#امام_عصر علیهالسلام
#انتظار_و_عاشورا
#مثنوی
🔹مهدی موعود🔹
کشتی باورمان نوح ندارد بیتو
زندگی نیز دگر روح ندارد بیتو
لحظهها در غم هجر تو کفن پوشیدند
همۀ خاطرهها زهر بلا نوشیدند...
یک طرف جنّتی از آیۀ قرآنی بود
یک طرف دوزخی از لشکر سفیانی بود...
آسمان تیره شد و پشت زمین تیر کشید
تا خزان خم شد و بر جدّ تو شمشیر کشید
آری این آیت حق مثل علی مظلوم است
او جگر گوشۀ زهراست، ولی مظلوم است...
آن که با شور دعا بر عرفات آتش زد
عطشش بر جگر نهرِ فرات آتش زد
بین تقدیر و عطش هَروله میکرد حسین
رفتنش خون به دل قافله میکرد حسین...
روز و شب بیتو ببین شام غریبان شده است
و سری بر سر نی قاری قرآن شده است
نخلها هم پس از این واقعه شاعر شدهاند
ذاکر حرّ و حبیب بن مظاهر شدهاند
داغ هفتاد و دو آلالۀ بیسر با توست
سیصد و سیزده آیینۀ باور با توست...
جادهها چشم به راهاند، بیا، زود بیا!
جان به لب آمده، ای مهدی موعود، بیا!
📝 #عباس_احمدی
🌐 shereheyat.ir/node/4091
✅ @ShereHeyat
این اشک رهایت از دل خاک کند
بالت بدهد راهی افلاک کند
تو اشک غم حسین را پاک نکن
بگذار که این اشک تو را پاک کند
📝 #محمدجواد_غفورزاده
🏴 برای مشاهده و دریافت اشعار با موضوع #آغاز_محرم به نشانی زیر در پایگاه شعر هیأت مراجعه فرمایید:
🌐 http://yon.ir/jBXPQ
✅ @ShereHeyat
#شعر_عاشورایی
#امام_حسین علیهالسلام
#آغاز_محرم
#غزل
🔹سربلند🔹
هر سال، ماجرای تو و سوگواریات
عهدیست با خدای تو و خون جاریات
هر سال، نه!... که روز به روز از زبان عشق
گل میکند حدیث تو و سربهداریات
در ما، یزید کشته نمیشد، اگر نبود
این راه را بلاغت آیینهداریات...
خم شد هزار مرتبه هفتادپشت صبر
آن روز، پیش صبر تو و پایداریات!
میسوخت، میگداخت، در آن وسعت کبود
بر کوه میرسید، اگر زخم کاریات
پرپر شدند روی زمین، پیش چشم تو
آلالههای رنگ به رنگ بهاریات!...
اینک، زمین به عشق تو همواره میتپد
این است، رمز خون تو و ماندگاریات
یعنی که سربلند، هنوز ایستادهایم
در انتظار منتقم خون جاریات...
📝 #حسین_دارند
🌐 shereheyat.ir/node/4096
✅ @ShereHeyat
#شعر_عاشورایی
#امام_حسین علیهالسلام
#آغاز_محرم
#غزل
🔹وارث دریا🔹
این صورت سپید، به سرخی اگر رسید
کارم ز اشک با تو به خونِ جگر رسید
ما مثل ابر وارث دریا شدیم و حیف
از بیکران عشق به ما چشم تر رسید
هر کس به قدر وسع خود از عشق سهم برد
دریادلی به آب و... به آتش شرر رسید
در آب و آتشیم که از داغ تو به ما
چشمی شبیه رود و دلی شعلهور رسید
این چشمها لیاقت باران نداشتند
از برکت حسین به ما این هنر رسید
آغاز کربلا دل و انجام آن سر است
شاید که با تو قصۀ ما هم به سر رسید...
ای مهربانترین کم ما را قبول کن
شاید بلای عشق به ما بیشتر رسید
📝 #مهدی_مردانی
🌐 shereheyat.ir/node/4117
✅ @ShereHeyat
#شعر_عاشورایی
#امام_حسین علیهالسلام
#آغاز_محرم
#غزل
🔹خیمۀ غم🔹
برپا شدهست در دل من خیمهٔ غمی
جانم! چه نوحه و چه عزا و چه ماتمی!
عمریست دلخوشم به همین غم که در جهان
غیر از غمت نداشتهام یار و همدمی
بر سیل اشک، خانه بنا کردهام ولی
این بیتِ سُست را نفروشم به عالمی!
گفتی شکار آتش دوزخ نمیشود
چشمی که در عزای تو لب تر کند نمی
دستی به زلف دستهٔ زنجیرزن بکش
آشفتهام میان صفوف منظّمی
میخوانیام به حکم روایات روشنی
میخواهمت مطابق آیات محکمی
ذیالحجّهاش درست به پایان نمیرسد
تقویم اگر نداشته باشد مُحرّمی
📝 #سعید_بیابانکی
🌐 shereheyat.ir/node/1590
✅ @ShereHeyat
#شعر_عاشورایی
#حضرت_مسلم علیهالسلام
فرازی از یک #ترکیب_بند
🔹بهانه🔹
در کوفه از وفا و محبّت نشانه نیست
وز مِهر و آشتی سخنی در میانه نیست
کردار جز نفاق و عمل جز خلاف نه
گفتار جز دروغ و سخن جز فسانه نیست
یا کوفیان نیافتهاند از وفا نشان
یا هیچ از وفا اثری در زمانه نیست
ای شه! میا به کوفه که این ورطۀ هلاک
گرداب هایلیست که هیچش کرانه نیست
این مردم منافقِ زشتِ دو رویه را
خوف از خدای واحد فرد یگانه نیست
دارند تیرها به کمان برنهاده لیک
جز پیکر تو ناوکشان را نشانه نیست
بهر گلوی اصغر تو تیر کینه هست
وز بهر کودکان تو جز تازیانه نیست...
بس عذرها به کُشتنت آراستند لیک
جز کینۀ تو در دل ایشان بهانه نیست
جانم فدای خاک قدوم تو شد، ولی
مسکین سرم که بر درِ آن آستانه نیست...
📝 #ادیب_الممالک_فراهانی
🌐 shereheyat.ir/node/4080
✅ @ShereHeyat
#شعر_عاشورایی
#حضرت_مسلم علیهالسلام
فرازی از یک #قصیده
🔹روح حیات🔹
مسلم که از حسین سلام مکرّرش
باید که خواند حضرت عبّاس دیگرش
فرموده مدح و منقبتش را به افتخار
ثاراللّهی که بوده نبی مدح گسترش
ایثار و عزم و غیرت و آزادی و شرف
تعظیم میکنند همه در برابرش
حیرت برند اهل فضیلت به رتبهاش
زانو زنند اهل کرامت به محضرش
مبهوت گشته آدمیان و فرشتگان
از عزّتی که کرده عطا حیّ داورش...
تعریف کرد و داد خبر از شهادتش
با دیدن عقیل همانا پیمبرش
این است آن شهید که در یاری حسین
تا روز حشر مسجد کوفهست سنگرش
لبّیک او حسین و طوافش به موج خون
تکبیرها بلند ز هر زخم پیکرش...
پیوسته بوی عطر گل نینوا گرفت
زآن دستههای نی که عدو ریخت بر سرش
سر داد و سر نکرد به جز بر حسین خم
ای جان فدای پیکر در خون شناورش...
این است آن قتیل که بر زندگان دهد
روح حیات از نفس روحپرورش...
بالای دار رفت و همه سربهدارها
گلبوسه میزنند به قبر مطهّرش...
📝 #غلامرضا_سازگار
🌐 shereheyat.ir/node/4122
✅ @ShereHeyat
#شعر_عاشورایی
#حضرت_مسلم علیهالسلام
#غزل
🔹غریب🔹
به شهر کوفه غریبم من و پناه ندارم
به غیر دربهدریها پناهگاه ندارم
شب گذشته به هر خانه جای بود مرا، لیک
به هیچ خانه در این شام تیره راه ندارم
ز خستگیست به دیوار طوعه تکیه زدم من
و گرنه جز به خداوند تکیهگاه ندارم
کِشَند جانب دارالاماره با چه گناهم
عزیز فاطمه جز عشق تو گناه ندارم
به زیر تیغم و بالای بام وقت شهادت
حسین از تو جز امید یک نگاه ندارم
به راه عشق تو سر میدهم که وای به حالم
اگر که حرمت عشق تو را نگاه ندارم...
غم تو کرده سیه روز من که در همه عمرم
قسم به خال تو یک نقطۀ سیاه ندارم
سلام بر تو دهم لیک با زبان اشارت
نگاه من به تو و طاقت نگاه ندارم...
📝 #سیدرضا_مؤید
🌐 shereheyat.ir/node/4121
✅ @ShereHeyat
💠 #شعر_کاربردی
یکی از دغدغههای مهم مداحان انتخاب «شعر» است؛
و اگر مداح، کمی اهل مطالعه شعر و وسواس در انتخاب باشد در پیِ پاسخ به این سؤال مهم است:
«این شعر در کدام بخش مداحی به کار میآید؟»
انتخاب شعرهای «کاربردی» و استفاده دقیق و درست از آن، بخشی از دغدغههای مقدس مداح را پاسخ میدهد.
🔹 شعر کاربردی چیست؟
شعر کاربردی، شعری است که از نظر زمان و مکان و موضوع، مقید نیست.
مثل این غزل معروف سعدی:
در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم
بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم...
این شعر قابل تأویل و تبیین است؛
یعنی مخاطب «تو» میتواند اشخاص مختلفی باشد؛
میتوان آن را خطاب به امام زمان(عجلاللهتعالیفرجه) خواند؛ یا خطاب به امام حسین(علیهالسلام).
میتواند زبان حال ما با ائمه اطهار(علیهمالسلام) باشد؛ یا زبان حال اصحاب امام حسین(علیهالسلام) با ایشان.
میبینید که چقدر دایره محتوایی و تأویل این شعر گسترده است!
خاصیت شعرهای کاربردی چنین است.
🔸 در واقع مداح براى تقويت اجرا، مىتواند در ميان اشعارى كه اشاره مستقيم به زندگانى اهلبيت(عليهمالسلام) ندارند و حتى اصلاً به ظاهر مذهبى و ولایی نيستند (يعنى براى اهلبيت سروده نشدهاند) جستوجو نمايد و به نوعى آن را تأويل كند و مطابق نياز خود براى مستمع، تفهیم نماید.
مثلاً اين بيت سعدى را مىتوان از زبان حضرت رقيه(عليهاالسلام) با پدر خواند:
گفته بودم چو بيايى غم دل با تو بگويم
چه بگويم كه غم از دل برود چون تو بيايى!
يا اين بيت حافظ، مىتواند زبان حال مداحان اهلبيت باشد:
دلنشان شد سخنم تا تو قبولش كردى
آرى آرى سخن عشق نشانى دارد!
▫️
💠 راهکار انتخاب شعر کاربردی
برای انتخاب شعر کاربردی،
1️⃣ در گام اول،
لازم است شعر را به دقت بخوانیم؛
2️⃣ گام دوم،
بتوانیم از نظر حسی و مفهومی ارتباط ایجاد کنیم؛
یعنی بدانیم شعر چه حسی انتقال میدهد و چه فضایی دارد؟
3️⃣ گام سوم،
بر شعر تسلط بیابیم؛
یعنی مفاهیم پنهان شعر را تحلیل کنیم؛ زیباییهای شعر را بهخوبی درک کرده، از آن لذت ببریم.
پس از آن میتوانیم درباره انتخاب آن برای اجرا تصمیم بگیریم.
4️⃣ گام چهارم و پایانی این است که بتوانیم به این سؤالات پاسخ بدهیم:
الف) آیا شعر فضایی متناسب با اجرای من دارد؟
ب) چه کلیدواژههایی در شعر هست که میتواند مرا به فضایی که در نظر دارم رهنمون باشد؟
🔸مثلاً در این شعر،
واژگان «بيدل و خسته»، «شهر»، «غمخوار»، و...
کلیدواژههایی است که غربت حضرت مسلم(علیهالسلام) را در ذهن تداعی میکند.
فضای شعر هم سراسر غربت و اندوه است...
پس این شعر میتواند به عنوان شعر کاربردی اول مجلس انتخاب شود:
بيدل و خسته در اين شهرم و دلدارى نيست
غم دل با كه توان گفت كه غمخوارى نيست
شب به بالين من خسته به غير از غم دوست
ز آشنايان كهن، يار و پرستارى نيست
يارب اين شهر چه شهرىست كه صد يوسف دل
به كلافى بفروشند و خريدارى نيست؟
بهجز از بخت تو و ديدۀ من در غم تو
شب در اين شهر به بالين، سرِ بيدارى نيست!
هماى شيرازى
یا:
کلیدواژههایی مثل «سیل»، «فتنه»، «حوادث»، «خصم» در این شعر که فضایی حماسی نیز دارد:
بگو که سنگ حوادث از آسمان بارد
بگو که سیل بلا رو به این دیار آرد
بگو به فتنهگری، خصم لحظه بشمارد
به حقِّ حق که به جز خویش را نیازارد
شکست خوردۀ بیدادگر چه پندارد
بگو که کشور ما ثامن الحجج دارد
بگو که پادشه کشور قضا اینجاست
بگو که مملکت حضرت رضا اینجاست
🔹نکته جالب اینکه
بزرگترین تشویش برخی مداحان در موضوعات اجتماعی (مثل موضوع سیل در تعدادی از استانها) یا سیاسی (مثل جریان فتنه) انتخاب شعر است،
و از شاعران انتظار دارند دائم شعر تازه بسرایند!
در حالی که
اگر مداح به این توانایی برسد که بتواند به هر شعر، نگاه کاربردی داشته باشد،
فضای آن را تشخیص دهد
و بزنگاههای آن را بشناسد،
به راحتی میتواند در بسیاری از موضوعات، با شعر کاربردی به مطالبات هیأت و نیاز مستمع پاسخ گوید.
همانگونه که مشاهده فرمودید، مداح خوشذوقی با این شیوه اثبات نمود، حتی از میان مدیحه امام رضا(علیهالسلام) ابیاتی متناسب با فضای روز اجتماعی-سیاسی میتوان کشف و ارائه نمود!
🔸 مشکل بزرگ امروز برخی مداحان،
عدم انس با اشعار است؛
به همین جهت احساس فقر شعر دارند و دائم به دنبال شعر هستند!
در حالی که بزرگترین ثروت مداحان
گنجینه عظیم و ارزشمند شعر پارسی از گذشته تا امروز است...
مدعی در همه احوال خدا با او بود
او نمیدیدش و از دور، خدایا میکرد!
حافظ
▫️
💠 چند نمونه غزل کاربردی
(مطلع اشعار تقدیم میشود)
❗️ لازم به ذکر است،
برخی ابیات غزلهای پیشنهادی،
قطعاً متناسب با فضای اجرا نیست
و با هدایت و ارشادِ فرد «شعرشناس»
باید حذف گردد.
نرفت، تا تو برفتی خیالت از نظرم
برفت در همه عالم به بی دلی خبرم!
سعدی
منِ بیمایه که باشم که خریدار تو باشم؟
حیف باشد که تو یار من و، من یار تو باشم!
سعدی
بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران
کز سنگ ناله خیزد روز وداع یاران
سعدی
دل سراپرده محبت اوست
ديده آيينهدار طلعت اوست
حافظ
صبا اگر گذری افتدت به کشور دوست
بيار نفحهای از گيسوی معنبر دوست
حافظ
دلا بسوز که سوز تو کارها بکند
نياز نيم شبی دفع صد بلا بکند
حافظ
مژده وصل تو کو کز سر جان برخيزم
طائر قدسم و از دام جهان برخيزم
حافظ
این مطلب ادامه دارد...
📝 استاد سیدمهدی حسینی رکنآبادی
✅ @smhroknabadi
✅ @ShereHeyat