🌱 به نام حق
✅ اقتصاد اسلامی در کلام امام صادق علیهالسلام
اَلْعَيَّاشِيُّ فِي تَفْسِيرِهِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ :
أَ تَرَى اَللَّهَ أَعْطَى مَنْ أَعْطَى مِنْ كَرَامَتِهِ عَلَيْهِ وَ مَنَعَ مَنْ مَنَعَ مِنْ هَوَانٍ بِهِ عَلَيْهِ كَلاَّ وَ لَكِنَّ اَلْمَالَ مَالُ اَللَّهِ يَضَعُهُ عِنْدَ اَلرَّجُلِ وَدَائِعَ وَ جَوَّزَ لَهُمْ أَنْ يَأْكُلُوا قَصْداً وَ يَشْرَبُوا قَصْداً وَ يَلْبَسُوا قَصْداً وَ يَنْكِحُوا قَصْداً يَرْكَبُوا قَصْداً وَ يَعُودُوا بِمَا سِوَى ذَلِكَ عَلَى فُقَرَاءِ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ يَرْمُوا بِهِ شَعَثَهُمْ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِكَ كَانَ مَا يَأْكُلُ حَلاَلاً وَ يَشْرَبُ حَلاَلاً وَ يَرْكَبُ حَلاَلاً وَ يَنْكِحُ حَلاَلاً وَ مَنْ عَدَا ذَلِكَ كَانَ عَلَيْهِ حَرَاماً ثُمَّ قَالَ لاٰ تُسْرِفُوا إِنَّهُ لاٰ يُحِبُّ اَلْمُسْرِفِينَ ، أَ تَرَى اَللَّهَ اِئْتَمَنَ رَجُلاً عَلَى مَالٍ يَقُولُ لَهُ أَنْ يَشْتَرِيَ فَرَساً بِعَشَرَةِ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ تُجْزِيهِ فَرَسٌ بِعِشْرِينَ دِرْهَماً وَ يَشْتَرِيَ جَارِيَةً بِأَلْفٍ وَ تُجْزِيهِ جَارِيَةٌ بِعِشْرِينَ دِينَاراً ثُمَّ قَالَ لاٰ تُسْرِفُوا إِنَّهُ لاٰ يُحِبُّ اَلْمُسْرِفِينَ
نقل شده امام جعفر صادق علیهالسلام فرمودند:
« آیا چنان تصور میکنی که خداوند، کسی را که مالی داده به خاطر کرامتش بر او است و فرد محروم از آن را خوار شمرده است؟ هرگز!
بلکه مال، مال خداست، و آن را نزد اشخاص به امانت میگذارد، و بر ایشان روا میدارد که از آن با میانه روی بخورند و با میانه روی بنوشند و با میانه روی بپوشند و با میانه روی ازدواج کنند و با میانه روی از مرکب استفاده کنند.
و هر چه جز آن (مصرف اقتصادی) باشد، به فقرای مؤمنان دهند و به نابسامانی زندگی ایشان سامان بخشند.
پس هر کس چنین کند، خوردنی و نوشیدنی و سواری و مرکب و زناشویی او حلال است و هر کس، چنین نکند، بر او حرام خواهد بود. سپس فرمود: اسراف مکنید که خدا مسرفان را دوست نمی دارد.
آیا خیال میکنی که چون خدا به کسی مالی دهد و او را در آن امین بداند، به وی این اجازه را می دهد که اسبی را به ده هزار درهم برای سوار شدن خود بخرد؛ در صورتی که اسبی به بهای بیست درهم برای او کافی باشد. و [خداوند در قرآن] فرمود: اسراف نکنید که خداوند اسرافکاران را دوست ندارد.»
📚وسائل الشیعة ج۱۱ ص۵۰۰، تفسیر العیاشی ج۲ ص۱۳، تفسير الصافي ج۲ ص۱۹۰
✍️ سیدجواد میرزازاده
✅ @GhalamEghtesadi14
🌱 به نام حق
سیره اقتصادی رسول الله (صلیاللهعلیهوآله)
- عدالت در توزیع قبل از تولید
قسمت اول
«تفکیک مالکیت و انحصارزدایی از منابع عمومی»:
1️⃣با نزول آیات انفال و فیء، ملاکهای مالکیت عهد جاهلی که مبتنی بر نفع شخصی، زور و تصرفات جائرانه بود کنار گذاشته شد و مالکیتهای سهگانه (خصوصی، دولتی و عمومی) تفکیک و مرزبندی شد. با این سیاست هم از تداول ثروت و انحصارگرایی صاحبان امتیازات ویژه بر منابع عمومی جلوگیری شد و هم گستره مالکیت و حاکمیت دولت برای تأمین مصالح عمومی بیشتر گردید.
2️⃣قانون قرقگاه و حِمی جاهلی نهی شد و در اختیار دولت اسلامی قرار گرفت به طوری که افراد حق ندارند بدون انجام کار اقتصادی و بدون اذن حاکم اسلامی منطقۀ ممنوعهای را در زمین و مراتع برای خود ایجاد نمایند.
3️⃣پیامبر مردم را در آتش، آب و مرتع شریک دانسته و از محرومساختن دیگران از مازاد آب منع میکردند.
📚انفال،1، حشر، 7، الوافي، ج۱۸، ص۱۰۰۶، وسائلالشیعه، ج۲۵، ص۴۱۷، مستدرك الوسائل، ج۱۷، ص۱۱۴ و الکافي، ج۵، ص۲۹۳.
✍️ سیدجواد میرزازاده
✅ @GhalamEghtesadi14
🌱 به نام حق
سیره اقتصادی رسول الله (صلیاللهعلیهوآله)
- عدالت در توزیع قبل از تولید
قسمت دوم
«واگذاری زمین»:
1️⃣ قانون احیاء: با این قانون حق بهرهبرداری از زمینهای موات برای همگان،مشروط به اذن حاکم و انجام کار اقتصادی،ضابطهمند گردید. زمینهای مرده وارد چرخه اقتصاد شد و تولید افزایش یافت. محرومین و کمدرآمدان وارد زنجیره تولید شدند و الگوی توزیع منابع و منافع به سمت عدالت پیش رفت.
2️⃣إقطاع أراضی: در کنار ایجاد امکان و فرصت برابر برای عموم مردم در احیای زمینهای موات، پیامبر زمینهایی را با مقاصد مختلف به بعضی افراد برای بهرهبرداری باغی و زراعی واگذار کردند. اقطاع در اکثر موارد اختصاص به نیازمندان و کمدرآمدان داشت. کارکرد اصلی این نهاد اقتصادی عمران و آبادانی زمین بود.
3️⃣إقطاع الدور: واگذاری عرصه و زمین به مهاجرین برای ساخت مسکن از سیاستهای دیگر پیامبر برای محرومیتزدایی و اصلاح الگوی توزیعی بود.
4️⃣أراضی خراجیه: زمینهای کشاورزی، باغات و بستانهایی که از جنگ یا مصالحه با کفار به تصرف مسلمانان درمیآمد، تحت نظارت دولت اسلامی به صورت اجاره، مزارعه و مانند آن به افراد واگذار میشد و خراج آن صرف مسلمانان میشد.
5️⃣إقطاع منابع آبی: در راستای انحصارزدایی و توزیع عادلانۀ منابع طبیعی، پیامبر تعدادی از منابع آبی را به بعضی افراد واگذار کردند.
پ.ن. این إقطاعات گاهی مطلق و غالباً مشروط به اسلام، ایمان، احیاء و اصلاح میشد.
📚الکافي، ج۵، ص۲۸۰ و ج۳، ص۵۱۲، ابنسعد، الطبقات الكبرى، ج 1، از ص 273، عبدالحی الکتانی، نظام الحكومه النبويه، ج 1، ص 163، سیدجعفر مرتضی عاملی، الصحيح من سيره النبي الأعظم، ج 27، ص 308-300، علی احمدی میانجی، مکاتیب الرسول، ج 1، ص 350 و ج 3، ص 433، فصل 13؛ الإقطاعات و جمال موسوی، إقطاع در عهد پیامبر، ص 139.شیخ طوسی، المبسوط في فقه الإماميه، ج 3، ص 274، محقق حلی، شرائع الاسلام، ج 3، ص 218، محمدحسن نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ج 38، ص 55، یاقوت حموی، معجم البلدان، ج 2، ص 117، ابن حجر عسقلاني، الإصابه في تمييز الصحابه، ج 2، ص 79 .
✍️ سیدجواد میرزازاده
✅ @GhalamEghtesadi14
🌱 به نام حق
سیره اقتصادی رسول الله (صلیاللهعلیهوآله)
در «جهش تولید با مشارکت مردمی»:
1️⃣با تفکیک مالکیت و انحصارزدایی از منابع عمومی (زمین، معدن، آب و ...) مردم به ویژه محرومان و کمدرآمدان وارد زنجیره تولید شدند.
2️⃣ واگذاری و ضابطهگذاری زمینهای عمومی با قانون احیاء، انسان مولّد با کار مستقیم را جایگزین سرمایهدار استثمارگر نمود.
3️⃣ تضمین حقوق مالکیت، انگیزه حضور و مشارکت مردم را در تولید مضاعف کرد.
4️⃣ رژیم حقوقی جامع و شفاف در کنار نهادهای اضافی نظارتی و ضمانتی، با کاهش هزینه مبادلاتی و افزایش انگیزه مبادله بر سرعت و حجم مبادلات افزوده و مشارکت مردمی را در تولید تهییج می کرد.
5️⃣ ترویج عقود مشارکتی در قالب مضاربه، مزارعه و مساقات، فضای انگیزهبخشی به مشارکت در تولید و تجارت بخشید
6️⃣مهمتر و زیربنایی تر از همه، ایجاد یک زیرساخت فرهنگی بر مبنای نظام برادری و خیرخواهی ایمانی که اعتماد، اطمینان و ارتباطات امن را گسترده کرد و فضای بیاعتمادی و نااطمینانی را از مبادلات و قراردادها زدود.
◀️ برای تحقق شعارِ باشعور ِ«جهش تولید با مشارکت مردمی» چند راهکار پیشنهاد میشود:
1. واگذاری ضابطهمند منابع عمومی به مردم با هدف ارزشزایی و مشارکتافزایی در تولید؛
2. تقویت نهاد مالکیت از طریق وضع قانون جامع حقوق مالکیت و سیاست حفظ ارزش پول ملی و دارایی شخصی؛
3. نظارت جدی و شرعی بر جهتگیری تسهیلات بانکی به سمت عقود مشارکتی؛
4. ترویج عقود مشارکتی در جامعه به جای گسیل نقدینگی به سمت بازارهای سوداگری و نامولّد
5. کاهش فضای بیاعتمادی و نااطمینانی در مبادلات از طریق حکمرانی مقتدر، نظام قضایی کارآمد و گسترش فرهنگ برادری و تعهد.
✅لازمه مشارکت «امنیت، اعتماد و انگیزه» است!
✍️ سیدجواد میرزازاده
✅ @GhalamEghtesadi14
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى اَلْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنِي سَهْلُ بْنُ زِيَادٍ اَلْآدَمِيُّ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ اَلنَّوْفَلِيِّ رَفَعَهُ إِلَى جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّهُ ذَكَرَ عَنْ آبَائِهِ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ،
أنَّ أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ كَتَبَ إِلَى عُمَّالِهِ:
أَدِقُّوا أَقْلاَمَكُمْ وَ قَارِبُوا بَيْنَ سُطُورِكُمْ وَ اِحْذِفُوا عَنِّي فُضُولَكُمْ وَ اِقْصِدُوا قَصْدَ اَلْمَعَانِي وَ إِيَّاكُمْ وَ اَلْإِكْثَارَ فَإِنَّ أَمْوَالَ اَلْمُسْلِمِينَ لاَ تَحْتَمِلُ اَلْإِضْرَارَ .
(امام على عليه السلام براى كارگزارانش نوشت: قلم هاى خود را نازك كنيد و سطرها را نزديك به هم گيريد و زيادتى كلمات را حذف كنيد و مقاصد و منظورها را در نظر بگيريد! بر حذر مى دارم شما را از پرحرفى و پر نويسى؛ زيرا، اموال مسلمانان نمى تواند اين گونه خسارت ها را تحمل كند.)
📚الخصال ج۱ ص۳۱۰ و وسائل الشیعة ج۱۷ ص۴۰۴
✅ @GhalamEghtesadi14
🌱 به نام حق
«تشخیص اصلح»
عن الجواد عَلَيْهِ السَّلاَمُ:
«مَنْ لَمْ يَعْرِفِ اَلْمَوَارِدَ أَعْيَتْهُ اَلْمَصَادِرُ »
كسى كه راه ورود به كارى را نشناسد، راه برون شدن از آن درمانده اش مى كند.
📚 أعلام الدین ج۱ ص ۳۰۹ و بحار الأنوار ج۶۸ ص۳۴۰
🔹کارگزار و سیاستگذاری میتواند از حل مسائل و مشکلات اقتصادی موفق خارج شود که بتواند ورودگاهها را به خوبی تشخیص دهد و از جای درست وارد شود.
✅ کسی را در انتخابات برگزینیم که فهم درستی از چالشها و مسائل (اقتصادی) و مسیر ورود به آن داشته باشد؛ وگرنه هم خود درمانده میشود و هم یک ملت!
✍️ سیدجواد میرزازاده
✅ @GhalamEghtesadi14
🌱 به نام حق
«تشخیص اصلح»
امیرمؤمنان علی (علیهالسلام) در وصف کارگزارش مالک اشتر فرمود:
«إِنَّ الرَّجُلَ الَّذِي كُنْتُ وَلَّيْتُهُ أَمْرَ مِصْرَ كَانَ رَجُلًا لَنَا نَاصِحاً وَ عَلَى عَدُوِّنَا شَدِيداً نَاقِماً؛ فَرَحِمَهُ اللَّهُ، فَلَقَدِ اسْتَكْمَلَ أَيَّامَهُ وَ لَاقَى حِمَامَهُ وَ نَحْنُ عَنْهُ رَاضُونَ»
(آن مردى که من او را والى مصر کرده بودم مردى بود که نسبت به ما خيرخواه و در برابر دشمنان ما سرسخت و انتقام گير بود، خدايش رحمت کند عمر خود را به پايان برد و مرگ را ملاقات کرد در حالى که ما از او راضى و خشنود بوديم)
📚 نامه 34 نهج البلاغه
✅ صفات یک کارگزار و مدیر کلان در حاکمیت اسلامی:
1. خیرخواه نسبت به رهبر و مردم
2. سرسخت و دارای روحیه انتقامگیرانه نسبت به دشمنان اسلام و نظام اسلامی
3. حرکت در جهت رضایت ولی أمر تا آخرین لحظه حیات
✍️ سیدجواد میرزازاده
✅ @GhalamEghtesadi14