نهمین نشست راهبردی ـ تمدنی با موضوع «سلامت اجتماعی و آینده آن در جهان اسلام» با حضور دکتر یونس نوربخش (رئیس کرسی یونسکو در سلامت اجتماعی در ایران) و دکتر ودادهیر (مدیر روابط بین الملل کرسی یونسکو در سلامت اجتماعی) در پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی برگزار شد. در این نشست نخست دکتر ودادهیر بر مفهوم هویت (ما) و ضرورت شکل‌گیری «ما»ی فراگیر در سطح جهانی تأکید کرده و تصریح نمودند که تا زمانی که حس‌نیاز و یا حس خطرِ پیوسته وجود نداشته باشد و تا زمانی که ما به صورت همگانی فکر نکنیم و عزم و اراده‌های بزرگی از خود نشان ندهیم و بالاخره تا زمانی که فرهنگ یاریگری و همدلی در سطوحی کلان‌تر را تجربه نکنیم، در مواجهه با پاندمی‌ها همچنان عاجز خواهیم بود. در این باره دکتر ودادهیر مسئله فرقه‌گرایی را یکی از موانع شکل‌گیری مابودگی در جهان اسلام قلمداد کردند و بر حل آن تأکید نمودند. در ادامه دکتر نوربخش علاوه بر مصارف دینی وقف (وقف مسجد) و مصارف علمی وقف (وقف مدرسه) به مسئله «وقف سلامت»، «وقف درمان» و «وقف بهداشت» در جهان اسلام اشاره کردند و اهمیت نهاد وقف بویژه «وقف در حوزه پیشگیری» (بهداشت) را خاطرنشان کردند و آن را در شکل‌گیری «خیر عمومی» مهم دانستند. نکته‌ای که دکتر نوربخش بر آن تأکید کردند سنتی بودن و سنتی ماندن نهاد وقف در کشورهای اسلامی و پاسخگو نبودن نظام وقف به مسئله‌های کنونی جهان اسلام است که دیگر همچون گذشته نمی‌تواند دارایی‌های عمومی را مدیریت کند. ایشان تصرف دولت ملت‌ها در موقوفات و همین‌طور اصلاحات ارضی و تقسیم زمین‌های وقفی در جهان اسلام را از جمله آسیب‌های مهم در استفاده از دارایی‌های عمومی برشمردند.  گزارش تفصیلی نشست بعدا منتشر خواهد شد. @Habibollah_Babai

فقدان «خودمشاهده‌گری» (self-observation) در جهان کنونی اسلام قریب به دو سال است که در راستای شناخت و احیانا تحلیل مسئله‌های کلان جهان اسلام رایزنی‌های گسترده‌ای را در موضوعات مختلف و در سطوح متفاوت از اساتید بنام و شهیر آغاز کرده‌ایم و تاکنون بیش از ده مسئلۀ کلان را به شور و نشست و گفتگو با نخبگان و اساتید گذاشته‌ایم، لیکن حاصل و آوردۀ بسیاری از این گفتگوها و نشست‌ها که گاه برای تنها یکی از آنها بارها مسافرت رفته‌ و دهها ساعت وقت گذاشته‌ایم، بالاتفاق "هیچ" یا "نمی‌دانم" بوده است که برخی آن را متواضعانه گفته‌اند و برخی نیز در عمل بدان اذعان کرده‌اند. به رغم اینکه این گفتگوها با مقدماتی گاه طولانی همراه بوده و پیش از برگزاری نشست، جلسات توجیهی صورت گرفته، لیکن به‌موجب فقدان پشتوانه‌های لازم پژوهشی در مسائل کلان جهان اسلام، بسیاری از نخبگان و حتی جامعه‌شناسان آنگاه که به سئوالات مربوط به جامعه‌شناسی جهان اسلام می‌رسند ترجیح می‌دهند به جای نگاه‌های انضمامی خود را در نگاه‌های انتزاعی و حتی الهیاتی پنهان کنند و نخواهند و یا نتوانند وارد وضعیت کنونی جامعه جهانی اسلام بشوند و تحلیلی از آمارهای موجود داشته باشند. جالب اینکه حتی بسیاری از جامعه‌شناسان ما پایگاه‌های آماری و پیمایشی انجام گرفته در جهان اسلام (مانند الموشر العربی در دوحۀ قطر) را نمی‌شناسند تا چه رسد به اینکه شبیه آن پیمایش را بخواهند در موضوعات علم، سلامت، طبیعت، سیاست، و فرهنگ در ایران و یا کشورهای غرب آسیا و یا کشورهای مقاومت ارائه دهند. ما در سلسله نشست‌ها و گفتگوهایی که با نخبگان و صاحب‌نظران مختلف در موضوعاتِ «وضعیت آب و آینده آن در جهان اسلام»، «وضعیت سلامت و آینده آن در دنیای اسلام»، «کتاب و کتابخانه در جهان اسلام»، «رسانه و ارتباطات در دنیای اسلام»، «جنسیت در جهان اسلام»، «ترجمه در جهان معاصر اسلام» و دیگر مسائل کلان داشته‌ایم، هرچند نکته‌ها ارزنده و افق‌های نوینی را در فهم وضعیت دنیای اسلام به دست آوردیم، لیکن گاه سئوالات ساده و پرسش‌های معطوف به توصیف صرف از واقعیات جهان اسلام بی‌جواب ماند. پاسخ‌هایی هم که برخی از نخبگان به چنین پرسش‌هایی ارائه کردند (مانند آنچه دکتر مهدی ضرغامی در مورد «آب» و آیندۀ آن در جهان اسلام گفتند و یا دکتر کامران باقری لنکرانی در مورد «نظام سلامت» در جهان اسلام مطرح کردند) همه برآمده از تجربیات شخصی آنها در سفرها و ارتباطات‌شان بود و نه برآمده از یک دیسیپلین علمیِ مربوط به جهان اسلام در دانشگاه. این بدان معناست که مطالعات جهان اسلام در حوزه و دانشگاه از اساس تعطیل است و رویکرد نخبگان در نهادهای علمی نه به سمت دنیای اسلام بلکه معطوف به جهان غرب و کشورهای اروپایی و آمریکایی بوده است. مشکل آنجاست که ما نه فقط در مورد غرب، غربی فکر می‌کنیم بلکه در مورد جهان اسلام نیز از منظر غرب می‌اندیشیم و آنجا که ادبیات دنیای غرب و نگاه شرق‌شناسانه در مورد دنیای اسلام ساکت مانده باشد، ما نیز ترجیح می‌دهیم سکوت اختیار کنیم و نسبت به رصد و تحلیل آن عملا اقدامی نکنیم. این غفلت بزرگ نه فقط در میان ایرانیان بلکه کم و بیش در سطح جهان اسلام و در برخی کشورهای اسلامی نیز صادق است. مثلا در موضوع «سلامت» انتظار می‌رفت اگر در ایران و فرهنگستان علوم پزشکیِ آن به این مسئله پرداخته نمی‌شود و ریاست محترم آن با تعجب از واقعیات مربوط به سلامت در جهان اسلام اظهار بی‌اطلاعی می‌کند، در برخی از کشورهای مقاومت مثل لبنان که وزیر بهداشت آن متعلق به حزب الله است، تأملی و یا تحقیقی در این موضوع صورت گرفته باشد، ولی پیگیری‌ها از طریق برخی اساتید لبنانی مانند شیخ شفیق جرادی و ارتباط با برخی از پزشکان نخبه حزب الله برای کسب نگاهی فرامنطقه‌ای به مسئله سلامت در دنیای اسلام نیز عملا مایۀ یأس و حیرت بود. حال پرسش این است که چرا دنیای اسلام خود را نمی‌بیند و در مورد مسائل خود، خود اندیشه نمی‌کند؟ در این باره علاوه بر ریشه‌های مختلفی که می‌توان ذکر کرد باید بدین نکته نیز متذکر شد که جامعه مسلمانان بخصوص ایرانیان نه تنها در فهم «مصادیق نیازهای خود»، و نه فقط در درک «نظام نیازهای جهان اسلام»، و بلکه در «منطق نیازسنجی»‌های‌ خود دچار غرب‌زدگی پنهان و گاه آشکار شده‌اند و اساسا استقلال اندیشه و بلکه جرأت اندیشۀ استقلالی را از کف داده‌اند و همین شاید یکی از عوامل اصلی ضعف تمدنی جامعه مسلمانان در دنیای کنونی اسلام است که تمدن را نه در واقعیت‌ها بلکه گاه در آرزوها دنبال می‌کنند. @Habibollah_Babai

ملاحظات دکتر مختار شیخ‌حسینی به نوشته "فقدان خودمشاهده‌گری"👇👇 با سلام و سپاس یاداشت بسیار دقیقی بود. بخشی از مسئله به نظرم به این بر میگردد که اساسا هویت و کل آگاهانه ای بنام جهان اسلام در ذهن اندیشمندان نداریم. انچه هم در دوحه(مرکز العربی للابحاث) وبیروت(مرکز الدراسات الوحده العربیه)...انجام میشود بر اساس درکشان از هویت واحد جهان عرب است. لذا موشر العربی، جهان عرب را به مناطق (مغرب عربی، مشرق عربی،وادی النیل، خلیج)تقسیم میکند.و مردم و نخبگاه نسلت به جهان عرب احساس یک کل و واحد هویتی دارند. طبعا هم تجربه تاریخی هم اندیشه های پشتیبان این هویت را بروز میکند اما مفهوم جهان اسلام چنین ویژگی ندارد. چون ما پیش فرضی داریم که جهان اسلام یک کل هویتی است لذا پرسش میکنیم چرا این کل، خودمشاهده گر نسبت به مسائلش نیست، در حالی که به نظر مشکل در پیش فرض ماست.

ملاحظات دکتر محمدرضا بهمنی به نوشته "فقدان خودمشاهده‌گری" 👇👇👇 سلام و خداقوت جناب دکتر بابایی تلاش جنابعالی برای تحلیل تمدنی جهان اسلام ستودنی است. اما ذکر چند نکته را لازم می‌دانم: 👈۱- بی اطلاعی ما و شما و جمعی از افرادی که جنابعالی در این چند نشست آنها را به یاری طلبیده اید، نمی‌تواند نشان از فقر مطلق اطلاعاتی یا اندیشه ای در این حوزه باشد. 👈۲- چالش کلیدی و دلیل اینکه شما در آغاز راه به این نتیجه رسیده اید که "هیچ" نمی‌دانیم، اتفاقاً این است که در مطالعات جهان اسلامی، صرفاً "ایرانی" فکر می‌کنیم و "ایرانی"تر عمل می‌کنیم. جسارتاً بفرمایید که در طراحی و مباحثه در این نشست ها، چند جهان اسلامی غیرایرانی را به کمک گرفته اید؟ 👈۳- همانطور که_پیش تر لطف فرموده و حقیر را هم به همفکری دعوت کردید_، عرض کردم، مطالعات تمدنی جهان اسلامی نیاز به طراحی دقیق تر و انضمامی تر دارد. و در همین ابتدای راه نیاز به کنسرسیومی از اشخاص حقیقی و حقوقی دارد. تا به قول جناب شیخ شفیق جرادی، از "ایرانیزاسیون مطالعات جهان اسلامی" به در آییم. 👈۴- در نشست‌های گفت و گو محوری که برای این منظور اجرا کردید هم چند اشکال اساسی وجود دارد. از جمله این این که : ۱.به حسب دسترسی به اشخاص، موضوعات را چیدید. ۲.با یک نفر گفت و گو ترتیب دادید. ۳.به ضرورت بررسی‌های تمهیدی نپرداختند. ۴.در انتخاب موضوعات به نسبت سنجی موضوعات و اولویت بندی آنها اهمیت ندادید. و... (البته این نکات، از ارزش شروع کنندگی این سنخ گفت و گوها و دغدغه مندی نمی کاهد) 👈۵- جا دارد در ادامه راه، حتما یک تیم راهبری متشکل از جمعی از صاحبان اطلاعات میدانی و صاحبان اندیشه تمدنی از جهان اسلام را در یک اتاق گفتگوی مجازی گردهم آورید. در این تیم حتما اشخاصی از کشورهای عرب منطقه، آفریقا، ترکیه، آسیای میانه و جنوب شرق آسیا باید به یاری طلبیده شوند. 👈۶- همچنین در ادامه راه، طراحی نظام موضوعات و مسئله شناسی مقدم بر هر اقدام دیگر و مقدم بر برگزاری هر نشست دیگری است. همانطور که قبلا پیش نویس اولیه ای را برای نظام موضوعات تقدیم کرده بودم (پیوست)، پیشنهاد می کنم ضمن تدوین یک مبنای مفهومی کلان، پس از نهایی سازی نظام موضوعات و مسائل، هر بخشی از آن را به یکی از اعضای تیم راهبری بسپارید. مجددا به سهم خود از تلاش تان در این مسیر تشکر میکنم ارادتمند بهمنی

پاسخ به ملاحظات دکتر بهمنی 👇👇👇 بسمه‌تعالی از اینکه دوستان نوشته حقیر را وقت می‌گذارند و تأمل می‌کنند و نقد می‌کنند بسیار سپاسگزارم. همین که تأمل دوستان برانگیخته می شود بسیار مغتنم و زمینه‌ساز اندیشه‌ورزی‌های بیشتر خواهد بود. 1. در مورد روش کار، تأملات و تتبعاتی که در این زمینه داشته ام به نظرم رصد و فهرست نیازهای جهان اسلام را به دو گونه می‌توان دنبال کرد: روش کلی به جزئی، روش جزئی به کلی. برخی از کتاب‌های تمدنی که با عطف توجه به نیازهای کلان تمدنی نوشته شده است به روش دوم است. مثلا کتاب Islam Hadhari در ایستک مالزی با همین رویکرد نوشته شده است و دنبال نظام موضوعات و نظام مسائل نرفته است. من نیز سراغ نظام مسائل رفتن را الان زودهنگام و بلکه ناممکن می دانم، نه کار نظری ما می تواند آن را پشتیبانی بکند و نه مطالعات انضامی ما انبوه مسائل را توانسته است که رصد کرده و از آن نظامی از مسائل را استخراج نماید. شروع از ممکنات به صورت طبیعی در آینده نظامی از مسائل را به صورت نسبی در اختیار ما خواهد گذاشت. در مورد روش کار در مقاله ای که در این باره آماده می کنم توضیحاتی داده ام و تلاش کرده ام استدلالی بر آن مطرح کنم. 2. بی شک همان طور که عرب‌ها عربی فکر می‌کنند، ترک‌‌های ترکیه ترکی فکر می‌کنند، ایرانی‌ها متأسفانه ایرانی فکر می کنند. این بخشی از درد ما و درد جامعه روشنفکری و حوزوی ماست که دم از جهانی شدن می زند ولی فراتر از قم و تهران نمی رود. این درد که ایرانی ها در مطالعات خود، در رساله های دکتری شان، در فرصت های مطالعاتی خود، جهان اسلام و اندیشه های مربوط به جهان اسلام را به رسمیت نمی شناسند و جهان عرب و دنیای اسلام هم ما را به رسمیت نمی شناسد و برای گفتگو بین مسلمان ایرانی و ترک و عرب باید هر سه ویزای شنگن بگیرند و در اروپا بنشینند بر اساس فرمت و شیوه اروپایی گفتگو کنند، این درد مشترک امروز دنیای ماست. این مسئله دامنه گسترده ای دارد که باید نشست موارد را یکی به یکی باز کرده و برای هر یک چاره جویی کرد. از این رو بله این پروژه که راه های آغازین خود را طی می کند فعلا در مرحله استنطاق نخبگان ایران هستم و البته کم و بیش به وسع خودمان (که هیچ جا از آن حمایت نمی کند) با جهان اسلام در ارتباط بوده ام. به عنوان یک نمونه مکاتباتی مثلا در موضوع «مدارس علوم دینی و ظرفیت های تمدنی آن در جهان اسلام» با نخبگان ترکیه (حدودا 30 نفر)، و برخی نخبگان هند (حدودا 10 مورد) داشته ایم و البته در این باره دریغ از همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات، یا وزارت خارجه، یا المصطفی و یا دیگر مراکزی که به نامه های رسمی پژوهشگاه برای معرفی شخصیت های جهان اسلام پاسخ ندادند و همکاری نمی کنند. من با این مجموعه فشل چه طور می توانم با جهان اسلام یا حتی جهان عرب ارتباط بگیرم و بعد تیم راهبردی تشکیل بدهم. 3. اما در اینکه مثلا ما با یک نفر گفتگو ترتیب داده باشیم، اساسا این گونه نبوده است. اولا نفرهای ما بزرگ بوده اند. مثلا ما معاون فرهنگی وزیر ارشاد را برای تبیین کتاب در جهان اسلام دعوت کرده ایم، ولی خب ایشان در سخنرانی خیلی خوب شان، تمرکز خود را به ایران و داده های ایران متمرکز کرده اند (تفکر ایرانی). و ثانیا با شبکه های مربوطه در هر موضوع تماس داشته ایم. مشکل اصلی این است که بزرگواران اولا چنین رویکردی را تاکنون در موردش فکر نکرده اند و بلکه به آن علاقه ای نیز ندارند. مثلا در مورد ترجمه در جهان اسلام من با دکتر عبدالحسین آذرنگ، با دکتر گواهی، با دکتر خزاعی (سردبیر مجله مترجم دانشگاه فردوسی)، با دکتر هاشمی (از دانشگاه آکسفورد که مدخل ترجمه در جهان اسلام را در دانشنامه جهان اسلام نوشته اند و 20 سال است که از ایران رفته اند)، با دکتر پاکتچی، با دکتر محقق داماد، با دکتر خرمشاهی، و با دکتر پورجوادی ارتباطات تلفنی و مکاتباتی انجام داده ام که یکی دو نفرشان جواب نداده اند، بقیه هم هرچند نسبت به مسئله بودن مسئله استقبال کرده اند ولی از جواب به سئوال اظهار عجز کرده‌اند (تفصیل این را در کتاب آینده مسئله‌های تمدنی جهان اسلام خواهم آورد انشاءالله). همین قصه را در مورد وضعیت اخلاق در جهان اسلام دنبال کرده ام، همین مسئله را که شما به خوبی در جریان هستید مسئله رسانه و ارتباطات در جهان اسلام دنبال کرده ایم، و مسائل دیگری که کم و بیش شما در جریان دردها و رنج ها و دوندگی های کار بوده اید. @Habibollah_Babai

راه‌اندازی کارگروه پژوهشی "تمدن نوین اسلامی" در سازمان "سمت" به گزارش  روابط عمومی سازمان «سمت»؛ روز چهارشنبه مورخ سی‌ام مهرماه ۱۳۹۹  نخستین نشستِ هم‌اندیشی اعضای«کارگروه پژوهشیِ تمدن نوین اسلامی» بود با رویکرد معرفی اعضا، تبیین مأموریت ها و اهداف تأسیس این کارگروه در قم و با حضور حمیدرضا خادمی معاون پژوهشی سازمان و مدیر دفتر قم ، حجت الاسلام حبیب الله بابایی مدیر کارگروه و دیگر اعضا و کارشناسان در دفتر قم سازمان«سمت» برگزار شد. http://samt.ac.ir/fa/news/137 @Habibollah_Babai

نقش علوم عقلی در تمدن نوین اسلامی @Habibollah_Babai

نشست علم‌سنجی جهان اسلام لینک نشست http://dte.bz/scscenter @Habibollah_Babai

https://www.mehrnews.com/news/5059890/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%B9%D9%82%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B3%D8%B7-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%98-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C

فرهنگ «صلوات» و ضرورت «تسلیم» 1. در گذشتۀ تمدن‌ها، حکمت‌ها و اندرز‌ها و گاه اشعار و ضرب‌المثل‌ها و گاهی هم آیه‌ها و دعاهای فرهنگی‌شده در نظم‌بخشی به مناسبات انسانی و شکل‌بندی نظام اجتماعی آثار در خوری داشته است. اثرگذاری‌های بزرگِ یک جملۀ حِکمی نوعا برآمده از محتوای فشرده (فحوای منطقی و معنوی) در آن جمله است که می‌تواند در عین کوتاه بودن و ساده بودن و در لحظه‌بودن در عمق تاریخ بشر نافذ گردد. این جملات تاریخی و حکمت‌های انسانی، محدود به یک فرهنگ یا سرزمینی خاص نیست، بلکه آنها جمله‌هایی است فراسرزمینی و در سطح جهانی؛ مثلا «آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگری هم بپسند (احب للناس ما تحب لنفسک)»، «زگهواره تا گور دانش بجوی (اطلبوا العلم من المهد الی اللحد)»، «عالم بی عمل زنبور بی عسل است (عالم بلا عمل کشجر بلاثمر)» و یا جمله سعدی که «بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند» همه از جمله جملاتی است که در همه فرهنگ‌ها مبنای بسیاری از کنش‌های اجتماعی به حساب می‌آید. برخی از این جملات کلیدی هم نه متعلق  به همه جهان بلکه مربوط به قلمرو اعتبار یک تمدن است، هرچند ممکن است قابلیت‌های فراتمدنی هم داشته باشد؛ مانند آیه‌ها و جملات ذیل در قلمرو جامعه مسلمین: «و اعدوا لهم ماستطعتم من قوه»، «و امرهم شوری بینهم»، «کنتم خیر امه اخرجت للناس» (که بنابر برخی نظرات شرق‌شناسان همین آیه نقطه عزیمت تمدنی مسلمانان بوده است) و «هیهات من الذله» که هر یک از اینها در فرهنگ مسلمانان به عنوان یک متن نهادینه شده در سبک و سلوک زندگی مسلمانان تعیین‌کننده و اثرگذار بوده است. 2.  در این میان ذکر صلوات (اللهم صل علی محمد و آل محمد) از جمله جملات و دعاهای ساده و در عین حال بسیار فشرده و عمیقا اثرگذار در فرهنگ مسلمانان اعم از شیعه و سنی بوده و در طول تاریخ اسلام و گذشتۀ تمدن اسلامی بسان کلمۀ طیبه‌ای شبکه‌ای از باور، ارزش و معنا را بوجود آورده است. شاید هیچ جمله‌ای همچون صلوات در زندگی روزمره عبادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حتی زیست اقتصادی مسلمانان (در بازار مسلمین) این اندازه رواج نیافته است. فرهنگ صلوات در میان مسلمانان از یک طرف ریشه در قرآن دارد آنجا که خدا می‌فرماید «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا» و از طرف دیگر ریشه در نماز روزانۀ مسلمانان و صلوات در ذکر تشهد و قنوت و سجده و رکوع  دارد، و از طرفی هم این فرهنگ ریشه در شخصیت قدسی خود پیغمبر و روایات فراوانی از شیعه و سنی در فضیلت صلوات دارد. البته این ذکر و دعای رحمت و محبت که مسلمانان بدان خو گرفته‌اند و در همه ساحت‌های زندگی از آن استفاده می‌کنند، کمتر در اندیشه‌ها و تأملات آکادمیک مسلمانان مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است. @Habibollah_Babai ادامه 👇👇👇

3. درست است که ذکر صلوات بازتاب ارزش‌های فرهنگی جامعه مسلمانان در مورد «پیامبر رحمت» است و وصف پیامبر به «رحمه للعالمین» از سازه‌های بسیار مهم در شکل‌بندی جامعه‌ای بر بنیان رحمت و مودت است (مراجعه کنید به یادداشتی که پیش از این در موضوع «رَوح و رحمت» و ابعاد اجتماعی آن در همین کانال نوشته‌ام)، ولی خود فعل صلوات و تکرار آن نیز نه فقط به مثابه یک سلوک معنوی روزانه، و نه تنها به عنوان یک عامل انسجام و پیوستگی اسلامی، بلکه به مثابه یک شعار هویتی در میان مسلمانان بوده است و آنها را در وصف رحمت و تأسی به حضرت محمد ص تعین بخشیده است. اینکه برخی از محققان و حتی شرق‌شناسان بر نقش پیامبر گرامی اسلام و شخصیت کاریزمای ایشان در ایجاد نوعی از وحدت در تمدن اسلامی تأکید داشته‌اند، بخشی از آن برخاسته از سریان ذکر صلوات در میان مسلمانان و تمرین‌های روزانۀ آنها (در جهان اسلام و بلکه حتی مسلمانان ساکن در دنیای غرب) در توجه به رسول رحمت اسلام است. 4. نکته مهم و شاید تلخ آنکه هرچند مسلمانان امروز با ذکر صلوات روزانه‌شان، شبکه‌ای از معانی رحمت را در اندیشه و ایمان خود ایجاد کرده‌اند و نوعی از فرهنگ متفاوت بر پایۀ رحمت ساخته‌اند، لیکن تتمۀ صلوات بر پیامبر در آیۀ 56 سورۀ احزاب، عبارت «و سلموا تسلیما» کمتر مورد توجه مسلمانان بوده است. تا زمانی که مسلمانان در کنار دعای صلوات بر پیامبر در سبک و سلوک زندگی روزمره خود تسلیمِ گفته‌ها و دستورات نبی اکرم ص نشوند، صلوات به تنهایی فرایند رحمت در نظام مناسبات مسلمانان را  کامل نخواهد کرد و وضعیت آزاردهنده و کاریکاتوریِ برخی از جوامع اسلامی را سامان نمی‌بخشد. @Habibollah_Babai ادامه 👇👇👇

5. در این باره، توجه به دعای دوم (دعای صلوات) از صحیفه سجادیه که تفسیری از معنای صلوات و فلسفۀ صلوات برآن رسول رحمت است می‌تواند قابل توجه باشد: اینکه پیامبر همه چیز را از دست داد تا رضای خدا را به دست آورد، بدن‌اش را در معرض سختی‌ها و خستگی‌ها قرار داد، با خویشان و بستگان‌اش در راه رضای خدا مبارزه کرد، از نزدیکان‌اش دوری کرد و با دورترین مردم دوستی نمود، از وطن خود به بلاد غربت هجرت نمود، و این همه از دست‌شستن‌ها و بُریدن‌ها را برای دین خدا، آیین الهی، دعوت به طریق خدا، و کسب رضای خداوند انجام داد و این چنین رضا و رحمت خدا را به خود جلب کرد. آنچه پیامبر را سزاوار رحمت مستمر الهی و دعای فرشتگان و مومنان ساخت، «لا»های بزرگی بود که حضرت محمد ص برآن جرأت و جسارت کرد و از آن‌ها چشم پوشید (اَللّهُمَّ فَارفَعهُ بِمَا کَدَحَ فِیکَ اِلی الدّرَجَه العُلیَا مِن جَنَّتِک). نکته مهم در نه‌گفتن‌های بزرگ پیامبر، یک «نعم» و «بله‌«ی بزرگی بود که پیامبر بر آن اصرار ورزید و همان بود که نه‌گفتن‌های محمد ص را معنا بخشید. آن بله‌ی بزرگ توجه به خدای متعال و جلب رضای الهی بود و بس. به بیان امام سجاد علیه السلام در این دعا، چشم‌پوشیدن‌ها و دست‌شستن‌های پیامبر همه برای دین خدا، رضای خدا، و رسالت الهی بود. همین غایت بزرگ بود که به نفی‌های بزرگ پیغمبر معنا داده و پیامدهای بزرگ تمدنی را در پی آورد. بدین‌سان روشن است که همیشه ترک و نفی و نه‌گفتن‌ها به معنا منتهی نمی‌شود بلکه گاهی همین نه‌ها موجب خلاء و پوچی  می‌شود مگر آنکه این سلب‌ها در پرتو یک ایجابی باشد و همان امر ایجابی، نیستی را به هستی تبدیل ‌کند و آن را ماندگار سازد. کلمۀ لااله‌الا‌الله در نگاه برخی از اندیشمندان همین جمع و ترکیبی است بین «لا» و «نعم» که آن را زیبا و با معنا می‌سازد (ببینید نوشته «اهمیت فضای خالی در هنر اسلامی»). 6. اکنون تأسی مسلمانان به پیامبر رحمت نیز باید در جمع بین «لا» و «نعم»های بزرگ در جهان امروز اسلام باشد تا جهان کنونی اسلام را مشمول رحمت بزرگ الهی بکند. اگر امت اسلام و نخبگان جهان اسلام بر همین منطقِ عمیقِ صلوات استوار بمانند و به «صلوات» و «تسلیم» به‌طور توأمان تأسی کنند، بی‌شک تلخی‌های‌ امت اسلام به شیرینی بدل شده و رحمت و رضوان مطلق الهی به طور مستمر شامل حال امت اسلام خواهد شد.  @Habibollah_Babai

🔆 مازوخیسم جمعی ایرانیان و دو راهکار شخصی (یادداشتی از دکتر مجتبی لشکربلوکی) تجربه عجیبی در سخنرانی‌ها و ارائه ها در جاهای مختلف پیدا کرده ام و آن میل شدید جامعه به طرح نکات منفی و ناامیدکننده در مورد اقتصاد ایران است. هرچقدر از مشکلات و وخیم بودن شرایط صحبت کنی مورد استقبال بیشتری قرار می‏گیری. هرچقدر بذر ناامیدی بیشتری نسبت به آینده پراکنده کنی عالم تر قلمداد می‏شوی. اگر نقاط مثبت را هم بگویی یا چشم‏اندازهای پیشرفت را هم بیان کنی، چنان با دیده تردید در تو می‏نگرند که گویی از حکومت پول گرفته ای تا به مردم اطلاعات نادرست دهی. شگفت است که ما از آزار خود لذت می‏بریم و به آن عادت کرده ایم. بله باید مشکلات را گفت ولی پیشرفت ها را هم دید. آدمی احساس می کند که مردم تلافی رفتار حکومت در دهه‏های گذشته را می خواهد درآورد. در گذشته حکومت صرفا پیشرفتها را گزارش می‏کرد و مشکلات را انکار می‏نمود حالا جامعه از این سمت به موضع‏گیری افتاده و صرفاً بر تاریکی‏ها چشم دوخته است. واقعیت این است که در کنار تاریکی، روشنی‏ها هم هست و باید این روشنایی‏ها را هم دید. خدا نگذرد از کسانی که ما را به جایی رساندند که خوبی‏های ایران را کم نمایی و خوبی های غرب را بیش نمایی (overestimate ) می کنیم و به عکس بدی های خودمان را بیش نمایی و بدیهای غرب را کم انگاری می‌کنیم. ☑️⭕️تحلیل و تجویز راهبردی: آنچه در بالا خواندیم نوشته دکتر علی سرزعیم مشاور مرکز بررسی های استراتژیک یود. من نیز تجربه ای به شدت مشابه با وی دارم. نمی خواهم من هم دوباره از ایران و ایرانی انتقاد کنم. بس است! فقط این نکته را بگویم که آنقدر جو ناامیدی سنگین است که در جمع های مختلف حتی نمی شود از نشانه های قطعی پیشرفت نیز سخن گفت. به محض شنیدن یک بهبود رتبه یا افزایش یک شاخص شروع می کنند به زیر سوال بردن آمار و ارقام حتی شاخص های بین المللی را. انگار یک ولع خاصی دارند که شما از ناامیدی، فلاکت و بدبختی بگویید. وقتی صحبت از مشکلات می کنید همه به دیده تحسین در شما می نگرند و شما احساس روشنفکری می کنید اما وقتی در مورد پیشرفت ها می گویید همه به شما به دیده جیره خوار حکومت نگاه می کنند. امیل سیوران فیلسوف اهل رومانی جمله ای گفته است که سخت باید به آن اندیشید: ناامیدی جمعی مهم‌ترین عامل انهدام ملت‌ها است. ملتی كه دچار آن شود هرگز نخواهد توانست دوباره روی پای خود بایستد. من دو راهکار/تکنیک را گاهی (و نه همیشه) برای خودم استفاده می کنم و از آن جواب گرفته ام که با شما نیز در میان می گذارم. راهکار اول: هر گاه مشکلی را مطرح می کنم، برای آن راه حل ارایه می کنم. این گونه باعث می شود که ذهنم را ورزش دهم که راه حل محور (solution minded) باشد و همچنین از تلخی انتقاد بکاهم و دریچه ای رو به حل مساله و روشنایی در کنار نشان دادن یک تاریکی باز کنم. راهکار دوم: اگر مشکلی را در جامعه می بینم قبل از آنکه از آن انتقاد کنم. خودم آن را ترک می کنم. مثلا به جای آن که در مورد آشغال ریختن در خیایان صحبت کنم خودم آن را ترک می کنم و سپس در مورد آن سخن می گویم. اگر نتوانستم آن را رعایت کنم، دیگر انتقاد نمی کنم. مثلا من چون خودم بد رانندگی می کنم هیچگاه در جمع از رانندگی بد دیگران یا رفتارهای زشت ترافیکی انتقاد نمی کنم چون خودم هنوز تبدیل به یک راننده منظم و قاعده مند نشده ام. تاکید می کنم که در کنار همه مشکلات، وضعیت کشور با بیست سال پیش قابل مقایسه نیست. من تصمیم گرفته ام به جای آن که یک روشنفکر منفی نگر محبوب باشم یک تحلیل گر مثبت اندیش و واقعیت گرا باشم. شما را نیز به مثبت اندیشی و مبارزه با مازوخسیم جمعی دعوت می کنم. http://lashkarbolouki.com/persianmasochism/ @Habibollah_Babai

یگانگی الهی و چندگانگی انسانی در الهیات سیاسی و تمدنی @Habibollah_Babai

نشست امت مجازی اسلام @Habibollah_Babai

مهاجرت و مسئله‌های تمدنی آن در جهان اسلام پیش‌نشست «مهاجرت و ابعاد تمدنی آن در جهان معاصر اسلام» روز پنج‌شنبه با حضور دکتر مهدی بهمنی (از پژوهشگران پژوهشکده مطالعات فناوری) در پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی برگزار شد. در این نشست دکتر مهدی بهمنی پس از بیان کلیاتی در مورد بحث مهاجرت (و گونه‌های علمی، اقتصادی، و امنیتیِ مهاجرت) و ابعاد تمدنی آن خاصا در عصر جهانی شدن، به وضعیت جهان اسلام و مقایسه کشورهای اسلامی در امر مهاجرت پرداختند. ایشان با تفکیک مهاجرت (رها از هویت) از دایاسپورا (مقید به هویت) به ابعاد و پیامدهای هر یک از این دو نوع مهاجرت از جهان اسلام اشاره کردند. در این میان ایشان با اشاره به اینکه در نسبت با غرب ما بیشتر مهاجرفرست هستیم تا مهاجرپذیر، به سهم قابل توجه جهان اسلام (بویژه کشورهای سوریه، افغانستان، سودان، سومالی و میانمار) در شمار پناهجویان (دوسوم) در دنیا اشاره کردند.  دکتر بهمنی سپس به پدیده مهاجرت در ایران (به ایران/از ایران) اشاره کردند و تعداد جمعیت درگیر در امر مهاجرت در ایران را بالغ بر 8 میلیون نفر دانستند. ایشان توزیع جغرافیایی ایرانیان در جهان را در سه لایۀ پیرامون ایران، شرق آسیای شرقی و از غرب تا منتهی الیه اروپا، و شرق استرالیا تا غرب آمریکای شمالی نشان دادند و آنگاه بر این چند نکته تأکید کردند که مهاجرین ایرانی اغلب در کشورهای توسعه یافته و یا کشورهایی با درآمد بالا (مثلا حوزه خلیج فارس و ترکیه) می‌روند و به کشورهایی با استانداردهای پایین مهاجرت نمی‌کنند، هرچند این الگو در سال‌های اخیر دستخوش تغییر شده و کشورهایی مثل گرجستان و ارمنستان نیز در مهاجرت ایرانیان ضریب پیدا کرده است. دکتر بهمنی به سه رویکرد در تحلیل مهاجرت پرداختند: رویکرد بدبینانه (آسیب‌شناسانه) به مهاجرت، رویکرد خوشبینانه (واقع‌گراییِ تخیلی)، و رویکرد راهبردی که با نگاهی نظام‌مند، مهاجرت‌های بین اللمللی را از منظر نقاط قوت و ضعف تحلیل و مطالعه می‌کند. ایشان در بخش دوم از ارائه خود، روندها و گفتمان‌های مرتبط با مهاجرت‌های بین‌المللی را مورد اشاره قرار داده و به فرایند مهاجرت و معانی و اهداف رفتن‌ها یا آمدن‌ها و آنگاه پیامدهای هریک اشاره نمودند. بهمنی در این بخش با تأکید بر انواع مهاجرت اختیاری/اجباری، دائم/موقت، قانونی/غیرقانونی، گونه‌های مهاجرت سیاسی امنیتی، فرهنگی اجتماعی، علم و فناوری، و اقتصادی را از جمله روند‌های (trend) بنیادین مهاجرت در شکل‌دهی تمدن‌ها معرفی کردند. از منظر ایشان، روند اقتصادی را می‌توان با شاخص‌های «ارسال پول»، «اعزام/دریافت نیروی کار»، «تشویق و تسهیل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی» FDI ارزیابی کرد و آنگاه نمودار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران از 2000 تا 2018 و سیرتطورات آن را در دوره‌های مختلف دولت‌های گذشته ترسیم نمود؛ روند علم و فناوری را می‌توان با شاخص‌های «تسهیل رفت و آمد محققان و دانشجویان»، «تخصیص گرنت‌های هدفمند برای جذب اساتید»، «حمایت از فعالیت‌های بین‌المللی مراکز تولیدی و استارت‌آپ‌ها» و «دیپلماسی علم و فناوری» ارزیابی کرده و آنگاه تحولات و تطورات مربوط به آن  را در سال‌های گذشته نشان داد؛ روند فرهنگی و اجتماعی را می‌توان با شاخص‌های «سبک زندگی»، «شبکه‌سازی و جهت‌دهی به تعاملات بین‌المللی» و «ادراکات عمومی در زمینه مهاجرت» معلوم کرده و سیر تغییرات آن را به تصویر کشید؛ و سپس در نهایت روند سیاسی و امنیتی را هم می‌توان با شاخص‌های «سخت‌گیری در رفت و آمدهای بین‌المللی»، «سطح همکاری‌های دولتی با مهاجران در زمینه‌های مکمل دستگاه دیپلماسی»، «الگوهای نقش آفرینی مهاجران در خلق منازعه و یا تقویت صلح»، و «سطح و نوع مشارکت سیاسی مهاجران در کشورهای میزبان و وطن» تعریف کرده و تجربه و گذشتۀ خود را در ایران و در جهان اسلام بررسی و تحلیل کرد.  @Habibollah_Babai

نشست مطالعات تمدنی در جهان امروز @Habibollah_Babai

پزشکی میکروسکپی و طب ماکروسکپی @Habibollah_Babai

بسیج و آورده‌هایش... @Habibollah_Babai

نقطۀ آشوب در جهان اسلام فرایند تمدنی مسلمانان چندین نقطۀ چالشی دارد: 1. نقطه خصم تمدنیِ غرب (در بیرون از جهان اسلام)، 2. نقطه آشوب تمدنیِ اسرائیل (در قلمرو جهان اسلام)، و 3. نقطه ضعف تمدنی (در درون جوامع اسلامی). در مورد چالش دوم، مرادخای کاپلان در کتاب "یهودیت به مثابه تمدن" اسرائیل را سرزمین تمدنی یهود و پناهگاهی برای آنها می‌داند. از نظر ایشان چیزی که خاک برای یک درخت به ارمغان می‌آورد، همانی است که یک سرزمین برای یک تمدن بوجود می­آورد و اساسا یهودیت نمی­تواند بدون داشتن محیطی که زیست تمدنی خود را در آن تمرین کند، حیات و بقا داشته باشد. هرچند شاید به قول کاپلان اسرائیل برای یهودیان یک سرزمین تمدنی به حساب آید، لیکن این سرزمین بر روی گسل تمدنی و در بستر سرزمینیِ جهان اسلام و  در تضاد با هویت سرزمینی امت اسلام قرار گرفته است. هرچند شاید بتوان دو تمدن را به لحاظ فرهنگی در یک نقطه جمع نمود، لیکن نمی‌توان دو تمدن را به لحاظ جغرافیایی در یک سرزمین تجمیع کرد. از طرف دیگر، خصائص تاریخی این قوم نه فقط در تاریخ اسلام بلکه در تاریخ غرب باستان و غرب قرون وسطی (دوره شروع جنگهای صلیبی) با نوعی از فتنه‌گری‌ها همراه بوده و نظام تمدنی در جهان غرب حتی در آمریکای امروز (با بانک‌ها و رسانه‌های یهودی) را نیز مختل کرده‌ است. این فتنه‌گری‌ها در دنیای اسلام و در قلمرو تمدنی مسلمانان نیز همواره منشأ آشوب‌های بزرگ بوده که نمونه‌های آن را می‌توان در جنگ اعراب و اسرائیل و سپس در دخالت‌ها و ترورهای دولتی در دیگر کشورهای اسلامی مشاهده کرد. اگر عنوان «آشوب» (و یا فتنه) را بتوان بر این چالش کلان تمدنی اطلاق کرد، آنگاه مواجهه جهان اسلام با این چالش، جز از طریق قتال بزرگ در سطح امت اسلام نخواهد بود. "دفاع تمدنی" (آنچه شهید فخری‌زاده آن را دنبال می‌کرد) و "جهاد تمدنی" (آنچه شهید سردار سلیمانی آن را رهبری می‌کرد) با نقطه‌های آشوب در دنیای اسلام، می‌تواند خود نقطه عزیمت جدیدی باشد در ایجاد پیوستگی در صف‌های گسسته ملت مسلمان. البته  مواجهه سخت با نقطه‌های آشوب باید توام باشد با تقابل‌های فرهنگی و حرکت‌های متراکم فکری و آگاهی‌بخش حوزه‌ها و دانشگاه‌ها. اگر حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها بتوانند به زبان عربی، عبری، استانبولی، اردو، و اندونزیایی بنویسند و بسترهای فرهنگی جهان اسلام (همچون پاکستان، افغانستان، الحزایر، سودان و غیره) را در تقابل با اسرائیل بموقع اشباع کنند، تقابل با آشوب، نظم اجتماعی و تمدنی را در هم نمی‌ریزد و همبستگی فرهنگی را هم تقویت خواهد کرد. @Habibollah_Babai

ملاحظه و نقد جناب دکتر مهدی شجریان به نوشته فوق 👇👇

سرور ارجمند آقای دکتر بابایی سلام‌علیکم در خصوص یادداشت اخیرتان سؤالاتی به ذهن می‌رسد: 1. چگونه است که به فرموده شما «شاید بتوان دو تمدن را به لحاظ فرهنگی در یک نقطه جمع نمود» اما درعین‌حال مواجهه با این تمدن تنها از طریق «قتال بزرگ» میسر است؟ این نقطه فرهنگی میان ما و اسرائیل چیست و اگر وجود دارد قتال با این تمدن و حذف آن چه معنایی دارد؟ 2. اساساً سخن از «قتال بزرگ» با پروژه کثرت تمدنی شما چگونه جمع می‌شود؟ آیا موضع رسمی نظام همین قتال بزرگ است یا چنانچه رهبری نیز فرموده‌اند انتخاب سرنوشت مردم فلسطین به دست خودشان است که طبعاً منحصر در «قتال بزرگ» نیست؟ اساساً اینکه از فتنه‌گر بودن تمدن اسرائیل به «قتال بزرگ» پل زده‌اید توجیهی دارد؟ آیا مواجهه با هر فتنه‌ای را تنها می‌توان با حذف از طریق قتال بزرگ محقق ساخت؟ 3. چگونه می‌توان جامعه حوزوی و دانشگاهی را به فرهنگ‌سازی برای قتال بزرگ آن‌هم در سطح بین‌الملل دعوت کرد درحالی‌که ضرورت این مسئله برای بسیاری از نخبگان دانشگاهی و حوزوی و نیز عامه مردم اثبات نشده است؟ 4. آیا ورود به صحنه این قتال ـ برفرض ثبوت ضرورت ـ نیازمند تقویت بنیه داخلی و تأمین عدالت اجتماعی در بسر جامعه مهاجم و ابتدا کننده به قتال نیست؟ برفرض که چنین توصیه‌ای ضرورت داشته باشد آیا وقتی به لحاظ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و ... در جامعه ایرانی مبتلا به مشکلات عدیده‌ای هستیم چنین سناریویی را می‌توانیم عملیاتی کنیم؟! آیا قبل از کلید زدن قتال بزرگ برای از بین بردن فتنه خارجی نباید به فکر کلید زدن «اصلاح بزرگ» درونی باشیم؟ مشخصاً اگر ضرورت این قتال ثابت شود ـ که خود سؤالی مستقل است ـ آیا امری ضروری‌تر از آن برای جامعه امروزی ما وجود ندارد؟ آیا خطر فتنه فقر اقتصادی و فقر فرهنگی که امروز گریبان ما را گرفته است و در تزاحم با اقدام سخت قتال بزرگ است بیش از فتنه تمدن صهیونیستی نیست؟ آیا اگر فکری برای این معضلات داخلی نکنیم و قتال بزرگ را «اهم بلا مزاحم» تصور کنیم خطر فروپاشی تمدن اسلامی و ایرانی ما به گوش نمی‌رسد؟ اساساً چه دلیلی وجود دارد که قتال بزرگ اهم بلا مزاحم در میدان عملیاتی امروز ما باشد؟ پاینده باشید

پاسخ سرکار خانم دکتر قاسمی از دانشگاه الزهرا س به نقد دکتر شجریان👇👇

با عرض سلام و احترام خدمت استاد بزرگوار و اعضای محترم گروه. پاسخ به سوالات: ۱. نه تنها در یک تمدن بلکه چندین تمدن به لحاظ فرهنگی می توانند در کنار یکدیگر زیست کنند منتها به شرطی که به حیات تمدنی ،تمامیت ارضی و استقلال یکدیگر لطمه وارد نکنند. اساسا اسلام به دنبال ساخت تمدنی بیگانه از سایر ملت ها و فرهنگ نیست و بلکه به نص شریف قرآن، پیامبر رحمه للعالمین است و رسالت پیامبر ختمی مرتبت نیز برای کل بشریت است. اما روی سخن درباره اجتماعی(تمدنی) است که داعیه برتری و بقای خود را در سایه نابودی غیر دارد و برای بقای خویش، همچون توده سرطانی که سلول های سالم را نابود می کند، بشریت را به نابودی می کشاند؛چه آنهایی که با او همراه هستند(تمدن غرب) را از طریق همراهی با خویش، به ورطه هلاکت می کشاند و چه آنهایی که با او مقابله می کنند را از طریق فتنه و نفوذ فرهنگی، به خطر می اندازد. نقطه فرهنگی میان ما و اسرائیل وجود ندارد، بلکه نقطه فرهنگی میان ما و یهود به عنوان یکی از ادیان الهی است. چراکه تمدن اسلامی همچون عهد رسول الله، زیستی مسالمت آمیز با فرهنگ های توحیدی دارد. اما زمانی که یهودیان عهد رسول الله، نقشه فتنه کشیدند، پیامبر ذره ای کوتاه نیامدند و اشدا علی الکفار رفتار کردند. قتال ما با یهود و یهودیت نیست. قتال اسلام که باید در سطح تمدنی انجام شود، با اسرائیل است که همچون غده سرطانی، حتی بخش اعظمی از دنیای اسلام را بیمار کرده است. ۲.پروژه کثرت تمدنی یا همان بحث وحدت و کثرت تمدنی در اندیشه اسلامی، در سایه فرهنگی توحیدی است. آیات فراوانی مبنی بر مقابله جدی با فتنه گران وجود دارد :(الفتنه اشد من القتل)(اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا)(لایحب الله الجهر بالسو الا من ظلم) طبیعتا برای مقابله و نابودی فتنه، راه چاره ای جز مقابله ای در سطح و اندازه همان فتنه و بلکه سطحی عظیم تر از آن وجود ندارد و در غیر اینصورت، مقابله ای اساسی نخواهد بود و نابودی فتنه امکان پذیر نیست و راهکار قتال در مقابله با فتنه، از طریق قرآن و سنت، تایید می شود.

۳.وقتی که این نگاه ،در تمدن اسلامی همه گیر شود که جز با تمدن و جز با اجرای اسلام در وسعت تمدن، نمی توان همه ابعاد اسلام را پیاده کرد ، آنگاه نقش خطرناک اسراییل به عنوان نقطه تمدنی اسلام، بیشتر روشن می شود و جهان اسلام بیشتر و بیشتر خطر عظیم اسراییل را درک می کند. ۴.توجیه وجود مشکلات داخلی و نادیده گرفتن فتنه فتنه گران، پذیرفتنی نیست و نمونه های قرآنی فراوان نیز گویای همین مطلب است. اساسا در بستر جهاد تمدنی و دفاع تمدنی، شکوفایی درونی هم اتفاق می افتد و اتفاقا خمودی در سایه سستی در برابر فتنه رخ می دهد. داستان طالوت و جالوت در دو صفحه آخر جز دوم قرآن کریم، نمونه کاملی از مقابله با فتنه را به تصویر می کشد. در جامعه ای که مشکلات عدیده ای وجود دارد اما خداوند دستور مستقیم قتال را می دهد. اساسا از میان این قتال(جهاد) افرادی همچون داوود نبی رشد می کند و در سایه نبرد الهی ، به داوود حکت داده می شود. در همین دو صفحه، قرآن کریم، مردم قبل از جهاد را ضعیفان در برابر فتنه گران نشان می دهد که به درگاه خدا رو آورده و از پیامبر زمان کمک می خواهند و اما مردم بعد از جهاد و در حین جهاد، انسان هایی قلیل و اما قوی الایمانی هستند که ثبات قدم خود را از خدا می خواهند و فقر فرهنگی آنها به غنای عظیمی بدل شده است.