#تفسیر علاوه بر سوره حمد، چهار سوره‌ى انعام، كهف، سبأ وفاطر نيز با جمله‌ «الْحَمْدُ لِلَّهِ» آغاز گرديده، ولى فقط در سوره حمد بعد از آن‌ «رَبِّ الْعالَمِينَ» آمده است. «ربّ» به كسى گفته مى‌شود كه هم مالك وصاحب چيزى است و هم در رشد و پرورش آن نقش دارد. مفهوم حمد، تركيبى از مفهوم مدح و شكر است.خداوند متعال به خاطر كمال و جمالش، شايسته‌ى ستايش وبه خاطر احسان‌ها و نعمت‌هايش، لايق شكرگزارى است. «الحمد لله»، بهترين نوع تشكّر از خداوند است. البتّه حمد خداوند منافاتى با سپاسگزارى از مخلوق ندارد، به شرط آنكه به امر خداوند و در خط و مسير او باشد. آيه شريفه ارشاد است به حكم عقلى كه شكر منعم واجب است، مفضّل گويد: خدمت حضرت صادق عليه السّلام عرض كردم دعاى جامعى مرا تعليم فرما، حضرت فرمود: حمد كن خدا را، زيرا باقى نماند هيچ نمازگزارى مگر آنكه دعا كند براى تو وقتى كه گويد: «سمع اللّه لمن حمده». کلمه «الْعالَمِینَ» جمع «عالم» است و عالم به معنی مجموعه‌ای است از موجودات مختلف و هنگامی که به صورت «عالمین» جمع بسته می‌شود اشاره به تمام مجموعه‌های این جهان است. در روایتی از علی علیه السّلام چنین می‌خوانیم که در ضمن تفسیر آیه «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ» فرمود: «رَبِّ الْعالَمِینَ اشاره به مجموع همه مخلوقات است اعم از موجودات بیجان و جاندار». رب العالمين» هم آفرينش از اوست و هم اداره‌ى آن، و او مربى و پرورش دهنده‌ى همه است. @onsbaghorankarim

#متن_آیه الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ #متن_ترجمه (خداوندی که) بخشنده و بخشایشگر است (و رحمت عام و خاصش همگان را فرا گرفته).

#تفسیر بخشيدن گناهان و قبول توبه‌ى بندگان و عيب‌پوشى از آنان و دادن فرصت براى جبران اشتباهات، همه مظاهر رحمت و مهربانى اوست. خدائى اين صفت را دارد كه بخشنده نعمت است بر خلقان، و آمرزنده و بخشاينده رحمت است بر مؤمنان. لفظ «الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» تكرار نيست، زيرا در «بسم اللّه» بعد از ذكر معبوديت به جهت تذكر نعمتى است كه ذات الهى بدان مستحق عبادت گرديده، و در اين مقام به واسطه استحقاق حمد باشد. آثار رحمت رحيميه: حق تعالى رحيم است در شش موضع نسبت به مؤمنان: 1- در قبر و حسرات آن. 2- در قيامت و ظلمات آن. 3- قرائت كتب و فزعات آن. 4- در صراط و مخافات آن. 5- جهنم و دركات آن. 6- بهشت و درجات آن. این دو صفت در نمازهای روزانه ما حد اقل 30 بار تکرار می‌شوند (در هر یک از دو رکعت اول نماز دوازده بار) و به این ترتیب 60 مرتبه خدا را به صفت رحمتش می‌ستائیم. و این درسی است برای همه انسانها که خود را در زندگی بیش از هر چیز به این اخلاق الهی متخلق کنند. این دو صفت در نمازهای روزانه ما حد اقل 30 بار تکرار می‌شوند (در هر یک از دو رکعت اول نماز دوازده بار) و به این ترتیب 60 مرتبه خدا را به صفت رحمتش می‌ستائیم. و این درسی است برای همه انسانها که خود را در زندگی بیش از هر چیز به این اخلاق الهی متخلق کنند. ذو النون مصرى گويد: روزى بيرون شهر رفتم. اطراف رود نيل عقربى را ديدم، به سرعت هرچه تمامتر مى‌شتافت. چون به كنار نيل رسيد، وزغى از آب بيرون آمد، عقرب بر پشتش سوار و شناكنان او را به آن طرف نيل رسانيد. با خود گفتم سبحان اللّه! اين چه حالت عجيبى است! بر كشتى سوار و به آن طرف رفتم، ديدم عقرب از پشت او فرود آمده متوجه درختى شد. مشاهده نمودم جوانى مست در پاى درخت خوابيده، افعى قصد او نموده، عقرب فورا خود را به آن افعى رسانيده او را هلاك ساخت، جوان سالم ماند. آثار رحمت رحمانيه بود که حق تعالی به فرعون با ادعاى خدائى چهار صد سال عمر مرحمت فرمود. @onsbaghorankarim

#متن_آیه مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ #متن_ترجمه (خداوندی که) مالک روز جزاست.

#تفسیر با آنكه خداوند مالك حقيقى همه چيز در همه وقت است، ولى مالكيّت او در روز قيامت و معاد جلوه‌ى ديگرى دارد؛ «يوم الدّين» در قرآن به معناى روز قيامت است كه روز كيفر و پاداش مى‌باشد. «مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ» نوعى انذار و هشدار است، ولى با قرار گرفتن در كنار آيه‌ى‌ «الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» معلوم مى‌شود كه بشارت و انذار بايد در كنار هم باشند. مالكيت حق گرچه عام است نسبت به دنيا و آخرت، اما تخصيص آن به آخرت جهت تعظيم و تفخيم شأن آن روز است، يا به جهت تفرد حق به مالكيت در آخرت؛ زيرا روز قيامت هيچ منازعى نخواهد بود در ملكيت و سلطنت حق به خلاف دنيا كه مدعيان بسيارند. پيغمبر فرمود زيرك‌ترين مردم كسى است كه در دنيا بازرسى و حساب كردار خود را بنمايد و توشه آخرت را تهيه كند و احمق‌ترين خلق كسى است كه پيروى كند خواهش نفس خود را و آرزوى خود را در برابر اراده الهى زياد نمايد، این مالکیت نتیجه خالقیت و ربوبیت است، آنکس که موجودات را آفریده و لحظه به لحظه فیض وجود هستی به آنها می‌بخشد، مالک حقیقی موجودات است. اعتقاد به روز رستاخیز، اثر فوق العاده نیرومندی در کنترل انسان در برابر اعمال نادرست و ناشایست دارد و یکی از علل جلوگیری کردن نماز از فحشاء و منکرات همین است که نماز انسان را هم به یاد مبدئی می‌اندازد که از همه کار او با خبر است و هم به یاد دادگاه بزرگ عدل خدا. در حدیثی از امام سجّاد علیه السّلام می‌خوانیم: هنگامی که به آیه «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» می‌رسید، آنقدر آن را تکرار می‌کرد که نزدیک بود روح از بدنش پرواز کند. @onsbaghorankarim

#متن_آیه إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ #متن_ترجمه (پروردگارا!) تنها تو را می‌پرستیم؛ و تنها از تو یاری می‌جوییم.

#تفسیر عقل حكم مى‌كند كه تنها بايد او را پرستيد و از او كمك خواست. نه بنده هوى و هوس خود بود و نه بنده زر و زور ديگران. در نماز، گويا شخص نمازگزار به نمايندگى از تمام خداپرستان مى‌گويد: خدايا! نه فقط من كه همه‌ى ما بنده توايم، ونه تنها من كه همه‌ى ما محتاج و نيازمند لطف توايم. جمله‌ «نَعْبُدُ» هم اشاره به اين دارد كه نماز به جماعت خوانده شود و هم بيانگر اين است كه مسلمانان همگى برادر و در يك خط هستند. در واقع آیات گذشته سخن از توحید ذات و صفات می‌گفت و در اینجا سخن از توحید عبادت، و توحید افعال است توحید عبادت آن است که هیچ کس و هیچ چیز را شایسته پرستش جز ذات خدا ندانیم تنها به فرمان او گردن نهیم، و از بندگی و تسلیم در برابر غیر ذات او بپرهیزیم، ، توحید افعال آن است که تنها مؤثر حقیقی را در عالم او بدانیم، نه اینکه دنبال سبب نرویم بلکه معتقد باشیم هر سببی هر تأثیری دارد به فرمان خداست. این تفکر و اعتقاد انسان را از همه کس و همه موجودات بریده و تنها به خدا پیوند می‌دهد. @onsbaghorankarim

#متن_آیه اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ #متن_ترجمه ما را به راه راست هدایت کن...

#تفسیر كلمه‌ى «صراط» بيش از چهل مرتبه در قرآن آمده است. راه مستقيم، راه خداست. «إِنَّ رَبِّي عَلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» راه مستقيم، راه انبياست. «إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ عَلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» راه مستقيم، راه بندگى خداست. «وَ أَنِ اعْبُدُونِي هذا صِراطٌ مُسْتَقِيمٌ» راه مستقيم، توكّل وتكيه بر خداست. «مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ» راه مستقيم، يكتاپرستى و تنها يارى خواستن از اوست. راه مستقيم، كتاب خداوند است. راه مستقيم، راه فطرت سالم است. راه مستقيم بودن، تنها خواسته‌اى است كه هر مسلمان، در هر نماز از خداوند طلب مى‌كند، حتّى رسول‌اللَّه صلى الله عليه و آله و ائمّه اطهار عليهم السلام از خداوند ثابت ماندن در راه مستقيم را مى‌خواهند. . حتّى كسانى كه در راه حقّ هستند، مانند اولياى خداوند، لازم است براى ماندن در راه و زيادشدن نورِ هدايت، دعا كنند. حضرت امير المؤمنين عليه السلام در اين آيه فرمايد: آدم لنا توفيقك الّذى به اطعنا فيما مضى من ايّامنا حتّى نطيعك كذلك فى مستقبل اعمارنا. يعنى: دوام بدار براى ما توفيق خود را كه به آن اطاعت نموديم تو را در ايام گذشته، تا اطاعت نمائيم تو را همچنين در آتيه عمر و زمان آينده. صراط مستقيم، محمد و آل محمد عليهم السلام است و شكى نيست كه طريق اهل بيت- عليهم السلام- صراط مستقيم است كه تمسك و سلوك در آن موجب نجات و رستگارى دنيا و آخرت، و اختيار غير آن سبب خسران و زيانكارى است. امام صادق (ع) فرموده كه صراط راه است بشناسائى خداوند و دو صراط است يكى در دنيا و ديگر در آخرت اما صراط دنيا او امام است كه طاعتش بر مردم واجب است كسيكه بشناسد او را در دنيا و پيروى كند او را عبور ميكند از صراطى كه پل جهنم است در آخرت و كسيكه نشناسد او را در دنيا مى‌لغزد پايش در وقت گذشتن از صراط آخرت و مى‌افتد در آتش جهنم در بعضى از روايات وارد شده است كه صراط معرفت بامير المؤمنين (ع) است و در بعضى ديگر بمعرفت امام تفسير شده است چرا ما همواره درخواست هدایت به صراط مستقیم از خدا می‌کنیم مگر ما گمراهیم! مطرح می‌شود. وانگهی این سخن از پیامبر و امامان که نمونه انسان کامل بودند چه معنی دارد؟! پاسخ: انسان در مسیر هدایت هر لحظه بیم لغزش و انحراف در باره او می‌رود، به همین دلیل باید خود را در اختیار پروردگار بگذارد و تقاضا کند که او را بر راه راست ثابت نگهدارد. دوم اینکه، هدایت همان پیمودن طریق تکامل است که انسان تدریجا مراحل نقصان را پشت سر بگذارد و به مراحل بالاتر برسد. بنابراین جای تعجب نیست که حتی پیامبران و امامان از خدا تقاضای هدایت «صراط مستقیم» کنند، چه اینکه کمال مطلق تنها خدا است، و همه بدون استثناء در مسیر تکاملند، چه مانعی دارد که آنها نیز تقاضای درجات بالاتری را از خدا بنمایند.

#متن_آیه صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ #متن_ترجمه راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی؛ نه کسانی که بر آنان غضب کرده‌ای؛ و نه گمراهان.

#تفسیر كسانى كه مورد نعمت الهى واقع شده‌اند ، عبارتند از: انبيا، صدّيقين، شهدا وصالحين. بعد از اين درخواست، از خداوند تقاضا دارد كه او را در مسير غضب‌شدگان وگمراهان قرار ندهد. زيرا بنى‌اسرائيل نيز به گفته قرآن، مورد نعمت قرار گرفتند، ولى در اثر ناسپاسى ولجاجت گرفتار غضب شدند. در معانى الاخبار از حضرت امير المؤمنين عليه السلام، فرمود: بگوئيد هدايت فرما ما را راه آنانكه انعام فرمودى برايشان به توفيق يافتن به دين تو و طاعت تو، نه به مال و صحبت؛ به درستى كه صاحبان مال و صحت گاهى كفار و فاسق باشند. در معانى الاخبار از حضرت امير المؤمنين عليه السلام، فرمود: بگوئيد هدايت فرما ما را راه آنانكه انعام فرمودى برايشان به توفيق يافتن به دين تو و طاعت تو، نه به مال و صحبت؛ به درستى كه صاحبان مال و صحت گاهى كفار و فاسق باشند. از حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مروى است كه فرمود: الّذين انعمت عليهم شيعيان على عليه السلام هستند يعنى انعام فرموده برايشان به ولايت على بن ابى طالب عليه السلام، غضب نكرده برايشان و گمراه نشدند @onsbaghorankarim