📚 روشنفکری در غرب و ایران ✍🏼 قسمت ۱۷۷ 🔰 وقایع و حوادث زمینه ساز مشروطیت: ♦️ادامه قرارداد رویتر: فریدون آدمیت می نویسد: دامنه فعالیت اقتصادی قرار نامه رویتر بسیار پهناور است. حقوق زیر به کمپانی داده شده: _ انحصار قطعی کشیدن راه آهن از بحر خزر تا خلیج فارس و رشته های دیگر آن که رو به فرنگستان و هندوستان می رود. _ ساختن تراموای در سرتاسر ایران _ امتیاز انحصاری استخراج معادن از جمله (نفت - پطرول) به غیر از معادن طلا و نقره و جواهر و معادتی که ملک مردم است و صاحبان آنها در آنها کار می کنند._ حق انحصاری کار کردن و تحصیل تمتع از جنگلها _ برگرداندن آب رودخانه ها و ساختن سد و بند و چاه سیاله و مجراهای مصنوعی (به جهت آوردن آبهایی که دولت بر آنها حقی به کسی نداده باشد). _ اگر دولت بعد از این مصمم بشود که امتیاز بانک را با اعتبار یک دستگاه اعتباری را بدهد، کمپانی رویتر حق رجحان خواهد داشت. _ حق رجحان در کار امتیاز تلغراف ها و آسیاها و کارخانجات آهن آلات و سایر کارخانه نیز با کمپانی رویتر است. _ دولت تعهد می کند گمرک ایران را از مارس ۱۸۷۴ م. (محرم ۱۲۹۱ هـ. ق) یعنی دو سال بعد از امضای قرارنامه به مدت ۲۵ سال به اصحاب کمپانی رویتر اجازه دهد. 🔸هم او می نویسد: عمده ترین ایرادهایی که بر آن امتیاز نامه داریم، تمرکز کامل قدرت اقتصادی و فعالیت صنعتی کشور در دست یک فرد یا کمپانی واحد بود. این فکر در اصل خطا بود که هر کمپانی خارجی را حاکم بر دستگاه اقتصادی مملکت گردانند. چنان که کمپانی می توانست قدرتی بیابد افزونتر از قدرت دولت. این معنی را آن زمان درست تمیز نمی دادند. ایراد اساسی دیگر حق مطلق صاحب امتیاز در فروش کل یا جزء امتیاز نامه بود. این ایراد به یک معنی عمده تر از ایراد اولی است. امکان داشت دشواریهای سیاسی بزرگ از آن برخیزد. انتقاد دیگر این که هیچ دستگاهی برای نظارت بر کارهای کمپانی و رسیدگی به حساب و کتاب آن پیش بینی نگردیده بود ... 🔹این ایراد را نیز گرفته اند که رویتر اساساً سرمایه دار خیلی معتبری نبود که بتواند از عهده تعهدهای پردامنه اش برآید. می دانیم میرزا حسین خان در لندن به این معنی برخورد که رویتر سرمایه کافی در اختیار ندارد و همین معنی را به سفیر آلمان گوشزد کرد. آدمیت این سؤال را در این جا طرح می کند که چطور سپهسالار و معین الملک در مورد توانایی مالی رویتر تحقیق کافی نکرده بودند. ادامه دارد... #روشنفکری_در_ایران_و_غرب 🆔 @Jarianshenasi

📚 روشنفکری در غرب و ایران ✍🏼 قسمت ۱۷۸ 🔰 وقایع و حوادث زمینه ساز مشروطیت: ♦️ادامه قرارداد رویتر: درباره انگیزه میرزا حسین خان سپهسالار فریدون آدمیت که نگاهی مثبت به کارنامه او از جمله قرارداد رویتر دارد، عمدتاً دو هدف را مورد تأکید قرار می دهد: یکی پیشرفت اقتصادی کشور و به کار انداختن سرمایه انگلیس در این میدان که معلوم نیست با اذعان او به نداشتن سرمایه کافی از سوی رویتر و نیز واگذاری تمام ایران به یک کمپانی واحد، چگونه این هدف محقق می شد و دیگری تضمین تمامیت مرزهای ایران در مقابله با تعديات روسیه به خاطر در مخاطره افتادن سرمایه های آن کشور در ایران در فقره دوم هم پاسخ گرد کرانویل به نامه ۳۰ ژوئن ۱۸۷۳م. (۴) جمادی الاول ۱۲۹۰ هـ. ق) میرزا حسین خان، کاملاً غیر از این بود. به گفته آدمیت: نامه وزیر خارجه (گرانویل) به معیار زبان دیپلماسی دلالت بر این معنی داشت که: دولت انگلستان به هیچ وجه حاضر نیست تمامیت خاک ایران را تضمین کند. 🔸رسوایی دیگر این قرارداد رشوه هایی بود که به صدر اعظم، وزیر خارجه و ملکم خان پرداخت شده بود. مبلغ پنجاه هزار لیره به میرزا حسین خان سپهسالار، پنجاه هزار لیره به یحیی خان مشیرالدوله (وزیر خارجه و برادر سپهسالار) و ملکم خان سفیر ایران در لندن و مبالغی به بعضی افراد دیگر داده شده بود. 🔹آیت الله ملا علی کنی، مجتهد بزرگ تهران با اطلاع از متن قرارداد رویتر و انحصارات این قرارداد در زمانی که شاه به سفر اول فرنگ رفته بود (۱۱ صفر ۱۳۹۰ ه. ق . ۱۸۷۳ م.)، نسبت به این قرار داد معترض شده آن را بر خلاف اسلام و مصالح امت شناخت و از شاه خواست تا به لغو آن اقدام نماید. شاه و صدر اعظم در این سفر متوجه شدند که انگلستان به هیچ روی تمامیت ارضی ایران را تضمین نمی کند و به خاطر آن حاضر نیست با دولتی مانند روسیه، درافتد و لذا چندان نسبت به قرارداد رویتر تلاشی نمی نماید. عدم توانایی رویتر در تأمین منابع مالی و ناخشنودی دولت روسیه از این قرارداد هم مزید بر علت شد و شاه متمایل شد تا این قرارداد را لغو نماید. فشار ملاعلی کنی چنان شدید بود که شاه علاوه بر لغو قرارداد، مجبور شد تا میرزا حسین خان سپهسالار را از صدارت عظمی خلع نموده و او را به عنوان حکمران گیلان در رشت نگهدارد و از مراجعت او به تهران جلوگیری کند. ادامه دارد... #روشنفکری_در_ایران_و_غرب 🆔 @Jarianshenasi

📚 روشنفکری در غرب و ایران ✍🏼 قسمت ۱۷۹ 🔰 وقایع و حوادث زمینه ساز مشروطیت: ♦️ادامه قرارداد رویتر: ناظم الاسلام در مورد نقش ملا علی کنی و مقاومت او در برابر برکناری میرزا حسین قزوینی (سپهسالار) می نویسد: ... زمانی که ناصرالدین شاه به سرحد ایران معاودت نمود در رشت لایحه علما به او رسید که مشیر الدوله نباید به ایران بیاید و اگر بخواهد او را به طهران بیاورید ما شما را به سمت پادشاهی نمی شناسیم. ناصرالدین شاه از آوردن مشیرالدوله خائف شده او را معزول نموده و در رشت به عنوان حکومت گذارده و خود به تهران آمد. 🔸آنهایی که مشیر الدوله را تکفیر می نمودند همه برگشتند. بعضی هم او را تعدیل کردند. جز مرحوم حاج ملاعلی کنی که این شخص بزرگ از حکم خود نکول نکرد و هرچه مشیرالدوله اصرار کرد مجلسی با مرحوم حاجی ملاقات کند، نشد و اذن نداد حتی آن که مشیرالدوله برای مرحوم حاجی ملا علی کنی پیغام داد که اذن بدهید در حمام خدمت شما برسم آن مرحوم اذن نداد و با مشیرالدوله تا زنده بود ملاقات نکرد. 🔹باری ایستادگی مرحوم حاج ملا علی باعث شد که مشیر الدوله را از کار معزول نموده و به قزوین فرستادند. شاه در رمضان ۱۲۹۰ هـ. ق به میرزا حسین خان مأموریت داد تا کار امتیاز رویتر را یکسره کند. در مقابل لغو قرار داد، امتیاز (بانک شاهنشاهی) و (نشر اسکناس) به مدت ۶۰ سال به رویتر واگذار شد. ملاعلی کنی در نامه خود به شاه ضمن انتقاد شدید از سپهسالار و ملکم خان که بانیان قرار داد بودند، زیانهای این قرارداد را تشریح کرد. ادامه دارد... #روشنفکری_در_ایران_و_غرب 🆔 @Jarianshenasi

📚 روشنفکری در غرب و ایران ✍🏼 قسمت ۱۸۰ 🔰 وقایع و حوادث زمینه ساز مشروطیت: ♦️ ادامه قرارداد رویتر: گراهام استوری در توضیح دلیل لغو قرارداد نقش علما را دخیل می داند و می نویسد: (عذری که برای وزیر مختار (سفیر) انگلیس در تهران آوردند این بود که از ملاها وحشت داشتند. دولت و شاه چنین اظهار می داشت که ایشان (ملاها) مشغول تشویق یک بحران سیاسی می باشند و ثبات تاج و تخت در خطر بود و تنها راه جلوگیری از آن فدا کردن امتیاز نامه به نظر می رسید.) 🔸بدین ترتیب با همت مردم و رهنمودها و رهبریهای علما به ویژه حاج ملا علی کنی، قرارداد شوم رویتر از میان رفت. اما رویتر دست بردار نبود. پس از آن که بطلان امتیاز نامه از طرف دولت ایران اعلان گردید با وجود مکاتبات و مذاکرات (مستر کولینر) چون نتیجه ای نمی گیرند و رویتر و نمایندگان او در کشورهای مختلف اروپا با وسائلی که در اختیار داشتند، سر و صدای زیادی در روزنامه های اروپا راه انداختند و دولت ایران را به بدقولی و بی اعتباری متهم کردند. 🔹در تهران نمایندگان رویتر به دولت ایران اخطار می کرد که امتیاز نامه به قوت خود باقی است و هر خسارتی که به واسطه انتشار خبر لغو امتیاز نامه متوجه آنها گردد به عهده دولت ایران است. پس از لغو امتیاز نامه، مهمترین اقدام بارون جولیوس رویتر مسافرت به روسیه بود. ظاهراً منظور رویتر از این سفر آن بود که قسمتی از امتیاز نامه را به عده ای از سرمایه داران روسی بفروشد و آنها را در این کار شرکت دهد تا ضمن تهیه سرمایه ای شاید بدین وسیله بتواند موافقت دولت روسیه را هم برای اجراء امتیاز نامه در ایران جلب نماید. ادامه دارد... #روشنفکری_در_ایران_و_غرب 🆔 @Jarianshenasi

📚 روشنفکری در غرب و ایران ✍🏼 قسمت ۱۸۱ 🔰وقایع و حوادث زمینه ساز مشروطیت: ♦️ ادامه قرارداد رویتر: رویتر با رایزنیهایی که می کرد با باج و رشوه دادن به این و آن مدتها تلاش کرد که خسارت ناشی از لغو امتیاز را به دست آورد، با مکر و حیله نقشه هایی طرح کرد و پیشنهادهای به دولت ایران داد و به آسانی دست از دعاوی خویش بر نمی داشت اما نتیجه ای نگرفت و پس از ۱۷ سال کشمکش و تعقیب در نهایت به استظهار دولت انگلیس تقاضای خود را تجدید و رسیدگی به این اختلاف و جبران خسارت را جداً درخواست نمود و برای این منظور جرج رویتر فرزندانش را به تهران فرستاد و بعد از مذاکرات مفصل در ۲۷ جمادی الاول ۱۳۰۹هـ . ق مطابق با ۳۰ ژانویه به سال ۱۸۸۹ م با مداخله (سر درومندولف) وزیر مختار زیرک انگلیس امتیازی برای ایجاد بانک شاهنشاهی ایران به رویتر داده می شود. 🔸با این امتیاز به مدت شصت سال اجازه نشر اسکناس در ایران به او واگذار شد. جرج رویتر نیز از ادعای خسارت وارد شده بر پدرش ناشی از لغو قرارداد قبلی دست کشید. این موقعی بود که ملا علی کنی دیگر در قید حیات نبود. برخی باصطلاح مورخین تلاش کرده اند تا چنین وانمود کنند که چون به روحانیون القا نموده بودند که راه آهن مقرره در قرارداد رویتر از وسط حضرت عبدالعظيم خواهدگذشت و بقعه مبارکه خراب خواهد شد، آنان با قرارداد مخالفت کردند. در حالی که مستشارالدوله نزدیکترین یار و همفکر سپهسالار در گزارشی که برای احداث راه آهن تنظیم کرده به گوشه هایی از نظر علماء دین به احداث راه آهن اشاره کرده است. وی نظرات حاجی ملا صادق مجتهد بزرگ قم، میرزا محمد باقر مجتهد شیخ ابو محمد مجتهد شيخ عبدالرحيم مجتهد، میرزا احمد مجتهد، آخوند ملا غلامحسین مدرس، حاجی یوسف مجتهد، حاجی میرزا عبدالکریم آقا شريف العلماء را دال بر موافقت، تشویق و اعلام همراهی چنین طرحهایی که در پاسخ به سؤال او اظهار کرده اند را تایید می نماید. بنابر این مخالفت علما و مردم با قرارداد رویتر نه از باب احداث راه آهن بود که به خاطر فروش استقلال ایران به مدت هفتاد سال به بیگانگان بود. 🔹خود انگلیس نیز چندان تمایل به احداث راه آهن نداشت بلکه برای او مهم سلطه بر ایران برای تأمین منافعش در هند شرقی بود و به همین جهت مسأله راه آهن را جدی نگرفت. شیل وزیر مختار انگلیس در ایران در سال ۱۲۶۶ هنگامی که طرح راه آهن ایران آماده برای شروع کار شد، ضمن توهین به ملت بزرگ ایران گفت: صد سال دیگر باید بگذرد تا ایران فقیر و ناتوان و دولت و ملت سست بی تهور و بی ابتکار آن شایستگی شرکت در نشئه راه آهن را پیدا کند ... از نظر نظامی ایجاد راه آهن ایران را به سر حد هندوستان می رساند... این خود متصرفات انگلستان را در هند به خطر تجاوز نزدیک می کند ... ویرانی و ناتوانی و فقر و وحشیگری، خصوصیات همه کشورهایی است که در مغرب هندوستان واقع شده اند و همین خصوصیات است که عامل تحکیم قدرت انگلستان در سرزمین هند گردیده است. ادامه دارد... #روشنفکری_در_ایران_و_غرب 🆔 @Jarianshenasi

🌹🍃🍂🍃🌹🍂🍃🍂🌹 ✅ یک دوره کامل در تنها کانال جریان شناسی در پیام رسان ایتا 🔰 سلسله مباحثی که به طور اختصاصی ارائه خواهد شد 👇🏼 📕 سیر روشنفکری در ادوار غرب 📙 مکاتب و ایسم های غربی 📗 فراماسونری در غرب و ایران 📘 سیر روشنفکری در ایران 📔 احزاب و جریانهای سیاسی ایران 📕جریان شیخیه، بابیت، بهائیت، 📙 مارکسیست و احزاب چپ ایران 📗 جبهه ملی و نهضت آزادی 📘 حزب موتلفه، فدائیان اسلام 📔 افکار و عقاید دکتر شریعتی 📕 احزاب دوره انقلاب اسلامی 📙 سازمان مجاهدین خلق 📗 گروهک فرقان و ترورها 📘 بررسی انجمن حجتیه 📔 جریان منتظری و مهدی هاشمی 📕 دوره سازندگی و هاشمی 📙 حلقه کیان و دگراندیشان 📗 بررسی دوره اصلاحات خاتمی 📘 ریزش ها و در راه ماندگان ❇️ با ما همراه باشید و ما را به دوستان خود و علاقمندان این مباحث معرفی کنید 🆔 @Jarianshenasi

📚 روشنفکری در غرب و ایران ✍🏼 قسمت ۱۸۲ 🔰 وقایع و حوادث زمینه ساز مشروطیت: ♦️ ادامه قرارداد رویتر: در این نمونه از خباثتهای انگلیسیها می بینیم که آنان با هر طرحی که به پیشرفت و آبادانی ایران بیانجامد، مخالفند و علماء با طرحهایی که بدون وابستگی و سلطه بیگانگان، متضمن استقلال کشور و آبادانی ایران باشد، موافقند. 🔸ابراهیم تیموری معتقد است که طرح امتیاز رویتر و سفر شاه به اروپا جملگی سیاست انگلستان بود تا روسیه را در محدودیت قرار دهد: (ظاهراً انگلیسها در ابتدا امتیازنامه رویتر را وسیله ای برای نزدیک شدن با روسها قرار داده بودند و می خواستند مقدمات انعقاد قراردادی را که بعدها به نام "قرارداد کورچا کف و گرانویل" معروف شد، تهیه نمایند. در آن وقت در مرکز اروپا اتحاد مثلثی از روسیه و اطریش و آلمان تشکیل می گردید و از طرف دیگر روسیه در نواحی ترکستان و سرحدات افغانستان به پیشروی خود ادامه می داد و امنیت هندوستان را به مخاطره انداخته بود. انگلیسها برای جلوگیری از دست اندازی روسها در آسیا مشغول اقداماتی شدند تا از ممالک ایران عثمانی و افغانستان جبهه متحدی برای تهدید دولت روسیه ایجاد نمایند. قرارداد کورچاکف و گرانویل شش هفت ماه بعد از امتیازنامه رویتر در فوریه سال ۱۸۷۳ بین روسیه و انگلیس منعقد گردید و به موجب آن افغانستان از منطقه نفوذ روسیه خارج شد. هر چند اعتبار این قرارداد چند ماه بیشتر طول نکشید ولی تحصیل امتیاز رویتر و بودن ناصرالدین شاه به انگلستان برای تحریک روسها و اظهار تمایل آنها در انعقاد آن وسیله مؤثری بود). 🔹حامد الگار در این رابطه می نویسد: تسلیم بخش اعظم منابع اقتصادی ملت به ایادی بیگانه ناگزیر مقاومت علما و رهبران واقعی ملت را بر می انگیخت، اهمیت امتیاز رویتر خیلی زیادتر از جنبه اقتصادی آن بود. انگلیس می خواست ایران را در برابر توسعه طلبی روسیه از جانب جنوب سیر کند قبلاً نقشه ای طرح کرده بود که با (اصلاح اقتصادی) ایران را تقویت کند. لکن در امتیاز رویتر حمایت سیاسی آنها از معامله گران به هیچ وجه نامشروط نبود. #روشنفکری_در_ایران_و_غرب 🆔 @Jarianshenasi