بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله رب العالمين
و صلی الله علی سیدنا و نبينا محمد و آله الطیبين الطاهرين
و لا سیما مولانا بقیة الله فی العالمين
و اللعنة الدائمة علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدين.
اما در مورد دروس تحصیل و تحقیق حوزه‌ها این‌جانب معتقد به فقه سنتی و اجتهاد جواهری هستم و تخلف از آن را جایز نمی‌دانم. اجتهاد به همان سبک صحیح هست؛ ولی بدان معنا نیست که فقه اسلام پویا نیست؛
@alserat_ir
ما اگر بخواهیم آنچه را که باید عمل بشود، در یک جمله خلاصه کنیم، آن یک جمله عبارت از فقه اسلامی است. فقه اسلامی، فقط طهارت و نجاسات و عبادات که نیست؛ فقه اسلامی مشتمل بر جوانبی است که منطبق بر همه‌ی جوانب زندگی انسان است؛ فردیاً، اجتماعیاً، سیاسیاً، عبادیاً، نظامیاً و اقتصادیاً
@alserat_ir
معرفی شبکه صراط
مقدمه
شبکه نوآوریهای فقهی صراط، با تایید و اشراف حضرات آیات شب‌زنده‌دار، اعرافی و قائینی دامت‌برکاتهم و تشویق برخی اساتید مبرّز حوزه حفظهم‌الله و به همت جمعی از فضلای جوان، با نگاه به سه مشکل مهم در مسیر شکوفایی فقه جعفری سلام‌الله‌علیه و دانش‌های پیرامونی آن و با هدف فعال‌تر شدن ظرفیت فقه‌پژوهان حوزوی، تاسیس شده است.
@alserat_ir
مشکل اول
غالب فضلای حوزه برای بیان آراء و نظراتشان، اقبال چندانی به استفاده از ظرفیت نشریات علمی نشان نمی‌دهند و معمولا به بیان شفاهی یا نوشته‌های شفاهی‌گونه که به سهولت قابل مراجعه نیستند، اکتفاء می‌شود.
بسیاری از اساتید سرشناس سطوح عالی و خارج، یا فاقد آثار انتشاریافته رسمی هستند و یا آثار عرضه شده از آنها تناسبی با حجم تلاش‌های علمی‌‌شان ندارد. جستجو در موضوعات گوناگون فقهی (به خصوص موضوعاتی که با علم حقوق نیز مرتبط هستند) نشان می‌دهد که غالب مکتوبات در دسترس و مورد مراجعه محققان، آثار دانشگاهیان یا حوزویان نیمه دانشگاهی هستند و ادامه این روند به معنای کاهش سهم حوزویان در فضای عرضه عمومی تولیدات علمی و آینده فقه است. این در حالی است که بسیاری از ابداعات و تحقیقات و تنقیح‌هایی که در خلال دروس و مباحثات، مطرح می‌گردند، می‌توانند جان‌مایه آثاری ارزشمند باشند.
ضعف مجاری ارتباطی حوزویان با مجلات معتبر، مدرک محوری نشریات در انتشار مقالات، زمان‌بر بودن رعایت استانداردهای کمی و کیفی نشریات تخصصی و نامأنوسی این استانداردها برای غالب حوزویان از جمله عوامل این مشکل هستند.
مشکل دوم
مهجوریت مکتوبات جدید فقهی و پیرافقهی و عدم اقبال اساتید و فضلا به مراجعه و مطالعه این آثار، مشکل دیگری است که
اولا انگیزه مکتوب‌سازی آراء و نظریات را به حداقل می‌رساند.
ثانیا مانع ترقی و روزآمدی دانش فقه‌پژوهان می‌گردد.
و ثالثا به موازی‌کاری‌های فرصت‌سوز می‌انجامد.
@alserat_ir
مشکل سوم
عدم دسترسی آسان به کرسی‌هایی برای طرح آراء جدید و نقد و بررسی آنها توسط صاحب‌نظران نیز خلأ محسوسی در فضای فقه‌پژوهی حوزویان است و علی‌رغم نقش بنیادین فقه در تحقق اهداف نظام اسلامی و سبک زندگی دینی و تاکیدات رهبری معظم انقلاب دام ظله به تشکیل این کرسی‌ها، به ندرت شاهد برگزاری چنین جلساتی در متن حوزه هستیم.
@alserat_ir
شبکه نوآوریهای فقهی صراط با عنایت به مشکلات فوق می‌کوشد تا فضای مطلوبی را برای نشر و ارائه، مطالعه، بررسی و نقد نوآوریهای فقهی و پیرافقهی، در اختیار فضلای متن حوزه قرار دهد.
@alserat_ir
اهداف شبکه نوآوریهای فقهی صراط
۱. رفع موانع و ایجاد زمینه برای حضور پررنگ‌تر فضلای حوزه در میدان عرضه تولیدات فقهی و پیرافقهی؛
۲. ایجاد فضای مطلوب برای نقد و بررسی نوآوری‌ها و تضارب آراء؛
۳. انتشار و معرفی گسترده‌تر آراء و کوشش‌های جدید فقه‌پژوهان حوزوی با حداکثر مخاطب واقعی؛
۴. ارتقاء و به‌روزرسانی دانش فقه‌پژوهان و زمینه‌سازی برای ورود آنها به عرصه‌های نو؛
۵. افزایش نشاط علمی در میان فقه پژوهان؛
@alserat_ir
طرح شبکه صراط
شبکه نوآوریهای فقهی صراط، اهداف فوق را قالب دو بخش، پیگیری می‌کند.
بخش اول: کرسیهای مجازی نوآوری و نظریه پردازی
این بخش، با استفاده از سایت شبکه و کانال ایتا و برخی پیام‌رسان‌های دیگر اجرا می‌شود؛
توضیح آنکه جمع گسترده‌ای از فقه پژوهان به خصوص اساتید، طلاب و دانش‌آموختگان مراکز فقهی به کانال وارد می‌گردند. اصل یادداشت‌ها پس از طی فرایند اصلاحات و تایید توسط هیات داوران، در سایت، بارگذاری می‌گردند.
سپس بنر معرفی یادداشت به همراه لینک، در کانال و محیط‌های مجازی دیگر منتشر می‌شود. همچنین در سایت، فضای مناسبی برای نقد و بررسی یادداشت‌ها فراهم می‌گردد.
@alserat_ir
بخش دوم: برگزاری نشست‌های گفتگو و مناظره
در این بخش، برای یادداشت‌ها و نظریات برگزیده که مورد استقبال بیشتر مخاطبان قرار می‌گیرند، نشست‌های گفت‌وگو با همراهی دو ناقد از فضلای جوان و یک داور از اساتید مبرز حوزه و با حضور فضلا و اساتید دیگر برگزار می‌گردد.
@alserat_ir
برخی از قالبهای یادداشت‌ها
۱. نوآوریهای شخصی نویسنده اعم از دیدگاه نو، نقد آراء دیگران یا استدلال‌های جدید؛
۲. تقریر منقح از موضوعات کاربردی خاص در دروس خارج که حاوی نوآوری قابل توجه باشد؛
۳. تلخیص محتوای کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها و مقالات فاخر؛
چند ویژگی طرح صراط
۱. تاکید بر اختصار یادداشت‌ها و ارائه عصاره مطالب با حجم کمتر از 1500 کلمه. البته در صورت تایید داوران یادداشت‌هایی تا سقف 3000 کلمه نیز قابل انتشار خواهندبود. این ویژگی، زحمت نگارش و مطالعه آثار را به حداقل می‌رساند.
۲. رهایی از ضوابط و تضییقات متعارف برای نشر در مجلات معتبر و اصالت دادن به نوآورانه و دارای ارزش علمی و کاربردی بودن یادداشت؛
۳. ارتباط‌گیری مستمر با فضلا و اساتید و استفاده از ظرفیت حلقه‌های به وجود آمده در مراکز تخصصی فقه؛
۴. ارائه خدمات تحقیق، آدرس‌دهی و ویرایش به یادداشت‌های تایید شده جهت انتشار؛
۵. بازخوردگیری از مخاطبان و سنجش تعداد بازدید و استقبال از هر یادداشت؛
۶. ایجاد فضایی مطلوب، برای نقد و دفاع نویسنده و تضارب آراء؛
۷. حفظ حقوق معنوی نویسنده و ارتقاء رزومه علمی فضلاء. (هر سال، مجموعه یادداشت‌ها در قالب کتاب به چاپ خواهند رسید ان شاءالله)؛
۸. استفاده از ظرفیت ارتباطات شبکه، جهت تبیین تفصیلی نظریات در قالب پایان‌نامه‌ها یا پروژه‌های پژوهشی با تحفظ بر حقوق معنوی صاحب ایده؛
۹. اعمال مشوق‌های معنوی و مادی برای نویسندگان یادداشت‌ها و فعالان نقد و بررسی؛
@alserat_ir
امید است با استقبال فضلا و اساتید از ظرفیت این شبکه، گام خوبی در راستای رشد و بالندگی فقه جعفری سلام‌الله‌علیه برداشته شود ان شاء الله.
آیة الله اعرافی:
برای عرضه آراء حوزویان در بازار علم ، به طرحی مانند صراط نیاز داریم.
جمعی از اعضای شورای علمی شبکه نوآوریهای فقهی صراط در اولین دیدار با حضرت آیة الله اعرافی ضمن توضیح طرح صراط، درخواست برای حضور ایشان در هیات عالی نظارت بر شبکه را مطرح نمودند.
آیة الله اعرافی ضمن استقبال از طرح صراط و قبول درخواست حضور در هیأت عالی نظارت، بر لزوم این طرح و خالی بودن جای آن، تاکید فرمودند.
استاد برجسته دروس خارج حوزه علمیه قم با بیان اینکه مسیر نشر آراء جدید در حوزه فقه و اصول مطلوب نیست و اساتید و فضلاء معمولا از نظرات و حاصل کوشش‌های یکدیگر مطلع نمی‌شوند، فرمودند: با وجود طرح مباحث گسترده و غنی در ساحت فقه و مبانی آن در حوزه‌های علمیه، نتیجه این فعالیت‌ها در بازار علم به چشم نمی‌خورند. ایشان به عنوان یک نمونه فرمودند: در همایش کتاب سال حوزه، همواره با مشکل کمبود شدید آثار در حوزه فقه و مبانی آن مواجه هستیم. این در حالی است که بیشترین سرمایه‌گذاری علمی در حوزه‌های علمیه در این خصوص صورت می‌گیرد.
مدیر مرکز مدیریت حوزه های علمیه با بیان اینکه از سوی مرکز مدیریت، طرحی برای نشر گسترده‌تر تقریرات دروس خارج، دنبال می‌شود، نسبت به هم‌افزایی این دو طرح برای تکمیل زنجیره ثبت، مکتوب‌سازی و نشر تحقیقات و تدقیقات مرتبط با فقه، اظهار امیدواری فرمودند.
@alserat_ir
آیة الله قائینی: شبکه صراط می‌تواند عزتی برای حوزه علمیه باشد.
تعدادی از اعضای شورای علمی شبکه نوآوریهای فقهی صراط در دیدار با حضرت آیت الله قائینی حفظه الله ضمن ارائه طرح و اهداف شبکه، درخواست اعضاء مبنی بر عضویت ایشان در هیات عالی نظارت بر شبکه را مطرح نمودند.
ایشان ضمن قبول این درخواست و اظهار خرسندی از پیگیری این طرح، در انزوا قرارگرفتن مباحث علمی حوزویان با این همه سابقه و تراث و نیروی فاضل و علی‌رغم غنای بالا و سطح متفاوت با مراکز علمی غیر حوزوی، واقعیتی تلخ دانستند و با اشاره ابراز نگرانی حضرت آیه الله سیستانی دام ظله در یکی از ملاقات‌ها نسبت به اینکه خروجی آثار علمی، متناسب شان حوزه و توقع نیست، ادبیات خاص و عدم رواج فرهنگ نویسندگی و مکتوب‌سازی را از عوامل این مشکل دانستند.
@alserat_ir
عضو شورای عالی نظارت بر شبکه نوآوریهای فقهی صراط با اشاره به جریان حضورشان در یک جلسه کرسی نظریه‌پردازی در حوزه فرمودند: امید ما این بود که با شکل گرفتن آن جلسات فتح بابی برای جوانان شود و این میدان را به دست گیرند اما گویا سنگینی آن جلسه و موارد مشابه آن، جرات اقدام را تا حدودی گرفته و آنچه امیدش بود، رخ نداد.
استاد قائینی با بیان اینکه در فضای موجود، کار این شبکه بسیار خوب و ارزشمند است و می‌تواند عِزّی برای حوزه علمیه باشد و نشاط علمی را در حوزه تقویت نماید. ایشان یکی از عوامل سرخوردگی که گاهی در میان طلاب جوان به مباحث فقهی پیدا می‌شود را عدم توجه به کارایی و ارزش نکات و مطالب بدیع در خلال دروس مطرح می‌شوند دانستند که شبکه صراط با برجسته کردن این نوآورانه به رونق این مباحث کمک کند.
ایشان همکاری یک جمع جوان را نقطه قوت آن برشمردند و بر لزوم ارتباط و هم‌افزایی این شبکه با تشکیلات مربوط به کرسیهای نظریه پردازی حوزه تاکید فرمودند.
استاد دروس خارج حوزه علمیه با اشاره به لزوم حفظ احترام و شان و کرامت بزرگان از یک سو و ضرورت رعایت قواعد آزاداندیشی و حریت علمی از سوی دیگر، یکی از دشواری‌های کار این شبکه را جمع میان این دو مهم دانستند.
@alserat_ir
شبکه صراط، فضلای متن حوزه را به عرصه رسمی نظریه‌پردازی پیوند بزند.
جمعی از اعضای شورای علمی شبکه نوآوریهای فقهی صراط در دیدار با آیت الله ابوالقاسم علیدوست رئیس کرسیهای نظریه‌پردازی علوم نقلی و رئیس انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه، ضمن تبیین اهداف و برنامه‌های این شبکه، آمادگی این شبکه برای همکاری با مجموعه‌های تحت اشراف ایشان را اعلام نمودند.
آیت الله علیدوست با ابراز خرسندی از شکل‌گیری این ایده و پیگیری آن توسط یک جمع جوان و با انگیزه، سوابقی از عملکرد کرسیهای نظریه‌پردازی را بیان کردند و با بیان عوامل رکود نسبی کار رسمی کرسیهای نظریه‌پردازی در حوزه، نزدیک کردن فضلای حوزه به این میدان را از ظرفیت‌های مهم شبکه صراط توصیف نمودند.
@alserat_ir
رئیس اندیشکده فقه و حقوق اسلامی مرکز ایرانی اسلامی پیشرفت، با بیان این مطلب که بسیاری از نظریات مهم، مطالبی هستند که در ابتدا از استحکام و بسط کافی برخوردار نیستند اما اگر پرورانده شوند می‌توانند به نظریات موثر و مهمی تبدیل شوند، ابراز امیدواری کردند شبکه صراط با ایجاد یک فضای ساده، صمیمی و دور از تشریفات بتواند زمینه طرح اولیه و تقویت ایده‌های جدید علمی را فراهم نماید و از این طریق، نقش مهمی را ورود فضلای متن حوزه به عرصه رسمی نظریه پردازی، ایفاء نماید.
استاد دروس خارج حوزه علمیه قم، مهجور ماندن آثار ارزشمند معاصرین و نویسندگان در قید حیات را تاسف‌آور و معلول حجاب معاصرت دانستند و ابراز امیدواری کردند که شبکه صراط برای معرفی شایسته این آثار به فضلای حوزه نیز اقدامات شایسته‌ای انجام دهد.
@alserat_ir
آية الله شب‌زنده‌دار:
نشر مطالب نوآورانه، نباید به ترویج آراء سخیف و بی‌ضابطه و تقویت گویندگان آنها منتهی شود.
جمعی از اعضای شورای علمی شبکه نوآوریهای فقهی صراط، طی دو دیدار با آیه الله شب‌زنده‌دار حفظه الله ضمن ارائه طرح و اهداف این شبکه، درخواست اعضاء مبنی بر عضویت ایشان در هیات عالی نظارت بر شبکه را مطرح نمودند. همچنین در دیدار دوم ضمن گزارشی از اقدامات انجام شده، نظرات ایشان را در خصوص اقدامات و برنامه‌های آتی جویا شدند.
آیة الله شب‌زنده‌دار ضمن قبول درخواست اعضاء، طرح این شبکه را از جهات گوناگون مفید توصیف کردند و نکات مهمی را متذکر شدند.
عضو فقیه شورای نگهبان ضمن اشاره به ضرورت تعیین و تبیین نسبت و رابطه طرح صراط با تشکیلات رسمی مرتبط با این اهداف شبکه، بر لزوم استفاده از تجربیات گذشته در مجلات فقهی و پیرافقهی تاکید داشتند.
@alserat_ir
استاد دروس خارج حوزه علمیه، رعایت ملاحظات مهم و دوراندیشی را در نشر آثار و آراء برای جلوگیری از آفات آن ضمن حفظ فضای آزاداندیشی لازم دانسته و بر هم اندیشی و دوری از تک‌روی در این جهات تاکید نمودند.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم ضمن اشاره به نمونه‌هایی با بیان این نکته که ممکن است شما مطالبی را که افرادی با نگاه‌های غیر اصیل اسلامی مطرح کرده‌اند با هدف نقد مطرح کنید اما عملا به ترویج آن مطالب یا گویندگانشان منتهی شود، سنجیدن همه جوانب را در این راه لازم و مهم شمردند.
@alserat_ir
توصیه آیة الله فاضل لنکرانی به استفاده از ظرفیت شبکه صراط برای جذب تقاضا‌ی پژوهش‌های فقهی به سمت متن حوزه
جمعی از اعضای شورای علمی شبکه نوآوریهای فقهی صراط در دیدار با رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، ضمن تبیین اهداف و برنامه‌های این شبکه، از حمایت معنوی ایشان و تشویق به پیگیری فعالیت‌های شبکه در آغاز راه، قدردانی کردند.
آیت الله شیخ جواد فاضل لنکرانی در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از شکل‌گیری این ایده که خلأ آن محسوس بوده، دوره فعلی را به جهت پیدایش مراکز تخصصی و تربیت فضلای توانمند، دوران تحول و شکوفایی علمی حوزه توصیف کردند که استفاده از ابزارها و طرح‌های جدید مثل شبکه صراط را می‌طلبد تا فضای مناسبی برای بروز استعدادها و بیان تلاش‌ها و نظرات جدید این فضلا وجود داشته‌باشد.
ایشان با اشاره به یک بحثهای مکاتبه‌ای میان خودشان و یکی از مراجع معظم تقلید ادام ظلهم در یک بحث تاثیرگذار که مغفول عنه واقع شده، تاکید کردند انتقال این قبیل مباحث به متن حوزه و عرضه آنها به فضلا بسیار مفید و ضروری است همانطور که در گذشته مثلا آراء محقق عراقی و مرحوم نائینی رضوان الله علیهما به یکدیگر منتقل می‌شد و بحثهای ارزشمندی شکل گرفت. ایشان ابراز امیدواری کردند که شبکه صراط بتواند این مهم را انجام دهد.
@alserat_ir
آیه الله فاضل لنکرانی یک توصیه خاص هم برای شبکه صراط داشتند. ایشان با اشاره به مسائل جدیدی که نظام اسلامی به آنها نیازمند است، میدان داری برخی افراد فاقد صلاحیت‌های علمی در این زمینه‌ها را مایه تاسف دانستند. با توجه به این مشکل، برنامه‌ریزی برای ارجاع و هدایت بحث‌ها و پژوهش‌های مورد نیاز به سمت فضلای واقعا متخصص را بسیار مهم، توصیف نموده و نسبت به استفاده از ظرفیت ارتباطات شبکه برای تحقق این مهم، تاکید کردند.
در پایان ایشان آمادگی مرکز فقه ائمه اطهار علیهم السلام برای همکاری با شبکه صراط را نیز اعلام نمودند.
@alserat_ir