🔰 معامله با كودك‏ 🖌در سه صورت خريد از طفل مانعى #ندارد: 🔸1. طرف معامله در واقع ولىّ طفل باشد و طفل وسيله رساندن جنس يا پول گردد. 🔸2. طفل طرف معامله است ولى يقين داشته باشيم كه اين كار با رضايت ولى انجام مى‏گيرد. (1) 🔸3. اگر طفل مميز باشد و چيز كم قيمتى را كه معامله آن براى بچه‏ها متعارف است معامله كند. (2) 🖌 اگر از بچه نابالغ چيزى بخرد يا چيزى به او بفروشد بايد جنس يا پولى را كه از او گرفته به صاحب آن بدهد يا از صاحبش رضايت بطلبد. 👈 و اگر صاحب آن را نمى‏شناسد بايد چيزى را كه از بچه گرفته، از طرف صاحب آن #مظالم بدهد ولى اگر چيزى را كه گرفته مال خود صغير باشد، بايد به ولى‏اش برساند و اگر او را پيدا نكرد به حاكم شرع برساند. (3) ❓پرسش: با توجه به اين كه معامله با غير بالغ صحيح نيست، مگر در اجناس كوچك، بفرماييد مبلغ مجاز چقدر است؟ ✅ پاسخ: در صورتى كه در اين گونه معاملات فرد غيربالغ به منزله واسطه در مبادله عوضين باشد، مانعى ندارد و ميزان تا حدى است كه عنوان واسطه بر او صدق مى‏كند. (4) ❓پرسش: مغازه دارانى كه به اقتضاى شغل و يا محل كسب دائماً با كودكان سر و كار دارند، آيا خريد و فروش و معاملات آنان مورد اشكال است؟ ✅ پاسخ: معامله با كودكان نابالغ بايد با اذن ولى آنها باشد. (5) ❓پرسش: اگر نابالغى از طرف صاحب استاد بالغش جنس بفروشد آيا معامله او صحيح است؟ ✅ پاسخ: اگر با اجازه ولى شرعى و استاد معامله كرده صحيح است، در صورتى كه بتواند معامله كند. (6) ---------------- 1. توضيح المسائل مراجع، ج 2، م 2082؛ استفتائات مكارم، ج 1، ص 162، س 584. 2. استفتائات بهجت، ج 3، س 4170. 3. توضيح المسائل مراجع، ج 2، م 2083. 4. استفتائات بهجت، ج 3، ص 245، س 4170. 5. استفتائات بهجت، ج 3، س 4171. 6. استفتائات بهجت، ج 3، ص 246، س 4172. 📚 كاسب بهشتى ؛ ص134 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 وسايل ريش‏تراشى‏ ❓پرسش: خريد و فروش وسايلى كه مصرف حرام دارند، همچون خمير ريش تراشى كه عمده مصرف آن تراشيدن ريش است چه حكمى دارد؟ ✅ پاسخ: اگر مصرف حلال دارند اشكال ندارد مگر آنكه به قصد مصرف در حرام يا علم به آن انجام شود. (1) ❓پرسش: خريد و فروش تيغ، ماشين‏هاى نمره ريز كه جهت تراشيدن صورت و غيره به كار برده مى‏شود چه صورتى دارد؟ ✅ پاسخ: چنانچه به منظور استفاده حرام يا با علم به آن نباشد اشكال ندارد. (2) ❓پرسش: اينجانب اجناسى مى‏فروشم كه هم استفاده حلال دارد و هم حرام (مثل تيغ) و مى‏دانم مشترى از آن استفاده حرام مى‏كند. آيا فروش من اشكال دارد؟ ✅ پاسخ: به طور كلى فروش چيزى كه منفعت محلله قابل توجه دارد اشكال ندارد گرچه خريدار از آن استفاده حرام كند. (3) ------------- 1. استفتائات امام خمينى، ج 2، ص 6، س 7 و 9. 2. همان، س 8. 3. جامع المسائل فاضل، ج 2، ص 304، س 969. 📚 كاسب بهشتى ؛ ص136 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 اصول تدريس احكام‏ 1⃣ 🖌 آموزش و تدريس احكام داراى اصولى است‏كه مهم‏ترين آنها عبارتند از:🔻 🔸1. داشتن تسلط لازم بر احكام و مسايل شرعى‏ 🔸2. مطالعه پيش از تدريس: نبايد به ذهنيت‏ها و شنيده‏ها اعتماد كرد. 💡 امام على عليه السلام فرمود: فَكِّر ثُمَّ تَكلَّم تَسْلَمْ مِنَ الزَّلَلِ‏ (1) اول فكر كن. آن گاه سخن بگو تا از لغزش‏ها در امان بمانى. 🔸3. زمان بندى درسى: به گونه‏اى زمان بندى كنيد كه اگر قرار است پنج دقيقه احكام بگوييد، بتوانيد و اگر بخواهيد 50 دقيقه بگوييد، بتوانيد. 🔸4. تهيه طرح درسى: تهيه طرح درسى موجب مى‏شود كه تدريس آغاز و پايانى داشته و از نظم و ترتيب خاصى برخوردار باشد. 🔸5. داشتن متن درسى و آموزشى‏. 🔸6. توجه به نيازها و اولويت‏ها: احكام، همچون انبوهى از داروهاى يك داروخانه است كه هر مراجعه كننده‏اى به برخى از اين داروها نياز دارد. مربّى احكام بايد با توجه به اصل دانسته‏ها و ندانسته‏ها، طبيبانه به دنبال نياز مخاطبان خود باشد. آنچه را كه مخاطب مى‏داند، نگويد بلكه آن‏چه نمى‏داند و نياز دارد، مطرح نمايد. 🖌 عوامل زير در #نياز_سنجى مخاطبان مؤثر است: 🔻 🔹الف) توجه به #سن مخاطبان: برخى از مسايل را براى كودكان نمى‏توان گفت. يعنى به برخى مسايل نياز ندارند و برخى مسايل را نمى‏فهمند. براى مثال، اگر بخواهيم درباره بحث تقليد براى بچه‏هايى كه در آستانه بلوغ هستند، احكام بگوييم، همه مسائل تقليد را كه در توضيح المسائل‏ آمده است، نمى‏توان براى آنها گفت؛ چون به همه آنها نياز ندارند يا نمى‏فهمند. 🔹ب) توجه به #جنسيت مخاطبان: مسايل موردنياز دخترها وپسرها با هم متفاوت است. برخى از مسايل خاص پسران و برخى، ويژه دختران است. بايد مسائلى را انتخاب نمود كه متناسب جنسيت مخاطبان باشد. 🔹ج) توجه به موقعيت #مكانى مخاطبان: توجه به محيط و مكان، نقش بسزايى در انتخاب مسايل شرعى دارد. همچون محيط شهر و روستا، اداره و مدرسه و ... 🔹د) توجه به موقعيت #زمانى: بايد به‏تناسب زمان ونياز مخاطبان، احكام را مطرح كرد. 🔹ه) توجه به موقعيت #شغلى افراد: بايد مسايلى گفته شود كه با شغل مخاطبان متناسب باشد. 🔹و) در نظر گرفتن #سطح مخاطبان، كودك، جوان، باسواد و بى‏سواد ------------ 1. فهرست غرر الحكم، ص 315. 📚 شيوه هاى جذاب سازى احكام ؛ ص67 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 اصول تدریس احکام 2⃣ 🔸7. آموزش احكام به صورت تدريجى: مربى احكام بايد ابتدا به بيان واجبات و محرمات در حد نياز مخاطب بپردازد، و در مرحله بعد، مستحبات و مكروهات را بيان نمايد. 🔸8. توجه به تركيب مخاطبان‏ پسران، دختران و خانواده‏ها. 🔸9. زمينه سازى براى آموزش احكام: مربى احكام بايد مخاطب خود را براى شنيدن احكام مورد نظر خود آماده كند، سپس احكام را بگويد. مانند: خواندن آيه، حديث، گفتن خاطره يا نكته و يا پرسيدن سؤالى به تناسب احكام مورد نظر. 🔸 10. تدريس احكام براساس فتواهاى مشترك يا مراجع اكثريت مخاطبان: 🖌 توضيح اين‏كه تفاوت فتاواى مراجع، سه دسته است: 🔹1. گاه تفاوت در تعبير فتواست؛ مثلًا مرجعى مى‏فرمايد: اقوى و مرجع ديگرى مى‏فرمايد: اشهر و ... . 🔹2. گاه در كنار بيان فتوا، استحباب و كراهتى هم ذكر شده. 🔹3. گاه به گونه‏اى است كه قابل جمع نيست و به صورت نفى و اثبات است مثلًا مرجعى مى‏فرمايد: «صحيح است» و مرجع ديگرى مى‏فرمايد: «صحيح نيست». در چنين مواردى كه بسيار محدود است، در صورتى كه از دو مرجع، در آن مكان مقلد وجود داشته باشد، لازم است تفاوت فتوا مطرح شود ولى در دو دسته قبل لازم نيست. 🔸11. توجه به تعبيرهاى فتواهاى مراجع در بيان احكام: مانند: «احتياط واجب»، «واجب»، «اشكال دارد» و «حرام است». يا در مسأله مسح «مسح سر انگشتان» يا «سر ناخن». 🔸12. بيان احكام بايد به گونه‏اى باشد كه براى مخاطب، بدآموزى نداشته باشد: مثلًا درباره ويژگى‏هاى مرجع تقليد كه گفته شده: بايد حلال زاده، عاقل و بالغ باشد، بيان اين نوع احكام براى مخاطبان، ممكن است ذهنيت منفى ايجاد كند، در حالى كه در ويژگى‏هاى مرجع تقليد كافى است‏ بگوييم كه: مجتهد، عادل، اعلم و زنده باشد. و همچنين بيان برخى از نجاسات و مبطلات روزه براى افراد غيربالغ، بدآموزى دارد و نبايد مطرح شود. و نيز بايد از گفتن برخى از مسائلى كه موجب وسواس مى‏شود خوددارى نمود مانند اين مسأله: «اگر در غسل به اندازه سر مويى از بدن نشسته بماند، غسل باطل است» وقتى اصل مسأله كه «در غسل بايد تمام بدن شسته شود» گفته شد، ديگر تأكيد فوق ضرورت ندارد. 🔸13. آموزش اصطلاحات و واژه‏هاى احكام: گاه آشنا نبودن به يك اصطلاح شرعى موجب مى‏شود مخاطب به‏درستى مسأله را متوجه نشود مثلًا چون معناى واژه «اشكال دارد» يا «محل اشكال است» و يا «جايز نيست» را نمى‏داند، فكر مى‏كند اگر غير از كلمه حرام، در احكام بيايد مانعى ندارد انجام دهد. 📚 شيوه هاى جذاب سازى احكام ؛ ص68 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 اصول تدریس احکام 3⃣ 🔸14. ساده‏گويى: 🖌خداوند در قرآن مى‏فرمايد: وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ(1) ما قرآن را براى تذكّر آسان ساختيم؛ آيا كسى هست كه متذكّر شود؟! 🖌پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: بُعِثْتُ بِالْحَنِيفِيَّةِ السَّمْحَةِ السَّهْلَة (2) به آيينى مبعوث شده‏ام كه عمل به آن سهل و آسان است. 🖌حضرت رسول به معاذ بن جبل هنگام رفتن به يمن فرمود: يَسِّر وَ لا تُعَسِّر (3) آسان بگير و سخت نگير. 🖌 مربّى احكام لازم است احكام را به گونه‏اى بگويد كه براى همه قابل فهم باشد و از اصطلاحات تخصصى و نامأنوس، اجتناب نمايد. 🖌 توضيح دادن اصطلاحات مى‏تواند براى آسان جلوه دادن احكام مفيد باشد. بسيارى از مردم مفهوم اصطلاحات #ساده فقهى را نيز #نمى‏دانند. 🖌 مثلًا وقتى گفته مى‏شود جايز نيست، مفهوم آن را نمى‏دانند؛ آيا به معناى گناه است يا نه و يا در جايى كه احتياط واجب گفته مى‏شود، نمى‏دانند مقصود چيست؟ ❗️شخصى مى‏گفت: ريش تراشى مانعى ندارد، زيرا در رساله آمده است: احتياط واجب آن است كه صورت خود را نتراشند ❗️و يا شخصى مى‏گفت فحش دادن عيبى ندارد، چون در رساله آمده كه جايز نيست و نگفته حرام است. 🔸 15. نگفتن اعداد: در مواردى كه استاد نمى‏خواهد به دلايلى زيرمجموعه موضوعى را بگويد، مى‏تواند بگويد برخى از مبطلات وضو يا برخى از مبطلات روزه، و .... 🔸16. ذكر مثال و مصداق براى احكام: بسيارى از مردم بدون ذكر مثال، وظيفه خودشان را نمى‏فهمند. پس بايد در هر مسأله‏اى از مثال‏هاى‏ مناسب و گويا براى مخاطبان استفاده كرد؛ مثلًا اگر از حرمت ربا گفته مى‏شود، بايد مصاديق آن را ذكر نمود. 🔸17. ذكر مدارك احكام: يكى ازراه‏هايى‏كه موجب اطمينان مخاطب به معلم و احكام و درس او مى‏شود، بيان مدارك مسايل شرعى است، به ويژه‏ در احكامى كه كمتر شنيده‏اند. البته مدرك بايد از كتاب توضيح المسائل مراجع موجود باشد، نه كتاب‏هاى فقهاى گذشته همچون لمعه، مكاسب و جواهر كه مخاطبان، مقلد آنان نيستند. 🔸18. احكام بانوان حتى الامكان بايد توسط خانم‏هاى مبلغه و آشنا به موضوع بيان شود و اگر قرار است مردى احكام بانوان را بگويد بايد با رعايت‏هاى لازم بگويد و وارد جزئيات نشود. 🔸19. رعايت تنوع در بيان احكام: لازم است مربّى احكام، موضوعات مختلف احكام مورد نياز مخاطبان را مطرح نمايد. لذا اگر از احكام نماز مى‏گويد، احكام حق‏النّاس را هم مطرح نمايد و اگر از احكام فردى مى‏گويد، احكام اجتماعى را هم بگويد. 🔸20. از حلال‏ها بيشتر گفته شود، چون حرام‏ها محدودند: احكام، به گونه‏اى بيان نشود كه مخاطب تصور كند احكام، مجموعه اى از حرام‏ها است. 🔸21. خلاصه گويى در پاسخ به سؤالات مردم: گاه مخاطب اصل مسأله خود را با توضيحِ زيادِ گوينده فراموش مى‏كند. امام على عليه السلام فرمود: إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ خَفِيَ الصَّوَاب‏ (4) هرگاه پاسخ‏ها متعدد شود، پاسخ صحيح مخفى مى‏ماند. 🔸22. توجه به موارد استثناء: اگر احكامى مطرح مى‏شود، موارد استثناء آن نيز مطرح شود. مثلًا: غيبت مؤمن حرام است ولى در چند مورد استثناء شده است. و يا قضاى نماز واجب است مگر در چند جا و ... . --------- 1. قمر/ 17، 22، 32، 40. 2. تفسير نمونه، ج 2، ص 297. 3. سيرى در سيره نبوى، مرتضى مطهرى، ص 210. 4. بحارالانوار، ج 1، ص 223. 📚 شيوه هاى جذاب سازى احكام ؛ ص70 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰 اصول تدریس احکام 4⃣ انگيزه آفرينى‏ 🖌 ايجاد انگيزه و علاقه در مخاطب يكى از اصول مهم آموزش احكام است. به قول مولوى: آب كم جو، تشنگى آور به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست‏ راه‏كارهاى انگيزه آفرينى‏ 🔻 🔸1. بيان نكته‏هاى تازه‏ گفتن مطالبى كه شنوندگان نمى‏دانند يا كمتر به آن‏ها توجه دارند، در ايجاد انگيزه مؤثر است، مانند موارد زير: ⁉️ آيا مى‏دانيد غيبت كردن حق الناس محض نيست. و اگر شخصى بگويد هر كس غيبت مرا كند، من از او راضى هستم، باز اشكال دارد. (1) ⁉️ آيا مى‏دانيد رضايت افراد، ملاك اصلى در مشروع بودن كارها نيست؟ ⁉️ آيا مى‏دانيد اگر تقليد بر اساس موازين شرعى نباشد، صحيح نيست؟ (2) ⁉️ آيا مى‏دانيد بودن مرد و زن نامحرم در جاى خلوت و گفت و گوهاى آن چنانى جايز نيست. ⁉️ آيا مى‏دانيد كسى‏كه وضو ندارد، حرام است نام خداوند را به هرزبانى نوشته شده باشد، مس كند. (3) ⁉️ آيا مى‏دانيد كسى كه غسل جنابت كرده‏است، براى نماز نبايد وضو بگيرد؟ (4) ⁉️ آيا مى‏دانيد احكام محرم و نامحرم و پوشش، مخصوص غريبه‏ها نيست، بلكه شامل بستگان نامحرم نزديك هم مى‏شود؟ 🔸 2. به كارگيرى عناوين كوتاه، گويا و زيبا براى ايجاد انگيزه در مخاطب لازم است از عنوان‏هاى مناسب و زيبا استفاده شود تا مخاطب با علاقه بيشتر به‏برنامه احكام توجه كند، همچون: سرقت‏هاى پنهان، مسايل تلگرافى، سنت‏هاى حسنه، فقه زندگى، حلال و حرام، احكام فورى و ... . ------------ 1. جامع المسائل، فاضل لنكرانى، ج 2، ص 493. 2. توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 416. 3. همان، م 319. 4. همان، م 391. 📚 شيوه هاى جذاب سازى احكام ؛ ص73 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari

🔰اصول تدریس احکام 5⃣ 🔸 3. همگام با زمان‏ها، مناسبت‏ها و نيازها مربى احكام بايد احكام را متناسب با زمان بيان كند، اين مناسبت‏ها اقسامى دارد: 🔹الف) مناسبت‏هايى‏كه احكام و اعمال خاصى دارد. مانند: احكام محرم و صفر، عيد غدير، عيد فطر و قربان، اعتكاف، رمضان و .... 🔹ب) مناسبت‏هايى كه آداب و احكام خاصى براى آن مطرح نشده است، مانند ايام ولادت يا شهادت برخى از معصومين عليهم السلام. 🖌 در چنين شرايطى مربى احكام مى‏تواند مسايلى را كه به نحوى ارتباط با آن مناسبت دارد، مطرح نمايد. مثلًا در موضوع ولادت يا شهادت امام صادق عليه السلام مى‏تواند از موضوعات زير استفاده نمايد: احكام عمومى معصومين عليهم السلام همچون: #لزوم احترام به آنچه مربوط به آنهاست، حرام بودن #نسبت_دروغ به آنها، احكام #نذر، لزوم #آشنايى و فراگيرى احكام كه مورد توجه و تأكيد امام صادق عليه السلام به عنوان رئيس مذهب شيعه بوده است و بارها بر فراگيرى و عمل به احكام تأكيد نموده است. 👈 مى‏توان از سخنان امام صادق عليه السلام تحت عنوان «لَيسَ مِنّا» كه به نحوى به احكام مربوط مى‏شود، بهره برد مانند: «ليس منا» «من خان مسلماً» «من غش مسلماً» سپس خيانت و غش را بيان نمود و ... . 👈و يا از پرسش‏هاى فقهى كه از آن حضرت شده بهره برد و نيز مى‏توان از نرم افزارهايى كه به نحوى درباره امام صادق عليه السلام استفتاء احكامى دارد، بهره برد. 🔸4. نوآورى‏ در بيان احكام بايد با زمان و مسايل جديد همراه بود تا انگيزه شنيدن احكام در مخاطبان بيشتر شود مانند: احكام #پورسانت‏، #اسكونت، #ناهنجارى‏هاى اينترنتى، #جراحى‏هاى پلاستيك، #كنترل جمعيت، نماز در #قطب‏هاى شمال و جنوب، #شكستن‏ قفل برنامه‏هاى نرم‏افزارى، #هديه جنين، احكام #انسان_منجمد، #شبيه سازى، #تقلب در امتحانات، #چت كردن با جنس مخالف، #مالكيت دولت، استفاده از #فيلم‏هاى_مبتذل، #جريمه‏هاى بانكى، سفرهاى عمودى و ... . 🔸5. استفاده از مهارت‏ها مى‏توان براى ايجاد انگيزه فراگيرى احكام شرعى، از مهارت‏هاى #هنرى، رسانه‏هاى تصويرى و نمايشى همچون #فيلم، #اسلايد و ... استفاده نمود. 🔸6. آسان نشان دادن احكام‏ يكى از عواملى كه براى فراگيرى احكام در مخاطبان ايجاد انگيزه مى‏كند، آسان نشان دادن احكام است. 🖌 كسى كه به احكام فقهى آشنايى داشته باشد، مى‏داند كه در تمام ابواب فقهى، شرايط آسانى براى مكلفان قرار داده شده است. براى مثال:🔻 📌اگر شخصى بيمار باشد و نتواند نماز را ايستاده بخواند، مى‏تواند نشسته بخواند. 📌اگر نمى‏تواند وضو بگيرد، مى‏تواند تيمم كند. 📌اگر روزه براى شخص زيان داشته باشد، نبايد روزه بگيرد. 📌نماز مسافر كوتاه‏تر از نماز حاضر است. 📌تا يقين به نجاست پيدا نشود، همه چيز پاك است و ... . 📌اگر چنانچه اداى كفاره براى مكلف ممكن نباشد، در نهايت بايد استغفار كند، اگرچه با گفتن يك مرتبه «استغفرالله» باشد. (1) 📌اگر بدهكار در زمان مقرر نمى‏تواند بدهى خود را ادا نمايد، بايد به او وقت داده شود. 📌اگر انسان ناچار شود درزمين و محل‏آلوده نماز بخواند و بدن و لباس او آلوده مى‏شود بايد در حال ايستاده نماز بخواند و براى سجده با سر اشاره كند و تشهد را ايستاده بخواند. (2) 📌در حج، قدرت و استطاعت بدنى واجب است و بر مريضى كه توان رفتن به خانه خدا را ندارد، واجب نيست. (3) 📌از شرايط امر به معروف و نهى از منكر، عدم ضرر جانى و مالى و آبرويى است. (4) 📌اگر چيزى كه سجده بر آن صحيح است، ندارد يا اگر دارد به واسطه سرما يا گرماى زياد و مانند اينها نمى‏تواند بر آن سجده كند، بايد به لباسش اگر از كتان يا پنبه است، سجده كند و اگر از چيز ديگر است بر همان چيز سجده كند و اگر آن هم نيست بايد بر پشت دست و چنانچه آن هم ممكن نباشد به چيز معدنى مانند انگشتر عقيق سجده نمايد. (5) ✅ در تمام مسائلى كه به صورت تدريجى است نوعى تخفيف براى مكلفان است. ------------- 1. توضيح المسائل مراجع، م 1660. 2. توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 605، م 1074. 3. تحريرالوسيله، ج 1، ص 380، م 42. 4. همان، ص 472، م 9. 5. توضيح المسائل مراجع، م 1084. 📚 شيوه هاى جذاب سازى احكام ؛ ص74 💢 حجة الاسلام محمود اکبری 🔻 @ahkam_akbari