🔰سه سال فرسایشی ابتدای تحصیل حوزه و راه حلی برای آن
⭕️ سید محمد هاشمی
✅ عموم جوانانی که به حوزه می آیند امید و آرزوهای بلندی دارند، به دنبال شکوه اسلامند، دنبال تحول در علوم انسانی، تحقق تمدن اسلامی، متخلق شدن و شبیه به آقای بهجت شدن و ...
اما نظام آموزشی فعلی طلاب را در ابتدای ورود به حوزه و در زمانی که پر از شور و انرژی هستند به مدت سه سال با مجموعه ای از گزاره ها و کتب ادبی مواجه می کند؛ صرف، نحو مقدماتی، هدایه، صمدیه، سیوطی و مغنی (در برخی مدارس کتب دیگر) کتاب هایی هستند که آن جوان پرشورِ با انگیزه باید در طول سه سال با آن ها مواجه شود. به این تعداد اضافه کنید: شرح ابن عقیل و دسوقی، شافیه و ... را که برخی اساتید حکم وجوب بر مطالعه آن می کنند.
✅ استدلال محوری برای چنین برنامه آموزشی با این طول زمان، مقدمه بودن ادبیات در فهم دین و اجتهاد و توانایی ارتباط با متون عربی است. مقدمه ای که کاملا درست و منطقی به نظر می رسد. هیچ کس بدون فهم عمیق از ادبیات عرب نمی تواند دین شناس شود. اکتفا به ترجمه ها هم هر چند دقیق باشند در این مسیر ارزشی نخواهد داشت.
✅ اما این استدلال هرگز این روشِ خاص آموزشی با این طول زمان را ثابت نمی کند، عموم طلاب در این مسیر فرسایش شدیدی را تجربه می کنند، دستشان تا مدتها از معارف کوتاه می ماند، و حتی پس از چند سال تحصیل به هیچ وجه آمادگی هیچ گونه تبلیغ موثری که به درد وضع فعلی جامعه بخورد را پیدا نمی کنند. این اتفاق کم کم باعث ایجاد حسی بسیار خطرناک و بنیان بر افکن می شود و آن «حس ناکارآمدی» است.
به نظر می رسد با فرضِ عدم امکان تغییر وضع فعلی آموزشی و با التزام به حفظِ کیفیت یادگیری ادبیات بتوان طراحی دیگری حداقل برای بخشی از طلاب توانمندتر ارائه کرد تا بر اساس آن کار ادبیات (با همین محتوای فعلی) به طور کامل طی #یک_سال به پایان برسد.
بر این اساس یک طلبه می تواند با استفاده از تعطیلات پیش از ورود به حوزه و تعطیلات تابستانی سال اول کل این دوره رسمی را طی کند.
⭕️ مرحله اول: بر این اساس داوطلب ورود به حوزه می تواند در تابستانِ پیش از ورود به حوزه به فراگیری توامان صمدیه و هدایه بپردازد، این کار به راحتی با استاد یا با استفاده از جلسات صوتی برخی اساتید مانند مرحوم #مدرس_افغانی ممکن است.
⭕️مرحله دوم: در این مرحله، باید به سیوطی که محوری ترین و از جهاتی مشکل ترین کتاب در این سیر است پرداخت. به نظر می رسد کار سیوطی از مهرماه تا پایان اسفند می تواند به پایان برسد. (عرض کردم این برنامه برای کسانی است که بالاتر از حد متوسط هستند)
⭕️مرحله سوم: در بهار و تابستان نیز، دو بخش مغنی (مفردات و باب رابع) که به صورت رسمی تدریس می شود را می توان فراگرفت. دوره ۶ ماهه برای اینکار زمانی بسیار مناسب است.
در این صورت می توان طی یک سال کار ادبیات را به پایان رساند.
✅اما مهمتر از آن مرحله تثبیت ادبیات است؛ یعنی به کار گرفتن ادبیات در تمامی متون عربی موجود و توانایی تجزیه و ترکیب کامل تمام متون ادبی مرسوم و تا حدود زیادی متن قرآن کریم.
⭕️ برای این مرحله به نظر می رسد هر فرد می تواند در کنار مباحثه دروسِ بعد از ادبیات تمام متن آن دروس را تجزیه و ترکیب کند، این اتفاق می تواند در المنطق مظفر، الموجز و اصول فقه و متن لمعه بیفتد. در کنار این کار لازم است یک طلبه به هیچ وجه با ترجمه کتابی که متن عربی آن موجود است کار نکند و فقط بر متون عربی متمرکز باشد. و برای مثال اگر در برنامه خود مطالعه المیزان را گنجانده است بخشی از متن این کتاب را نیز تجزیه و ترکیب کند. و به طور کلی تا پایان دوران تحصیل از هیچ کلمه ای که ترکیب نحوی ان مشخص نیست عبور نکند و همواره به کتب اصلی ادبیات مراجعه داشته باشد.
✏️ اما این نباید تنها برنامه یک طلبه در طول یک سال اول باشد به نظر می رسد، طلبه در سال اول باید کاملا بر کتاب «آشنایی با منطق» شهید مطهری تسلط پیدا کند و دوره اولیه آثار شهید مطهری را نیز کار کرده باشد و اجمالا با برخی متون روایی آشنایی ابتدایی حاصل کند و برخی نقاط از تفسیر المیزان را نیز خوانده باشد. برای این برنامه نیز یادداشت هایی خواهیم نوشت ان شاء الله
💥 مرحله بعد طراحی سال دوم، سوم و چهارم و پنجم تحصیل است که به نظر می رسد در طی آن کل 10 پایه را می توان به اتمام رساند، که پیرامون آن خواهیم نوشت. (البته به شرط داشتن حدود ۳۰۰ روز درسی در سال)
پ.ن 1 : این برنامه پیش از این تجربه شده است و کاملا عملیاتی است گرچه ظاهر دشواری داشته باشد.
پ.ن 2 : می دانم که برخی سرعت در سیر تحصیلی را مضر می دانند و حتی در صورت امکان به آن توصیه نمی کنند ان شاء الله در باب سرعت تحصیل هم خواهیم نوشت.
پ.ن 3: در این نوشته درگیر مسائل مربوط به تحولِ حوزه و منازعات حول آن نمی شویم گرچه نکاتی هم در آن جا وجود دارد.
#نقشه_راه_تحصیل
#طلبه_تراز_انقلاب_اسلامی
@ofoqemobin
🎙 قابل توجه دوستداران #فلسفه
⭕️ دوستان زیادی پیرامون چگونگی فراگیری فلسفه خصوصا فلسفه علامه طباطبایی می پرسند.
✅ بنده توفیق داشتم دوره هایی در فلسفه در محضر استاد بزرگوار استاد #علی_فرحانی حاضر باشم. از این جلسات بسیار ارزشمند که تمام ساختار اندیشه ای ام را شکل داده است تجربیاتی دارم که آن را در اینجا با بزرگوارانی که علاقه مند به فلسفه هستند در میان میگذارم ان شاء الله قابل استفاده باشد. البته این یادداشت پیرامون تدریس بدایه ایشان است:
#حکمت_طباطبایی
#استاد_فرحانی
#نقشه_راه_تحصیل
@ofoqemobin
👇👇👇
📚 یادگیری زبان انگلیسی برای طلاب
✏️ سید محمد هاشمی
📌یکی از سوالات طلبه ها در برنامه تحصیلی لزوم یا عدم لزوم فراگیری یک زبان خارجی (خصوصا انگلیسی) است. به نظر می رسد چند دلیل می توان برای توجیه تلاش جهت یادگیری زبان اقامه کرد:
⭕️ ۱- معیشتی:
برخی توانمندیِ تسلط بر #زبان_انگلیسی را برای مقاصد معیشتی و مالی می خواهند برای اینکه از طریق تدریس یا ترجمه یا ... از جهت مالی منتفع شوند. این دلیل البته عمومی است و ربطی به خصوصیت طلبگی ندارد.
⭕️ ۲- هویتی - اجتماعی:
برای برخی طلاب فراگیری زبان انگلیسی خصوصا در برابر قشر دانشگاهی عنصری #هویتی است. تسلط بر یک زبان دیگر خصوصا اگر از قبیل زبان های غربی باشد برای برخی نشانگرِ «به روز» بودن یا عدم اکتفا به علوم قدیمه است. برخی طلاب برای حل مشکل هویتی دست به کارهای متعددی زده اند و می زنند. حضور بسیار پررنگ در فضای مجازی و تلاش برای یادگیری زبان خارجی و برخی کارهای دیگر در همین فضا معنا می شود.
⭕️ ۳- تبلیغی:
یکی از دلایل فراگیری زبان انگلیسی، تلاش برای #تبلیغ_اسلام و انقلاب اسلامی است. امروزه فضاهای تبلیغی گسترده ای در فضای مجازی و فضای واقعی وجود دارد و اسلام هم به رغم تمام تبلیغات، جذابیتِ زیادی در دنیا ایجاد کرده است. به همین جهت مجهز شدن به فراگیرترین زبان در دنیا در جهت ترویج اسلام، دلیلی بسیار محکم است. طلاب زیادی نیز در این عرصه وارد شده اند و توفیقاتی نیز کسب کرده اند.
⭕️ ۴- پژوهشی:
یکی از دلایل مهم نیاز به فراگیری زبان، تحقیقات و پژوهش های مرتبط با عرصه دین و معنویت است. امروزه کارهای گسترده ای در این عرصه در دانشگاه ها و مراکز علمی مهم دنیا اتفاق می افتد که اطلاع به روز از آن (منتظرِ ترجمه نماندن)برای طلابِ محقق ضروری است. استفاده از این تحقیقات نیاز محتاج به تسلط گسترده بر زبان انگلیسی دارد.
⭕️ ۵- آشنایی با هویت اندیشه ای و فرهنگی مغرب زمین:
یکی از دلایل دیگر (به نظر مهمترین دلیل) استفاده از زبان برای آشنایی با هویت اندیشه ای و فرهنگی دنیای جدید است. اگر به دقت به تاریخ نگاه کنیم می بینیم #مستشرقین عموما تسلط خوبی بر زبان عربی و فارسی داشتند و هرگز به ترجمه ها اکتفا نمی کردند بلکه گاهی متصدی ترجمه و حتی تصحیح برخی کتب اساسی اندیشه اسلامی می شدند. برای مثال تا همین امروز بسیاری از کتب اساسی عرفان اسلامی، با تصحیح برخی مستشرقین یا اندیشمندان غربی به چاپ می رسد. هانری کربن برای ما شاید آشناترین باشد.
🔸 جمع بندی:
✅ به نظر می رسد در میان ادله (جز دلیل اول که خصوصیت طلبگی نداشت) دلیل دوم یعنی جهت هویتی چندان ارزشی نداشته باشد و تنها به اتلاف وقت برای یادگیری زبان منجر شود. ان شاء الله در نوشته دیگری توضیح خواهم داد که ترمیم وجه هویتی به این شکل در تضاد با #ماموریت_طلبگی است.
✅اما به نظرم هر کدام از سه دلیل دیگر برای تلاش جهت تسلط کامل بر زبان انگلیسی برای طلاب کافی است. امروزه عرصه تبلیغ به فضای مجازی هم توسعه پیدا کرده و مخاطبان صدها میلیونی به این زبان سخن می گویند یا با آن آشنایی دارند و میزان مبلغان فعلی به هیچ وجه کفاف چنین جامعه مخاطب گسترده ای را نمی دهد.
✅دلیل چهارم نیز بسیار مهم است. ترجمه برخی آثار اساسی در غرب یا بسیار دیر منتشر می شود و یا در نهایت به خوبی نمی تواند مراد نویسندگان را منتقل کند. مضافا که مقالات متعددی وجود دارد که هرگز به مرحله ترجمه نمی رسد. به همین دلیل اگر طلبه ای بخواهد به معنای واقعی کلمه ناظر به فضای فعلی اندیشه در دنیا سخن بگوید ناچار از تسلط بر زبان است.
✅ اما دلیل پنجم به نظرم مهمترین دلیل باشد. متاسفانه ما اطلاع چندانی از واقعیات غرب نداریم. آنچه می دانیم عموما از فیلتر بسیاری از خبرگزاری هایی عبور می کند که خود نیز ارتباط اندیشه ای درستی با آن دیار ندارند. شناخت دقیق تر دشمن نیز به هر شکلی متوقف بر فهم درست فضای اجتماعی و سیاسی حاکم بر جامعه اوست. برای این امر هیچ راهی جز تسلط بر زبان (خصوصا انگلیسی) وجود ندارد. به نظر می رسد اگر مورد پنجم برآورده نشود هم تبلیغ و هم پژوهش های کاربردی یکسره عقیم خواهند ماند. از دلایل ناکامی های تبلیغی ما در دنیای عرب دقیقا همین انفکاک فرهنگی به علت نابلدی زبان عربی و عدم ارتباط گسترده با متفکران عرب زبان و آثار آن هاست.
🔸نکته:
تمام این ادله و ضرورت ها زمانی ارزش دارد که یک طلبه به معنای واقعی کلمه اسلام شناس باشد و در مسیر امثال مطهری قدم برداشته باشد. در غیر این صورت زبان بیگانه دانستن جز وبال نیست و سودی به حال اسلام نخواهد داشت. به عبارت دیگر اگر در یک موقعیت فرضی بین تسلط مطلق بر چند زبان از یک طرف و دارا شدن گوشه ای از قوت اندیشه ایِ متفکری مثل شهید مطهری مخیر شویم بی تردید باید دومی را انتخاب کنیم. لذا دانستن زبان ابزار است نه مقصد و هدف.
#نقشه_راه_تحصیل
@ofoqemobin