دستور امام به فرمانداران ۲۸۱ نعمت سپاس نگذارد و در میدان پیکار هست و هراسان باشد، چنین کس هر قدر با تو نزدیک ،باشد ،دشمن جان تو و بلای حکومت تست. او را از خود وسائلی که در اختیار داری و با تمام قدرتی که درجان ،تست بجلب رضایت بدور کن چنانچه خدایش از فضیلت انسانیت بدور کرده است. با همه ی عموم و خرسندی توده ،بکوش زیرا که اکثریت تگهبان مملکت و حصار کشور است. همیشه با مردم ،باش با شادی آنها شاد شو و در اندوهشان شرکت کن. از آن زیر دست بپرهیز که دیگران را در محضر تو بزشتی یاد کند و در عیبجوئی مردم زبان .بگرداند البته مردم بدور از عیب ،نیستند ولی حق تست که همچون پدری مهربان بر عیوب فرزندان خود پرده بکشی و به شرمساری آنها رضایت .ندهی هرگز در اسرار پوشیده مردم و در آنچه که مربوط به مصالح کشور نیست ، کنجکاوی مکن و برکشف راز مردم حريص مباش، زيرا وظيفه حدود که آشکارا باشد. تو حفظ قوانین اجتماع و انتظام مسائل معاشرت در میان ملت است تا آن توکه از خداوند رازپوش انتظار داری پرده از اسرارت فرونیندازد پرده از اسرار مردم فرو ،نینداز دستی بسوی دلشکستگان دراز کن و آن غمکده های ویران را عمران نما و مرمت کن . در دلهای شکسته که از فروغ آشوب و امید فرح تهی و خاموش است جمال ابدیت جلوه .میکند. آری قلب شکسته عرش خداست پس هر آنکس که آن سراچه ویران را تعمیر کند، کعبه مقدس را آبادان ساخته است. گره از کار مردم بگشا و اختلافات توده را با احتیاطی هرچه تمامتر که شایسته احترام حق عمومی است فیصل کن. ای مالک اکنون که پای بر مسند فرمانداری گذاشتهایی خواه و ناخواه باید اغراض شخصی و هدفهای خصوصی را ترک گوئی آن پست فطرتان که در گرد فرماندار جدید به سعایت و سخن چینی حلقه میزنند، میخواهند که قدرت حکومت را وسیله اجرای هدفهای شخصی خود نمایند. در این موقع وظیفه حکمران آنست که فتنه انگیزان را از خود بدور دارد و در دعاوی توده بامنتهای دقت و بازجوئی ، داوری کند. بهوش باش که سخن چین، قیافه حکما و اصلاح طلبان بخود گیرد هرگز نصیحت این گروه را بگوش مگیر ترا باستفاده از اندیشه خیراندیشان و عناصر صالح سفارش میکنم با بخیل مشورت مکن، زیرا او پیوسته از گدائی دم زند و ترا از رادمردی و گشاده دلی بازدارد. ترسو و جبان را در مجلس شورای خویش را ممده که این عنصر ضعیف هم خود میترسد و هم کوشش کند تا پایه تصمیم و اراده اصحاب مشورت را سست و ناچیز نماید با آزمندان همنشین مباش که این جماعت همواره سخن از سود

YAY مشخصی امام علی - 1 مواره بدگمان و آشفته خاطرند. کنند و ترا بظلم و ستم در راه کسب مال و ذخیره زر ، تشویق نمایند افراد بخيل وترسو و از مند بر عظمت قدرت خدا اتکا ندارند و از پروردگار خویش بخل وترس و حرص نهادهائی است گوناگون ، ولی سرچشمه همای بدگمانیها به خداوند است بدترین وزیر توکسی است که قبل از تو و در دوران حکومت اشرار وزارت خود را با پذیرفتن اینان آلوده نسازی که پارگناهکارانند و برادر ستمکاران . آنان را بعهده داشته و در گناهان و تبهکاریهای آنان شریک بوده است. هرگز تومیتوانی از میان خردمندان قوم وزیرانی کارآزموده و لایق انتخاب کنی که دامنشان از خون شهیدان بیگناه پاک است و دست پرهیزکار و پاکشان به مال مستمندان دراز نشده .است همین افراد باتقوى و خيرانديش ، بکار مشورت از بیدادگران دوره ،پیشین شایسته تر میاندیشند در حالتیکه نه خون یتیمان خورده اند ونه خونابه از دیده بیومزنان بیفشانده اند باید یاران تو از آن کسانی تشکیل شوند که نه ستم کردهاند و نه ستمگر را بدست و زبان کمک و یاری داده اند . آری اینها، همین اصحاب عصمت روح و عفت نفس ، زبان تو روا ندارند و آزار کس نخواهند ، ترا در مسائل کشورداری نیکو کمک کنند و با توجه در همه حال یار و برادر باشند باتو صمیمی و دلسوز شوند و در پنهان بادشمنان تو پیمان الفت و دوستی نبندند، در میان وزیران آن کس را از همه محترمتر بدان که در حق گوئی از همه بی پرواتر و شجاع تر باشد و فرمان خدا و مصالح عموم را بر تملق و چاپلوسی ترجیح دهد بی پرده پیش رود و خیرم سر را از آن پرتگاه خطرناک ومهلكه مهيب رهائی .بخشد یعنی از کردار ناشایست کشوردار که باتیره بختی کشور و سقوط دولت همراه هست مردانه جلوگیری کند و هوی و هوس تو را در نظر نگیرد. تامیتوانی با پرهیزکاران به پیوند و در معاشرت عناصر صالح پایه دولت خویش استواركن ، ولی در عین حال فراموش مکن که آنها هم بشوند و از غرائز پست و وسوسه درون بدور نیستند یعنی در همان حال که همنشینان دانشمند و با تقوای خود را ،مینوازی بیدار باش تا چشم طمع بردین تو نگشایند و از مقامت سوء استفاده نکنند. علاوه براین باید دانست که افراط در مهربانی، مردم را مغرور وبكبر و نخوتش سوق دهد ، تاجائی که کار را بجاهای باریک بکشاند! مبادا که در حکومت تو خادم و خائن یکسان باشند ، زیرا خادمی که در ازای خدمت خود مزد و مرحمت نبیند دلسرد و بی قید گردد و خائنی که جزای خیانت خود را بحد کمال ،نیابد کردار زشت خویش را با جرأت بیشتری تکرار کند . و

دستور امام به فرمانداران ٢٨٣ بدانکه بهترین والی آنکس است که نسبت بزبر دستان خویش صمیمی و یکدل باشد و آزار آنها نخواهد و بکارهای پرمشقت و ادارشان ،نکند بازیر دستان خوی برادری پیش گیرد تا از آنها برادرانه همت و کمک بیند ، تو آنگاه که بروی آنان باب راستی و صفا بگشائی درهای حقیقت و دوستی بروی تو بگشایند و چون ترا با خود خالص بينند جز خلوص تلافی نکنند • آن قوانین و سنتهای نیکوئی را که گذشتگان این امت بآنها عمل نموده و بوسیله آنها دوستیها بوجود آمده و در سایه آنها ملت اصلاح یافته است ، پایمال نکن و از بین مبر و سنت و روش جدیدی را که به گوشه ای از این سنتها لطمه ای وارد سازد ، بوجود ،نیاور که در اینصورت پاداش نیک از آن کسی خواهد بود که آنرا بوجود آورد و بدبختی و محروميت نصيب تو خواهد گشت که آنرا نقض کرده و پایمال ساخته ای تا میتوانی با دانشمندان و علمای پاکدامن معاشر باش و از حکمت حکمای کشور خویش بحد کافی استفاده کن. که دانشمندان و ارباب حكمت ترادر تحكيم مبانی مملکت کمک کنند و بانیروی فضیلت و کمال ، اختلافات اختلافات مردم را رفع و پریشانیها را بیک جای گرد آورند و از پیشینیان سخن گویند معایب آنها را آشکار و فضائل آنها را تقریر نمایند و این باعث اصلاح امور سرزمین تو و موجب پایداری آنچه که مردم پیش از تو بآن متکی بوده اند میگردد • بدانکه افراد جامعه از گروههای گوناگونی تشکیل یافته اند که از همدیگر بی نیاز نیستند و با یکدیگر اصلاح .یابند. گروهی سرباز و سپاهی هستند، عده ای دبیران و نویسندگان امور و جمعی قاضیان عادل و عده ای کارمندان حق و عدالت و گروهی جزیه دهندگان و خراج -پردازان از اهل ذمه و مسلمانان - و جمعی بازرگانان و پیشه ورانند و گروهی فروماندگانی تهی دست و نیازمند و هر کدام از اینها را حق و بهره ای است 1 خداوند مهربان در قرآن مجید برای همه ی این گروهها حدود ومقرراتى وضع فرمود همگان را از برکت قانون مساوات برخوردار کرد و احکام پروردگار همیشه پیشگاه ما محترم و رفتار پسندیده پیشوای عظیم الشان ما حضرت محمدبن عبدالله (ص) تا بدامنه محشر سرمشق امت اسلام است در *** سپاهیان بفرمان خدا برای مردم بمنزله قلعه های استواری هستند . ونیز موجب آراستگی فرمانروایان و باعث عزت دین و وسیله ایمنی مردمند . آسودگی

٢٨٤ امام علی - ۱ دو مردم است و پابرجایی توده تنها بوجود سپاهیان .است اما سپاهیان نیازمند به اموالی هستند که خداوند از خراج برای آنان تعیین فرموده است از این اموال ، وسایل جهاد بادشمن را فراهم مینمایند و در دیگر احتیاجات خود بکار میبرند . پایداری صنف : سپاهی و متصدى وصول خراج ، بقاضيان و عاملان و دبیران میباشد که قاضیان، معاملات و عقود مورد احتیاج مردم را باستواری و خراج را وصول (کنند ، و نویسندگان و دبیران آنچه را مربوط بعامه بسامان ،رسانند و عاملان تأمین منافع نمایند یعنی حفظ امنیت میان مردم بنمایند با اختصاص بخود والی ،دارد بنویسند و در این امر مورد اعتماد والی باشند پایداری همه این صنوف بوجود بازرگانان و صنعتگران میباشد ، که این طبقه گرد یکدیگر برآیند و برای سود بردن خود بازارها تشکیل دهند. و نیز احتیاجات مردم را بآن اندازه که از دیگران ساخته نیست ، برآورند . اما افراد بینوا و حاجتمند؟ باید به آنان مساعدت و یاری کنی . خداوند درباره هر یک از اینان دستوری داده و بعهده والی است که حق هرکدام را ، بأن مقدار که نیاز دارد ادا نماید تنها باسعى وكوشش و استعانت از خداوند است که والی میتواند وظیفه خود را بحق و شایستگی انجام دهد. جان خود را به پیروی از حق استوار نماید و در راه حق چه بر او آسان بگذرد چه دشوار باشد شکیبائی را پیشه سازد. فرماندهی سپاه را بکسی ده که بنظر تو بیش از دیگران مطیع اوامر خداوند و رسول و امام بوده و نسبت باجرای ،آن دلسوزتر باشد کسیکه پاکدامن تر و برد بارتر از سایرین است بزودی خشمگین نمیشود ، واگر تقصیر کار پوزش خواست میپذیرد و آرامش خاطر پیدا میکند نسبت بضعيفان مهربان و از زورگویان دوری میگزیند. سختی کار ، او را برنیانگیزد و سست ،عنصری او را از کار بازندارد. باهمه اینها دارای تباری بلند و خاندانی شریف و سابقه ای نیکو بوده و بزرگوار ، دلیر و بخشنده باشد ، که دارندگان این خصال مجموعه ای از جوانمردی و نیکوکاری .هستند وقتی چنین کسانی را برگزیدی چون پدری مهربان بامور آنان رسیدگی کن و آنچه در نیرومندی و لوازم آنان مصرف میکنی بنظرت بزرگ نیاید و نیز هیچ توجهی را نسبت بایشان کوچک مدان ، هرقدر هم ناچیز باشد زیرا همین هاست که باعث میشود سپاهیان خیرخواه تو باشند و درباره تو گمان نیک پیدا کنند. هیچگاه باتکاء اینکه کارهای مهم آنان را انجام داده ای از انجام کارهای کوچک غفلت مورز. هریک بجای خود برای ایشان ضرورت ،دارد بلطفهای کوچک تو نیازمندند همانطور که از لطفهای مهم و بزرگ تو بی نیاز نیستند از میان فرماندهان آن را برگزین و بخود نزدیک گردان که بافراد سپاه بیک .

دستور امام به فرمانداران ٢٨٥ چشم نگاه کند، و یاری و احسان او نسبت بایشان یکنواخت باشد باندازه ای فکری آشفته و ناراحت با دشمن روبرو نگردند و آسوده خاطر و يكدل بجهاد بانان نیکی و بخشش کند که کفاف احتیاجات خود و خانواده شان را بدهد و با بپردازند. اگر تو نسبت بآنان مهربان باشی ، تردیدی نیست که دلهای آنان نسبت بتو مهربان خواهد شد بهترین چیزی که موجب سرافرازی و چشم روشنی والیان میشود ، این است که در همه جا عدالت حكمفرما باشد و مردم مهر خود را نسبت بوالی آشکار سازند. و این مهر و علاقه در صورتی بروز میکند که در سينه آنان كينه والی نهان نباشد . همچنین خیرخواهی مردم وقتی ثابت میگردد که دور والی را بگیرند و او را از گزند محافظت نمایند ، نه اینکه فرمانروائی او را برخود سنگین شمارند، و آرزو کنند هرچه زودتر سپری گردد! بنابراین آرزوهایشان را برآور و پیوسته آنانرا بستای کارهای بزرگ و رنجهایی که هر کس متحمل شده در نظر داشته باش و جلو دیگران بگو زیرا این امر دلاوران را بشوق میآورد و آنان را که خودداری میکنند به کار وکوشش تحریک و تحریص مینماید هر کس رنجی متحمل شده در نظر بگیر ، رنج کسی را بغیر او نسبت مده و همان مقدار که زحمت کشیده و در راه تو فعالیت ،کرده ،قدر بدان نه اینکه مقداری از رنج او را ندیده بگیری . هرگاه مردی عالیمقام و دارای تباری بلند ، رنج کمی متحمل شد علو مقام او باعث نشود کار کوچک وی را بزرگ جلوه دهی همچنین اگر مرد گمنامی کار بزرگ و ارزندهای انجام داد گمنامی او سبب کوچک شمردن کار او نگردد . هرگاه گرفتار مشکلاتی شدی که تورارنج میدهد یا امری برتو مشتبه شد ، بخدا و رسول رجوع کن چه خداوند درباره قومی که خواستار راهنمائی آنان بوده فرموده است «یا ایها الذین آمنوا أطيعوا الله واطيعوا الرسول واولى الأمر منكم فان تنازعتم في شيء فردّوه الى الله والرسول (۱) ای کسانیکه ایمان بخدا آورده اید ، خدا ورسول و متصدی امر خود را فرمان برید، سپس اگر در امری میانتان نزاع و اختلاف افتاد، آنرا بخدا و رسول (برگردانید. برگرداندن بخدا ، توجه بآيات محكم و صریح قرآن و برگرداندن برسول ، توجه بسنن و احادیث پیغمبر (ص) است . احادیثی که همه در آن متفقند و در نسبت آنها بآن حضرت اختلافی نیست. ***

٢٨٦ امام علی - ۱ . برای قضاوت و داوری در میان مردم کسی را انتخاب کن که به عقیده تو بهترین آنان است کسیکه کارها او را در تنگنا قرار ندهد و طرفین دعوی باعث خلق تنگی وی .نشوند اگر لغزشی کرد زود متوجه شود نه اینکه مدتی به اشتباه خود ادامه دهد و چون حق را شناخت برای او فرق نکند و ناراحت نشود هیچگاه از درستی و علو همت متوجه دون همتی و طمع ورزی نگردد. در هرکار تعمق و غور كند و بتوجه سطحى اكتفا ننماید در امور شبهه ناک باز ایستد تا حقیقت بر او کشف .گردد درخواستن دلیل از طرفین اصرار ورزد و از مراجعه باطراف دعوى و خسته نشود در كشف حقيقت بسیار شکیبا باشد و بمحض اینکه حق آشکار ،شد حکم قطعی بدهد و دعوی را بپایان رساند. از کسانی باشد که چاپلوسی دروی اثر نکند و او را خفيف نسازد و هر قدر (اصحاب غرض وی را تشویق نمایند زیر بار نرود و بسوی آنان کشیده نشود. هیچگاه دلتنگ قطعی است که چنین کسانی با این صفات بندرت یافته میشوند اما اگر کسی را با این شرایط و خصال بشغل قضاء ،گماردی مرتب کار او را زیر نظر بگیر و بازرسی کن و باندازهای با و حقوق بده که همه نیازمندیهایش را برطرف سازد و از مردم بی نیاز .گردد قدر و مقام وی را آنقدر بالا ببر که دیگر نزدیکان تو بخود حق ندهند تا از او نزد تو سخن چینی کنند ووی مطمئن باشد که هیچگاه غافلگیر ،نمیشود و کسی قدرت بدگوئی از او را ندارد . . در این امور بطور دقیق و عمیق نظرکن، زیرا که پیش از تو حکومت در پنجه اشرار بود که هوی و هوس خویش را در آن بکار میبردند و میخواستند آن را وسیله دنیاطلبی خود قراردهند *** سپس پس از قاضیان در کار عاملان و کارمندان خود فکر کن و آنان را بیازمای بکارشان بگمار ، و در این امر میل و توجه ،شخصی استبداد و خودخواهی سفارش و توصیه دوستانت را اعمال مكن زيرا انتخاب عامل از روی میل و خودخواهی مجموعه ای از ستمها و خیانتها است از میان کارمندان آن را برگزین که دارای ،تجربه و متصف بشرم ، و منسوب بخاندانهای شریف و در اسلام دارای سوابقی نیک باشد اینان اخلاقشان نيكوتر ، شرافتشان بیشتر و توجهشان از عزت نفس بدون همتی و طمع ورزی ، کمتر از سایرین .میباشد. سپس حقوق کافی بانان ،بپرداز چه این امر بایشان نیروئی میبخشد که وضع خود را اصلاح کنند و هیچگاه بفکر برداشت از اموالیکه •

ـات ۲۸۸ امام علی - ۱ . در وضع دبیران و نویسندگان خود دقت کن بهترین ایشان را بکارهای خود بگمار نامههای سری و اسرار جنگی را بنویسندهای واگذار که خصال نیکو در او بیشتر از دیگران .باشد کسیکه هرگاه با و نیکی کردی و مقامش را بالا بردی خود را گم نکند و غرور مقام باعث نشود که در حضور دیگران با سخن تو مخالفت بنماید و نیز غفلت و گوشگرانی او موجب نشود که نامه های کارمندان را که بنام تو ميرسد بموقع بتو عرضه ندارد یا در پاسخ نامه هایی که باید بطور شایسته از طرف تو بدهد کوتاهی کند. نویسنده ای که اگر از طرف تو و بنفع تو پیمانی بست و عقدی استوار کرد سست و بی پایه نباشد ، و هرگاه پیمانی به زیان تو بود بتواند آن را بگشاید و از بین ببرد بارزش دیگران نادانتر است کاتبان را نباید تنها از روی حسن ظن و آرامش خاطر و اعتماد خود برگزینی چه بسا کسانی که بانواع مختلف تظاهر بحسن خدمت میکنند و امر را بروالی مشتبه میسازند در حالیکه نه خیر خواهند نه امین باشند. باید آنان را بیازمایی و سابقه خدمتشان را در نظر بگیری خدمتی که بوالیان صالح پیش از تو کرده اند سپس از میان ایشان کسی را برگزینی که عامه مردم باو حسن نظر دارند واثر نیکی در میان مردم گذاشته ، کسیکه بامانتداری و درستی شناخته شده است اگر چنین کردی معلوم است که مطیع خدا و رسول و امامت هستی در رأس هریک از کارهای خود یکی از آنان را ،بگمار تا مغلوب کارهای بزرگ نشود و بسیاری کارها ، باعث پریشانی او نگردد و هر عیبی که در نویسندگانت باشد و تو ندیده بگیری، آن عیب بگردن تو خواهد بود سفارش بازرگانان و صنعتگران را بنما و بعمال خود دستور ده که بآنان نیکی کنند خواه افراد این صنف در یک جا مقیم باشند ، و اموال خود را برای تجارت و دادوستد بشهرهای دیگر بفرستند و خواه خود بكسب اشتغال داشته و بادست خود احتیاجات مردم را بر آورند اینان منشأ ووسیله سودهایی هستند بمردم و کشور میرسد و همینها هستند که منفعت را از نقاط دوردست ، از خشكي و دريا کوه و بیابان - يا جاهاییکه مردم نمیتوانند در آن گرد آیند و جرئت رفتن بآن را ندارند بسوی تو جلب میکنند که این بازرگانان و صنعتگران مردمی آرام و صلحجو میباشند ، که هیچگاه خطر نافرمانی و ایجاد فتنه درایشان نیست امور این طبقه راچه در مرکز فرمان روائی ،خود و چه در شهرهای اطراف ، بدقت رسیدگی کن و بآنان توجه داشته باش . باهمه صفات نیکی که درباره بازرگانان گفته شد، بسیاری از ایشان در دادوستد سختگیر ) و تنگ نظر ( همچنین بخیل ،میباشند، و نیز احتیاجات ومواد

دستور امام به فرمانداران ۲۸۹ خوراکی مردم را احتکار (۱) مینمایند در خرید و فروش زورگو هستند که این اعمال برای عامه مردم زیان ،آور و برای والیان عیب بزرگی است. پس بشدت از احتكار جلوگیری کن چه رسول خدا (ص) هم احتكار وامنع فرمود. خرید و فروش باید آسان و ازروی عدالت انجام ،گیرد قیمت اجناس باید طوری باشد که بهیچیک از فروشنده و خریدار زیانی وارد ،نیاید و هرگاه پس از اینکه از احتکار نهی کردی کسی مرتکب آن شد او را عقوبت کن و بكيفر عملش ،برسان ولی در مجازاتش زیاده روی مکن . خدا را در نظر داشته باش و در رعایت حال گروه ،بینوایان از خدا بترس آنها بیچارگان و مسکینان و نیازمندان و کسانی میباشند که در شدت فقر بسر میبرند و گرفتار بیماریهای گوناگون هستند. در این گروه افرادی یافته میشوند که از دیگران درخواست یاری مینمایند، افراد دیگری هم وجود دارند که با شدت احتياج ، زبان سؤال ،ندارند تو باید حق هریک را آنطور که خدا خواسته نگاهداری و بآنها برسانی، برای افراد این طبقه قسمتی از بیت المال و قسمتی دیگر از محصولات زمینهایی که متعلق بمسلمانان است اختصاص ده، و این امر را در تمام نواحی و شهرها رعایت کن ، زیرا همان حقی که افراد نزدیک بتو یاساکن در مقر فرمانروایی والی دارند، افراد دور دست و دور از تو نیز دارند تفاوتی نیست تو وظیفه دار هستی که حق هریک را رعایت کنی ، خواهدور باشد ، خواه نزدیک زنهار که غرور فرمانروایی باعث شود از این طبقه غفلت نمایی از تو پذیرفته نیست که امور مهم را استوار سازی ولی بامور جزئی توجهی نکنی هیچگاه اهتمام و توجه خویش را از این طبقه برمگردان و چهرم خود را از روی خود پسندی از آنان برمتاب. در طبقه بینواکسانی هستند که چون در چشمها کوچکند و اطرافیان تو بنظر حقارت بآنان نگاه میکنند ، بتو دسترسی ندارند ، اینان را فراموش مکن و بوضعشان برس . باين ترتيب که از افراد مورد خود کسی را که از خدا بترسد و متصف بفروتنی و تواضع باشد ، بکار ایشان اختصاص ده، تاوضع و حالشان را بتو گزارش دهد. سپس طوری با آنان رفتار کن و دستورده که در روز حساب ، خدا عذر تو را بپذیرد این طبقه بیشتر از دیگر طبقات ، نیازمند رسیدگی و عدالت و انصافند در ادای حق هریک ، آنگونه باش که عذرت در درگاه حق مقبول باشد اعتماد بوضع يتيمان و سالخوردگان توجه کن ، کسانیکه راهی در زندگی ندارند ، و اهل گدائی هم نیستند. رعایت این حقوق ،بروالیان سنگین است. اما گاه باشد ا احتكار آنستکه کسی مواد خوراکی مورد احتیاج مردم را جمع و نگهداری کند تا در بازار کمیاب شود و مردم ناچار گردند با قیمت گرانتر .بخرند احتکار در غیرمواد خوراکی نیز صدق میکند... م

از بخش احتکار آنستکه ، ننویس چون پاورقی مترجم‌ه

۲۹۰ امام علی - ۱ که انجام این وظائف را خداوند برافرادی سبک و آسان میکند. کسانیکه از او طلب عافیت کردند و خود را شکیبا ساختند، و بدوستی وعده حق درباره خودشان اعتماد نمودند قسمتی از اوقات خود را بحاجتمندان اختصاص ،ده که خود شخصاً بکار آنان برسی. این امر را در یک مجلس عمومی که همه بتوانند بآن وارد شوند بانجام رسان . در این مجلس برای خاطر خدایی که تورا خلق کرده با مردم فروتن باش ، نگهبانان و سپاهیان را از خود دورکن، تاهرکسی سخنی دارد بدون ترس ولكنت زبان ، باتو بگوید. من از پیغمبر خدا (ص) چندین بار شنیدم که میفرمود : مردمی که در میان آنان ، ضعیف نتواند بدون واهمه و گرفتگی زبان ، حقش را از قوی بگیرد ، هرگز روی پاکی و رستگاری را نخواهد دید . (۱) 6 در این مجلس باید تندخویی و درماندگی ارباب رجوع را از سخن گفتن تحمل کنی. خسته نشوی و سنگدلی و خودخواهی را از خود دورنمائی تا خداوند رحمت همه جانبهی خود را برتو بفرستد و پاداش فرمانبری تورا بدهد آنچه عطا میکنی با گشاده رویی باشد و اگر امکان برآوردن حاجت نیست ، با لطف و مهربانی عذر بخواه کارهایی استکه ناچار خود باید انجام دهی، از جمله نامه ها و دستورها به بخشداران ،اطراف که نویسندگانت از نوشتن آنها عاجزند. دیگر جواب مقتضی دادن بدرخواستهای مردم در همان روزی که درخواست را دریافت کرده ای چه برهمکاران تو گران است که همان روز جواب دهند. در هر روز کار همان روز را انجام ده ، چه کارهای هر روز بهمان روز تعلق دارد. بهترین اوقات خودرا بانجام وظایف خویش نسبت بخداوند اختصاص ده گرچه هرگاه نیت انسان درست باشد و باعث به صلاح آمدن کار مردم بشود، تمام اوقات بخدا مخصوص خواهد بود. هروقتی) که با نیت خیر ، در راه آسایش خلق خدا قدمی در آن برداشته شود اختصاص بخدا دارد و عبادت محسوب میشود ) . باید فرائض را که خاص خداوند است در ساعاتی انجام دهی که اختصاص بخداوند و دین خود داده ای. بنا براین در شب وروز فریضههای خدا را بجای آور و آنچه را بقصد قربت انجام میدهی کامل و بدون خدشه و دور از عیب و ریا باشد هر قدر هم جسم و بدنت در این راه در رنج و زحمت قرار گیرد، تحمل کن -۱ لن تقدس امة لا يؤخذ للضعيف فيها حقه من القوى غير متتعتع. تتعتع (مصدر باب تفعل آن است که: کسی از سخن گفتن عاجز ماند و زبانش بلكنت افتد. مقصود این است که : وضع مجلس و شکوه و تشریفات آن طوری نباشد که ستمدیدگان مرعوب گردند، و از سخن گفتن بازمانند...م

بعد از عدد ۱ سخن مترجم ننویس

دستور امام به فرمانداران ۲۹۱ چون برای نماز جماعت می ایستی حدوسط را ،نگاهدار نه آنقدر طول بده که مردمان از نماز جماعت برمند ، و نه آنقدر شتاب کن که بارکان نماز لطمه ای وارد آید. ممکن است در بین مردمی که بتو اقتدا کرده اند افراد بیمار و ناتوان باشند یا کسانیکه کار فوری دارند. هنگامیکه پیغمبر (ص) مرا به یمن میفرستادند ، از آنحضرت پرسیدم: نماز (جماعت) با آنان چگونه بخوانم؟ فرمود ضعیفترین ایشان را در نظر بگیر و مانند نماز او بخوان و بمؤمنان مهربان باش • زنهار که میان خود و مردم پرده بکشی و مدتی طولانی خود را از آنان نهان کنی چه نهان بودن والی از مردم، نوعی سختگیری میباشد و نیز باعث کم اطلاعی او از کارها خواهد بود والیان چون در پرده ،باشند از بیرون بی اطلاع میمانند و در نتیجه ، امور بزرگ در نظرشان کوچک ، و امور کوچک بزرگ میشود خوب زشت و زشت ، خوب جلوه میکند و حق و باطل مخلوط میگردد . والی ، یک انسان معمولی است که نمیداند مردم چه چیزهایی را از او نهان کرده اند ، حق ، نیز نشانه های آشکاری ندارد که بتوان آن را از باطل تشخیص داد بلکه با آزمایش و دور اندیشی میتوان بآن پی برد تو از دو حال خارج نیستی : یا عادت ببذل و بخشش داری ، که در این صورت دلیل ندارد که در راه اداء حق مردم یا عمل جوانمردانه خود روا نهان کنی. یا بمحروم کردن مردم و خودداری از احسان عادت کرده ای در اینصورت نیز در پرده بودن معنی ندارد زیرا مردم در نتیجه روبرو شدن باتو ، باخلاقت پی میبرند و از برآمدن حاجتشان ناامید میگردند، و بزودی از تو دور میشوند . گذشته از اینها بیشتر مراجعات مردم بتو در اموری استکه هزینه ای برای تو ندارد، از قبیل اینکه : شکایت از ستمگری ،میکنند یا درخواست انصاف در معامله ای را مینمایند . در دستگاه والی کسانی هستند که باو نزدیکند یا خویشاوندوی میباشند ، و باینجهت مستبد و خود خواهند دست تعدی بطرف مردم دراز میکنند و در دادوستد بی انصافی مینمایند. تو باید موجبات ستمگریها را از میان ببری از ایشان مؤاخذه کنی و دستشان را از تصرف در شؤون مردم کوتاه نمایی . . هیچگاه زمینی را تیول خویشان و نزدیکان خود مساز و نباید هیچیک از آنان بطمع افتد که توزمین و مزرعه ای را بملکیت آنها درآوری ، آنگاه به املاک مجاور تعدى کند و جلو آب آن را بگیرد یا کاریکه باید با همسایگان بطور مشترک انجام دهد ، یاخرجی که با شرکت باید بشود ، بآنان تحمیل کند که خوشی و سود این عمل را او ببرد و زیان و عیب آن در دنیا و آخرت برتو برسد حق را بعهده هرکس ،آمد چه دور و چه نزدیک رعایت کن. و هرجا که مربوط بخویشاوندان و نزدیکانت میباشد صبر را پیشه خودساز ، و در جائیکه رعایت