چهار. مفسّرانی از امامیه چون علامه طباطبایی با احیاء مبانی تفسیر قرآن به قرآن و عینی ساختن امکان فهم قرآن بر اسلوب این روش, در اصل اندیشۀ اخباری در عرصه تفسیر قرآن را به چالش جدی کشاند و کاستی های آن بر نمود . زیرا در نگاه علامه طباطبایی تفسیر قرآن به غیر قرآن, به معناى وابسته شدن قرآن به غیر خود در تبیین مفاهیم و تفسیر آیات خود است و این با نور و بیان و تبیان بودن قرآن براى هر چیز, ناسازگار بوده و معارف قرآن با تدبر و بحث قابل دستیابی برای محقق است . چنانچه گفته شود فهم و برداشت از قرآن و حجیّت آن متوقف بر بیان و سخن پیامبر(صلی الله علیه و آله) و معصومان است, این همان دور باطل خواهد بود, زیرا فرض حجیّت مفاهیم روایات و اعتبار آنها, متوقف بر سازگارى با قرآن است . مبتنی بر این دو مقدمه شان پیامبر(صلی الله علیه و آله) در قرآن شناسی شان آموزگار خبیری است که ذهن دانش آموز را هدایت می کند و دشواریهای راه دانش آن دوزی را برای وی آسان می¬کند, تعلیم پیامبر(صلی الله علیه و آله) همان تسهیل طریق و نزدیک ساختن مقصد است نه ایجاد طریق و خلق مقصد . وظیفه مفسّر این نیز است که در احادیث پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و ائمه اهل بیت که در تفسیر قرآن وارد شده, مرور و غور کرده به روش ایشان آشنا شود, پس از آن طبق دستورى که از کتاب و سنّت استفاده شده به تفسیر قرآن بپردازد. #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

تنبيه على الأمر بالكفّ عنهنّ لأنّه إذا أمر بالكفّ عنهنّ حال كونهنّ مشركات ففي حال إظهارهنّ الإسلام أولى . والواو في وإنهنّ للحال . وقوله : وإن كان الرجل . إلى آخره . تنبيه على ما في أذاهنّ من المفسدة وهي السمة اللازمة لفاعله في حالتي حياته وبعد وفاته ، وذلك تنفير عن أذاهنّ في معرض النهى عنه وتناولها بالفهر والهراوة كناية عن ضربها بهما ، و - إن - في قوله : وإن كنّا ، وفي قوله : وإن كان . هي المخفّفة من الثقيلة وتلزم اللام خبرها فرقا بينها وبين إن النافية . #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

گفتمان پژوهی در مطالعات حدیثی؛ چیستی، راهکار و نمونه چکیده احادیث پرشمار منابع حدیثی کهن در یک موضوع، بازتاب گفت و شنودهایی است که میان اهل بیت با مخاطبان درباره امور مهم و ایدئولوژیک جامعه شیعی انجام گرفته است. از همین رو برای فهم احادیثی از این دست باید از رخدادهای عصر ائمه آگاهی داشت. گفتمان پژوهی، به عنوان مکملی در کنار دیگر راه‌کارهای فهم حدیث، بر کشف و بررسی خاستگاه احادیث به جای تحلیل موردی آن‌ها تاکید و ابعاد ناپیدای حدیث را نمایان می‌کند. پژوهش پیش‌رو ضمن ارائه چند نمونه، نمایی از برخی گفتمان‌های حاکم بر حدیث شیعه را به تصویر کشیده تا نشان ‌دهد گفتمان‌‌پژوهی در بازگویی، رفع ابهام و آشکارسازی معنا و مقصود حدیث تا چه حد نقش‌آفرین است. افرون بر این فایده، تبیین این گفتمان‌ها می‌تواند گنجینه‌ای از داده‌ها و پیش‌دانسته‌ها را در اختیار ‌سایر حدیث‌پژوهان نهاده و ایشان را در فرآیند فهم احادیث پر‌شماری پشتیبانی کند تا راهی میان‌بُر و بهره‌ور را در فقه‌الحدیث بپیمایند. کلیدواژه‌ها گفتمان پژوهی گفتمان کاوی فقه الحدیث فضای صدور حدیث بافت تاریخی. برای دانلود مقاله به این لینک مراجعه بفرمایید‌: http://hadith.riqh.ac.ir/article_13261.html #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

آداب روزه داری ماه رمضان : خوابیدن سفارش تلویحی به خواب در حال روزه خوابیدن روزه‌دار در طول روز از دیگر آداب روزه‌داری است که روایات بر آن تأکید دارد. پیامبر اسلام و پیشوایان دین به این ادب سفارش کرده‌اند. در روایت نبوی افزون بر تأکید تلویحی بر استحباب خواب روزه‌دار, به پاداشی بس بزرگ به درازای لحظات خواب روزه‌دار و تعداد نفسهای وی نیز اشاره شده است. قال رسول الله (صلی الله علیه وآله): نومُ الصائمِ عبادةٌ ونَفَسُه تسبیحٌ. خواب روزه‌دار عبادت و نفس کشیدن او تسبیح است. عبادت و تسبیح دو اثر خواب روزه‌دار است. روشن است که منظور این روایت، عبادت و تسبیح لسانی بسان دیگر آموزه‌های تشریعی نیست، بلکه مراد آن است که شخص روزه‌دار در تمامی لحظات روزه، چه بیداری و چه خواب، در حال امتثال و اطاعت امر الهی است. این معنا در بیان نورانی رازشناس حقایق روزه، پیامبر خاتم، به زیبایی آمده است: الصائمُ في عبادةٍ وإنْ كان نائماً على فَراشِه ما لَمْ یَغْتَبْ مسلماً؛ شخص روزه‌دار در حال عبادت است هر چند در بستر خود خوابیده باشد تا زمانی که غیبت مسلمانی را نکرده باشد. راز سفارش به خواب روزه‌دار شاید راز سفارش به خواب روزه‌دار آن باشد که از سویی روزه در نوع انسانها، به ویژه در نیمۀ دوم روز, به ضعف جسمانی و حالت سستی بینجامد و از سوی دیگر اختصاص دادن تمام شبهای ماه مبارک رمضان به خواب، پسندیده و مقبول شارع نیست؛ از این رو برای جبران ضعف جسمانی روزه‌دار و ایجاد آمادگی بیشتر برای بهره‌مندی از برکات معنوی شبهای ماه مبارک رمضان مقدار کوتاهی خواب در روز برای شخص روزه‌دار سفارش شده است. در روایتی دیگر این معنا به بیانی روشن‌تر و با مصادیقی خاص آمده است: قال أبو الحسن (علیه السلام): قیلوا فإنَّ اللهَ یُطعِمُ الصائمَ ویَسقیه في منامِه؛ خواب قیلوله به جا آورید؛ همانا خداوند شخص روزه‌دار را در خواب با غذا و نوشیدنی پذیرایی می‌کند. پذیرایی با خوردنی و نوشیدنی در خواب کنایه از نیرو گرفتن روزه‌دار در اثر خواب است. خواب کوتاه نیم‌روزی در ادبیات روایی و در سخنان فقیهان به خواب «قیلوله» معروف است. استحباب تبعی خواب روزه‌دار روشن است که خوابیدن به تنهایی و بدون حالت روزه برکت و معنویت گفته‌شده در روایات را ندارد، اما به دلیل وقوع هدفمند آن در حالت روزه چنین ویژگیهایی را کسب کرده است. این نکته از اضافۀ «نوم» به «الصائم»، خوابیدن در حال روزه، استنباط می‌شود که آن را استحباب تبعی می‌نامیم. ساختارشناسی استحباب خواب روزه‌دار روایات به چند گونه بر استحباب خواب روزه‌دار دلالت دارد: الف) امر همانند روایت «قِیلوا إنَّ اللهَ یُطعِمُ الصائمَ ویَسْقیه في مَنامِه»، که از نظر اصولی امر در این روایات ارشادی و به معنای استحباب است نه مولوی و به معنای وجوب. ب) مفهوم وصف مفهوم وصفی «نوم الصائم» در روایت «نوم الصائم عبادة ونفسه تسبیح» بر این نکتۀ ظریف دلالت دارد که تنها خوابیدن روزه‌دار چنین استحبابی دارد. خواب شخص غیرروزه‌دار گرچه در طول روزهای ماه رمضان هم باشد چنین آثاری ندارد و مستحب نیست، چه رسد به اینکه در غیر ماه رمضان باشد همانند خوابهای عادی و روزانه که دلیلی بر استحباب آن وارد نشده است. ج) گزاره‌های تلویحی ـ ترغیبی این دسته از روایات دلالتی تلویحی بر استحباب روزه دارند و روزه‌دار را برای رسیدن به آثار معنوی روزه به خوابی هدفمند و معناگرا سفارش می‌کنند و او را به گونه‌ای بر این کار برمی‌انگیزند. در این روایات لازم شرعی (نه منطقی و عقلی) خواب روزه‌دار واقعی عبادت و تسبیح برشمرده شده است. برای نمونه روایت زیر به این موضوع اشاره دارد: ـ «الصائم في عبادة وإن كان نائماً على فراشه ...». #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

شایان ذکر است که غذای اندک اشاره‌شده در روایات از باب مثال و نمونه بوده و به گونه‌ای در توان مالی بیشتر مسلمانان معاصر دورۀ نبوی بوده و امروزه نیز هست؛ از این رو ناتوانی مالی برای تهیۀ غذاها و نوشیدنیهای رنگین و گونه‌گون ترک این کار را روا نمی‌دارد؛ زیرا روایات بسیاری بر به جا آوردن این عمل خداپسند و مورد علاقۀ پیامبر و امامان (علیهم السلام) با مقدار اندک, تأکید دارند و جای خرده‌گیری و توقع افطاریهای رنگینِ مؤمنان از همدیگر روا نیست. روشن است که اگر شخص فقیر و مسکین باشد و توان مالی برای تهیۀ غذای اندک را نداشته باشد از دایرۀ حکم خارج خواهد بود. #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

نظریۀ عدم نیاز ذاتی قرآن به تفسیر : استاد معرفت از قرآن پژوهان معاصر امامیه بر این باور است که متن قرآن به طور ذاتی فاقد هر گونه اجمال و ابهامی است, لذا از آنجا که قرآن ذاتاً روشن است, نیازی به تفسیر ندارد و این امور عَرضی می¬باشد که سبب نیازمندی قرآن به تفسیر شده است . از اطلاق سخن ایشان چنین بر می¬آید که تمام قرآن دارای چنین ویژگی است و متن قرآن به خودی خود در انتقال معنا روشن و شفاف است و این عوامل برون متنی و عارضی بر متن است که سبب شده, تبیین مراد جدی قرآن به تفسیر نیازمند شود؛ یعنی در فضای عاری از عوامل تاریخی و اختلافی(عصر نزول و دوره حضور وحی قرآنی) قرآن خود گویای تمام مقصود خویش بوده است. ایشان همین نظریه را در حوزه متشابهات قرآنی قائل بوده و با تقسیم متشابهات به ذاتی و عرضی, نوع ذاتی اقتضای زبان عربی و نوع عرضی آن را معلول پیدایش نحله های فکری و پیش فرض های افراد دانسته¬اند . دیدگاه مذکور در مفهوم تفسیر, قلمرو تفسیر و روشن بودن ذاتی معانی قرآن, چندان دقیق نیست. همچنین مشخص نشده است از نظر تاریخی چه مقطعی برای روشن بودن ذاتی معانی قرآن مد نظر ایشان بوده است, آیا مقصود عهد نبوی است یا در دوره¬های بعدی نیز چنین امکانی وجود دارد و اگر اینگونه است چرا در تفسیر برخی از آیات میان مفسّران صحابه و تابعین اختلاف نظر وجود دارد؟ و اینکه این ویژگی برای قرآن به نحو استقلالی بوده است یا بالضمیمه منبع یا راهکاری خارج از قرآن(سنّت نبوی)؟ چه بسا می¬توان با طرح لایه¬های معنایی متعدد قرآن همانند ظهر و بطن, موارد نقضی را برای دیدگاه مذكور مثال زد. نظریۀ ذاتی و عرضی بودن تفسیر رویکرد ذاتی ـ عرضی بدین معنا است که سبب نیازمندی قرآن به تفسیر هم ذاتی است, هم عرضی؛ در این رویکرد اساساً نیاز به تفسیر در متونی مطرح است که دارای اجمال و ابهام باشد که در صورت نخست تفسیر از نوع تفصیل و در صورت دوم از نوع تبیین است؛ علت نیازمندی قرآن به تفسیر نیز ریشه در برخی از ویژگیهای ذاتی متن دارد و هم معلول برخی از عوامل بیرونی است, لکن ویژگیهای درونی متن بسیار محدود¬تر از عوامل بیرونی هستند. منظور از نیاز ذاتی به تفسیر این است که آیات قرآن به خودی خود و صرف نظر از هر عامل بیرونی, دارای نوعی ابهام و اجمال بوده و بدون تفسیر, فهم صحیح از آنها میسر نمی¬شود. مراد از نیاز عرضی به تفسیر نیز اینست که آیات قرآن به خودی خود دارای ابهام نیستند بلکه عوامل بیرونی نظیر حوادث زمان و شرایط خاص مخاطبان فهم مراد خداوند را از قرآن به طور مستقیم دشوار ساخته است. نیازهای ذاتی متن قرآن برای تفسیر بیشتر از قسم اجمال است و در موارد ابهام نیز راهکارهایی در خود قرآن برای دستیابی به تفسیر آن تعبیه شده است. نیازهای ذاتی متن قرآن همانند آیات متشابه, اجمال در برخی از آیات مثل آیات الاحکام, ذو وجوه بودن برخی از آیات به دلیل ویژگیهای زبانی و ساختاری آیات و ذو بطون بودن آیات هستند و نیازهای عرضی فاصله زمانی با عصر نزول, تطور معانی لغات, عدم آشنایی مردم با فنون ادبی و بلاغی و پدیدار شدن پرسشها, شبهات و مسایل جدید را شامل می¬شوند . البته آنچه به عنوان اجمال و ابهام در این رویکرد مطرح شده الزاماً ذاتی متن نیست و می¬تواند نسبی باشد؛ به این معنا که برای آشنایان با زبان قرآن, آیه¬ای فاقد اجمال و ابهام باشد لکن همان آیه برای آنان که با زبان قرآن آشنایی دقیقی ندارند دارای اجمال و ابهام نباشد, پس ضرورتاً اینگونه نیست که اجمال و ابهام ذاتی متن باشد بلکه گاه نسبی است. برخی نیز با تاثیر پذیری از روایات به این نتیجه بسنده کرده اند که معارف قرآن كریم از جهت ظهور و خفا، و سهولت و صعوبت فهم آن از الفاظ و عبارات آیات، سه قسم هستند . قسمی که بی‌نیاز از تفسیر است, قسمی که فهم آن ویژه راسخان در علم است, قسمی که بخش عمده معارف قرآن را در بر می‌گیرد, نیازمند تفسیر است. در تامین نیازمندی قسم سوم است كه تفسیرهای زیادی در طول تاریخ برای قرآن نوشته شده است. این گروه عوامل نیازمندی به تفسیر را فقدان آگاهیهای لازم بشر, فاصله زمانی با نزول قرآن و برخی از ویژگیهای قرآن كریم همانند معارف بسیار زیاد و الفاظ محدود, محتوای متعالی در قالب الفاظ متداول, آمیختگی و پراکندگی مطالب دانسته اند . #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

قرآن کریم انسان‌ها را به تسلیم بودن در برابر فرمان خدا و رسول صلى‌الله‌علیه‌و‌آله مکلّف: « و ما کانَ لِمُؤمِنٍ ولا مُؤمِنَةٍ اِذا قَضَى اللّهُ ورَسولُهُ اَمرًا اَن یَکونَ لَهُمُ الخِیَرَةُ مِن اَمرِهِم ». ( احزاب / 33، 36 ) و از نزدیک شدن و انجام دادن محرّمات الهى نهى کرده: « تِلکَ حُدودُ اللّهِ فَلا تَقرَبوها » ( بقره / 2، 187 ) و مرتکبان حرام‌هاى الهى را ظالم شمرده: « ومَن یَتَعَدَّ حُدودَ اللّهِ فَاُولکَ هُمُ الظّــلِمون » ( بقره / 2، 229 ) و چنین افرادى را به جهنّم و عذاب الهى تهدید کرده است: « ومَن یَعصِ اللّهَ ورَسولَهُ ویَتَعَدَّ حُدودَهُ یُدخِلهُ نارًا خــلِدًا فیها ولَهُ عَذابٌ مُهین ». ( نساء / 4، 14؛ نیز جنّ / 72، 23 ) 1. مقاييس اللغه، ج 2، ص 45؛ لسان العرب، ج 3، ص 138، «حرم». 2. التحقيق، ج 2، ص 204، «حرم». 3. معجم لغة الفقهاء، ص 177. 4. معجم الفاظ الفقه الجعفرى، ص 158؛ المعالم الجديده، ص 101. 5. معجم الفاظ الفقه الجعفرى، ص 373؛ القاموس الفقهى، ص 85. 6. لسان العرب، ج 3، ص 136، «حرم». 7. التحقيق، ج 2، ص 204، «حرم». 8. الفروق اللغويه، ص 486. 9. اصول العامه، ص 63 - 64؛ معجم الفاظ الفقه الجعفرى، ص 157. #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

ساختارشناسی استحباب افطاری دادن سیرۀ عملی معصوم سیرۀ عملی معصومان (علیهم السلام) ترجمان عینی پیشاهنگی آنان در افطاری دادن مؤمنان و ناداران است. این نیک‌سیرتان و پاک‌سرشتان علاقه‌مندی پایدار و مستمری به افطاری دادن داشتند و این عمل را کاری پسندیده و دوست‌داشتنی می‌دانستند. روایاتی که در ادامه می‌آید، بدون هیچ اسنادی گویای این ادعا است؛ ـ لَأنْ أُفَطِّرَ رجلاً مؤمناً في بیتي أحبُّ إلیَّ مِن أنْ أعْتقَ كذا وكذا نَسَمَةً مِن وُلدِ إسماعیل. ـ كانَ عليُّ بنُ الحسینِ (علیه السلام) إذا كان الیومُ الذي یَصوُمُ فیه أمَرَ بِشاةٍ فَتُذبَحُ وتُقَطَّعُ أعضاؤه ... . هر چند از نظر اصولی نهایت دلالت سیره جواز یا اباحه است، اما استمرار و تأکید بر آن در فعل و قول معصوم نشان از استحباب آن دارد. گزاره‌های تلویحی ـ ترغیبی از روایاتی که در بخش آثار معنوی افطاری دادن گذشت, به دست می‌آید که شارع اسلامی برای این عمل امتیازات ویژه‌ای در نظر گرفته است که بیشتر آهنگی تشویقی و کارکردی ترغیبی برای نهادینه‌سازی این آموزه در فرهنگ عمومی جامعۀ اسلامی دارد، اما چون شرایط مالی مکلفان یکسان نیست از تشریع وجوبی آن برای عموم تن زده و به استحباب بسنده کرده است. مجموعۀ این گزاره‌ها به طور تلویحی بیانگر این نکته است که افطاری دادن نزد شارع اهمیت و محبوبیت بالایی دارد؛ از همین روست که این همه آثار معنوی برای آن در نظر گرفته است و به شکل غیرمستقیم مکلفان واجد شرایط را به انجام آن تشویق کرده است. سیرۀ متشرعه متشرعان، چه در دورۀ حضور شارع و چه پس از آن، افطاری دادن را از سنتهای اسلامی انگاشته و در ماه مبارک رمضان جزء سیرۀ عملی بیشترینۀ آنان بوده و هست. به گواهی تاریخ اسلام و عرف رایج در کشورهای اسلامی, مسلمانان به این عمل به عنوان یک عمل مستحب و دارای ثواب می‌نگریستند و امروزه نیز همین برداشت از افطاری دادن در میان تمامی مسلمانان جهان اسلام حاکم است. از آنجا که پیشینۀ تاریخی سیرۀ متشرعه هم‌زمان با عصر شارع و برگرفته از قول و فعل شارع بوده است می‌توان آن را یکی از دیگر دلایل استحباب افطاری دادن برشمرد. کارکردهای اجتماعی افطاری دادن با دقت در روایات می‌توان کارکردهای اجتماعی‌ای چون: تحکیم روابط اجتماعی مؤمنان, تقویت روحیۀ صلۀ ارحام, ایجاد و رشد پیوندهای روحی و عاطفی میان مؤمنان, بسترسازی برای رفت و آمد بیشتر خانواده‌ها, کمک به نیازمندان مالی و کارکردهای فردی مانند تقویت روحیۀ ایثار, سخاوت و همیاری در شخص مسلمان را برای افطاری دادن برشمرد. دعا هنگام افطار لحظات افطار در نگاه عارفان واقعی یکی از لحظات دلخوشی مؤمن در دنیا و از مواقع استجابت دعای مؤمن در بارگاه بنده‌نواز الهی و وسیله‌ای برای آمرزش گناهان است. معصومان (علیهم السلام) برای آگاه شدن مؤمنان راستین از این مهم و پاسداشت منزلت لحظات افطار, بر این نکته تأکید کرده و مسلمانان را به دعا هنگام افطار سفارش نموده و خود دعاهایی را در این‌باره آموزش داده‌اند. ساختارشناسی استحباب دعا هنگام افطار سیره در سیرۀ پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امامان (علیهم السلام) گزارش شده است که آنان هنگام افطار, پیش از خوردن غذا دعاهایی را عارفانه زمزمه می‌کردند. امام صادق (علیه السلام) به اِسناد پدران بزرگوارشان نقل می‌کند که پیامبر (صلی الله علیه و آله) هنگام افطار چنین دعا می‌کردند: اللهُمَّ لَكَ صُمْنا، وعَلَى رِزقِكَ أفْطَرْنا فَتَقَبَّلْه مِنّا؛ ذَهَبَ الظَّمَاءُ، وَابْتَلَّتِ العُروقُ، وبَقِيَ الأجرُ. پروردگارا! به خاطر تو روزه گرفتم و با روزی تو افطار نمودم پس آن را از ما بپذیر؛ [خدایا] تشنگی رفت و رگها آبدار شدند ولی پاداش آن بر جای ماند. امر ابوبصیر روایت می‌کند که امام صادق (علیه السلام) به من فرمود هنگام افطار در ماه مبارک رمضان چنین دعا می¬کنی: الحمدُ للهِ الذي أعانَنَا فَصُمْنا ورَزَقَنا فَأفْطَرْنا؛ اللهمَّ تَقَبَّلْ مِنّا وَأَعِنَّا علیه وَسَلِّمْنا فیه وتَسَلَّمْهُ مِنّا في یُسْرٍ مِنكَ وعافیةٍ. الحمدُ للهِ الذي قَضَى عنَّا یوماً مِن شهرِ رمضانَ. سپاس خدایی را که ما را یاری کرد و روزه گرفتیم و روزی‌مان داد و افطار کردیم. پروردگارا! از ما بپذیر و ما را بر روزه‌داری یاری فرما و در حال روزه تندرست بدار و روزۀ ما را به آسانی و سلامتی از ما تحویل بگیر. سپاس خدایی را که توفیق روزه‌داری روزی دیگر از ماه رمضان را به ما ارزانی کرد. #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

آداب باطنی روزه ساحت ظاهری و باطنی روزه از روایات برمی‌آید که روزه دو ساحت دارد؛ یکی ساحت ظاهری و بیرونی و دیگری ساحت داخلی و باطنی. موارد و مصادیق خودداری در ساحت بیرونی روزه، که در فقه به آن توجه شده است, معمولاً در حد توان عموم مکلفان است. این موارد به مفطِرات روزه معروف است که در جای خود از آنها سخن خواهیم گفت. اما خودداری در حوزۀ درونی و داخلی روزه، که شرط کمال و اتمام روزه است، به آسانی حاصل نمی‌شود. روایات به سخت بودن این‌گونه مراقبت اشاره کرده و از آن با عنوان شروط دشوار روزه یاد کرده‌اند. این بخش بیشتر مستحبات و مکروهات روزه را دربرمی‌گیرد. از این شرط در روایت امام صادق (علیه السلام) با تعبیر «الصُّمتُ الداخِل» یاد شده است. هدف‌شناسی آداب باطنی افشره و عصارۀ آداب باطنی روزه, توجه به باطن و حقیقت روزه و مراقبت همارۀ روزه‌دار از حال معنوی و باطنی روزۀ خویش است. باید دانست که از عمده موارد کارامدی روزه در بُعد تربیت فردی, تقویت قوۀ کنترل اعضا و قوای باطنی و روانی است که به مرور در جان و روح شخص روزه‌دار تثبیت و به ملکۀ نفسانی تبدیل می‌شود. این توانمندی در غیر ایام روزه نیز مهار نفس را با افسار تقوا به کنترل عقل و شرع درمی‌آورد و از این رهگذر نفس چموش اماره را رام می‌‌کند و با قلبی مطمئن سر بر آستان دوست می‌نهد. پیدا است که این هدف تنها با خودداری از خوردن و آشامیدن و چیزهایی از این است که به جسم و بدن مربوط است، حاصل نمی‌شود بلکه در کنار آنها هماره باید به چیزهای دیگری نیز توجه شود تا روزه‌ای کارامد و تأثیرگذار در جان و جسم, حاصل شود و در عمل نیز به کار آید. جایگاه و گسترۀ آداب باطنی روزه در یک نگاه هندسی آداب باطنی روزه پایه‌های پنهان و ستونهای ناپیدای روزه است که نمود عینی چندانی ندارند، اما اساس روزه بر آنها استوار است. این آداب بیشتر به پاکدامنی و عفاف باطنی در ابعاد مختلف فکری, گفتاری, پنداری, کرداری, گویشی, سمعی, بصری مربوط می‌شوند که در نتیجه روزه‌دار را به خودداری از هر گونه حرام و کار زشت رهنمون می‌سازد. معیار سنجش دستیابی به این حال و رعایت این ادب, ناهمسانی حال روانی و مراقبتی روزه‌دار هنگام روزه‌داری با حال غیر روزه‌داری و تحقق عملی کنترل تمایلات قوای ظاهری و باطنی در روزه‌دار است. خلاصه آنکه هدف از آداب باطنی روزه آن است که یک تفاوت بنیادین محسوس در رفتار و کردار روزه‌دار ایجاد شود تا او را از هر گونه پلشتیِ پیدا و ناپیدا دور نگه دارد. این روایات گسترۀ روزه را از حد وجوب و مرتبۀ نازل آن اندکی فراتر برده‌اند و بر روزه‌داری سایر اعضا که بیشتر گناهان با آنها انجام می‌گیرد تأکید کرده‌اند. #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

شاخصه های نظریه های تفسیر اجتهادی مفسّران امامیه چکیده مبانی، منابع، روش و قلمرو، ارکان اصلی یک نظریۀ تفسیری به شمار می آید و اکتشاف آن، روش و منابع خاصی دارد و بهترین روش برای کشف نظریۀ تفسیری یک مکتب توجه به عملکرد تفسیری مفسّران آن است. اجتهادی و اثری دو روش تفسیری امامیه است و هر یک مبانی و طرفدارانی دارد. موضوع این پژوهه اکتشاف و تحلیل مؤلفه های اساسی نظریه های تفسیری مفسّران اجتهادی امامیه از دو حوزۀ کهن بغداد و معاصرِ نجف و قم است که با رهیافتی نظریه پژوهی تألیف شده است. نخستین بار مفسّران کهن امامیه در حوزۀ بغداد با تکیه بر اجتهاد و نقل معتبر، نظریۀ تفسیر اجتهادی این مکتب را طراحی کرده اند که در آثار تفسیری آنان نُمود یافته است؛ هر چند روند تدوین این نظریه تدریجی بوده است لکن از وحدت مبانی در ادوار مختلف تاریخی برخوردار بوده و در دوره معاصر به مرحله تثبیت رسیده است. مفسران اجتهادی معاصر ایرانی امامیه از دو حوزه نجف و قم، در برخی از مؤلفه ها همانند قلمرو تفسیر، اندکی با یک‌دیگر اختلاف دارند لکن در مؤلفه های مبانی، منابع و روش، وحدت نظر دارند. کلیدواژه ها: نظریۀ تفسیری، مفسّران اجتهادی امامیه، بغداد، نجف و قم، مبانی، منابع، روش، قلمرو. #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

احادیث امامیه و متن‌شناخت قرآن خصائص و کارکرد نویسنده : علی راد دانشیار دانشگاه تهران پردیس فارابی چکیده متن‌شناخت قرآن، از شمار مباحث درجۀ اول قرآن‌شناسی است و مقصود از آن، شناخت خصائص درونی و بیرونی متن قرآن است. شناخت این خصائص در مواجهه و فهم ما از قرآن ضرروت دارد. این مقاله تلاش دارد با تلفیق روش اکتشافی - تحلیلی به این دو پرسش پاسخ دهد: بر پایۀ احادیث امامیه، خصائص بنیادین متن قرآن چیست؟ پیامدهای نظری و کاربردی شناخت این خصائص مهم کدام است؟ بازپژوهی احادیث نشان داد که گفتاری بودن، تاریخمندی متن، فراتاریخی بودن آموزه‌ها، تشابک معنایی و اثربخشی آیات از مهم­ترین خصائص متن قرآن است که در احادیث اهل بیت به آنها تأکید شده است. کلیدواژه‌ها اهل بیت احادیث امامیه شناخت قرآن آموزه‌های حدیثی. #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨

بدیهی است كه پذیرش مبنای الاهی بودن مولف قرآن, افزون بر آثار پیشگفته, اصول و معارف اعتقادی دیگری نیز به دنبال دارد كه هر مفسّری را ناگزیر به آنها معتقد و ملتزم می نماید. از جمله آنها پذیرش عدل و حكمت الاهی و دیگر اوصاف جمال و جلال الاهی است كه در نوع نگاه و شناخت مفسّر از ویژگیهای مولف قرآن تاثیر گذار بوده و به دنبال آن در فهم سخن وی نیز تاثیر خواهد گذاشت. لكن از آنجا كه چنین اصول و معارف اعتقادی, نسبت به تفسیر قرآن, فراگیری و عمومیت داشته و اختصاصی به تفسیر ندارند و در مباحث تخصصی خداشناسی مطرح هستند, ضرورتی برای طرح آنها در این گفتار وجود ندارد. در اینجا تنها به این نكته بسنده می¬كنیم كه پذیرش مبنای الاهی بودن مولف قرآن, تمامی باورها و معارف اعتقادی مرتبط با خداشناسی در جهان بینی اسلامی (البته با قرائت شیعی) را ضمیمه خود دارد و مفسّر امامی با چنین شناختی از اوصاف خداوند به تفسیر قرآن خواهد پرداخت. به سخن دیگر مفسّر با پذیرش الله به عنوان مولفِ قرآن, در تفسیر آیاتی كه از ظاهر آنها جبر, قبح عقاب بدون بیان, تكلیف بما لا یطاق, تبعیض یا خشونت و... استشمام می¬شود, احتیاط نموده و با استناد به حكیم بودن خداوند و عدل ایشان, به قطع مصلحت و حكمتی را در چنین مواردی مد نظر خداوند دانسته و در نتیجه ظاهر این دسته از آیات را تاویل خواهد نمود, چرا كه افعال حكیم به طور قطع از مصالح و مفاسدی تبعیت می¬كند. در نتیجه در داوری و ارزیابی برداشتهای تفسیری, مفاهیمی كه مخالف با مصالح نوع(قطعی) بشر باشد, مردود خواهند بود. ای نكته در روایات اهل بیت نیز مورد تاكید قرار گرفته است . #استاد_علی_راد 📣با مَدرَس استاد راد همراه باشید: 🆔✨@OstadRad✨