هدایت شده از سید صمصام الدین قوامی
روز نیروی انتظامی
✍۱۳مهر را به پلیس اسلام تبریک میگوییم .نظم و امنیت اجتماعی و مدنی از نعمات مجهول القدر است که این عزیزان باید بیشتر مراقبت کنند و از پلیس محله هماهنگ با امام محله اسلامی و نیز مدیر محله غفلت نکنند .
@qavami
هدایت شده از seyyedsadraqom
سلام علیکم
نسبت به مطلبی که در کانالتان بارگزاری کردید👇
هدایت شده از seyyedsadraqom
#شهادت_یا_رحلت_پیامبراسلام صلی الله علیه و اله
سال 97 این بحث را در شش پست تلگرامی بررسی کردم
ادرس لینک جلسات بشرح زیر است :
جلسه اول : چهار دسته روایات در این باره وجود دارد .
روایات دسته اول ، دوم و سوم در جلسه اول ذکر شدند
https://t.me/seyyedsadra_qom/324
جلسه دوم : روایات دسته چهارم بیان شدند
https://t.me/seyyedsadra_qom/325
جلسه سوم : برسی روایات دسته اول و دوم
https://t.me/seyyedsadra_qom/326
جلسه چهارم : بررسی روایات دسته سوم
https://t.me/seyyedsadra_qom/327
جلسه پنجم : بررسی روایات دسته چهارم
https://t.me/seyyedsadra_qom/328
جلسه ششم : بررسی روایاتی که قاعده کلی بیان میکنند « ما منّا الا مقتول او مسموم »
https://t.me/seyyedsadra_qom/329
جلسه هفتم : بررسی تعارض بین روایات و اقوال علماء
بارگزاری نشده
سید صدرا قم مهر ماه 1399
https://t.me/seyedsadra_qom
هدایت شده از seyyedsadraqom
سیدصدرا قم:
#پیامبراسلام_شهادت_یا_رحلت قسمت اول
درباره اینکه پیامبر اسلام با شهادت از دنیا رفتند یا رحلت کردند در روایات اختلاف هست.
اما روایاتی که دلالت بر شهادت حضرت میکنند :
این روایات چهار دسته هستند :
🔹1- دسته اول :
دلالت میکنند بر اینکه حضرت با شهادت از این دنیا رفته اند و لی به نحوه شهادت اشاره ای نمیکنند ،بخشی از روایت 42 کتاب سلیم بن قیس است :
ٌ ثُمَّ عَادَ ص فَقَالَ [أَيُّهَا النَّاسُ إِذَا أَنَا اسْتُشْهِدْتُ فَعَلِيٌ أَوْلَى بِكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ فَإِذَا اسْتُشْهِدَ عَلِيٌّ فَابْنِيَ الْحَسَنُ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ فَإِذَا اسْتُشْهِدَ ابْنِيَ الْحَسَنُ فَابْنِيَ الْحُسَيْنُ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ] فَإِذَا اسْتُشْهِدَ [ابْنِيَ] الْحُسَيْنُ فَابْنِي عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ لَيْسَ لَهُمْ مَعَهُ أَمْر.
در این روایت حضرت خبر میدهد که زمانی که من شهید شدم بعد از من علی بن ابی طالب ولیّ شماست .
🔹2- دسته دوم :
دلالت میکند که حضرت با سمّ بشهادت میرسند ، ولی اینکه چه کسی حضرت را مسموم میکند اشاره ای ندارند ،بخشی دیگر از روایت 42کتاب سلیم بن قیس است :
فَقَامَ إِلَيْهِ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ص وَ هُوَ يَبْكِي فَقَالَ [بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي] «53» يَا نَبِيَّ اللَّهِ أَ تُقْتَلُ قَالَ نَعَمْ أَهْلِكُ شَهِيداً بِالسَّمِّ وَ تُقْتَلُ أَنْتَ بِالسَّيْفِ وَ تُخْضَبُ لِحْيَتُكَ مِنْ دَمِ رَأْسِكَ وَ يُقْتَلُ ابْنِيَ الْحَسَنُ بِالسَّمِّ وَ يُقْتَلُ ابْنِيَ الْحُسَيْنُ بِالسَّيْفِ يَقْتُلُهُ طَاغِي بْنُ طَاغي دَعِيُّ بْنُ دَعِيٍّ [مُنَافِقُ بْنُ مُنَافِق.
در این قسمت روایت وقتی حضرت علیّ علیه السلام از حضرت سوال میپرسد که ایا شما کشته میشوید ؟ پیامبر صلوات الله علیه جواب میدهد که من شهید میشوم و علت شهید شدن را هم مسموم شدن بیان میکنند ولی اشاره ای باینکه چه کسی حضرت را مسموم میکنند نمیکنند .
🔹3- دسته سوم :
دلالت میکنند که حضرت با سمّ شهید میشوند و شخصی هم که او را مسموم یک زن یهودی اهل خیبر بنام زینب بنت حارث است.
وَ لَمَّا اطْمَأَنَّ رَسُولُ اللَّهِ ص أَهْدَتْ لَهُ زَيْنَبُ بِنْتُ الْحَارِثِ بْنِ سَلَّامِ بْنِ مِشْكَمٍ وَ هِيَ ابْنَةُ أَخِي مَرْحَبٍ شَاةً مَصْلِيَّةً وَ قَدْ سَأَلَتْ أَيُّ عُضْوٍ مِنَ الشَّاةِ أَحَبُّ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقِيلَ لَهَا الذِّرَاعُ فَأَكْثَرَتْ فِيهَا السَّمَّ وَ سَمَّتْ سَائِرَ الشَّاةِ ثُمَّ جَاءَتْ بِهَا فَلَمَّا وَضَعَتْهَا بَيْنَ يَدَيْهِ تَنَاوَلَ الذِّرَاعَ فَأَخَذَهَا فَلَاكَ مِنْهَا مَضْغَةً وَ انْتَهَشَ مِنْهَا وَ مَعَهُ بِشْرُ بْنُ الْبَرَاءِ بْنِ مَعْرُورٍ فَتَنَاوَلَ عَظْماً فَانْتَهَشَ مِنْهُ «1» فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ارْفَعُوا أَيْدِيَكُمْ فَإِنَّ كَتِفَ هَذِهِ الشَّاةِ تُخْبِرُنِي أَنَّهَا مَسْمُومَةٌ فَدَعَاهَا فَاعْتَرَفَتْ فَقَالَ مَا حَمَلَكِ عَلَى ذَلِكِ فَقَالَتْ بَلَغْتَ مِنْ قَوْمِي مَا لَمْ يَخْفَ عَلَيْكَ فَقُلْتُ إِنْ كَانَ نَبِيّاً فَسَيُخْبَرُ وَ إِنْ كَانَ مَلِكاً اسْتَرَحْتُ مِنْهُ فَتَجَاوَزَ عَنْهَا رَسُولُ اللَّهِ ص وَ مَاتَ بِشْرُ بْنُ الْبَرَاءِ مِنْ أَكَلْتِهِ الَّتِي أَكَلَ قَالَ وَ دَخَلَتْ أُمُّ بِشْرِ بْنِ الْبَرَاءِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص تَعُودُهُ فِي مَرَضِهِ الَّذِي تُوُفِّيَ فِيهِ فَقَالَ ص يَا أُمَّ بِشْرٍ مَا زَالَتْ أُكْلَةُ خَيْبَرَ الَّتِي أَكَلْتُ بِخَيْبَرَ مَعَ ابْنِكَ تُعَاوِدُنِي فَهَذَا أَوَانُ قُطِعَتْ «3» أَبْهَرِي فَكَانَ «4» الْمُسْلِمُونَ يَرَوْنَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص مَاتَ شَهِيداً مَعَ مَا أَكْرَمَهُ اللَّهُ بِهِ مِنَ النُّبُوَّةِ (بحار الانوار ج22ص7)
این روایت که ابتدایش مربوط به جنگ خیبر است میفرماید وقتی جریان خیبر تمام شد زینب بنت حارث که یک زن یهودی اهل خیبر است وقتی متوجه میشوند که حضرت به کتف گوسفند بیشر علاقه دارند گوسفندی را بریان میکنند و همه انرا مخصوصا کتفش را بسمّ الوده میکنند و خدمت حضرت و یارانش میاورند و حضرت که شروع بخوردن میکنند متوجه میشوند که این مسموم است ، خودشان دست نگه میدارند و باصحابشان هم میگویند نخورید چون گوسفند را با سمّ الوده کرده اند ، و اخر عمر شریفشان هم میگفتند که این مریضی اثر همان سمّی است که در خیبر ان زن یهودی با او خورانده است.
✅احتمال چهارم و برسی این احتمالات و ادامه مطلب در پستهای بعدی👈
https://t.me/seyyedsadra_qom
#پیامبراسلام_شهادت_یا_رحلت قسمت دوم
در پست قبلی بیان شد که در باره شهادت یا رحلت پیامبر عظیم الشان اسلام روایات مختلفی وجود دارد .
اما روایاتی که دلالت بر شهادت حضرت میکنند چهار دسته روایات داریم که سه دسته از این روایات
هدایت شده از seyyedsadraqom
ی دارد ، و مرحوم شیخ مفید و علامه حلی این انتساب را قبول نکرده اند .
🔻شیخ مفید در کناب«تصحیح الاعتقاد » » نسبت به کتاب سلیم بن قیس میفرمایند :
غير أن هذا الكتاب غير موثوق به و لا يجوز العمل على أكثره و قد حصل فيه تخليط و تدليس فينبغي للمتدين أن يجتنب العمل بكل ما فيه و لا يعول على جملته . ( تصحيح اعتقادات الإمامية ؛ ؛ ص 149)
یعنی این کتاب قابل اعتماد نیست ، و در ان خلط و تدلیس رخ داده است و انسان متدین نمیتواند به همه روایات ان عمل کند .
🔻مرحوم علامه حلی در کتاب «خلاصه الاقوال » نسبت به کتاب سلیم بن قیس میفرمایند :
فلم يرو عن سليم بن قيس أحد من الناس، سوى أبان بن أبي عياش (خلاصة الأقوال؛ ص: 83) و مرحوم شیخ طوسی « ابان بن ابی عیاش » را ضعیف میدانند ، و ابن غضائری هم میفرمایند : «ضعیف لا یلتفت الیه »
🔹و نکته قابل توجه اینکه مرحوم کلینی در کافی و مرحوم شیخ طوسی در «خصال » و موحوم نعمانی در کتاب «الغیبة النعمانیة » و مرحوم مجلسی در «مراة العقول » همین روایت را نقل کرده ولی عبارت « اذا انا استشهدتُ فعلیّ اولی بکم » که دلالت بر شهات حضرت میکند را نیاورده است .
🔻در روایت کافی چنین امده است :
الْيَمَانِيِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ جَعْفَرٍ الطَّيَّارَ يَقُولُ كُنَّا عِنْدَ مُعَاوِيَةَ أَنَا وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ وَ عُمَرُ بْنُ أَبِي سَلَمَةَ وَ أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ فَجَرَى بَيْنِي وَ بَيْنَ مُعَاوِيَةَ كَلَامٌ فَقُلْتُ لِمُعَاوِيَةَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ أَنَا أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ثُمَّ أَخِي عَلِيُّ بْنُ أَبِي طالب ع أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ...( الکافی ج1ص529 )
🔹نتیجه نهائی اینکه :
اولا : این روایت ضعیف است .
و ثانیا : در سایر کتب روائی عبارت « اذا انا استشهدتُ فعلیّ اولی بکم » که مستند شهادت حضرت بود وجود ندارد.
✅برسی اقسام دیگر و علاج تعارض بین روایات شهادت و روایات رحلت و برسی اقوال علماء در پستهای بعدی 👈
https://t.me/seyyedsadra_qom
هدایت شده از seyyedsadraqom
در پست قبلی بیان شد .
🔹اما دسته چهارم :
دلالت میکنند که حضرت بواسطه سمّ از دنیا رفته اند ،و کسانی از اطرافیانش حضرت را مسموم کرده اند
عیاشی در ضمن « ایه144سوره ال عمران » روایت زیر را بیان کرده اند :
عن عبد الصمد بن بشير عن أبي عبد الله ع قال تدرون مات النبي ص أو قتل- إن الله يقول: «أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ» فسم قبل الموت إنهما سقتاه «3» [قبل الموت] فقلنا إنهما و أبوهما شر من خلق الله
(تفسیر العیاشی ج1ص200)
امام صادق علیه السلام از اصحابشان سوال میکنند که : ایا میدانید که پیامبر صلوات الله علیه به مرگ طبیعی از دنیا رفته اند یا شهید شده اند ؟ بعد خودشان جواب میدهند که حضرت را قبل از مرگ مسموم کردند ، و اینکه ان دو نفر حضرت را مسموم کردند ،و گفتیم که ان دو نفر و پدرانشان بدترین مخلوقات خداوند هستند .
🔸البته یک دسته دیگر روایات هم هستند که قاعده کلی را بیان میکنند که شامل پیامبر هم میشوند . که اینها را هم بعنوان دسته پنجم میتوان بیان کرد :
🔹اما دسته پنجم :
وَ لَقَدْ حَدَّثَنِي جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَّ الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ صَفْوَتِهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ أَوْ مَسْمُومٌ (کفایه الاثر فی النص علی الائمه الاثنی عشر ص162 )
طبق این روایت که امام حسن علیه السلام از جد بزرگوارشان نقل میکند پیامبر فرمدند که این امر (امامت ) را دوازده امام برگزیده از اهل بیت ان حضرت مالک میشوند ، و نیست از ما مگر اینکه یا با شمشیر بقتل میرسد یا اینکه با سمّ از دنیا میرود .
و کلمه « منّا » شامل پیامبر هم میشود پس پیامبر هم به مرگ طبیعی از دنیا نرفته اند بلکه حضرت را هم بشهادت رسانده اند
🔺قبل از برسی روایات فوق ،دسته دیگر از روایات که دلالت میکنند که حضرت به مرگ طبیعی از دنیاه رفته اند را بیان میکنیم و بعد به برسی تعارض بین این روایات و اقوال علمای میپردازیم .
🔻اما قبل از بیان این روایات بد نیست که فرق بین «موت » و « قتل » را از مجمع البیان در ذیل ایه 144 سوره ال عمران ذکر کنیم . ایشان در فرق بین موت و قتل میفرمایند :
«فی قوله « مات او قتل » دلاله علی ان الموت غیر القتل لان الشی لا یعطف علی نفسه ، فالقتل هو نقض بنیة الحیاة و الموت فساد البنیة التی تحتاج الها الحیاة و قیل الموت معنی یضاد الحیاة ، و الصحیح الاول »(مجمع البیان ج2ص850 )
میفرمایند طبق این ایه حتما باید موت غیر از قتل باشد . و کلمه موت دلالت بر مرگ طبیعی میکند .
🔻با توجه به این عبارت هرجا از کلمه موت استفاده بشود دلالت بر مرگ طبیعی میکند ، و استعمال موت برای پیامبر در روایات خیلی زیاد است و شاید بیش از پنجاه مورد باشد که از باب نمونه چندتا از انها را اینجا ذکر میکنیم:
🔹1- حضرت علی علیه السلام در خطبه235نهج البلاغه میفرمایند :
235 وَ مِنْ كَلَامٍ لَهُ ع قَالَهُ وَ هُوَ يَلِي غُسْلَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ تَجْهِيزَهُ
بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدِ انْقَطَعَ بِمَوْتِكَ مَا لَمْ يَنْقَطِعْ بِمَوْتِ غَيْرِكَ مِنَ النُّبُوَّةِ وَ الْإِنْبَاءِ وَ أَخْبَارِ السَّمَاءِ
🔹2-أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ ع عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فِي خُطْبَةٍ خَطَبَهَا بَعْدَ مَوْتِ النَّبِيِ ص بِتِسْعَةِ أَيَّامٍ وَ ذَلِكَ حِينَ فَرَغَ مِنْ جَمْعِ الْقُرْآن
🔹3-ما مات النبي (صلى الله عليه و سلم) حتى كتب .
🔹4-عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَمَّا مَاتَ النَّبِيُ ص سَمِعُوا صَوْتاً وَ لَمْ يَرَوْا شَخْصاً
✅برسی این دو دسته روایاتی که ذکر شد ، و همچنین برسی اقوال علماء در پستهای بعدی 👈
https://t.me/seyyedsadra_qom
#پیامبراسلام_شهادت_یا_رحلت قسمت سوم
✅اما برسی روایاتی که دلالت بر شهادت پیامبر اسلام صلوات الله علیه میکردند :
🔹اما روایات قسم اول و دوم :
هر چند این دو قسم صریحا دلالت بر شهادت حضرت میکنند و لکن سند این روایت (روایت 42 کتاب سلیم بن قیس )ضعیف است . و ما بحث را در دو جهت پیگیری میکنیم :
🔸جهت اول : شخصیت سلیم بن قیس .
🔸جهت دوم : انتساب کتاب به سلیم بن قیس .
🔹اما برسی جهت اول :
خود سلیم بن قیس ، هیچ تردیدی در وثاقت و عظمت ایشان وجود ندارد .چون ایشان از اصحاب خاص حضرت علی و امام حسن و امام حسین و امام زین العابدین و (بنا به قولی )امام باقر علیهم السلام بوده اند.
سید خوئی در« معجم رجال الحدیث » در باره ایشان مبفرمایند :
انّ سلیم بن قیس فی نفسه ثقة جلیل القدر عظیم الشان و یکفی فی ذلک شهادة البرقی بانه من الاولیاء من اصحاب امیر المومنین و قد اورده العلامه فی القسم الاول و حکم بعدالته . (معجم رجال الحدیث ج8ص220 )
🔹اما برسی جهت دوم :
انتساب کتاب (اسرار ال محمد ص )به سلیم بن قیس جای تردید جد
هدایت شده از seyyedsadraqom
سیدصدرا قم:
#پیامبراسلام_شهادت_یا_رحلت قسمت چهارم
✅در پست قبلی روایات دسته اول و دوم که دلالت دلالت بر شهادت پیامبر صلوات الله علیه میکردند را برسی کردیم. و در این پست به برسی سایر روایات میپردازیم .
🔹اما برسی روایات قسم سوم :
در این روایات شهادت حضرت را ناشی از سمّی میدانند که یک زن یهودی بنام « زینب بنت حارث » بعد از جنگ خیبر به حضرت خورانده است ولی تاثیر این سمّ حدود چهار سال بعد اشکار شده است .
🔸اولا : این روایت در کتب اصیل روائی شیعه غیر از مجمع البیان و بحار الانوار نیامده است ، ولی در کتب روائی اهل سنت امده است .
🔸ثانیا : صدر و ذیل این روایت با هم تضاد دارد چون وقتی از این زن یهودی میپرسند که چرا تصمیم گرفتی پیامبر را مسموم کنید ؟ جواب داد : شما در جنگ خیبر با قوم من کارهای کردید که بر کسی پوشیده نیست ( خیلی بلا سر ما اوردید ) لذا من گفتم این گوسفند سمّی را میبرم پیش پیامبر اگر واقعا پیامبر باشد خدا او را اگاه خواهد کرد و از این گوسفند سمّی نمیخورد و اگر پیامبر نباشد از این میخورد و از بین میرود و ما هم از شر او راحت میشویم . وقتی هم که پیامبر استدلال به این خوبی را از او شنید او را بخشید .
🔹 سوال مهم این است که اگر سبب رحلت حضرت سمّی بوده که در این گوسفند بوده که طبق استدلال این زن یهودی این پیامبر نیست . و اگر به پیامبر خبر داده شده که این گوسفند سمّی است که علی القاعده نباید از گوسفند سمّی میخوردند . چون خوردن سمّ حرام است .
🔸ثالثا : ذیل روایت دلالت میکند که مسلمین چون فضیلت شهادت در راه خدا را خیلی میدانسته اند لذا گفته اند : « المسلمون یرون ان رسول الله مات شهیدا مع ما اکرمه به من النبوة » لذا این احتمال که « این جعل شده باشد برای اینکه پیامبر اسلام را از این فضیلت شهادت محروم نکرده باشند » منتفی نیست !!
🔻چه زیبا گفته مرحوم « ملا صدرا » در شرح اصول کافی که « شهادت خودش مطلوب ذاتی نیست بلکه اگر انسان وظیفه اش را درست انجام بده و در راه انجام وظیفه شهید بشود درست است نه اینکه انسان خودش دنبال فقط شهادت برود ، و عظمت اولیاء اللهی به عبودیت محضه و طاعت خاصه پروردگار است نه به شهادت »
🔹عبارت ایشان چنین است : « و ليس دور الشهادة مطلوبا ذاتيا لهم كما ظنه بعض، و انما طلبوه، بعد ما قضى لهم بها، و لا يكون جلالة مقاماتهم بها و لا بغيرها، بل بعبوديتهم المحضة و طاعتهم الخالصة لربهم و التسليم التام لامره و معرفتهم لشأنه » (شرح أصول الكافي (صدرا) ؛ ج1 ؛ ص96)
🔸رابعا : اگر علت رحلت پیامبر عظیم الشان اسلام هم مسموم شدن به دست این زن یهودی باشد این جز اثبات نائل شدن پیامبر به فضیلت شهادت ثمره ای دیگر ندارد ، چون کسانی که در صدد اثبات شهادت حضرت هستند ، و بر این امر اصرار دارند ، مرادشان این نیست ، بلکه مرادشان اثبات شهادت حضرت است ،ان هم بدست دو نفر از نزدیکان پیامبر اسلام است ، که نتیجه ای جز « شعله ور شدن کینه » بین فرق اسلامی نداشته و نخواهد داشت .
🔻در اینده روشن خواهد شد که ایا این با سیره خود ائمه علیهم السلام سازگا است یا نه ؟ ولی اینکه از اصرار بر این امر دنبال چه اهدافی هستند را هم فقط خدا میداند !
لذا عمده بحث مربوط به مباحث اینده است .
✅برسی اقسام دیگر و علاج بین روایات شهادت و رحلت و برسی اقوال علماء در پستهای بعدی 👈
https://t.me/seyyedsadra_qom
#پیامبراسلام_شهادت_یا_رحلت قسمت پنجم
✅در پستهای قبلی سه دسته از روایاتی که دلالت بر شهادت حضرت میکردند برسی شد و در اینجا به برسی قسم چهام از روایاتی که دلالت بر شهادت حضرت میکنند میپردازیم.
🔹قسم چهارم روایاتی است که مرحوم محمد بن مسعود عیاشی در تفسیر معروف « تفسیر العیاشی » ذکر کرده اند.
🔸ایشان در ذیل ایه 144 سوره ال عمران دو روایت ذکر کرده که در یکی شهادت حضرت را ناشی از سمّی میداند که دو نفر از نزدیکان ان حضرت به او خورانده اند و در روایت بعدی انرا اسناد به اصحاب حضرت میداند .
🔻 روایت اول قبلا کذشت و روایت دوم چنین است :153 عن الحسين بن المنذر قال سألت أبا عبد الله ع عن قول الله: «أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ» القتل أم الموت قال: يعني أصحابه الذين فعلوا ما فعلوا
🔸اما برسی این دو روایت :
بحث را در چند جهت پیگیری میکنیم :
🔻جهت اول : شخصیت « محمد بن ابراهیم عیاشی »
🔻جهت دوم : انتساب این تفسیر به مولف
🔻جهت سوم : برسی این دو روایت
🔹اما جهت اول : محمد بن ابراهیم عیاشی از اصحاب امام هادی علیه السلام است و در سال 320 رحلت کرده اند و از اساتید مرحوم کلینی بوده اند و در وثاقت و عظمت شان ان هیچ تردید وجود ندارد
🔹اما جهت دوم :
▫️اولا : اسناد این کتاب به ایشان محل تردید است و از جمله کسانی که در صحت انتساب این تفسیر تشکیک کرده اند موحوم اقا بزرگ تهرانی میباشند .
▫️ثانیا : تمام استاد این کتاب مرسل هست
هدایت شده از seyyedsadraqom
ند و خودشان گفته اند در یک فرست مناسب اسناد محذوف را بیان خواهند کرد که ظاهرا موفق به این کار نمیشوند .
🔹اما جهت سوم :
▫️اما روایت اول که در ان شهادت حضرت را ناشی از سمّی میدانند که دو نفر از نزدیکان حضرت به او میخورانند مبفرمایند :152 عن عبد الصمد بن بشير عن أبي عبد الله ع قال تدرون مات النبي ص أو قتل- إن الله يقول: «أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ» فسم قبل الموت إنهما سقتاه[قبل الموت] فقلنا إنهما و أبوهما شر من خلق الله .
چنانکه ملاحظه میفرمائید این روایت را از « عبد الصمد بن بشیر » نقل کرده اند ، و مرحوم سید خوئی در معجم رجال الحدیث ج6ص96 «عبد الصمد» را از اصحاب امام صادق علیه السلام میدانند . و با توجه به اینکه امام صادق علیه السلام در سال 148هجری به شهادت رسیده اند ، و عیاشی در سال 320 رحلت کرده اند واسطه های زیادی در سند این روایت حذف شده است ، و بدیهی است که روایت مرسل اعتبار ندارد .
▫️اما روایت دوم که شهادت حضرت را به اصحاب ان حضرت مستند میکند را چنین نقل کرده است : 1942/ «11»- عن الحسين بن المنذر، قال: سألت أبا عبد الله (عليه السلام) عن قوله: أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ القتل أو الموت؟ قال: «يعني أصحابه الذين فعلوا ما فعلوا»
چنانکه ملاحظه میفرمائید این روایت را از « الحسین بن المنذر » نقل کرده است که سید خوئی ایشان را از اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام ذکر کرده ، لذا مثل روایت اول مرسل است و فابل استناد نیست .
البته در «تفسیر برهان » و در «بحار الانوار» هم این روایت نقل شده است ولی در انها هم مستند را تفسیر عیاشی ذکر کرده اند .
🔹نکته قابل توجه در متن روایت اول این است که : ابتدا با فعل مجهول میفرمایند « فسمّ قبل الموت » و حکمت مجهول ذکر کردن این است که میخواهند« فاعل » فعل برای مخاطب معلوم نباشد و این با جمله بعدی که بلا فاصله فاعل را بیان میکنند و میفرمایند « انهما سقتاه » از جهت معانی بیانی در ست نیست، لذا احتمال دارد که این عبارت از راوی باشد و جمله « فقلنا » که بعد از این عبارت امده است ، قبل از جمله « انهما سقتاه » بوده باشد که در واقع این عبارت که شهادت حضرت را مستند به دو نفر از نزدیکان حضرت کرده است کلام راوی باشد نه دنباله کلام امام صادق علیه السلام .
🔹سوال مهم : در وقایع تاریخی جای این دقتهای اصولی نیست زیرا اگر قرار باشد مسائل تاریخی را با این دقتهای اصولی برسی کنید اکثر مسائل تاریخی قابل اثبات نیست و روش مورخین هم در تاریخ نگاری با این دقتهای اصولی نبوده است .
🔹جواب : قبول دارم که روش مورخین این نبوده است و شاید با این دقتها خیلی از وقایع تاریخی قابل اثبات نباشد ولکن « نکته خیلی مهمی » این است که وقایع تاریخی مختلف است بعضی از وقایع تاریخی اثار بسیار عظیمی مثل « اعراض » و « دماء » بر انها مترتب میشود و در این وقایع حتما باید با نهایت دقت مساله تاریخی مورد برسی قرار بگبرد ، کما اینکه روش فقهاء هم در مسائل مربوط به اعراض و دماء احتیاط تام است ، و بدیهی است که مساله شهادت پیامبر عظیم الشان اسلام مخصوصا اگر بخواهیم انرا به کسی نسبت بدهیم از همین قبیل است.
✅برسی قسم پنجم و علاج بین روایات شهادت و رحلت و برسی اقوال علماء در پستهای بعدی 👈
https://t.me/seyyedsadra_qom
#پیامبراسلام_شهادت_یا_رحلت قسمت ششم
✅در پستهای قبلی چهار دسته از روایاتی که دلالت بر شهادت حضرت میکرد را برسی کردیم . و در اینجا به دسته پنجم از این روایات میپردازیم .
🔹چنانچه قبلا گفته شد دسته پنجم صراحتا دلالت بر شهادت حضرت نمیکنند ولی قاعده کلی بیان کرده اند که شامل پیامبر عظیم الشان اسلام هم میشوند ، در این روایات گفته شده « ما منّا الا مقتول او مسموم » و ضمیر متکلم مع الغیر عمومیت دارد و پیامبر اسلام را هم شامل میشود و البته روشن است که هیچ اشاره ای باینکه چه کسی حضرت را شهید و کرده هم نمیکند .
🔻اما بررسی این روایات :
در این رابطه چند مطلب قابل طرح است :🔸مطلب اول : لسان این روایات 🔸مطلب دوم : حجیت و اعتبار این روایات 🔸مطلب سوم : عمومیت این روایات 🔸مطلب چهارم : ثمره این روایات
🔻اما مطلب اول : این روایت به دو نحو نقل شده و هر دو نقل درکتاب شریف کفایه الاثر امده است.
▫️نقل اول :أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ الْخُزَاعِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ يَحْيَى الْجَلُودِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَكَرِيَّا الْغَلَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عُتْبَةُ بْنُ الضَّحَّاكِ عَنْ هِشَامِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ قَال : ....وَ لَقَدْ حَدَّثَنِي جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَّ الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ صَفْوَتِهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ أَوْ مَسْ
هدایت شده از seyyedsadraqom
مُومٌ ثُمَّ نَزَلَ عَنْ مِنْبَرِه...(كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر ؛ ؛ ص162)
▫️نقل دوم : حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ وَهْبَانَ الْبَصْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي دَاوُدُ بْنُ الْهَيْثَمِ بْنِ إِسْحَاقَ النَّحْوِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي جَدِّي إِسْحَاقُ بْنُ الْبُهْلُولِ بْنِ حَسَّانَ قَالَ حَدَّثَنِي طَلْحَةُ بْنُ زَيْدٍ الرَّقِّيُّ عَنِ الزُّبَيْرِ بْنِ عَطَا عَنْ عُمَيْرِ بْنِ هَانِي العيسي [الْعَبْسِيِ] عَنْ جُنَادَةَ بْنِ أَبِي أميد [أُمَيَّةَ] قَالَ: ...وَ اللَّهِ إِنَّهُ لِعَهْدٌ عَهِدَهُ إِلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ وُلْدِ عَلِيٍّ ع وَ فَاطِمَةَ ع مَا مِنَّا إِلَّا مَسْمُومٌ أَوْ مَقْتُولٌ ..(كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر، ص: 227)
🔸اما اختلاف این دو روایت در چند جهت است :
▫️جهت اول : اختلاف در سند این دو روایت .
▫️جهت دوم : در روایت اول امام حسن علیه السلام میفرمایند :« لقد حدثنی جدی رسول الله » یعنی فقط نقل سخن از جدشان کرده اند ، ولی در روایت دوم امام حسن علیه السلام میفرمایند : « و الله انه لعهد عهده الینا رسول الله » یعنی امامت ما پیمانی است از طرف پیامبر .
🔻اما مطلب دوم : در اعتبار مولف مرحوم « خزّاز رازی قمی »و همچنین کتاب شزیف «کفایه الاثر »همین بس که مرحوم علامه مجلسی در وصفش میفرمایند : « و كتاب الكفاية كتاب شريف لم يؤلف مثله في الإمامة و هذا الكتاب و مؤلفه مذكوران في إجازة العلامة و غيرها و تأليفه أدل دليل على فضله و ثقته و ديانته و وثقه العلامة في الخلاصة قال كان ثقة من أصحابنا فقيها وجها »(بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج1 ؛ ص29)
خلاصه اینکه در وثاقة مولف و اسناد کتاب به مولف هیچ تردیدی نیست ، هر چند تمام روایات این کتاب هم معتبر نیست و باید جداگانه برسی شود .
🔻مطلب سوم :
اما عمومیت روایت ، اگر جمله « ما منا الا مقتول او مسموم » دنباله کلام پیامبر صلوات الله علیه باشد ، هیچ تردیدی نیست که شامل خود حضرت هم میشود و دلالت بر شهادت حضرت هم میکند .
اما اگر این جمله « ما منا الا مقتول او مسموم » کلام امام حسن علیه السلام باشد ، بعید است شامل پیامبر بشود.
اما توضیح مساله طبق روایت اول : پیامبر به امام حسن علیهما السلام خبر داده است که امامت به 12نفر از اهل بیت شان میرسد و اگر قرار بود « ما منا الا مقتول او مسموم » هم خبر دوم باشد بدون تردید نیاز به « واو » عاطفه دارد ، چون این جمله بدون « واو » امده است قطعا این جمله دنباله کلام پیامبر نیست بلکه این کلام خود امام حسن علیه السلام است و مراد از « منّا » اهل بیت هستند و شامل پیامبر نمیشود .
اما طبق روایت دوم : چون عهد دو طرفی
هدایت شده از seyyedsadraqom
#پیامبراسلام_شهادت_یا_رحلت قسمت ششم
✅در پستهای قبلی چهار دسته از روایاتی که دلالت بر شهادت حضرت میکرد را برسی کردیم . و در اینجا به دسته پنجم از این روایات میپردازیم .
🔹چنانچه قبلا گفته شد دسته پنجم صراحتا دلالت بر شهادت حضرت نمیکنند ولی قاعده کلی بیان کرده اند که شامل پیامبر عظیم الشان اسلام هم میشوند ، در این روایات گفته شده « ما منّا الا مقتول او مسموم » و ضمیر متکلم مع الغیر عمومیت دارد و پیامبر اسلام را هم شامل میشود و البته روشن است که هیچ اشاره ای باینکه چه کسی حضرت را شهید و کرده هم نمیکند .
🔻اما بررسی این روایات :
در این رابطه چند مطلب قابل طرح است :🔸مطلب اول : لسان این روایات 🔸مطلب دوم : حجیت و اعتبار این روایات 🔸مطلب سوم : عمومیت این روایات 🔸مطلب چهارم : ثمره این روایات
🔻اما مطلب اول : این روایت به دو نحو نقل شده و هر دو نقل درکتاب شریف کفایه الاثر امده است.
▫️نقل اول :أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ الْخُزَاعِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ يَحْيَى الْجَلُودِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَكَرِيَّا الْغَلَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عُتْبَةُ بْنُ الضَّحَّاكِ عَنْ هِشَامِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ قَال : ....وَ لَقَدْ حَدَّثَنِي جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَّ الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ صَفْوَتِهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ أَوْ مَسْمُومٌ ثُمَّ نَزَلَ عَنْ مِنْبَرِه...(كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر ؛ ؛ ص162)
▫️نقل دوم : حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ وَهْبَانَ الْبَصْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي دَاوُدُ بْنُ الْهَيْثَمِ بْنِ إِسْحَاقَ النَّحْوِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي جَدِّي إِسْحَاقُ بْنُ الْبُهْلُولِ بْنِ حَسَّانَ قَالَ حَدَّثَنِي طَلْحَةُ بْنُ زَيْدٍ الرَّقِّيُّ عَنِ الزُّبَيْرِ بْنِ عَطَا عَنْ عُمَيْرِ بْنِ هَانِي العيسي [الْعَبْسِيِ] عَنْ جُنَادَةَ بْنِ أَبِي أميد [أُمَيَّةَ] قَالَ: ...وَ اللَّهِ إِنَّهُ لِعَهْدٌ عَهِدَهُ إِلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَّ هَذَا الْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ وُلْدِ عَلِيٍّ ع وَ فَاطِمَةَ ع مَا مِنَّا إِلَّا مَسْمُومٌ أَوْ مَقْتُولٌ ..(كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر، ص: 227)
🔸اما اختلاف این دو روایت در چند جهت است :
▫️جهت اول : اختلاف در سند این دو روایت .
▫️جهت دوم : در روایت اول امام حسن علیه السلام میفرمایند :« لقد حدثنی جدی رسول الله » یعنی فقط نقل سخن از جدشان کرده اند ، ولی در روایت دوم امام حسن علیه السلام میفرمایند : « و الله انه لعهد عهده الینا رسول الله » یعنی امامت ما پیمانی است از طرف پیامبر .
🔻اما مطلب دوم : در اعتبار مولف مرحوم « خزّاز رازی قمی »و همچنین کتاب شزیف «کفایه الاثر »همین بس که مرحوم علامه مجلسی در وصفش میفرمایند : « و كتاب الكفاية كتاب شريف لم يؤلف مثله في الإمامة و هذا الكتاب و مؤلفه مذكوران في إجازة العلامة و غيرها و تأليفه أدل دليل على فضله و ثقته و ديانته و وثقه العلامة في الخلاصة قال كان ثقة من أصحابنا فقيها وجها »(بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج1 ؛ ص29)
خلاصه اینکه در وثاقة مولف و اسناد کتاب به مولف هیچ تردیدی نیست ، هر چند تمام روایات این کتاب هم معتبر نیست و باید جداگانه برسی شود .
🔻مطلب سوم :
اما عمومیت روایت ، اگر جمله « ما منا الا مقتول او مسموم » دنباله کلام پیامبر صلوات الله علیه باشد ، هیچ تردیدی نیست که شامل خود حضرت هم میشود و دلالت بر شهادت حضرت هم میکند .
اما اگر این جمله « ما منا الا مقتول او مسموم » کلام امام حسن علیه السلام باشد ، بعید است شامل پیامبر بشود.
اما توضیح مساله طبق روایت اول : پیامبر به امام حسن علیهما السلام خبر داده است که امامت به 12نفر از اهل بیت شان میرسد و اگر قرار بود « ما منا الا مقتول او مسموم » هم خبر دوم باشد بدون تردید نیاز به « واو » عاطفه دارد ، چون این جمله بدون « واو » امده است قطعا این جمله دنباله کلام پیامبر نیست بلکه این کلام خود امام حسن علیه السلام است و مراد از « منّا » اهل بیت هستند و شامل پیامبر نمیشود .
اما طبق روایت دوم : چون عهد دو طرفی است قسمت اول که میفرمایند امامت به 12 نفر از اهل بیت ان حضرت میرسد ، پیمان صدق میکند ولی جمله « ما منّا الا مقتول او مسموم » اگه قرار باشد شامل پیامبر بشود ،عهد بر ان صدق نمیکند چون عهد بین دو نفر است و نه اینکه پیامبر با اهل بیتش عهد کرده باشد که شهید میشود !
🔻مطلب چهارم : در هر صورت اکر شامل پیامبر هم بشود مشکلی پیش نمی اید چون این شهادت به کسی اسناد داده نشده است که منجر به شعله ور شدن اتش کینه بین فرق اسلامی بشود .
✅بررسی تعارض بین روایات شهادت و رحلت و برسی اقوال علماء در پستهای بعدی 👈
https://t.me/sey