🔰إِنَّ الَّذِینَ یَتْلُونَ کِتابَ اللّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ أَنْفَقُوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَهً یَرْجُونَ تِجارَهً لَنْ تَبُورَ«29 فاطر »
🔻همانا کسانی که کتاب خدا را #تلاوت می کنند و #نماز بر پا می دارند و از آن چه ما روزیشان کرده ایم،پنهان و آشکار #انفاق می کنند،به #تجارتی دل بسته اند که هرگز زوال نمی پذیرد.
✍نکته ها:
🔹 در آیه قبل سخن از این بود که تنها علما خشیت الهی دارند،گویا این آیه #سیمای_علمای واقعی را شرح می دهد که آنان:
🔸اُنس با قرآن دارند.نماز به پا می دارند و انفاق آنان خالصانه است زیرا هم عَلَنی انفاق می کنند و هم پنهانی و اگر ریاکار بودند تنها علنی انفاق می کردند.
🔹«تَبُورَ» از«بوار»به معنای #کسادی_شدید در تجارت است.از آنجا که این امر موجب فساد و نابودی است به هلاکت هم بوار گفته می شود.
🔸در آیه قبل «یَخْشَی اللّهَ» مطرح شد و در این آیه «یَرْجُونَ» ؛آری،مردان خدا میان خوف و رجا هستند.
🔹 در قرآن #بارها #نماز_قرآن،در کنار هم مطرح شده اند:👇👇👇
🔸«یَتْلُونَ کِتابَ اللّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ»کتاب خداوند را تلاوت می کنند و نماز به پا می دارند.
🔹«یُمَسِّکُونَ بِالْکِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ» به کتاب آسمانی تمسک می کنند و نماز به پا می دارند.
🔸«اتْلُ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاهَ»
آنچه از کتاب به سوی تو وحی شده تلاوت کن و نماز به پا دارند.
🔰امتیازات #تجارت با خدا
1- آنچه از سرمایه داریم،(سلامتی،علم،عمر،آبرو،مال و...)از #اوست پس به خود او بفروشیم.آری،اگر فرزندی زمین و مصالح و پولی از پدر گرفت و منزلی ساخت بعد افرادی خریدار منزلش شدند که یکی از آنان همان پدر بود،عقل و وجدان می گوید خانه را به پدر بفروشد،زیرا خود #فرزند و تمام دارایی هایش از اوست و #فروش به بیگانه جوانمردی نیست.
2- خداوند به بهای #بهشت_ابدی می خرد،ولی دیگران هر چه بخرند، #ضرر و #خسارت است، چون ارزان می خرند و زودگذر است.
3- خداوند #کم را می پذیرد، «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّهٍ» ولی دیگران کم را نمی پذیرند.
4- خداوند،از روی عفو و اغماض،عیب جنس را می پوشاند و با همان #نواقص می خرد.در دعای بعد از نماز می خوانیم:
👌خداوندا! اگر در رکوع و سجود نمازم خلل و نقصی است #نادیده بگیر و نمازم را قبول فرما.در دعای ماه رجب می خوانیم:«خاب الوافدون علی غیرک و خسر المتعرضون الا لک»
🔹یعنی باختند کسانی که در خانه غیر تو آمدند و خسارت کردند کسانی که به سراغ دیگران رفتند.
✍پیام ها:
1- تلاوت قرآن(گرچه مستحب است،)امّا قبل از واجبات آمده است. یَتْلُونَ ...
أَقامُوا ... أَنْفَقُوا
2- فکر و فرهنگ، #مقدّمه ی عمل است. «یَتْلُونَ کِتابَ اللّهِ - أَقامُوا الصَّلاهَ»
3- کسی که عاشقانه مکتب را بپذیرد،نماز و انفاقش قطعی است.(تلاوت کتاب به صورت مضارع آمده که نشانه تداوم عمل و علاقه به تلاوت است، «یَتْلُونَ» ولی نماز و انفاق به صورت ماضی آمده که نشانه قطعی بودن انجام آن است.) «أَقامُوا - أَنْفَقُوا»
4- نماز،باید با #رسیدگی به محرومان همراه باشد. «أَقامُوا - أَنْفَقُوا»
5-دارائی های انسان، #داده_الهی است. «رَزَقْناهُمْ»
6- اگر توجّه داشته باشیم که دارائی های ما از خداوند است،در انفاق،بخل نمی ورزیم. «أَنْفَقُوا مِمّا رَزَقْناهُمْ»
7- بخشی از داده ها #انفاق شود،باقی برای خودتان است. «مِمّا رَزَقْناهُمْ» (کلمه «من»به معنای بعضی است)
8-مورد انفاق،تنها #مال نیست بلکه از علم و آبرو و قدرت نیز باید به مردم کمک کرد. «مِمّا رَزَقْناهُمْ»
9- انفاق،هم سری باشد هم آشکارا.(در انفاق پنهان،خلوص آدمی رشد می کند و در انفاق آشکار،مردم تشویق می شوند.) «سِرًّا وَ عَلانِیَهً» البتّه انفاق #مخفیانه برتری دارد،لذا نام آن قبل از انفاق علنی برده شده است. «سِرًّا وَ عَلانِیَهً»
10- امید به رستگاری،باید با #فکر و #عمل و انفاق همراه باشد وگرنه امید بدون کار،پنداری بیش است. «یَتْلُونَ ، أَقامُوا ، أَنْفَقُوا ، یَرْجُونَ»
11- با داشتن علم و خشیت الهی(که در آیه قبل بود)و با تلاوت قرآن و اقامه نماز و کمک به محرومان،باز هم خود را #مستحقّ ندانید،تنها امیدوار باشید. «یَرْجُونَ»
12- در معامله با خدا،حتّی یک #درصد زیان نیست. «تِجارَهً لَنْ تَبُورَ»
13- گمان نکنید با انفاق،مال شما تمام می شود. «تِجارَهً لَنْ تَبُورَ»
14- در فرهنگ اسلام،دنیا بازار است و انسان فروشنده و #نعمت های الهی، سرمایه و انتخاب مشتری با انسان است.او می تواند با خدا معامله کند و می تواند غیر خدا را انتخاب کند.
🔰لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ وَ یَزِیدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ«30فاطر»
🔺خداوند پاداش آنان را به طور #کامل_عطا کند و از فضل خویش به آنان بیفزاید،چرا که خداوند آمرزنده و سپاسگزار است.
✍نکته ها:
🔹 در تمام کلمات این آیه، #فضل و لطف الهی می درخشد:
پاداش به طور کامل. «لِیُوَفِّیَهُمْ»
🔸با این که سرمایه و توفیق عمل از اوست،باز هم نام پاداش بر آن نهاده است. «أُجُورَهُمْ»
🔹زیاد شدن الطاف و پاداش ها از سوی خداوند. «یَزِیدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ»
✍پیام ها:
1- عمل برای دریافت #اجر_الهی،ضرری به اخلاص نمی زند. «لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ»
2- خداوند هم #مزد می دهد،هم اضافه می دهد. «لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَهُمْ وَ یَزِیدَهُمْ»
3- اجر کامل برخاسته از #شکور بودن خداوند است. لِیُوَفِّیَهُمْ ... شَکُورٌ
4- خداوند از تلاش ها قدردانی کرده و #لغزش ها را می پوشاند،ما نیز در برابر خدمات دیگران قدرشناس باشیم و از لغزش های آنان بگذریم. «إِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ»
🔰وَ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ مِنَ الْکِتابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ إِنَّ اللّهَ بِعِبادِهِ لَخَبِیرٌ بَصِیرٌ«31فاطر»
🔺و آن چه از کتاب به سوی تو وحی کردیم،همان حقّ است که #تصدیق کننده ی کتاب های پیش از آن است؛قطعاً خداوند نسبت به بندگانش #خبیر و بینا است.
✍پیام ها:
1- در قرآن،سخن باطل،خرافه،گزافه و بی #منطق وجود ندارد. «هُوَ الْحَقُّ»
2- میزان #حقّانیّت هر کلام و کتابی،قرآن است. «هُوَ الْحَقُّ»
3- کتب آسمانی، #مؤیّد یکدیگرند. «مُصَدِّقاً»
4- خداوند هم به نیاز بشر به #وحی آگاه است،و هم به لیاقت پیامبر برای دریافت وحی.
( «لَخَبِیرٌ» آگاه از باطن و «بَصِیرٌ» آگاه از ظاهر است.) «بِعِبادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ»
🔰ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَیْراتِ بِإِذْنِ اللّهِ ذلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ«32فاطر »
🔺آنگاه این کتاب(قرآن)را به گروهی از بندگانمان که(آنان را)برگزیدیم به میراث دادیم،پس برخی از بندگان ما(در عمل به کتاب)بر خود #ستمکارند و بعضی میانه رو و برخی با اذن الهی نسبت به کارهای خیر سبقت گیرند، که این همان فضل بزرگ الهی است.
✍نکته ها:
🔹در مورد این آیه ی شریفه،آن چه را از میان اقوال متعدّد انتخاب کردم و با روایات نیز سازگار است،این است که خداوند می فرماید:
👌قرآن را به برگزیدگان از بندگانم پس از پیامبر، که همان امامان معصوم علیهم السلام از ذرّیه ی حضرت #فاطمه علیها السلام باشند به میراث دادیم و دلیل آن که علوم قرآن را به برگزیدگان دادیم این است که بعضی از بندگان،ظالم و برخی میانه رو و بعضی که به گفته ی روایات، #اهل_بیت پیامبرند در همه ی کارهای خیر سبقت می گیرند و تنها این گروه سوّم برگزیده اند،نه همه.
🔹 در روایات متعدّد می خوانیم که ائمّه معصومین علیهم السلام فرموده اند:
👌«بندگان برگزیده ی خدا که وارث کتابند،ما اهل بیت رسول اللّه صلی الله علیه و آله هستیم».
✍پیام ها:
1- قرآن،به #تنهایی کافی نیست،حامی و مجری لازم دارد. «أَوْرَثْنَا الْکِتابَ»
2- کسی #حقّ_انتخاب و اعطای مسئولیّت های دینی را دارد که به حال بندگانش آگاهی #عمیق داشته باشد. «إِنَّ اللّهَ بِعِبادِهِ لَخَبِیرٌ بَصِیرٌ - ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنا»
3- دلیل محروم شدن از #انوار_قرآن،خود ما هستیم. «فَمِنْهُمْ ظالِمٌ - وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ»
4- شرط دریافت #میراث_قرآن،سبقت در همه ی کارهای خیر است نه انجام بعضی. «بِالْخَیْراتِ»
5-انتخاب خداوند،حکیمانه است.کسانی وارث علوم قرآنند که در #خیرات_سبقت گیرند. «سابِقٌ بِالْخَیْراتِ»
6- ظلم،از سوی #خود_انسان است، «ظالِمٌ لِنَفْسِهِ» ولی توفیق سبقت در خوبی ها، به اذن خداست. «سابِقٌ بِالْخَیْراتِ بِإِذْنِ اللّهِ»
7- میراث بردن از قرآن، #فضل_بزرگ الهی است. «ذلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ»
🔰جَنّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَها یُحَلَّوْنَ فِیها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فِیها حَرِیرٌ«33 فاطر»
🔻(پاداش الهی و آن فضل بزرگ،)باغ هایی همیشه سرسبز است که به آنها وارد خواهند شد،و در آنها با #دستبندهایی از طلا و مروارید زینت می شوند و لباس آنان در آن جا(از)ابریشم است.
✍نکته ها:
🔹 کلمه ی «أَساوِرَ» جمع«سوار»،معرّب«دستواره»از کلمات فارسی است که وارد زبان عربی شده است.
✍پیام ها:
1- تکثّر و #تنوّع_نعمت ها،یک ارزش است. «جَنّاتُ»
2- از #عنصر_تشویق غافل نشویم. «جَنّاتُ عَدْنٍ - یُحَلَّوْنَ»
3- پاداش محرومیّت موقت،کامیابی دائمی است.(اگر طلا و ابریشم،در چند روز دنیا بر مردان حرام شد،در بهشت،از آن بهره مند می شوند.) یُحَلَّوْنَ ... مِنْ ذَهَبٍ ...
4- معاد، #جسمانی است.(طلا و لؤلؤ مربوط به زینت بدن مادّی است.) «أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ»
🔰وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَکُورٌ«34 فاطر»
🔻و گویند:سپاس برای خداوندی است که اندوه را از ما زدود،همانا پروردگار ما آمرزنده و سپاسگزار است.
✍پیام ها:
1- شعار اهل #بهشت،ستایش خداست. «وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلّهِ»
2- در فضای بهشت،غم و #غصّه نیست. «أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ»
3- در بهشت،در کنار نعمت های مادّی(در آیه ی قبل)آرامش روحی مطرح است. «أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ»
4- بهشت،به خاطر #مغفرت و سپاس گزاری خداوند،به بهشتیان می رسد. «إِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَکُورٌ»
5-پوشاندن لغزش ها و #قدردانی از بندگان شایسته از شئون ربوبیّت است. «إِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَکُورٌ»
6- اهل بهشت، #دارای برجستگی هایی هستند که خداوند قدردان و سپاسگزار آنان است. «لَغَفُورٌ شَکُورٌ»
🔰اَلَّذِی أَحَلَّنا دارَ الْمُقامَهِ مِنْ فَضْلِهِ لا یَمَسُّنا فِیها نَصَبٌ وَ لا یَمَسُّنا فِیها لُغُوبٌ«35 فاطر»
🔻خداوندی که ما را از فضل خویش در سرای ابدی جای داد که در آن جا #هیچ_رنجی به ما نمی رسد و درماندگی به سراغ ما نمی آید.
✍نکته ها:
🔹«نَصَبٌ» به معنای تعب و رنج و «لُغُوبٌ» به معنای عجز و ناتوانی است و گاهی در افسردگی بکار می رود.
🔸در کشورهای مترقّی و خانواده های مرفّه،آسایش پیدا می شود ولی #آرامش_کمیاب است، امّا اهل بهشت هم در آسایش کاملند و هم از غم ها و تحیّرها دور.
✍پیام ها:
1- بهشت،ابدی است. «دارَ الْمُقامَهِ»
2- بهشتیان،نعمت ها را از #فضل_خدا می دانند،نه از عمل خود. «مِنْ فَضْلِهِ»
3- رنج و غم با #بهشتیان حتّی تماس ندارد. «لا یَمَسُّنا»
4- طول ع
مر بیش از حدّ در دنیا،خستگی آور است ولی در بهشت نه خستگی وجود دارد و نه غم. لا یَمَسُّنا ... نَصَبٌ ... لُغُوبٌ
5-آسایش و آرامش بهشت،حتمی است.(جمله ی «لا یَمَسُّنا» تکرار شده است)
🔰وَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَهُمْ نارُ جَهَنَّمَ لا یُقْضی عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُوا وَ لا یُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذابِها کَذلِکَ نَجْزِی کُلَّ کَفُورٍ«36 فاطر»
🔺و کسانی که کفر ورزیدند،برایشان #آتش_دوزخ است،نه بر آنها حکم می شود که بمیرند و نه از عذاب دوزخ تخفیفی برایشان هست؛ما این گونه هر ناسپاسی را کیفر می دهیم.
✍نکته ها:
🔹در کنار وعده های بهشت،وعیدهای دوزخ بیان می شود تا میان #بیم و امید تعادل باشد.
🔸اهل دوزخ دو تقاضا دارند،یک بار می گویند: «لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ»خدا ما را مرگ دهد تا راحت شویم.خداوند می فرماید: «لا یُقْضی عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُوا» در دوزخ مرگی در کار نیست که دوزخیان بمیرند و از عذاب نجات یابند؛بار دیگر می خواهند لااقل تخفیفی به آنان داده شود: «یُخَفِّفْ عَنّا یَوْماً مِنَ الْعَذابِ»
این آیه می فرماید: «لا یُخَفَّفُ» تخفیفی در کار نیست.
✍پیام ها:
1- کسی که از کافر بودن،به #کفور بودن رسید و تمام درهای سعادت را به روی خود بست،تمام درهای نجات نیز به #روی او بسته خواهد شد؛در آن جا نه مرگ است و نه تخفیف. «فَیَمُوتُوا وَ لا یُخَفَّفُ»
2- کفر،نوعی #کفران_نعمت است. اَلَّذِینَ کَفَرُوا ... کُلَّ کَفُورٍ
3- فرد مهم نیست،خصلت #مهم است. «کُلَّ کَفُورٍ»
🔰وَ هُمْ یَصْطَرِخُونَ فِیها رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَیْرَ الَّذِی کُنّا نَعْمَلُ أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ وَ جاءَکُمُ النَّذِیرُ فَذُوقُوا فَما لِلظّالِمِینَ مِنْ نَصِیرٍ«37 فاطر»
🔺و آن کفّار در دوزخ ناله می زنند(و می گویند:)پروردگارا!
🔻ما را خارج کن تا عمل صالحی انجام دهیم،غیر از آنچه که قبلاً انجام می دادیم.(در پاسخ به آنان گفته می شود:)آیا ما به شما #چندان_عمر ندادیم که در آن هر کس که بنای تذکّر دارد متذکّر شود و(عبرت گیرد؟ به علاوه)هشدار دهنده به سراغتان آمد(ولی شما توجّهی نکردید)،پس اینک #بچشید،پس برای ستمگران هیچ یاوری نیست.
✍نکته ها:
🔹«صراخ»به معنای #فریاد و ناله ای است که با درخواست کمک همراه باشد.
🔸 در دو آیه ی قبل،عنوان شد که اهل بهشت #آسایش و #آرامش دارند؛در این آیه می فرماید:
👌اهل دوزخ می سوزند و ناله می کنند و تقاضای کمک دارند.
✍پیام ها:
1- به هر تقاضا و ناله ای نباید #اعتنا کرد،درخواست مجرم قابل پذیرش نیست.
🔹«رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً» (خداوند می فرماید: «وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ» اگر برگردند،باز همان خلافکاری های خود را دارند.)
2- آن چه انسان را دوزخی می کند،اعمال #ناصالح است. «أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً»
3- همه ی سرکشان،روزی به #عجز و انابه خواهند افتاد. رَبَّنا أَخْرِجْنا ...
4- آخرت محل #جبران از دست داده ها نیست. أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ...
5-بسیاری افراد در دنیا خیال می کنند کارشان صالح است،امّا در روز قیامت می فهمند که صالح نبوده و لذا می گویند:پروردگارا! اگر از دوزخ نجات یابیم، عمل صالحی(نه مثل صالح نماهای قبلی)انجام خواهیم داد. «غَیْرَ الَّذِی کُنّا نَعْمَلُ»
6- خداوند به همه ی مردم به #مقداری که حجّت بر آنان تمام شود،عمر داده است. «أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیهِ»
7- از دست دادن فرصت ها،موجب #ظلم به خویش است. أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ... فَما لِلظّالِمِینَ مِنْ نَصِیرٍ
8-هدف از عمر،هوشیاری است و انسان #غافل گویا عمر نکرده است. «أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ»
9- تذکّرِ لحظه ای کارساز نیست،زیرا هر مجرمی برای یک لحظه متذکّر می شود؛ تذکّر باید استمرار داشته باشد. «یَتَذَکَّرُ فِیهِ»
10- تا نذیر نباشد، #قهر الهی نیست. «جاءَکُمُ النَّذِیرُ فَذُوقُوا»
11- کسی که به هشدارهای انبیا توجّه نکند #ظالم است. جاءَکُمُ النَّذِیرُ ... فَما لِلظّالِمِینَ
12- برای کفّار، #شفاعت،دعا و ناله هیچ یک کارساز نیست. «مِنْ نَصِیرٍ