ممنوعیت چشم دوزی به رزق و روزی دیگران
خدای سبحان در سورهی طه خطاب به رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلّم میفرماید:
وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَىٰ مَا مَتَّعْنَا بِهِٓ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ ۚ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَىٰ.
و هرگز چشمان خود را به مواهب مادّى، که به گروههایى از آنان داده ایم، مدوز. اینها گلهاى (ناپایدار) زندگى دنیاست. تا آنان را در آن بیازماییم. و روزى پروردگارت بهتر و ماندگارتر است.
طه ۲۰/ ۱۳۱.
در اين آيه دستورى که به پيامبر داده شده، در حقيقت، منظور از آن همهی مسلمانان هستند، و تكميل بحث زمينهی شكيبايى است که در آيات گذشته آمده است؛ لذا ابتدا می فرمايد: هرگز چشم خود را به نعمتهاى مادى كه به گروههايى از آنها (کافران و مخالفان) دادهايم ميفكن" ( وَ لاٰ تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلىٰ مٰا مَتَّعْنٰا بِهِ أَزْوٰاجاً مِنْهُمْ ). آرى "اين نعمتهاى ناپايدار كه شكوفههاى زندگى دنيا است" ( زَهْرَةَ اَلْحَيٰاةِ اَلدُّنْيٰا ). شكوفههايى كه زود مىشكفد و پژمرده مىشود و پرپر مىگردد و بر روى زمين مىريزد، و چند صباحى بيشتر پايدار نمىماند. در عين حال "اينها همه براى آن است كه ما آنان را با آن بيازمائيم" ( لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ ). و به هر حال "آنچه پروردگارت به تو روزى داده بهتر و پايدارتر است" ( وَ رِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَ أَبْقىٰ ). خداوند انواع مواهب و نعمتها را به تو بخشيده است، ايمان و اسلام، قرآن و آيات الاهى، روزيهاى حلال و پاكيزه و سرانجام نعمتهاى جاودان آخرت اين روزيها پايدارند و جاودانى.
@ahsanalhadis2
دین فقط دین اسلام
وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ
و هركه جز اسلام، دینی انتخاب كند، هرگز از او پذیرفته نمیشود و او در آخرت از زیانكاران است.
آل عمران ۳/ ۸۵.
خدای سبحان در این آیه، مى فرماید: هر کس غیر از اسلام آیینى براى خود انتخاب کند، از او پذیرفته نخواهد شد و در آخرت از زیانکاران است (وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الإِسْلامِ دیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الآْخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ).
جملهی یَبْتَغِ از مادهی ابتغاء به معناى تلاش و کوشش است که هم در موارد شایسته و هم ناشایسته به کار مى رود، و در هر مورد تابع قرائنى است که در آن مورد وجود دارد.
به این ترتیب، از مفهوم عام اسلام، به عنوان یک اصل کلى که همان تسلیم در مقابل حق است به مفهوم خاص آن یعنى آئین اسلام منتقل مى شود که نمونه کامل و اکمل آن است و مى گوید: امروز جز آئین اسلام از هیچ کس پذیرفته نیست و در عین احترام به همه ادیان الاهى، برنامه امروز، اسلام است.
همان گونه که دانشجویان دوره دکترا در عین احترام به تمام دروسى که در مقاطع مختلف تحصیلى مانند ابتدائى، راهنمائى و دبیرستان و دوره لیسانس خوانده اند تنها درسى را که باید دنبال کنند همان دروس سطح بالاى مقطع نهایى خودشان است و پرداختن به غیر از آن جز زیان و خسران چیزى نخواهد داشت و آنها که با تقلید نا به جا و تعصب جاهلى و مسائل نژادى و خرافات خود ساخته، پشت به این آئین کنند بدون شک گرفتار زیان و خسران خواهند شد و جز تأسف و ندامت از سرمایه هاى عمر و حیات که بر باد داده اند نتیجه اى نخواهند گرفت.
جمعى از مفسران گفته اند: این آیه درباره دوازده نفر از منافقان نازل شده که اظهار ایمان کرده، سپس مرتد شدند و از مدینه به مکّه بازگشتند آیه نازل شد و به آنها اعلام کرد که هر کس جز اسلام را بپذیرد زیانکار است.(۱)
در حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: روز قیامت اعمال را یک به یک (در دادگاه الاهى) مى آورند هر کدام خود را معرفى مى کند یکى مى گوید: من نمازم، دیگرى مى گوید من روزه ام و... و سپس اسلام را مى آورند و مى گوید: پروردگارا! تو سلامى و من اسلام، خداوند مى فرماید:... امروز به واسطه (مخالفت با) تو مؤاخذه مى کنم و به واسطه موافقت با تو پاداش مى دهم. خداوند در کتابش مى فرماید: وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الاِسلامِ دِیْناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِى الآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِیْنَ (۲).
۱ ـ تفسیر ابوالفتوح رازى ، جلد ۳، صفحه ۱٠٠ (جلد ۴، صفحه ۴۱۸، بنیاد پژوهش هاى اسلامى آستان قدس رضوى، ۱۳۷۴ هـ ق) ـ تفسیر قرطبى ، ذیل آیه ـ بحر المحیط ، ذیل آیه.
۲ ـ تفسیر درّ المنثور ، جلد ۲، صفحه ۴۸، ذیل آیه مورد بحث (با تلخیص)، دار المعرفة، طبع اول، ۱۳۶۵ هـ ق ـ مجمع الزوائد هیثمى، جلد ۱٠، صفحه ۳۴۵، دار الکتب العلمیة، بیروت، ۱۴٠۸ هـ ق ـ فتح القدیر شوکانى، جلد ۱، صفحه ۳۵۸، عالم الکتب.
@ahsanalhadis2
باور به عدالت الاهی
إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَٰكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
یقیناً خدا هیچ ستمی به مردم روا نمیدارد، ولی مردم [با رویگردانی از حق] بر خود ستم میورزند.
یونس ۱۰/ ۴۴.
خدای سبحان در این کریمه در مورد کوردلان می فرمايد: بدانید که این نارسائى فکر، و عدم بصیرت، و نابینائى از دیدن چهرهی حق، و ناشنوائى در برابر گفتار خدا، چیزى نیست که با خود از مادر به این جهان آورده باشید، و خداوند به شما ستمى کرده باشد; بلکه این خود آنها بودهاند که با اعمال نادرستشان، و دشمنى و عصیان در برابر حق، روح خود را تاریک، و چشم بصیرت و گوش شنوایشان را از کار انداختند; چرا که خداوند به هیچ کس از مردم هیچ ستمى روا نمى دارد، بلکه این مردمند که به خویشتن ستم روا مى دارند: (إِنَّ اللّهَ لایَظْلِمُ النّاسَ شَیْئاً وَ لکِنَّ النّاسَ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ).
@ahsanalhadis2
مسؤولیت هر کس نسبت به اعمال خویش
يَآ أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَيْكُمْ أَنْفُسَكُمْ ۖ لَا يَضُرُّكُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَيْتُمْ ۚ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ
ای اهل ایمان! مراقبِ [ایمان و ارزشهای معنویِ] خود باشید؛ اگر شما هدایت یافتید، گمراهی كسی كه گمراه شده به شما زیانی نمیرساند. بازگشت همهی شما به سوی خداست؛ پس شما را از آنچه انجام میدادید، آگاه خواهد كرد.
مائده ۵/ ۱۰۵.
در این آيه خدای سبحان می فرماید: هر كس مسئول كار خويش است. در آيهی قبل، سخن از تقليد كوركورانه مردم عصر جاهليت از نياكان گمراه، به ميان آمد و قرآن به آنها به طور صریح اخطار كرد كه چنين تقليدى، با عقل و منطق سازگار نيست، به دنبال اين موضوع، به طور طبیعی اين سؤال در ذهن آنها مىآمد كه اگر ما حسابمان را از نياكانمان در اين گونه مسائل جدا كنيم، پس سرنوشت آنها چه خواهد شد، به علاوه اگر ما دست از چنان تقليدى برداريم سرنوشت بسيارى از مردم كه تحت تاثير چنين تقليدهایى هستند، چه مىشود؟ آيهی فوق در پاسخ اين گونه سؤالات مىگويد:" اى كسانى كه ايمان آوردهايد شما مسئول خويشتن هستيد، اگر شما هدايت يافتيد گمراهى ديگران (اعم از نياكان و يا دوستان و بستگان هم عصر شما) لطمهاى به شما نخواهد زد " ( يٰا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا عَلَيْكُمْ أَنْفُسَكُمْ لاٰ يَضُرُّكُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اِهْتَدَيْتُمْ ). سپس اشاره به موضوع رستاخيز و حساب و رسيدگى به اعمال هر كس كرده، مىگويد" بازگشت همهی شما به سوى خدا است، و به حساب هر يك از شما جداگانه رسيدگى مىكند، و شما را از آن.چه انجام مىداديد آگاه مىسازد ". ( إِلَى اَللّٰهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعاً فَيُنَبِّئُكُمْ بِمٰا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ).
@ahsanalhadis1
@ahsanalhadis2
احاطهی کامل و جامع خدا به اعمال و رفتار همهی انسانها
هیچ می دانید که همهی حرکات و سکنات ما از چهار طریق زیر ذرّبین دید و کنترل و احاطهی الاهی است؟ و قرار است روزی در قیامت تمام آنها به نمایش گذاشته شود؟
1⃣ اول از سوی خود خدا
در سورهی علق می خوانیم:
أَلَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ يَرَىٰ ۱
مگر ندانسته كه قطعاً خدا [همه كارهایش را] میبیند؟
2⃣ دوّم از سوی ملائکهها و فرشتگان مقرّب خدا
در سورهی ق می خوانیم:
إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ * مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ ۲.
[یاد كن] دو فرشتهای كه همواره از ناحیهی خیر و از ناحیهی شرّ، ملازم انسان هستند و همهی اعمالش را دریافت كرده و ضبط میكنند. * هیچ سخنی را به زبان نمیگوید جز اینكه نزد آن [برای نوشتن و حفظش] نگهبانی آماده است.
3⃣ سوم از سوی زمین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا * وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا * وَقَالَ الْإِنْسَانُ مَا لَهَا * يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا * بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحَىٰ لَهَا * يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ * فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ * وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ ۳.
به نام خدا كه رحمتش بیاندازه است و مهربانیاش همیشگی. هنگامی كه زمین را با [شدیدترین] لرزشش بلرزانند، * و زمین بارهای گرانش را بیرون اندازد، * و انسان بگوید: زمین را چه شده است؟ * آن روز است كه زمین اخبار خود را میگوید؛ * چون پروردگارت به او وحی كرده است. * آن روز مردم [پس از پایان حساب] به صورت گروههای پراكنده [به سوی منزلهای ابدی خود بهشت یا دوزخ] باز میگردند، تا اعمالشان را [به صورت تجسّم یافته] به آنان نشان دهند. * پس هركس هموزن ذرّهای نیكی كند، آن نیكی را ببیند. * و هركس هموزن ذرّهای بدی كند، آن بدی را ببیند.
4⃣چهارم از سوی اعضا و جوارح
الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلَىٰٓ أَفْوَاهِهِمْ وَتُكَلِّمُنَآ أَيْدِيهِمْ وَتَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ ۴.
امروز بر دهانهایشان مُهر خاموشی نهیم و دستهایشان با ما سخن میگویند و پاهایشان به اعمالی كه همواره مرتكب میشدند، گواهی میدهند!
۱. علق ۹۶/ ۱۴.
۲- ق ۵۰/ ۱۷ - ۱۸.
۳- زلزال ۹۹/ ۱- ۸.
۴- یس ۳۶/ ۶۵.
https://eitaa.com/ahsanalhadis1
https://eitaa.com/ahsanalhadis2
آثار دلسوزی و خیرخواهی برای خانواده و خویشان
دلسوز و خیرخواه خانواده و خویشان خود باشید تا اهل بهشت شوید.
بهشتیان در بهشت در بارهی عوامل بهشتی شدن خویش مىگويند: ما قبل از اين در ميان خانواده خود خائف و ترسان بوديم" ( قٰالُوا إِنّٰا كُنّٰا قَبْلُ فِي أَهْلِنٰا مُشْفِقِينَ ) ۱. با اينكه در ميان خانواده خود زندگى مىكرديم و بايد احساس امنيت كنيم باز ترسان بوديم، از اين بيم داشتيم كه حوادث ناگوار زندگى و عذاب الاهى هر لحظه فرا رسد، و دامن ما را فرا گيرد. از اين بيم داشتيم كه فرزندان و خانواده ما راه خطا پيش گيرند، و در وادى ضلالت گمراه و سرگردان شوند. و از اين بيم داشتيم كه دشمنان سنگدل، ما را غافلگير سازند و عرصه را بر ما تنگ كنند.
۱- طور ۵۲/ ۲۶.
https://eitaa.com/ahsanalhadis1
https://eitaa.com/ahsanalhadis2
نرود میخ آهنین در سنگ
کافران از نظر قرآن کریم، مصداق ضربالمثل: نرود میخ آهنین در سنگ، هستند؛ چرا که در بارهی آنان فرمود: إنَّ الَّذينَ كَفَروا سَواءٌ علَيهِم ءَأنذرتَهُم أم لَم تُنذِرهُم لايؤمِنون؛ کسانی که کافر شده اند، برای آنان تفاوت نمیکند که آنان را (از عذاب الاهی) بترسانی یا نترسانی، ایمان نخواهند آورد.
۱. بقره ۲/ ۶.
https://eitaa.com/ahsanalhadis1
https://eitaa.com/ahsanalhadis2
نقش توجّه به آیات قرآن در تقویت ایمان مؤمن
امام صادق علیه السلام فرمود:
روزی سلمان در بازار آهنگران عبور میكرد، دید جوانی فریاد میكشد و جمعیت بسیاری دور او را گرفتهاند و آن جوان به روی زمین افتاده و بیهوش شده است. مردم تا سلمان را دیدند نزد او آمدند و گفتند: گویا به این جوان، بیهوشی یا دیوانگی روی آورده است. به بالین او بیایید و از خدا بخواهید، تا وی نجات یابد.
وقتی جوان، احساس كرد كه سلمان در كنارش است، آرامش یافت و چشم خود را گشود و عرض كرد: من نه دیوانهام و نه حالت بیهوشی به من رخ داده است، بلكه در این بازار عبور میكردم، وقتی دیدم آهنها را روی سندانها گذاشته و میكوبند، به یاد این آیه قرآن افتادم:
(هَٰذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ ۖ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِنْ نَارٍ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُءُوسِهِمُ الْحَمِيمُ * يُصْهَرُ بِهِ مَا فِي بُطُونِهِمْ وَالْجُلُودُ * وَلَهُمْ مَقَامِعُ مِنْ حَدِيدٍ) ۱.
این دو [گروهِ حق پیشه و باطل گرا] دشمن یك.دیگرند كه دربارهی پروردگارشان در جدال و ستیزند [گروه حق پیشه، پروردگار را به صفاتی وصف میكنند كه شایستهی اوست و گروه باطلگرا او را به اموری میستایند كه سزاوار او نیست]، نهایتاً كسانی كه كافر شدند برای آنان لباسهایی از آتش [به اندازه اندامشان] بریده شده و از بالای سرشان مایع جوشان [به روی آنان] ریخته میشود. * كه آن.چه در شكمهای ایشان است و پوست بدنشان به وسیله آن گداخته میشود. * و برای آنان گرزهایی از آهن [مخصوص] است [كه بر سرشان میكوبند].
یاد این آیه مرا به این وضع درآورده است. محبت آن جوان با ایمان، در قلب سلمان راه یافت. او را به دوستی خود انتخاب كرد و همواره سلمان با او رفاقت داشت، تا وقتی كه به وی خبر دادند دوستت در بستر مرگ قرار گرفته است. سلمان به بالین او آمد و گفت: ای فرشتهی مرگ (عزراییل) با برادر من مهربانی كن. صدایی شنیده شد كه گفت: ای سلمان، من نسبت به هر شخص با ایمان، رفیق و مهربانم ۲.
__________
۱. حج ۲۲/ ۱۹ - ۲۱.
۲. امالی شیخ مفید، ترجمه حسین استاد ولی، ص ۱۴۹ - ۱۵۰.
https://eitaa.com/ahsanalhadis1
https://eitaa.com/ahsanalhadis2
قدرشناسی از تضمین رزق و روزی از سوی خدا
روزي حضرت سليمان علیه السلام در كنار دريا نشسته بود، نگاهش به مورچه اي افتاد كه دانهی گندمي را با خود به طرف دريا حمل مي كرد. سليمان همچنان به او نگاه مي كرد كه ديد او نزديك آب رسيد.
در همان لحظه قورباغهاي سرش را از آب بيرون آورد و دهانش را گشود. مورچه به داخل دهان او وارد شد و قورباغه درون آب رفت. سليمان مدتي در اين مورد به فكر فرو رفت و شگفت زده فكر مي كرد. ناگاه ديد آن قورباغه سرش را از آب بيرون آورد و دهانش را گشود. آن مورچه از دهان او بيرون آمد ولي دانهی گندم را همراه خود نداشت.
سليمان علیه السلام آن مورچه را طلبيد و سرگذشت او را پرسيد. مورچه گفت: «اي پيامبر خدا! در قعر اين دريا سنگي تو خالي وجود دارد و كرمي درون آن زندگي مي كند. خداوند آن را در آنجا آفريد. او نمي تواند از آنجا خارج شود و من روزي او را حمل مي كنم. خداوند اين قورباغه را مأمور كرده مرا درون آب دريا به سوي آن كرم حمل كرده و ببرد. اين قورباغه مرا به كنار سوراخي كه در آن سنگ است، مي برد و دهانش را به درگاه آن سوراخ مي گذارد. من از دهان او بيرون آمده و خود را به آن كرم مي رسانم و دانهی گندم را نزد او مي گذارم و سپس باز مي گردم و به دهان همان قورباغه كه در انتظار من است وارد مي شوم. او در ميان آب شنا كرده مرا به بيرون آب دريا مي آورد و دهانش را باز مي كند و من از دهان او خارج مي شوم.
سليمان به مورچه گفت: وقتي كه دانهی گندم را براي آن كرم مي بري آيا سخني از او شنيدهاي؟ مورچه گفت: آري. او مي گويد:
اي خدايي كه رزق و روزي مرا درون اين سنگ در قعر اين دريا فراموش نمي كني، رحمتت را نسبت به بندگان با ايمانت فراموش نكن۱.
در قرآن کریم نیز خدای سبحان در سورهی فصّلت فرمود:
(وَإِذَآ أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنْسَانِ أَعْرَضَ وَنَأَىٰ بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَآءٍ عَرِيضٍ) ۲.
و هنگامی كه به انسان نعمت عطا میكنیم [از طاعت و عبادت] روی بر میگرداند و [با كبر و نخوت] از ما دور میشود، و چون آسیبی به او رسد [برای برطرف شدنش] به دعای فراوان و طولانی روی میآورد.
۱. داستان انبیاء
۲. فصلت ۴۱/ ۵۱.
https://eitaa.com/ahsanalhadis1
https://eitaa.com/ahsanalhadis2