پیامبر اسلام در رمضان سال دوم هجری به جهت وقوع جنگ بدر نتوانست اعتکاف کند؛ ازاین‌رو در سال بعد، بیست روز از ماه رمضان را معتکف شد؛ ده روز برای همان سال و ده روز قضای سال قبل

در اصطلاح عرفانی، اعتکاف، فارغ و تهی‌ساختن دل از اشتغالات دنیوی و تسلیم‌کردن نفس به مولا است. علامه مجلسی حقیقت اعتکاف را روی‌آوردن بنده به اطاعت از خدواند و پای‌بندی به مراقبت دانسته است. وی همچنین کمال آن را در وقف کردن دل و عقل و اعضای بدن بر انجام عمل صالح و پرهیز از غفلت و مقید ساختن خویش به انجام دستورات الهی و تحقق اراده او و دور ساختن غیر خدا از همه وجود خویش می‌داند.

در مدت اعتکاف، خروج از مسجد برای موارد ضروری؛ مانند تهیه خوراک لازم و قضای حاجت، یا امور دارای مصلحت؛ همچون اقامه نماز جمعه، تشییع جنازه، اقامه شهادت و عیادت بیمار، جایز شمرده شده است. البته در این موارد نیز باید معتکف به ضرورت اکتفا نماید و نباید در جایی بنشیند و تا حدی که ممکن است نباید در سایه راه برود. سید کاظم طباطبایی در عروة الوثقی خارج شدن از محل اعتکاف را برای ضرورت های عرفی و شرعی و دارای مصالح (خواه مصالح مربوط به شخص اعتکاف کنننده یا دیگری) را جایز دانسته است https://eitaa.com/almahditfser

اَعمال اُمّ‌داوود از عباداتی است که در ماه رجب در ایّام‌البیضِ (روزهای سیزدهم تا پانزدهم) به‌جا آورده می‌شود. این اعمال را امام صادق(ع) به ام‌داوود مادر رضاعی‌اش به‌منظور آزادی فرزند او داوود آموزش داده است. این حدیث در چند منبع روایی شیعه چون مِصباحُ المُتَهَجِّدِ از شیخ طوسی و اِقبال الاَعمالِ از سید ابن طاووس آمده است. به‌گفته ام‌داوود پس از انجام‌دادن این اعمال، داوود آزاده شده و به خانه برگشته است. برخی از علمای برجسته شیعه همچون شیخ طوسی و سید ابن طاووس انجام‌دادن این اعمال را برای برآورده‌شدن حاجات و رفع ظلم مؤثر دانسته‌اند

داستان بیان اعمال ام‌داوود را شیخ صدوق در کتاب فضائل الاشهر الثلاثه (فضایل ماه‌های سه‌گانه) و سید ابن طاووس در کتاب اِقبال الاَعمال نقل کرده‌اند که خلاصه آن به‌شرح زیر است: داوود پسر ام‌داوود توسط حکومت منصور دوانیقی از خلفای عباسی، اسیر می‌شود و به زندانی در عراق منتقل می‌شود. ام‌داوود تا مدتها از او بی‌خبر می‌ماند و هرچه دعا می‌کند، از او خبری نمی‌رسد؛ تا اینکه روزی نزد امام صادق(ع) می‌رود، امام سراغ داوود را می‌گیرد و او ماجرا را برای امام صادق(ع) تعریف می‌کند. امام از او می‌خواهد اعمال (ام‌داوود) را به‌جا آورد. ام‌داوود می‌گوید چندی پس از انجام‌دادن آن اعمال، داوود به خانه برگشته و گفته است که او را در نیمه رجب آزاد کرده‌اند.

در حدیثی که در آن امام صادق(ع) اعمال ام‌داوود به وی آموزش داده است، درباره اهمیت آن آمده است: خداوند درهای آسمان را برای آن باز می‌کند، فرشتگان به اجابت آن بشارت می‌دهند و پاداشی کمتر از بهشت ندارد. برخی از علمای مشهور شیعه چون شیخ طوسی، سید بن طاووس و محمدباقر مجلسی گفته‌اند: دعای ام‌داوود در رفع گرفتاری و برآورده‌شدن خواسته‌ها و برداشتن ستم، مؤثر است

اعمال ام‌داوود به این شرح است: ابتدا باید ایام البیض یعنی سه روزهای سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه رجب را روزه گرفت؛ سپس در روز پانزدهم هنگام ظهر غسل کرد و نماز ظهر و عصر را به‌جا آورد، همراه با رکوع و سجود نیکو و در مکان خلوتی که چیزی انسان را مشغول نکند و کسی با او سخن نگوید؛ پس از پایان نماز، رو به قبله این سوره‌ها را قرائت کرد: صد بار سوره حمد صد بار سوره اخلاص ده بار آیة الکرسی یک بار هریک از سوره‌های انعام، بنی إسرائیل، کهف، لقمان، یس، صافات، سوره فصلت(حم سجده)، شوری ، دخان، فتح، واقعه، ملک، قلم، انشقاق و سوره‌های بعد از آن تا آخر قرآن؛ و در آخر دعای استفتاح یا همان دعای ام داوود خوانده می‌شود. https://eitaa.com/almahditfser

حدیثی که در آن اعمال ام داوود بیان شده است، در منابع مختلف روایی شیعه آمده است. قدیمی‌ترین کتابی که از اعمال ابن‌داوود سخن گفته است، فضائل الاَشهُر الثَّلاثه اثر شیخ صدوق (درگذشت ۳۸۱ق) است. در این کتاب تنها سند اعمال ابن‌داوود و ماجرای بیان آن آمده است. سایر منابع روایی که این حدیث را نقل کرده‌اند: شیخ طوسی (درگذشت ۴۶۰ق) در مصباح المتهجد سیدبن طاووس، در اِقبال الاعمال کَفعَمی در کتاب‌های بَلَدالامین و مصباح علامه مجلسی در بِحارالانوار شیخ عباس قمی در مفاتیح الجِنان، اعمال ام‌داوود را به‌نقل از کتاب‌های پیشین آورده است

اعتکاف یعنی گوشه‌نشینی و عزلت و در اصطلاح، بریدن از خَلق و نزدیک‌شدن به‌ حق.

نیت اعتکاف‌ ۱. اعتکاف همانند سایر عبادت ها ، باید با نیست و به قصد قربت باشد و هرگونه ریا و خودنمایی و قصد غیر الهی آن را باطل می کند . ۲. انسان می تواند اعتکاف را برای خود یا دیگری به جا آورد ؛ که به قسم دوم آن اعتکاف نیابتی گفته می شود . ۳. اعتکاف به نیابت از دو یا چند نفر صحیح نیست ؛ ولی می تواند اعتکاف را به نیت خود به جا آورد و ثواب آن را به دیگران اهدا کند .

مدت اعتکاف ۱. مدت اعتکاف حداقل سه روز است و کمتر از آن صحیح نیست ؛ ولی در بیشتر حدودی ندارد ولی اگر پنج روز معتکف شود ، روز ششم نیز باید بماند ، پس اگر هشت روز معتکف شد ، ماندن روز نهم نیز بنا بر احتیاط واجب لازم است . ۲. این سه روز از طلوع فجر روز اول تا مغرب روز سوم است ؛ بنابراین اگر بعد از طلوع فجر هرچند ، دقیقه ای با تأخیر به مسجد برسد ، آن روز جزو اعتکاف به حساب نمی آید . ۳. سه روز اعتکاف با شب های آن است که حداقل سه روز و دو شب در وسط است ؛ بنابراین نمی توان شب ها از مسجد خارج شد . ۴. رها کردن اعتکاف مستحب و اعتکافی که با نذر غیر معین واجب شده در روز اول و دوم اشکال ندارد ؛ ولی اگر تا مغرب روز دوم ماند ، واجب است روز سوم نیز بماند https://eitaa.com/almahditfser