اگر برای مشغول شدن به کار در فضای مجازی، مجبور باشم جایی را محل زندگی‌ام اعلام کنم که در آن‌جا سکونت ندارم، در این صورت، درآمدی که به دست می‌آورم حلال است یا خیر؟ پاسخ اجمالی دروغ گفتن در این باره جایز نیست، مگر این‌که هیچ راه دیگری برای امرار معاش نداشته باشید. در هر حال، درآمد حاصل از عضویت در سایت حلال است، به شرطی که فعالیت آن سایت مجاز باشد. ضمائم: پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): اگر بدون قصد حکایت، محل اقامت خود را کشور دیگری معین کند، مانعی ندارد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): دروغ گفتن جایز نیست، ولی گرفتن وجهی از آن‌ها مانعی ندارد، مگر آنکه مضامین نرم‌افزار با شریعت مخالفت داشته باشد حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): جایز نیست. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): اشکال دارد. ⚜ @Ahkaam ⚜

آیا شاگرد مغازه‌ می‌تواند در برابر زحمت بیشتری که می‌کشد، کالاها را از آنچه صاحبش گفته گران‌تر بفروشد و سود اضافه را برای خود بردارد؟ در فرض سؤال که کالا متعلق به صاحب مغازه‌ است، سود فروش آنها نیز متعلق به او است؛ از این‌رو نمی‌توان بدون هماهنگی و رضایت او به قیمت کالا افزوده و سود اضافه را برای خود برداشت. ضمائم: پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): باید با اجازه صاحب مغازه باشد. حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): جایز نیست مگر آنکه از کلام یا رفتار وی، فهمیده باشید که اختیار چنین کاری را دارید. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): باید با اجازه خود مغازه‌دار باشد و در صورت فروش به بیشتر، زیادی متعلق به صاحب جنس خواهد بود. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): خیر. سود حاصله متعلق به صاحب کالا می‌باشد در مورد وقتی که در این کار صرف می‌شود باید با مالک توافقی بنمایید. ⚜ @Ahkaam ⚜

شخصی ملک خود را برای برپایی مجالس عزاداری سیدالشهداء(علیه‌السلام)در روستا وقف کرده است، ولی در حال حاضر متولّی وقف، توانایی اقامه عزا در روستای مذکور در وقفنامه را ندارد، آیا جایز است در شهری که در آن اقامت دارد مجالس عزاداری برگزار کند؟ ج: اگر وقف، مخصوص اقامه مجالس عزاداری در همان روستا باشد، تا زمانی که عمل به وقف هرچند با گرفتن وکيل برای آن، درهمان روستا ممکن باشد، حق ندارد آن مجالس را به جای ديگر انتقال دهد بلکه واجب است فردی را نايب بگيرد تا در آن روستا مجالس عزاداری برپا کند. ⚜ @Ahkaam ⚜

آیا جایز است همسایگان مسجد از برق آن برای جوشکاری آهن ساختمان‏های خود استفاده کنند و پول مصرف برق و حتّی بیشتر از آن را به مسئولین اداره امور مسجد بپردازند؟ و آیا جایز است مسئولین مسجد، اجازه استفاده از برق آن را بدهند؟ ج: استفاده از برق مسجد برای کارهای شخصی جايز نيست و مسئولين مسجد هم جايز نيست چنين اجازه‏ای را بدهند. ⚜ @Ahkaam ⚜

چشمه آب موقوفه‏ای وجود دارد که در طول سالهای متمادی مورد استفاده مردم بوده است، آیا لوله کشی از آن به مکانهای متعدّد و یا به منازل شخصی جایز است؟ ج: اگر کشيدن لوله از آن، تغيير وقف و يا انتفاع درغير جهت وقف نباشد و مانع استفاده بقيّه‌ی موقوف عليهم از آب آن نشود، اشکال ندارد و الا جايز نيست. ⚜ @Ahkaam ⚜

در فضای مجازی سایتی است که فیلم‌های آموزشی در زمینه برنامه‌‌نویسی در اختیار کاربرانش قرار می‌دهد. به این صورت که اول باید با پرداخت هزینه در این سایت، عضو ویژه شوید و وقتی پول را واریز کردید، می‌توانید از مزیتهای سایت استفاده کرده و فیلمهای آموزشی‌اش را دانلود کنید. حال سؤال این است که اگر سایت مذکور شرط گذاشته باشد که فقط یک نفر حق استفاده از حساب مذکور و فیلمهای دانلود شده را دارد، آیا این شرط معتبر است و دیگران حق استفاده از آن فیلم‌ها را (با رضایت فرد عضو شده) ندارند؟ شرط مذکور در قرارداد معتبر بوده و با فرض پذیرش این شرط، باید به آن پایبند بود؛ پس فقط شخصی که صاحب حساب است، می‌تواند از حساب کاربری و فیلم‌های آموزشی استفاده نماید. ضمائم: پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): شرط مذکور معتبر است و رعایت آن واجب است. فقط صاحب حساب مجاز به استفاده است و نمی‌تواند آنها را در اختیار دیگران قرار دهد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): عمل بر طبق شرط مذکور، اگر ضمن معامله عقد شرعی باشد، لازم است. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در فرض سؤال، باید طبق قرارداد عمل شود و تخلف از آن جایز نیست. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): اشکال دارد. ⚜ @Ahkaam ⚜

زمینی برای تعزیه خوانی و طلاب علوم دینی وقف شده است، این زمین در کنار راه اصلی روستا قرار دارد، در حال حاضر بعضی از اهالی روستا قصد دارند راه دیگری را در آن بسازند که در طرف دیگر زمین مزبور واقع می‏شود، اگر فرض کنیم که کشیدن این راه در افزایش قیمت زمین مؤثر باشد، آیا انجام این کارجایز است؟ ج: مجرّد افزايش قيمت زمين موقوفه بر اثر کشيدن جاده در قسمتی از آن، مجوّز شرعی تصرّف در زمين وقفی يا تبديل آن به راه نيست. ⚜ @Ahkaam ⚜

در نزدیکی یک مسجد خانه‏ای وجود دارد که صاحبش آن را برای سکونت امام جماعت مسجد وقف کرده است، ولی در حال حاضر به علت کثرت عائله و مراجعه کنندگان و دلائل دیگر مناسب سکونت او نیست و خود امام جماعت هم منزلی دارد که در آن زندگی می‏کند و احتیاج به تعمیرات دارد و برای ساخت آن مقداری وام گرفته است، آیا جایز است خانه موقوفه را اجاره دهد و پول اجاره آن را برای پرداخت بدهی‏های خانه‏ای که در آن ساکن است و انجام تعمیرات آن، مصرف نماید؟ ج: اگر خانه به‌صورت وقف انتفاع، برای سکونت امام جماعت مسجد وقف شده باشد، شرعاً او حق اجاره دادن آن را ندارد هرچند به قصد استفاده از اجاره آن برای پرداخت ديون و تعمير منزل مسکونی‏اش باشد و اگر آن خانه به خاطر کوچکی، نياز او را برای سکونت خانواده‏اش و آمدن مهمان و پاسخگويی به مراجعه‏کنندگان برطرف نمی‏کند، می‏تواند از آن در بعضی از ساعات روز يا شب مثلاً برای پاسخگويی به مراجعه کنندگان استفاده کند و يا آنکه خانه مزبور را به امام جماعت ديگری بدهد تا در آن سکونت کند. ⚜ @Ahkaam ⚜

ساختمان کاروانسرایی که برای استراحت کاروانها اجاره داده می‏شود، وقف است و تولیت آن با امام راتب فعلی مسجدی است که در مقابل آن مکان قرار دارد و به علت اینکه مسأله به‌طور دقیق نزد مراجع بیان نشده، ساختمان کاروانسرا خراب شده و بجای آن حسینیه‏ای ساخته شده است، آیا منافع این مکان به همان صورت قبل از تغییر باقی می‏ماند؟ ج: تبديل کاروانسرايی‏که وقف منفعت است به حسينيّه که وقف انتفاع است، جايز نيست، بلکه ساختمان کاروانسرا بايد به همان صورت قبلی خود برگشت داده شود تا به کاروانها و مسافران اجاره داده شود و درآمد اجاره آن در همان جهتی که واقف تعيين کرده به مصرف برسد، ولی اگر متولّی شرعی تشخيص دهد که مصلحت کوتاه مدّت و دراز مدّت وقف اقتضا می‏کند که آن مکان به همين صورت فعلی برای برپايی شعائر دينی اجاره داده شود و اجاره آن در جهت وقف به مصرف برسد، جايز است اين کار را انجام دهد. ⚜ @Ahkaam ⚜

اگر فردی در رساندن مالی به صاحبش تأخیر کند و آن مال تلف شود، آیا وی ضامن است؟ با آن‌که فرد امین در صورت نگهداری عرفی و قابل قبول امانت،‌ در ارتباط با بروز خسارات وارده به آن مسئول نیست، اما در فرض سؤال، اگر در نگهداری و رساندن کارت‌ها به صاحبانشان کوتاهی صورت گرفته، فرد ضامن است و باید جبران نماید. ضمائم: پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): اگر وظیفه شما این بوده که در زمان معینی این کارت‌ها را به دست افراد برسانید و کوتاهی کرده‌اید ضامن هستید و در غیر این صورت اگر مکان گذاشتن کارت‌ها کاملاً امن بوده و دقت لازم در نگهداری آنها شده است ضامن نیستید. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): بله مسؤولیت دارید. حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): چنانچه با توجه به محل نگهداری و ... در مراقبت از کارت‌های مذکور، کوتاهی نشده باشد ضامن نیستید. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی): با توجه به این که در رساندن آن کارت‌ها کوتاهی کرده‌اید، باید جبران کنید. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در صورتی‌که در حفظ و نگهداری آن کوتاهی کرده‌اید، ضامن هستید. ⚜ @Ahkaam ⚜

آیا فروش سرقفلی مغازه‏ای که در زمین صحن مسجد ساخته شده جایز است؟ ج: در صورتی که ايجاد مغازه در صحن مسجد، شرعاً، مجاز بوده فروش سرقفلی آن با رعايت مصلحت و نفع وقف، بااذن متولّی شرعی مانعی ندارد و در غير اين صورت واجب است ساختمان مغازه خراب شود و زمين آن به همان صورت اوّل به حياط مسجد اضافه شود. ⚜ @Ahkaam ⚜

گاهی بعضی از مؤسسات دولتی و غیر دولتی به سبب مسائل فنی و طراحی از قبیل ساختن سدها و نیروگاههای برق و پارکهای عمومی و مانند آن، مجبور به تصرّف در زمین‌های وقفی می‏شوند، آیا مجری این طرحها از نظر شرعی ملزم به پرداخت عوض یا اجرت وقف است؟ ج: در اوقاف خاص بايد برای اجاره يا خريد وقف به موقوف عليهم مراجعه کرد و در وقف بر عناوين عمومی که به نحو وقف منفعت وقف شده‏اند تا منافع آنها در جهت وقف مصرف شود برای تصرّف در آن بايد از متولّی شرعی آن اجاره شوند و مال‏الاجاره هم بايد به او پرداخت شود تا آن را در جهت وقف مصرف کند، و اگر تصرّفات در اين قبيل وقف‏ها در حکم تلف کردن عين باشد موجب ضمان است و بر متصرّف واجب است که عوض عين موقوفه را به متولّی وقف بدهد تا با آن ملک ديگری بخرد و آن را بجای وقف اوّل وقف نمايد تا درآمدهای آن در جهت وقف به مصرف برسد. ⚜ @Ahkaam ⚜