سلام به همه:)))
به نظرم اومد یک سری نکات رو باید در مورد ماجرای کربلا با هم مرور کنیم.
ما چون عموما مطالعه‌ی عمیق تاریخی نداریم، به ساده‌سازی دچار می‌شیم متاسفانه.
طبیعتا واقعه‌ی عاشورا هم از این واقعه مستثنی نیست.
معمولا ما فرض می‌کنیم که مردم کوفه اول اومدن با مسلم بیعت کردن.
بعد بیعت‌شون رو با مسلم به هم زدن.
بعدش هم بر اثر تطمیع یا تهدید به سپاه ابن‌زیاد و عمر سعد پیوستن.
خب این خیلی ساده‌سازی شده است.
حقیقت اینه که مساله پیچیده‌تر از این حرف‌هاست.
@ahle_merikh
اولا🖤🐾
کوفه یک‌دست نیست.
کوفه حدود ۶٠ هزار جمعیت جنگ‌جو داشته که لشکر قابل توجهی محسوب می‌شده.
اما در گزارش‌های تاریخی، حداکثر تعداد افرادی که با مسلم بیعت می‌کنن ٢٠ هزار نفر ذکر شده که نشون می‌ده لزوما شیعه در کوفه دست برتر جمعیتی نداره.
تازه بخشی از این جمعیت هم به تعبیری قلب‌شون با امام حسین بود و شمشیرشون علیه امام حسین.
مثل زحر بن قیس که آدم ثروت‌مندی بود و دعوتش از امام حسین ناشی از این بود که می‌خواست دوباره شاهد تفوق کوفه بر شام باشه.
وقتی هم دید که خب امویان همین کار رو براش می‌کنن رفت سمت لشکر عمر سعد.
یا مثلا ابوحرب سبیعی همْدانی از اراذل و اوباش کوفه بود و اساسا بینش سیاسی نداشت.
دوستانش اومده بودن کربلا، این هم اومده بود بجنگه.
برای همینه که دعوت مسلم ابن عقیل به قیام، یک دعوت پنهانی بوده.
@ahle_merikh
دومین نکته🖤🐾
در کنار این موضوع، نظام اداره‌ی اجتماعی و طبقاتی کوفه هم محل مداقه و توقفه.
وارد جزئیات و این‌که عریف و ارباع و... چیه نمی‌شم.
ولی بخش قابل توجهی از جمعیت کوفه، گوش به فرمان روسای طوایف شهر بود.
ابن زیاد با تطمیع یا تهدید این رؤسا، کنترل بخش خوبی از جمعیت خنثای کوفه رو به دست گرفته بود.
حالا این جدا از اقدامات رعب‌افکنیه که ابن زیاد برای ترسوندن افراد انجام داد.
یا مثلا خوارزمی جایی ذکر کرده که ابن زیاد یه عده از جنگ‌جویان کوفه رو از کوفه خارج کرد و به سمت مرز شام فرستاد تا در کوفه نیاشن که بخوان شلوغ بکنن یا به یاری امام حسین برن.
در عین حال یه تعداد زیادی رو هم دستگیر و زندانی کردن.
برخی منابع بین ٣ تا ٧ هزار زندانی در کوفه از بین شیعیان امیرالمؤمنین قبل از واقعه‌ی کربلا رو ذکر می‌کنن.
بسیاری از بزرگان شیعه جزو این زندانیان بودن و در این شرایط اصلا اجازه‌ی روشن‌گری به شیعه داده نشد.
در همین ماجرای مسلم، ابن یزید کلبی و ابن صخلب اسدی در حال حرکت برای یاری مسلم بودن که به شهادت رسیدن.
مختار و عبدالله ابن حارث برای یاری مسلم حرکت کرده بودن که دستگیر و زندانی شدن.
ابن اثیر این‌طور نقل کرده که یکی از سربازان حصین ابن نمیر بهش می‌گه این‌قدر راه رو بر باران مسلم نبند! بذار متفرق بشن!
یعنی این‌جور نبوده که کلا همه پشت طرف رو خالی کرده باشن.
اما خب سازمان نظامی عبیدالله در کوفه موفق‌تر بود و نهایتا مسلم به شهادت رسید.
@ahle_merikh
سوما🖤🐾
ابن زیاد دستور سربازگیری عمومی صادر کرد.
یعنی همه باید به نخیله می‌رفتن تا از اون‌جا به کربلا رفته و به سپاه عمر سعد بپیوندن.
بلاذری می‌گه عبیدالله هر روز ١٠٠٠ نفر رو به سمت کربلا می‌فرستاد اما از اون جمعیت کم‌تر از ٣٠٠ نفر به کربلا می‌رسیدن.
بقیه فرار می‌کردن که مبادا مجبور به رویارویی با امام حسین بشن.
عبیدالله تمام مسیرهای ورودی و خروجی کوفه رو بسته بود و کنترل می‌کرد. یک بار حبیب‌ابن‌مظاهر با تعدادی از مردم بنی‌اسد برای یاری اباعبدالله حرکت کرد ولی همین نیروها جلوی رسیدن‌شون به سپاه حضرت رو گرفتن و نهایتا مجبور به عقب‌نشینی شدن.
خیلی نقل شده از افرادی که از بی‌راهه سعی کردن خودشون رو به سپاه امام حسین برسونن اما در مسیر گم شدن و به کربلا نرسیدن.
سپاهی از بصره به فرماندهی یزید ابن مسعود (هرچند شاید زیاد نبودن) آماده‌ی حرکت به سمت کربلا و یاری امام حسین بود اما وقت حرکت خبر شهادت امام حسین بهشون رسید و به کربلا نرسیدن اساسا.
حتی برخی گزارش‌ها هست که می‌گه بعضی‌ها از طریق فرات با قایق می‌خواستن به یاری امام حسین برن که باز ابن زیاد مسیر رو بست.
حتی سران سپاه ابن زیاد هم اول نمی‌خواستن برن.
همین عمر سعد تا جایی که می‌تونست جاخالی دید ولی وقتی بحث حکومت ری مطرح شد کم آورد.
یا شبث ابن ربعی خودش رو به بیماری زد ولی ابن زیاد فهمید و مجبورش کرد بیاد و نهایتا عاقبت‌به‌شر شد.
تازه این‌ها آدم‌های خوبی هم نبودن ولی باز به عواقب سخت‌گیری (و نه قتل امام حسین) آگاه بودن.
@ahle_merikh
پس این گزاره که آره این‌ها بی‌وفا بودن و فلان بودن، یک گزاره‌ی سطحیه به نظر من.
عموم شیعیان، آن‌چه که می‌شد و در توان داشتن رو برای یاری امام حسین انجام دادن اما خب یا کافی نبود یا با تاخیر و تعلل همراه بود.
@ahle_merikh
بدنه‌ی فعال سپاه عمر سعد رو سه گروه تشکیل می‌دادن.🐈⬛️
🐾اول، عثمانی‌مذهب‌ها که معتقد بودن عثمان مظلوم بوده و فلان.
ابن عوف ازدی، کثیر ابن شهاب، کعب ابن جابر و عمارة ابن عقبه از سران این گروه بودن.
🐾گروه دوم، دشمنان عقیدتی آل علی (ع) بودن. شیبان ابن مخزوم، شبث ابن ربعی، شمر از این دسته بودن.
🐾دسته‌ی سوم مردمی از شام و کوفه بودن که با تطمیع یا تهدید به سپاه پیوسته بودن.
باز هم بخش قایل توجهی از این‌ها قصد حضور نداشتن اصلا. مخصوصا کوفیان. ولی خب شعور این‌که مثلا شورش کنن یا برن به سپاه امام حسین بپیوندن رو هم نداشتن.
رد پای جدا شدگان از خوارج بعد از نهروان هم دیده میشه.
مثلا جار ابن ابجر، قیس ابن اشعث و یزید ابن حارث از این دسته بودن که بین‌شون بعضا برای امام حسین نامه هم نوشته بودن.
گزارش‌های حضور شامیان در کربلا هم قابل توجهه.
برخی مورخین متل ابن جوزی خیلی تلاش دارن بگن که نه همه‌ی لشکر عمر سعد کوفی و نامه نوشته بودن.
ولی مثلا ابن اعثم کوفی در مقتل حضرت علی‌اکبر (ع) ذکر می‌کنه ایشون اون‌قدر از شامیان کشت که فریاد شامیان به هوا رفت و بعد از این ماجراست که حضرت علی‌اکبر پیش پدر برمی‌گرده و از تشنگی شکایت می‌کنه.
باز در مقتل حضرت قاسم (ع) ذکر شده که اهل شام، قاتل حضرت قاسم رو بعد از این‌که امام حسین دستش رو قطع می‌کنه از زیر ضربه‌ی شمشیر بیرون می‌کشن.
در امالی شیخ صدوق هم نقل شده اون جنایات گودال منتسب به اهل شام و لشکر شامیان شده.
مثل سنان و شمر و... .
هرچند اهل کوفه بودن ولی با اهل شام به کربلا رفته بودن.
@ahle_merikh
نتیجه این‌که واقعا فهم واقعه‌ی کربلا و مخصوصا سپاه عمر سعد به این سادگی که فکر می‌کنیم نیست.
باید مطالعه‌ی عمیقی داشت.
اما تقلیل واقعه‌ی کربلا به "بی‌وفایی کوفیان" و "حسین را منتظرانش کشتند" و عبارات سطحی‌ای از این قبیل نه درسته و نه دقیق.
@ahle_merikh
امشب درمورد کوفه صحبت کنیم:)
همونجور ک گفتم اطلاعات ما درمورد کوفه زیاد درست نیست
.
.
.
اول یه ذره از تاریخ کوفه بگیم.🐜
کوفه یک شهر کاملا نظامیه. یعنی حتی در اواسط خلافت بنی‌امیه که کوفه نگین درخشان سرزمین‌های اسلامی بود و بازارهای فراوان داشت باز ده‌ها هزار نیروی جنگی آماده داشت. یعنی طرف در ظاهر فروشنده بود و مثلا سفال می‌فروخت اما در اصل این یک سرباز آماده‌ی جنگ بود.
قدیم هم که چیزی به نام ارتش ثابت وجود نداشته. سپاهیان عهود قدیم از طریق فرآیند Levy یا سربازگیری عمومی تامین می‌شدن. در نتیجه کوفه چون تمام مردمش تقریبا سربازان حرفه‌ای به حساب می‌اومدن اهمیت خیلی زیادی داشته و کسی که کوفه رو کنترل می‌کردن از قدرت خیلی زیادی برخوردار بوده.
@ahle_merikh
نکته بعدی:🖤
پایتخت حکومت اسلامی همواره مدینه بود. اما در جنگ جمل وقتی که طلحه و زبیر دست به شورش علیه حضرت می‌زنن حضرت علی سربازانش رو از کوفه می‌گیره چون هم از نظر لجستیکی کار راحت‌تر بوده، هم سریع‌تر به محل نبرد می‌رسیدن و هم کوفه سربازان آماده‌تری داشت.
بعد از جنگ جمل، امیرالمؤمنین خطبه‌ای می‌خونن در ستایش اهل کوفه و آفرین میگن بهشون که حضرت در فرونشاندن فتنه‌ی جمل یاری کردن و با توجه به گرم کردن معاویه برای فتنه‌ی جدید کوفه تبدیل به مرکز خلافت امیرالمؤمنین میشه تا بتونه با معاویه مقابله کنه.
@ahle_merikh