٢٨٤ امام علی - ۱ دو مردم است و پابرجایی توده تنها بوجود سپاهیان .است اما سپاهیان نیازمند به اموالی هستند که خداوند از خراج برای آنان تعیین فرموده است از این اموال ، وسایل جهاد بادشمن را فراهم مینمایند و در دیگر احتیاجات خود بکار میبرند . پایداری صنف : سپاهی و متصدى وصول خراج ، بقاضيان و عاملان و دبیران میباشد که قاضیان، معاملات و عقود مورد احتیاج مردم را باستواری و خراج را وصول (کنند ، و نویسندگان و دبیران آنچه را مربوط بعامه بسامان ،رسانند و عاملان تأمین منافع نمایند یعنی حفظ امنیت میان مردم بنمایند با اختصاص بخود والی ،دارد بنویسند و در این امر مورد اعتماد والی باشند پایداری همه این صنوف بوجود بازرگانان و صنعتگران میباشد ، که این طبقه گرد یکدیگر برآیند و برای سود بردن خود بازارها تشکیل دهند. و نیز احتیاجات مردم را بآن اندازه که از دیگران ساخته نیست ، برآورند . اما افراد بینوا و حاجتمند؟ باید به آنان مساعدت و یاری کنی . خداوند درباره هر یک از اینان دستوری داده و بعهده والی است که حق هرکدام را ، بأن مقدار که نیاز دارد ادا نماید تنها باسعى وكوشش و استعانت از خداوند است که والی میتواند وظیفه خود را بحق و شایستگی انجام دهد. جان خود را به پیروی از حق استوار نماید و در راه حق چه بر او آسان بگذرد چه دشوار باشد شکیبائی را پیشه سازد. فرماندهی سپاه را بکسی ده که بنظر تو بیش از دیگران مطیع اوامر خداوند و رسول و امام بوده و نسبت باجرای ،آن دلسوزتر باشد کسیکه پاکدامن تر و برد بارتر از سایرین است بزودی خشمگین نمیشود ، واگر تقصیر کار پوزش خواست میپذیرد و آرامش خاطر پیدا میکند نسبت بضعيفان مهربان و از زورگویان دوری میگزیند. سختی کار ، او را برنیانگیزد و سست ،عنصری او را از کار بازندارد. باهمه اینها دارای تباری بلند و خاندانی شریف و سابقه ای نیکو بوده و بزرگوار ، دلیر و بخشنده باشد ، که دارندگان این خصال مجموعه ای از جوانمردی و نیکوکاری .هستند وقتی چنین کسانی را برگزیدی چون پدری مهربان بامور آنان رسیدگی کن و آنچه در نیرومندی و لوازم آنان مصرف میکنی بنظرت بزرگ نیاید و نیز هیچ توجهی را نسبت بایشان کوچک مدان ، هرقدر هم ناچیز باشد زیرا همین هاست که باعث میشود سپاهیان خیرخواه تو باشند و درباره تو گمان نیک پیدا کنند. هیچگاه باتکاء اینکه کارهای مهم آنان را انجام داده ای از انجام کارهای کوچک غفلت مورز. هریک بجای خود برای ایشان ضرورت ،دارد بلطفهای کوچک تو نیازمندند همانطور که از لطفهای مهم و بزرگ تو بی نیاز نیستند از میان فرماندهان آن را برگزین و بخود نزدیک گردان که بافراد سپاه بیک .

دستور امام به فرمانداران ٢٨٥ چشم نگاه کند، و یاری و احسان او نسبت بایشان یکنواخت باشد باندازه ای فکری آشفته و ناراحت با دشمن روبرو نگردند و آسوده خاطر و يكدل بجهاد بانان نیکی و بخشش کند که کفاف احتیاجات خود و خانواده شان را بدهد و با بپردازند. اگر تو نسبت بآنان مهربان باشی ، تردیدی نیست که دلهای آنان نسبت بتو مهربان خواهد شد بهترین چیزی که موجب سرافرازی و چشم روشنی والیان میشود ، این است که در همه جا عدالت حكمفرما باشد و مردم مهر خود را نسبت بوالی آشکار سازند. و این مهر و علاقه در صورتی بروز میکند که در سينه آنان كينه والی نهان نباشد . همچنین خیرخواهی مردم وقتی ثابت میگردد که دور والی را بگیرند و او را از گزند محافظت نمایند ، نه اینکه فرمانروائی او را برخود سنگین شمارند، و آرزو کنند هرچه زودتر سپری گردد! بنابراین آرزوهایشان را برآور و پیوسته آنانرا بستای کارهای بزرگ و رنجهایی که هر کس متحمل شده در نظر داشته باش و جلو دیگران بگو زیرا این امر دلاوران را بشوق میآورد و آنان را که خودداری میکنند به کار وکوشش تحریک و تحریص مینماید هر کس رنجی متحمل شده در نظر بگیر ، رنج کسی را بغیر او نسبت مده و همان مقدار که زحمت کشیده و در راه تو فعالیت ،کرده ،قدر بدان نه اینکه مقداری از رنج او را ندیده بگیری . هرگاه مردی عالیمقام و دارای تباری بلند ، رنج کمی متحمل شد علو مقام او باعث نشود کار کوچک وی را بزرگ جلوه دهی همچنین اگر مرد گمنامی کار بزرگ و ارزندهای انجام داد گمنامی او سبب کوچک شمردن کار او نگردد . هرگاه گرفتار مشکلاتی شدی که تورارنج میدهد یا امری برتو مشتبه شد ، بخدا و رسول رجوع کن چه خداوند درباره قومی که خواستار راهنمائی آنان بوده فرموده است «یا ایها الذین آمنوا أطيعوا الله واطيعوا الرسول واولى الأمر منكم فان تنازعتم في شيء فردّوه الى الله والرسول (۱) ای کسانیکه ایمان بخدا آورده اید ، خدا ورسول و متصدی امر خود را فرمان برید، سپس اگر در امری میانتان نزاع و اختلاف افتاد، آنرا بخدا و رسول (برگردانید. برگرداندن بخدا ، توجه بآيات محكم و صریح قرآن و برگرداندن برسول ، توجه بسنن و احادیث پیغمبر (ص) است . احادیثی که همه در آن متفقند و در نسبت آنها بآن حضرت اختلافی نیست. ***

٢٨٦ امام علی - ۱ . برای قضاوت و داوری در میان مردم کسی را انتخاب کن که به عقیده تو بهترین آنان است کسیکه کارها او را در تنگنا قرار ندهد و طرفین دعوی باعث خلق تنگی وی .نشوند اگر لغزشی کرد زود متوجه شود نه اینکه مدتی به اشتباه خود ادامه دهد و چون حق را شناخت برای او فرق نکند و ناراحت نشود هیچگاه از درستی و علو همت متوجه دون همتی و طمع ورزی نگردد. در هرکار تعمق و غور كند و بتوجه سطحى اكتفا ننماید در امور شبهه ناک باز ایستد تا حقیقت بر او کشف .گردد درخواستن دلیل از طرفین اصرار ورزد و از مراجعه باطراف دعوى و خسته نشود در كشف حقيقت بسیار شکیبا باشد و بمحض اینکه حق آشکار ،شد حکم قطعی بدهد و دعوی را بپایان رساند. از کسانی باشد که چاپلوسی دروی اثر نکند و او را خفيف نسازد و هر قدر (اصحاب غرض وی را تشویق نمایند زیر بار نرود و بسوی آنان کشیده نشود. هیچگاه دلتنگ قطعی است که چنین کسانی با این صفات بندرت یافته میشوند اما اگر کسی را با این شرایط و خصال بشغل قضاء ،گماردی مرتب کار او را زیر نظر بگیر و بازرسی کن و باندازهای با و حقوق بده که همه نیازمندیهایش را برطرف سازد و از مردم بی نیاز .گردد قدر و مقام وی را آنقدر بالا ببر که دیگر نزدیکان تو بخود حق ندهند تا از او نزد تو سخن چینی کنند ووی مطمئن باشد که هیچگاه غافلگیر ،نمیشود و کسی قدرت بدگوئی از او را ندارد . . در این امور بطور دقیق و عمیق نظرکن، زیرا که پیش از تو حکومت در پنجه اشرار بود که هوی و هوس خویش را در آن بکار میبردند و میخواستند آن را وسیله دنیاطلبی خود قراردهند *** سپس پس از قاضیان در کار عاملان و کارمندان خود فکر کن و آنان را بیازمای بکارشان بگمار ، و در این امر میل و توجه ،شخصی استبداد و خودخواهی سفارش و توصیه دوستانت را اعمال مكن زيرا انتخاب عامل از روی میل و خودخواهی مجموعه ای از ستمها و خیانتها است از میان کارمندان آن را برگزین که دارای ،تجربه و متصف بشرم ، و منسوب بخاندانهای شریف و در اسلام دارای سوابقی نیک باشد اینان اخلاقشان نيكوتر ، شرافتشان بیشتر و توجهشان از عزت نفس بدون همتی و طمع ورزی ، کمتر از سایرین .میباشد. سپس حقوق کافی بانان ،بپرداز چه این امر بایشان نیروئی میبخشد که وضع خود را اصلاح کنند و هیچگاه بفکر برداشت از اموالیکه •

ـات ۲۸۸ امام علی - ۱ . در وضع دبیران و نویسندگان خود دقت کن بهترین ایشان را بکارهای خود بگمار نامههای سری و اسرار جنگی را بنویسندهای واگذار که خصال نیکو در او بیشتر از دیگران .باشد کسیکه هرگاه با و نیکی کردی و مقامش را بالا بردی خود را گم نکند و غرور مقام باعث نشود که در حضور دیگران با سخن تو مخالفت بنماید و نیز غفلت و گوشگرانی او موجب نشود که نامه های کارمندان را که بنام تو ميرسد بموقع بتو عرضه ندارد یا در پاسخ نامه هایی که باید بطور شایسته از طرف تو بدهد کوتاهی کند. نویسنده ای که اگر از طرف تو و بنفع تو پیمانی بست و عقدی استوار کرد سست و بی پایه نباشد ، و هرگاه پیمانی به زیان تو بود بتواند آن را بگشاید و از بین ببرد بارزش دیگران نادانتر است کاتبان را نباید تنها از روی حسن ظن و آرامش خاطر و اعتماد خود برگزینی چه بسا کسانی که بانواع مختلف تظاهر بحسن خدمت میکنند و امر را بروالی مشتبه میسازند در حالیکه نه خیر خواهند نه امین باشند. باید آنان را بیازمایی و سابقه خدمتشان را در نظر بگیری خدمتی که بوالیان صالح پیش از تو کرده اند سپس از میان ایشان کسی را برگزینی که عامه مردم باو حسن نظر دارند واثر نیکی در میان مردم گذاشته ، کسیکه بامانتداری و درستی شناخته شده است اگر چنین کردی معلوم است که مطیع خدا و رسول و امامت هستی در رأس هریک از کارهای خود یکی از آنان را ،بگمار تا مغلوب کارهای بزرگ نشود و بسیاری کارها ، باعث پریشانی او نگردد و هر عیبی که در نویسندگانت باشد و تو ندیده بگیری، آن عیب بگردن تو خواهد بود سفارش بازرگانان و صنعتگران را بنما و بعمال خود دستور ده که بآنان نیکی کنند خواه افراد این صنف در یک جا مقیم باشند ، و اموال خود را برای تجارت و دادوستد بشهرهای دیگر بفرستند و خواه خود بكسب اشتغال داشته و بادست خود احتیاجات مردم را بر آورند اینان منشأ ووسیله سودهایی هستند بمردم و کشور میرسد و همینها هستند که منفعت را از نقاط دوردست ، از خشكي و دريا کوه و بیابان - يا جاهاییکه مردم نمیتوانند در آن گرد آیند و جرئت رفتن بآن را ندارند بسوی تو جلب میکنند که این بازرگانان و صنعتگران مردمی آرام و صلحجو میباشند ، که هیچگاه خطر نافرمانی و ایجاد فتنه درایشان نیست امور این طبقه راچه در مرکز فرمان روائی ،خود و چه در شهرهای اطراف ، بدقت رسیدگی کن و بآنان توجه داشته باش . باهمه صفات نیکی که درباره بازرگانان گفته شد، بسیاری از ایشان در دادوستد سختگیر ) و تنگ نظر ( همچنین بخیل ،میباشند، و نیز احتیاجات ومواد

دستور امام به فرمانداران ۲۸۹ خوراکی مردم را احتکار (۱) مینمایند در خرید و فروش زورگو هستند که این اعمال برای عامه مردم زیان ،آور و برای والیان عیب بزرگی است. پس بشدت از احتكار جلوگیری کن چه رسول خدا (ص) هم احتكار وامنع فرمود. خرید و فروش باید آسان و ازروی عدالت انجام ،گیرد قیمت اجناس باید طوری باشد که بهیچیک از فروشنده و خریدار زیانی وارد ،نیاید و هرگاه پس از اینکه از احتکار نهی کردی کسی مرتکب آن شد او را عقوبت کن و بكيفر عملش ،برسان ولی در مجازاتش زیاده روی مکن . خدا را در نظر داشته باش و در رعایت حال گروه ،بینوایان از خدا بترس آنها بیچارگان و مسکینان و نیازمندان و کسانی میباشند که در شدت فقر بسر میبرند و گرفتار بیماریهای گوناگون هستند. در این گروه افرادی یافته میشوند که از دیگران درخواست یاری مینمایند، افراد دیگری هم وجود دارند که با شدت احتياج ، زبان سؤال ،ندارند تو باید حق هریک را آنطور که خدا خواسته نگاهداری و بآنها برسانی، برای افراد این طبقه قسمتی از بیت المال و قسمتی دیگر از محصولات زمینهایی که متعلق بمسلمانان است اختصاص ده، و این امر را در تمام نواحی و شهرها رعایت کن ، زیرا همان حقی که افراد نزدیک بتو یاساکن در مقر فرمانروایی والی دارند، افراد دور دست و دور از تو نیز دارند تفاوتی نیست تو وظیفه دار هستی که حق هریک را رعایت کنی ، خواهدور باشد ، خواه نزدیک زنهار که غرور فرمانروایی باعث شود از این طبقه غفلت نمایی از تو پذیرفته نیست که امور مهم را استوار سازی ولی بامور جزئی توجهی نکنی هیچگاه اهتمام و توجه خویش را از این طبقه برمگردان و چهرم خود را از روی خود پسندی از آنان برمتاب. در طبقه بینواکسانی هستند که چون در چشمها کوچکند و اطرافیان تو بنظر حقارت بآنان نگاه میکنند ، بتو دسترسی ندارند ، اینان را فراموش مکن و بوضعشان برس . باين ترتيب که از افراد مورد خود کسی را که از خدا بترسد و متصف بفروتنی و تواضع باشد ، بکار ایشان اختصاص ده، تاوضع و حالشان را بتو گزارش دهد. سپس طوری با آنان رفتار کن و دستورده که در روز حساب ، خدا عذر تو را بپذیرد این طبقه بیشتر از دیگر طبقات ، نیازمند رسیدگی و عدالت و انصافند در ادای حق هریک ، آنگونه باش که عذرت در درگاه حق مقبول باشد اعتماد بوضع يتيمان و سالخوردگان توجه کن ، کسانیکه راهی در زندگی ندارند ، و اهل گدائی هم نیستند. رعایت این حقوق ،بروالیان سنگین است. اما گاه باشد ا احتكار آنستکه کسی مواد خوراکی مورد احتیاج مردم را جمع و نگهداری کند تا در بازار کمیاب شود و مردم ناچار گردند با قیمت گرانتر .بخرند احتکار در غیرمواد خوراکی نیز صدق میکند... م

از بخش احتکار آنستکه ، ننویس چون پاورقی مترجم‌ه

۲۹۰ امام علی - ۱ که انجام این وظائف را خداوند برافرادی سبک و آسان میکند. کسانیکه از او طلب عافیت کردند و خود را شکیبا ساختند، و بدوستی وعده حق درباره خودشان اعتماد نمودند قسمتی از اوقات خود را بحاجتمندان اختصاص ،ده که خود شخصاً بکار آنان برسی. این امر را در یک مجلس عمومی که همه بتوانند بآن وارد شوند بانجام رسان . در این مجلس برای خاطر خدایی که تورا خلق کرده با مردم فروتن باش ، نگهبانان و سپاهیان را از خود دورکن، تاهرکسی سخنی دارد بدون ترس ولكنت زبان ، باتو بگوید. من از پیغمبر خدا (ص) چندین بار شنیدم که میفرمود : مردمی که در میان آنان ، ضعیف نتواند بدون واهمه و گرفتگی زبان ، حقش را از قوی بگیرد ، هرگز روی پاکی و رستگاری را نخواهد دید . (۱) 6 در این مجلس باید تندخویی و درماندگی ارباب رجوع را از سخن گفتن تحمل کنی. خسته نشوی و سنگدلی و خودخواهی را از خود دورنمائی تا خداوند رحمت همه جانبهی خود را برتو بفرستد و پاداش فرمانبری تورا بدهد آنچه عطا میکنی با گشاده رویی باشد و اگر امکان برآوردن حاجت نیست ، با لطف و مهربانی عذر بخواه کارهایی استکه ناچار خود باید انجام دهی، از جمله نامه ها و دستورها به بخشداران ،اطراف که نویسندگانت از نوشتن آنها عاجزند. دیگر جواب مقتضی دادن بدرخواستهای مردم در همان روزی که درخواست را دریافت کرده ای چه برهمکاران تو گران است که همان روز جواب دهند. در هر روز کار همان روز را انجام ده ، چه کارهای هر روز بهمان روز تعلق دارد. بهترین اوقات خودرا بانجام وظایف خویش نسبت بخداوند اختصاص ده گرچه هرگاه نیت انسان درست باشد و باعث به صلاح آمدن کار مردم بشود، تمام اوقات بخدا مخصوص خواهد بود. هروقتی) که با نیت خیر ، در راه آسایش خلق خدا قدمی در آن برداشته شود اختصاص بخدا دارد و عبادت محسوب میشود ) . باید فرائض را که خاص خداوند است در ساعاتی انجام دهی که اختصاص بخداوند و دین خود داده ای. بنا براین در شب وروز فریضههای خدا را بجای آور و آنچه را بقصد قربت انجام میدهی کامل و بدون خدشه و دور از عیب و ریا باشد هر قدر هم جسم و بدنت در این راه در رنج و زحمت قرار گیرد، تحمل کن -۱ لن تقدس امة لا يؤخذ للضعيف فيها حقه من القوى غير متتعتع. تتعتع (مصدر باب تفعل آن است که: کسی از سخن گفتن عاجز ماند و زبانش بلكنت افتد. مقصود این است که : وضع مجلس و شکوه و تشریفات آن طوری نباشد که ستمدیدگان مرعوب گردند، و از سخن گفتن بازمانند...م

بعد از عدد ۱ سخن مترجم ننویس

دستور امام به فرمانداران ۲۹۱ چون برای نماز جماعت می ایستی حدوسط را ،نگاهدار نه آنقدر طول بده که مردمان از نماز جماعت برمند ، و نه آنقدر شتاب کن که بارکان نماز لطمه ای وارد آید. ممکن است در بین مردمی که بتو اقتدا کرده اند افراد بیمار و ناتوان باشند یا کسانیکه کار فوری دارند. هنگامیکه پیغمبر (ص) مرا به یمن میفرستادند ، از آنحضرت پرسیدم: نماز (جماعت) با آنان چگونه بخوانم؟ فرمود ضعیفترین ایشان را در نظر بگیر و مانند نماز او بخوان و بمؤمنان مهربان باش • زنهار که میان خود و مردم پرده بکشی و مدتی طولانی خود را از آنان نهان کنی چه نهان بودن والی از مردم، نوعی سختگیری میباشد و نیز باعث کم اطلاعی او از کارها خواهد بود والیان چون در پرده ،باشند از بیرون بی اطلاع میمانند و در نتیجه ، امور بزرگ در نظرشان کوچک ، و امور کوچک بزرگ میشود خوب زشت و زشت ، خوب جلوه میکند و حق و باطل مخلوط میگردد . والی ، یک انسان معمولی است که نمیداند مردم چه چیزهایی را از او نهان کرده اند ، حق ، نیز نشانه های آشکاری ندارد که بتوان آن را از باطل تشخیص داد بلکه با آزمایش و دور اندیشی میتوان بآن پی برد تو از دو حال خارج نیستی : یا عادت ببذل و بخشش داری ، که در این صورت دلیل ندارد که در راه اداء حق مردم یا عمل جوانمردانه خود روا نهان کنی. یا بمحروم کردن مردم و خودداری از احسان عادت کرده ای در اینصورت نیز در پرده بودن معنی ندارد زیرا مردم در نتیجه روبرو شدن باتو ، باخلاقت پی میبرند و از برآمدن حاجتشان ناامید میگردند، و بزودی از تو دور میشوند . گذشته از اینها بیشتر مراجعات مردم بتو در اموری استکه هزینه ای برای تو ندارد، از قبیل اینکه : شکایت از ستمگری ،میکنند یا درخواست انصاف در معامله ای را مینمایند . در دستگاه والی کسانی هستند که باو نزدیکند یا خویشاوندوی میباشند ، و باینجهت مستبد و خود خواهند دست تعدی بطرف مردم دراز میکنند و در دادوستد بی انصافی مینمایند. تو باید موجبات ستمگریها را از میان ببری از ایشان مؤاخذه کنی و دستشان را از تصرف در شؤون مردم کوتاه نمایی . . هیچگاه زمینی را تیول خویشان و نزدیکان خود مساز و نباید هیچیک از آنان بطمع افتد که توزمین و مزرعه ای را بملکیت آنها درآوری ، آنگاه به املاک مجاور تعدى کند و جلو آب آن را بگیرد یا کاریکه باید با همسایگان بطور مشترک انجام دهد ، یاخرجی که با شرکت باید بشود ، بآنان تحمیل کند که خوشی و سود این عمل را او ببرد و زیان و عیب آن در دنیا و آخرت برتو برسد حق را بعهده هرکس ،آمد چه دور و چه نزدیک رعایت کن. و هرجا که مربوط بخویشاوندان و نزدیکانت میباشد صبر را پیشه خودساز ، و در جائیکه رعایت

۲۹۲ امام علی - ۱ حق برتوسنگین است عاقبت آن را که بسیار پسندیده است ، بجوی و در نظر بگیر. هرگاه مردم گمان کردند که تو در موردی ظلم کردهای عذر خود را آشکارا بانان بگو ، و بدینوسیله گمان بد ایشان را از خود بگردان این امر ، هم تمرین آن اقامه حق است ، که عدالتخواهی تو ، هم ارفاق و مهربانی بر مردم و یکنوع بیان عذری است که نتیجه مورد علاقه و هدف تو میباشد هرگاه دشمن دست آشتی بسوی تو دراز کرد، چنانچه خشنودی خدا را در آن می بینی ، بپذیر. این صلح موجب آسایش سپاهیان و آرامش خاطر تو و مردم امنیت شهرهاست. اما بهوش باش که دشمن پس از آشتی نیرنگ نزند چه بسا که دشمن خود را بانسان نزدیک میکند تاوی را غافلگیر نماید ، در این مورد احتیاط را از دست مده ، وحسن ظن را بکلی از خود دورساز و که در 6 اگر میان خود و دشمن پیمانی بستی یا چیزی بعهده گرفتی ، به عهد و پیمان خود وفادار باش و باین وسیله آن را حفظ نما و با امانت داری نمه خود رارعایت بکن وحتى جان خود را در گرو حفظ عهد و پیمان خود قرارده. از میان فریضه های خداوندی هیچ چیز مانند بزرگداشت وفای به عهد مورد توجه مردم نیست ، و با اختلافی آراء و اندیشههای ایشان وجود دارد، همه در این امر هم آهنگ میباشند. موضوع توجه باهمیت وفای بعهد اختصاص بمسلمانان ندارد مشرکین نیز بآن توجه داشتند و برخود انجام آنرا لازم میدانستند، زیرا نتایج شوم عهدشکنی را آزموده بودند وقتیکه) مشرکین خود را مقید بوفای عهد بدانند معلوم است که مسلمانان باید بیشتر مقید بآن (باشند بنابراین در آنچه بذمه داری نیرنگ و حیله بکار مبر و در آنچه بعهده گرفتهای خیانت رو امدار و بادشمن خود نیز خدعه بكار مبر، زيرا تنها جاهلان وبدبختانند که جرئت نافرمانی خدا را دارند خداوند عهد و پیمان خود را بمنزله حریم امنی میان مردم قرار داده که بطور تساوی از آن برخوردار گردند. این رحمتی است از او نسبت به بندگانش که در سایه آن بکارهای خود بپردازند پس نباید فساد و خدعه و فریبی درکار باشد پیمانی که با دشمن میبندی قابل تأویل نباشد که بتوان آن را بمعنای دیگری برگردانيد و هرگاه پس از استوار ساختن ،پیمان دشمن بسخن قابل توجیهی متوسل شد و خواست برخلاف نظر تو آن را معنی ،کند نپذیر. همچنین اگر در پیمانی که بستهای خود را در تنگنا دیدی و فسخ آنرا برخود لازم دانستی ، بازهم برای رهائی خود بجملههای قابل توجيه متوسل مشو . اگر در این مضیقه ای که امید گشایش در آنداری و منتظر پایان نیک آن هستی ، شکیبا باشی ، بهتر از این است که متوسل بخدعه ای شوی که از عاقبت بد آن بیمناک مانی ، و مورد بازخواست خداوند قرار گیری ، و نتوانی از خدا بخواهی که تورا از این بازخواست

معاف دارد زنهار که خونی را که خداوند ریختن آن را حرام کرده بریزی هیچ چیز مانند ریختن خون ناحق باعث دشمنی خدا و از میان رفتن نعمت و سپری شدن مدت فرمانروائی نمیشود .در روز ،حساب نخستین چیزی که از طرف خداوند مورد پرسش قرار میگیرد خون های بیگناهان است هیچگاه در صدد برمیا که با ریختن خون بیگناهان فرمانروایی ات را استوار سازی آن بدیگری بشود.این امر نه تنها حکمرانی تورا تقویت نمیکند ، بلکه موجب ضعف و سستی آن میگردد و باشد که باعث زوال و انتقال آن به دیگری شود. هرگاه بطور عمد انسانی را کشتی ، عذر تورا نه خدا میپذیرد و نه من چه در قتل عمد قاتل بايد بقصاص برسد و اگر خطا کردی و بدون قصد کسی راکشتی مثل اینکه خواستی کسی را با تازیانه یا شمشیر یا دست ادب کنی اما او درگذشت نباید نخوت و خودخواهی تو سبب شود که دیه مقتول را باولیای او نپردازی . زنهار که خودپسند باشی و بآنچه از خود پسندیده ای اعتماد کنی زنهار از اینکه دوستدار چاپلوسی باشی و بخواهی مردم تورا بسیار بستایند. این موارد فرصتهای مناسبی است برای شیطان که نیکی نیکوکاران را از بین ببرد. زنهار که بر مردم منت گذاری و بخواهی خوبی خود را برخ آنان بکشی ، یا کار خود را از آنچه هست بیشتر بنمایی یا وعده ای بمردم بدهی ولی بآن واحده عمل نکنی چه ،منت نیکی را از میان میبرد زیاد جلوه دادن خوبی ، نور حق را برطرف میسازد، خلف وعده دشمنی خدا و مردم .میشود چنانکه خدا فرموده «دشمنی بزرگی است نزد خدا که بگوئید آنچه را نمیکنید» (۱) زنهار از شتابزدگی در کارها پیش از آنکه وقت آن برسد زنهار از سستی درکار ، هنگامیکه امکان انجام آن هست زنهار از لجاجت و پافشاری در کاریکه راه صواب از خطا در آن روشن نیست زنهار از انجام ندادن کاری که درست بودن آن واضح است. هر کار را در جای خود قرارده، و در وقت خود آنرا بانجام رسان زنهار از انحصار طلبی و بخود اختصاص دادن آنچه که همه در آن برابرند مبادا در آن امور خود را برگزینی یا از عمل خلافی که پاره ای از عمالت مرتکب میشوند و همه مردم میدانند تجاهل .کنی تو مسؤول این عمل هستی و بزودی پرده ها کنار میرود و داد مظلوم را از تو میگیرند در هنگام غضب خوددار باش، همچنین مواظب تندخویی و دست افکنی و تیزی زبانت باش . اگر بخواهی از این خطرات محفوظ بمانی ، در موقع خشم ،

٢٩٤ امام علی - ۱ سخن تندی برزبان جاری مکن و خاموش ..بمان همچنین در این مواقع سطوت خود را بتأخير انداز ، تاغضب آرام گیرد و اختیارت را در دست گیری این خوی هنگامی درتو استوار میشود که روز بازگشت بخدا را یادآوری و از این یادآوری ، زیاد اندیشناک شوی تو باید روش پیشینیانت را بیاداری و به بینی که چگونه از روی عدالت حکم میکردند، و چه رسم پسندیده ای داشتند ؟ . همچنین متفکر دستور و سخن ما دیده ای سرمشق خود قرار دهی پیغمبر (ص) یا فرائضی که خداوند در قرآن قرار داده باشی ، و آنچه را از طرزکار در آنچه بتو سفارش کرده ام در این عهدنامه ، ووثیقه محکمی که برای خود در آن گرفته ام ،بکوش تا در گرداب پیروی از هوای نفس غرق نشوی ! . * از خدا میخواهم که با رحمت وسیع خود و قدرتی که بهرکار و انجام هرنیازی .دارد مرا و تورا بآنچه مورد رضای اوست موفق بدارد تا در مقابل اعمال خود و عذرمان نزد او و خلقش روشن و پذیرفته باشد. مردم نام مارا به نیکی برند و اثر نیکی از ما در شهرها باقی بماند . نعمتش را بر ما تمام و کامل کند و کرامت و لطفش را چند برابر سازد . و سرانجام ما را باسعادت و شهادت پایان بخشد که بازگشت همه ما بسوی خدا است . درود و سلام بسیار بر پیغمبر و خاندان پاک اوباد والسلام *. ما بزودی بعضی از اوامر و وصایای علی بن ابیطالب را بر این عهدنامه خواهیم افزود که امام دستور بزرگ خود را درباره «زمامداری» با آنها تکمیل نموده و تحكيم میبخشد و با گرمی و محبت ما را بسوی آن میبرد و این در بخش منتخباتی از ادبیات وطرز فکر امام ، در جای خود خواهد آمد و اکنون باید به بحثهائی بپردازیم که شامل مفاهیم ،انسانیت از نظر همه متفکران قرون و امام علی میشود و همچنین مقایسهای میان مبادی و اصول انقلاب بزرگ فرانسه و بین مبادی و اصولی که انقلاب على بن ابيطالب آنها را از خود بیادگار گذاشته است ، بعمل آوریم ! .

بعد از ستاره ی آخر ننویس

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 1) ✅این فرمانیست از بنده ی خدای علی، امیر المؤمنین به مالک پسر حارث نخعی معروف به اشتر که بموجب آن ، به فرمانداری سرزمین مصر بپردازد و خراج آن دیار بستاند و با دشمنانش پیکار کند و کار مردم آنرا سامان دهد و به آبادانی و عمران شهرها و روستاهای آن بپردازد ......👌 🔺ادامه دارد.... ❤️ثواب نشرباهزاران صلوات نذر سلامتی و طول عمر وفرج حضرت حجت بن الحسن «سلام الله وصلواته علیه وعلی آبائه و اُمهاته به عدد علمه » .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 2) ✅ما پیش از ،هرچیز پسر حارث را به #پرهیزکاری و #اطاعت خداوند متعال امر میدهیم که هرگز در انجام اوامر الهی کوتاهی نکند، چرا که سعادت هر دو جهان به رضای خداوند بسته است آنچنانکه بی خوشنودی خداوند هیچ طاعتی پسندیده و مقبول نخواهد بود و باید از احکام اسلامی باتمام وسائلی که در اختیار دارد پشتیبانی بعمل آورد تا در قبال آن به یاری و نصرت پروردگار امیدوار باشد. حاكم و والی باید هوس و خواهشهای نفسانی را ، همچون پرهیزکاران پیوسته به زنجیر زهد و عبادت مقهور سازد، زیرا که هوای نفس آتش فروزانی است که اگر دمی انسان را غفلت زده یابد، ناگهان شعله ور گردد و خرمن هستی و سعادت او را نابود کند.... 🕊#ادامه_دارد.... ❤️ثواب نشرباهزاران صلوات نذر سلامتی و طول عمر وفرج حضرت حجت بن الحسن «سلام الله وصلواته علیه وعلی آبائه و اُمهاته به عدد علمه .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 4) آیا ذخیره ای بهتر از نیکوکاری میتوانی اندوخت؟ و کدام پس اندازی ، برای حکام و فرمانداران، بهتر و پرارج تر از عدل و داد میتواند بود؟؟ وبر شهوت خویش چیره باش و از آنچه برتو حلال نیست سخت بپرهیز👌 آیا میدانی نفس پرهیزکار کدام است⁉️ آنکه در تمام حوادث زندگی بر هوسهای خود پیروز گردد و در داوری بی طرف و منصف باشد و برتوده مردم مهربان بوده و باچشمی پر عاطفه و سینه ای لبریز از محبت بر آنان بنگرد. #زنهار_که_در_جامه_شبانی (لباس چوپانی)#گرگی_خونخوار_باشی👌 و در درونِ پنجه های نرم، چنگالهای جانفرسا پنهان داری!! 🕊#ادامه_دارد.... ❤️ثواب نشرباهزاران صلوات نذر سلامتی و طول عمر وفرج حضرت حجت بن الحسن «سلام الله وصلواته علیه وعلی آبائه و اُمهاته به عدد علمه .

📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 3) مالک تو در سرزمینی میخواهی حکوت کنی که در تاریخ طولانی خود والیانِ پیش از خود رامینگری! پس مردم نیز بادقت تمام رفتار تو را زیر نظر دارند. آنان زمامداران و حکومتهای دادگر و ،ستمگر فراوان دیده اند، آنچنان که از کار و کوشش تو غافل نیستند. پس مواظب باش # آنچه_ که_ تو_ درباره #پیشینیان _میگویی _مردم _درباره _تو_نگویند...👌 🕊#ادامه_دارد.... ❤️ثواب نشرباهزاران صلوات نذر سلامتی و طول عمر وفرج حضرت حجت بن الحسن «سلام الله وصلواته علیه وعلی آبائه و اُمهاته به عدد علمه .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 5) ✅ آیا هیچ میدانی که مردم بردو گروهند! یا #برادر_دینی تو هستند و یا #انسانی که در آفرینش با تو یکسانند👌 و همچنانکه ممکن است تو را در زندگی لغزشی پیش آید، آنان نیز بدون لغزش نخواهند بود . پس باید به آن دیده در آنان بنگری که میخواهی خداوند برتو بنگرد. زنهار که فرمان خالق را در راه هوس مخلوق قربانی کنی ! و اگر چنین نباشی آئینه قلبت زنگ آلود و تاریک میشود و روح دینداری و تقوای تو سست میگردد و از خدای بدور میافتی ..... 🕊#ادامه_دارد.... ❤️ثواب نشرباهزاران صلوات نذر سلامتی و طول عمر وفرج حضرت حجت بن الحسن «سلام الله وصلواته علیه وعلی آبائه و اُمهاته به عدد علمه .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 6) تو در مصر حکومت میکنی و من سرپرست تو هستم، ولی پروردگار بی همتا برهمه ما حکومت دارد و حاکم توانا و مطلق جهان هستی اوست. او که ما را امام و فرمانداری برای بندگان خود قرار میدهد آزمایش میکند تا چگونه این وظیفه خطیر را به پایان میرسانیم⁉️ تو باهر که نبرد کنی با خدای نتوانی جنگید، او توانا و مقتدر است👌 نه هیچکس از دست انتقامش تواند گریخت و نه از لطف و مرحمتش بی نیاز تواند بود. ای مالک! لغزش هر لغزشکاری را که بخشیدی پشیمان مباش و هر که را به کیفر ،رسانیدی شادی مکن.... 🕊#ادامه_دارد.... ❤️ثواب نشرباهزاران صلوات نذر سلامتی و طول عمر وفرج حضرت حجت بن الحسن «سلام الله وصلواته علیه وعلی آبائه و اُمهاته به عدد علمه .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 7) هر چه میدان را فراخ میبینی جولان مده و هرچه از دست توانایت برآید شتاب منما. هر آن امری که از مافوق میشنوی با امر خداوندی ،بسنج! چنانچه خداوند ترا از آن عمل نهی میکند. 🕊#ادامه_دارد....

. **📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 8 ) ❇️...زنهار که فرمان خالق را در راه هوس مخلوق قربانی کنی ! و اگر چنین نباشی آئینه قلبت زنگ آلود و تاریک میشود و روح دینداری و تقوای تو سست میگردد و از خدای بدور میافتی و بدان که فرمانروائی در سرزمین فراعنه و کشور مصر را بزیر فرمان خواهی آورد و سپاه بیکران اسلام را در صحرای آفریقا سان خواهی دید نکند که تو را فراموشی آورد . هر قدر که خود را فعال و قادر میبینی بیاد داشته باش که خداوند از تو فعالتر و قادرتر است . هرچه مصر را وسیع و با شکوه دیدی، چشمی بکشور وسیع تر و باشکوه تر ایزد متعال بگشا و در همه حال بیاد خدا باش! یاد خدا خاطر را روشن کند و چراغ خرد را برافروزد و اشتعال هوس و غضب را فرونشاند. کبریا و بزرگی ویژه خداوندگار است. و زنهار(بپرهیز) که به مناعت وتکبر در همانندگان خویش که روزی چند زیردست تو هستند، بنگری و خود را از پایه بندگی فراتر پنداشته خیال خدائی در خاطر بپروری!** 🕊#ادامه_دارد....** .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 9 ) ❇️هرگز به خشمی، که از آن، امکان رهایی هست، مشتاب و مگوی که مرا بر شما امیر ساخته اند و باید فرمان من اطاعت شود. زیرا، چنین پنداری سبب فساد دل و سستی دین و نزدیک شدن دگرگونی ها در نعمت هاست. هرگاه، از سلطه و قدرتی که در آن هستی در تو نخوت یا غروری پدید آمد به عظمت ملک خداوند بنگر، که برتر از توست و بر کارهایی تواناست که تو را بر آن ها توانایی نیست. این نگریستن سرکشی تو را تسکین می دهد و تندی و سرافرازی را فرو می کاهد و خِردی را که از تو گریخته است به تو باز می گرداند... 🕊#ادامه_دارد....

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 10) ❇️ اگر خود را در عظمت با خدا برابر داری یا در کبریا و جبروت، خود را به او همانند سازی ، خدا هر جباری را خوار کند و هر خودکامه ای را پست و بی مقدار سازد. هر چه خدا بر تو فریضه کرده است، ادا کن و درباره خواص خویشاوندانت و از افراد رعیت، هر کس را که دوستش می داری، انصاف را رعایت نمای! که اگر چنین نکنی، ستم کرده ای و هر که بر بندگان خدا ستم کند، علاوه بر بندگان، خدا نیز خصم او بُود.👌 و خدا با هر که خصومت کند، حجتش را نادرست سازد و همواره با او در جنگ باشد تا از این کار باز ایستد و توبه کند... 🕊#ادامه_دارد.... .

  📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 11) ❇️چیزی چون ستمکاری، نعمت خدا را دگرگون نکند و خشم خدا را برنیانگیزد، زیرا خدا دعای ستمدیدگان را می شنود و در کمین ستمکاران است. باید که محبوب ترین کارها در نزد تو، کارهایی باشد که با میانه روی سازگارتر بود و با عدالت دم سازتر و خشنودی رعیت را در پی داشته باشد . زیرا خشم توده های مردم، خشنودی نزدیکان را زیر پای اندازدو حال آن که، خشم نزدیکان اگر توده های مردم از تو خشنود باشند، ناچیز گردد👌 🕊#ادامه_دارد.... .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 12 ) ❇️ و نزدیکان کسانی هستند که به هنگام فراخی و آسایش بر دوش والی باری گران اند و چون حادثه ای پیش آید کمتر از هر کس به یاری اش برخیزند و خوش ندارند که به انصاف درباره آنان قضاوت شود. اینان همه چیز را به اصرار از والی می طلبند و اگر عطایی یابند، کمتر از همه سپاس می گویند و اگر به آنان ندهند، دیرتر از دیگران پوزش می پذیرند. در برابر سختی های روزگار، شکیبایی شان بس اندک است. اما ستون دین و انبوهی مسلمانان و ساز و برگ در برابر دشمنان، عامه مردم هستند، پس، باید توجه تو به آنان بیشتر و میل تو به ایشان افزونتر باشد.👌 🕊#ادامه_دارد.... .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 13) ❇️و باید که دورترین افراد رعیت از تو و دشمن ترین آنان در نزد تو، کسی باشد که بیش از دیگران عیب جوی مردم است. زیرا در مردم عیب هایی است و والی از هر کس دیگر به پوشیدن آن ها سزاوارتر است.👌 از عیب های مردم آنچه از نظرت پنهان است، مخواه که آشکار شود، زیرا آنچه بر عهده توست، پاکیزه ساختن چیزهایی است که بر تو آشکار است و خداست که بر آنچه از نظرت پوشیده است، داوری کند👌 🕊#ادامه_دارد....

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 14)  ❇️تا توانی عیب های دیگران را بپوشان، تا خداوند عیب های تو را که خواهی از رعیت مستور بماند، بپوشاند. و از مردم گره هر کینه ای را بگشای و از دل بیرون کن و رشته هر عداوت را بگسل و خود را از آنچه از تو پوشیده داشته اند، به #تغافل زن و گفته سخن چین را تصدیق مکن. زیرا سخن چین، خیانتکار است، هر چند، خود را چون نیک خواهان وانماید. 🕊#ادامه_دارد....

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 15 ) ❇️ در چشم تو می آرایند که بخل و ترس و آزمندی، خصلت هایی گوناگون هستند که سوء ظن به خدا همه را دربر دارد. بدترین وزیران تو، وزیری است که وزیر بدکاران پیش از تو بوده است و شریک گناهان ایشان. مبادا که اینان همراز وهمدم تو شوند، زیرا یاور گناهکاران و مددکار ستم پیشگان بوده اند. در حالی که، تو می توانی بهترین جانشین را برایشان بیابی از کسانی که در رای و اندیشه و کاردانی همانند ایشان باشند. ولی بار گناهی چون بار گناه آنان بر دوش ندارند، از کسانی که ستمگری را در ستمش و بزهکاری را در بزهش یاری نکرده باشند.👌 رنج اینان بر تو کمتر است و یاریشان بهتر و مهربانیشان بیشتر و دوستیشان با غیر تو کمتر است. 🕊#ادامه_دارد.... .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 16) ❇️اینان را در خلوت و جلوت به دوستی برگزین. و باید که برگزیده ترین وزیران تو کسانی باشند که سخن حق بر زبان آرند، هر چند، حق تلخ باشد و در کارهایی که خداوند بر دوستانش نمی پسندد کمتر تو را یاری کنند، هر چند، که این سخنان و کارها تو را ناخوش آید. به پرهیزگاران و راست گویان بپیوند، سپس، از آنان بخواه که تو را فراوان نستایند و به باطلی که مرتکب آن نشده ای، شادمانت ندارند، زیرا ستایش آمیخته به تملق، سبب خودپسندی شود و آدمی را به سرکشی وادارد.👌 🕊#ادامه_دارد.... .

. 📕عهدنامه ی #خلیفه_مسلمین ، آقا امیرالمومنین سلام الله علیه به مالک اشتر (قسمت 17 ) ❇️و نباید که نیکوکار و بدکار در نزد تو برابر باشند، زیرا این کار سبب شود که نیکوکاران را به نیکوکاری رغبتی نماند، ولی بدکاران را به بدکاری رغبت بیفزاید. با هر یک چنان رفتار کن که او خود را بدان ملزم ساخته است. و بدان، بهترین چیزی که حسن ظن والی را نسبت به رعیتش سبب می شود، نیکی کردن والی است در حق رعیت و کاستن است از بار رنج آنان و به اکراه وادار نکردنشان به انجام دادن کارهایی که بدان ملزم نیستند.👌 و تو باید در این باره چنان باشی که حسن ظن رعیت برای تو فراهم آید. زیرا حسن ظن آنان، رنج بسیاری را از تو دور می سازد. به حسن ظن تو، کسی سزاوارتر است که در حق او بیشتر احسان کرده باشی و به بدگمانی، آن سزاوارتر که در حق او بدی کرده باشی.🌀 🕊#ادامه_دارد.... .