تصویر بالا.... منطقه ارزشمند کجین دشت در بادله. تصویر پایین...... سرای مادری ما،  چشمه علی. عمده اب چشمه علی ظاهرا از حوزه آبریز و ابخوان کجین دشت است که متاسفانه باحفر چندین و چند حلقه چاه در حوزه ابخوان چشمه،  عده ای سودجو  درصد خشکاندن چشمه علی هستند و متاسفانه هیچکس نیز جوابگوی این فاجعه بزرگ زیست محیطی در دامغان نیست

تصویر بالا..... منطقه بقنه و کوه سترگ حاجی کرد. تصویر پایین... رودخانه و حاشیه جنگل سیاه خانی. متاسفانه این اب هم که سرشاخه اصلی ان متعلق به شهرمان می باشد در منطقه پابند به رودخانه زاروم ریخته می شود و پس از چند صد متر جریان،  گم و خاموش می شود

تصویر بالا.... سلسله کوههای تماشایی طزره (آلپ ایران). تصویر پائین..... مزارع گندم و کلزا و باغ های پسته در روستای برم. رهاورد کوههای سترگ و ارزشمند شمالی دامغان. ابادانی،  ثروت،  تمدن،  فرهنگ،  و در یک کلمه زندگی برای همه موجودات  است که باید قدر و ارزش ان را پاس بداریم

تصویر بالا.... کوه رویائی و تماشایی نقاره خانه در دیباج تصویر پائین.... سد ارزشمند لار کوه در دیباج. با توجه به شرایط حاد ایجاد شده در حوزه اب که عمدتا ناشی از بی برنامه بودن و کم توجهی به این حوزه بوده است باید نقش اب و هوا در فرایندهای برنامه ریزی توسعه شهرمان،  در اولویت باشد و همه موضوعات دیگر فرع بر موضوع آب می باشند