توحید افعالی و افعال توحیدی
🔸 قرنهاست که علمای مسلمان در کنج حجرههای خود درگیر مباحث فلسفی و کلامی حول محور اصول اعتقادی اسلام از جمله اصل #توحید و مراتب آن هستند، فارغ از اینکه آیا این مباحث در این سطح، دردی از کف جوامع مسلمان و حکمرانی اسلامی دوا میکند یا خیر.
به عنوان نمونه، توحید را به دو بخش نظری و عملی و چهار مرتبه توحید ذاتی، صفاتی، عبادی و افعالی تقسیم کردهاند و سپس در موضوع توحید افعالی به نزاع با هم پرداختهاند و وارد بحثهایی از قبیل جبر و اختیار شدهاند ( دعوای اشاعره و معتزله ). این در حالی است که پیامبر اسلام(ص)، توحید را در عبارت « لا اله الا الله» خلاصه میکند و میفرماید « قولوا لا اله الا الله تفلحوا». البته این عبارت صرفاً یک مسئله اعتقادی و ذهنی محض نیست، بلکه منشأ دو فعل است، یک نفی و یک اثبات ( نفی همه الهها و اثبات الله) بنابراین توحید فقط عبارت نیست از اعتقاد به خدا؛ بلکه توحید عبارت است از کفر به طاغوت و سپس اعتقاد به خدا، کما اینکه «فمن یکفر بالطّاغوت و یؤمن باللّه فقد استمسک بالعروة الوثقی»
🔸 امام خامنهای حقیقت توحید را #مبارزه میدانند و میفرمایند: « لازمه توحید این است که انسان در مقابل زورگویی ظالم به مظلوم بِایستد؛ حقیقت توحید این است. ما اگر چنانچه به توحید اعتقاد داریم، نمیتوانیم زیر بار ظلم برویم، نمیتوانیم در مقابل ظالم نَایستیم، این طبیعت توحید است. بدون مبارزه حق، باطل مجبور به عقبنشینی نمیشود». (۱)
🔸 بنابراین توحید یعنی مبارزه، مبارزه بین دوگانههایی که به «ثنویتهای توحیدی» معروفند و یک طرفش ابتدائا باید نفی و از مناسبات اجتماعی جامعه اسلامی حذف شوند و سپس طرف دیگر اثبات. ( و این چیزی است که منطبق با فطرت انسانها و مورد قبول آحاد جامعه است). از این رو هر اقدامی که در راستای نفی طرف اول و سپس اثبات طرف دوم دهها مورد ثنویت توحیدی که در قرآن و احادیث به آنها اشاره شده، انجام شود یک «فعل توحیدی» محسوب میشود.
🔸 آیا بهتر نیست به جای اینکه نوجوان دانشآموز را مجبور به حفظ بحثهای پیچیده و فلسفی مراتب توحید و مراتب شرک کنیم ( که آن هم فقط تا روز امتحان به خاطر دارد) برای او از
مبارزه با کذب و دروغ برای تحقق صدق و راستی،
مبارزه با شر برای تحقق خیر،
مبارزه با پیمانشکنی برای تحقق وفاداری،
مبارزه با ذلت برای تحقق عزت،
مبارزه با جور برای تحقق عدل،
مبارزه با ظلم برای تحقق قسط،
مبارزه با ناامیدی برای تحقق امید و ...
بگوییم و پس از قبول این موارد، آنگاه با او از
مبارزه با حرام برای تحقق حلال،
مبارزه با باطل برای تحقق حق،
مبارزه با کفر برای تحقق ایمان
حرف بزنیم؟
🔸 امام خامنهای سالها پیش در جمع نخبگان حوزوی به آنها تذکر میدهد: « نقص فلسفه ما این است که #امتداد سیاسی و اجتماعی ندارد. فلسفههای غربی برای همه مسائل زندگی مردم، کم و بیش تکلیفی معیّن میکند: سیستم اجتماعی را معیّن میکند، سیستم سیاسی را معیّن میکند، وضع حکومت را معیّن میکند؛ اما فلسفه ما بهطور کلّی در زمینه ذهنیّاتِ مجرّد باقی میماند و امتداد پیدا نمیکند. شما بیایید این امتداد را تأمین کنید؛ کما اینکه خود «توحید» یک مبنای فلسفی و یک اندیشه است؛ اما شما ببینید این توحید یک امتداد اجتماعی و سیاسی دارد. «لاالهالا ّاللَّه» فقط در تصوّرات و فروض فلسفی و عقلی منحصر و زندانی نمیماند؛ وارد جامعه میشود و تکلیف حاکم را معیّن میکند، تکلیف مردم را معیّن میکند. میتوان در مبانی موجود فلسفىِ ما نقاط مهمّی را پیدا کرد که اگر گسترش داده شود و تعمیق گردد، جریانهای بسیار فیّاضی را در خارج از محیط ذهنیّت بهوجود آورد و تکلیف #جامعه و #حکومت و #اقتصاد را معیّن کند. دنبال اینها بگردید، این نقاط را مشخّص و رویشان کار کنید. این، یکی از کارهای اساسی است. این کار را هم هیچکس غیر از شما نمیتواند بکند؛ شما باید این کار را انجام دهید» (۲) از آن دیدار و تذکر، بیست و یک سال میگذرد. امروز ببینید آن نخبگان حوزه با این خواسته امام جامعه چه کردند.
🔸 چند روز پیش نیز در دیدار با اعضای مجلس خبرگان، ایشان تأکید کردند: « هدف انقلاب اسلامی را اگر بخواهیم به طور خلاصه عرض کنیم، عبارت است از محقّق کردن توحید در زندگی مردم» (۳)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. بیانات در دیدار مردم استان ایلام، ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۳
۲. بیانات در دیدار جمعی از نخبگان حوزوی، ۲۹ دی ۱۳۸۲
۳. بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۱۷ آبان ۱۴۰۳
@Ebrahim_Nowrouzi