🔹یکی از اکتشافات این دانشمندان در زمینه پدیده ی استعداد زیاد انسانها به نوعی قطبی گرایی است. یعنی در تحلیل اعتقادات گروه های اجتماعی نباید گمان کنیم روایت و خوانش (الف) و روایت و خوانش (ب) مانند آب سرد و گرم هستند که وقتی با هم مخلوط شوند معتدل میشوند! میان گیری نمیشود کرد! یک مکانیزم پیچیده تری در کار است. فلسفه تفرقه و فرقه فرقه شدن انسانها از امور عجیب جامعه ی انسانی است. 👈این پدیده ی قطبی شدن گروه ها و طوائف و مذاهب و ملل و نحل انسانی را تحت عنوان «polarization» مطرح کرده اند. معمولا بر سر نقاط ریشه ای مکتب ساز انسانها حالت قطبی پیدا میکنند. اینطور نیست که رویکرد معتدل داشته باشند. اینها مانند دو راهی هایی است که یک طیف به مسیری میروند و دیگران هم به مسیر دیگر! 👈تا مدّتها گمان عمومی این بود که این اختلاف عمیق نظرات بین گروه های انسانی با صحبت ،مناظره، بحث و گفتوگو تعدیل میشود؛ از همینجا بود که مشکل را در نبود جریان آزاد اطلاعات و کم بودن در آمیختگی روانی میدانستند. 👈یک مطالعه ی جالبی توسّط یکی از نویسندگان غربی انجام شده که بر اساس آن اختراع ماشین چاپ توسّط گوتنبرگ برخلاف آن چیزی که گمان میشد نه تنها به تقریب اندیشه ها کمک زیادی نکرد بلکه به نوعی باعث رشد فرق متعدد متخاصم در اروپا شد. جنگهای مذهبی را دامن زد! ✋در صورتی که گمان میشد با ارزان شدن و میسور شدن گردش آزاد اطلاعات چنین چیزی رخ ندهد! اینترنت در زمان ما هم همینطور است. 👈البته نمیتوان منکر تأثیر این امور بود ولی چقدر واقعا این امور مؤثّر است؟! ولی آزمایشها نشان داده که انسانها معمولا به سمت هر چه بیشتر قطبی شدن در حرکت هستند. مسأله ی تعصّب گاهی پیچیده تر از آن چیزی است که فکرش را میکنیم و از همین جهت پدیده ی استضعاف هم پیچیده تر میشود. 👈و باز از اینجاست که میفهمیم اینکه گمان کنیم گفتوگو بر محور مدارک و شواهد و استدلال یا به تعبیر دیگر«evidence based» اساسا نمیتواند عادتا برطرف کننده ی این قطبی گرایی جریانات انسانی باشد. انسان و گروه های انسانی خیلی بیشتر از آنکه فکر کنیم از اعتمادها و عوامل روانی تأثیر گرفته اند تا صرف منطق و فکتها! 🔹یکی از آزمایشهای معروفی که در این زمینه انجام شده آزمایشی در این زمینه است که بحث و مناظره چقدر در تعدیل نگرشهای نژادی اثر گذار است. پدیده ی جالب این است که به خوبی نشان دادند در این مناظرات آنهایی که نژاد گراها مدام افراطی تر شدند و غیر نژادگراها هم مدام تفریطی تر شدند. وقتی اینها تبدیل به گروه های اجتماعی میشوند هم هر کسی هم عقیده های خودش را پیدا میکند و با آنها مخلوط میشود و از دیگران فاصله ی روانی میگیرد. طبق یک بررسی جالب درانتخابات ایالات مختلف آمریکا محقّقان متوجّه شدند که ایالتهای جمهوری خواه مدام جمهوری خواهتر میشوند و دموکراتها هم دموکرات تر! هر کدام در حال افراطی تر شدن هستند. ✋در حالیکه امروزه اینها دسترسی به جریان آزاد اطلاعات دارند. گویا مسأله حرف و استدلال و مناظره و اختلاط و گردش آزاد اطلاعات هم نیست. 👈خلاصه ی اندیشه ی قطبی گرایی گروه های انسانی این است که به تعبیری افراطی ها افراطی تر و تفریطی ها تفریطی تر میشوند. هر کدام با تعلّق روانی که به گروه خود دارند مدام عقایدشان تشدید میشود و شکافشان با گروه دیگر عمیق و عمیقتر میشود. 👈ولی چرا اینها با وجود امکان دسترسی به عقاید هم عقایدشان رو به سمت تعدیل نمی آورد؟! مطلبی که محقّقین این عرصه به وضوح به آن رسیده اند این است که اساسا مسأله دسترسی آسان و گردش آزاد اطلاعات و فیلتر نکردن نیست. بلکه مسأله اساسش به نوعی خود فیلتری و خود قرنطینگی و گونه ای عجیب از تعصّبات قطبی و اعتماد و لذّت بردن از گروه هم فکران است. 👈لیبرالها لیبرالتر و محافظه کارها محافظه کارتر و شیعه ها شیعه تر و سنّی ها سنّی تر میشوند. این توصیفی واقعی از طبیعت اوّلی گروه بندی های اجتماعی است. ⬇⬇

🔹آری از عجایب جامعه ی انسانی این است که به شدّت قابلیّت تفرقه و ملل و نحل شدن دارد. زمانی اینگونه فکر میشد که این خصلت تنوّع نقاط جغرافیایی است. اگر با هم زندگی کنند عقیده شان یکی و معتدل میشود. ولی امروزه با رشد فضای مجازی و دنیای نوین دیدند مطلب عمیقتر از این حرفهاست. گروه های اجتماعی را دیدند که با وجود اینکه با هم زندگی میکنند و به مطالب هم دسترسی دارند ولی با این وجود کاملا از نظر تبادل اطلاعاتی از هم دورند و اطلاعاتشان را هیچ وقت با هم share نمیکنند. اصلا علاقه ای به این کار ندارند هر چند مانعی هم در ظاهر نیست ولی موانع و سدّهای بزرگ درونی و دیوارهایی بزرگتر از دیوار چین گویا در روان اینها کشیده شده است. 👈اصلاح طلبها اصطلاح طلب تر و اصولگراها اصولگراتر میشوند! مذهبی ها مذهبی تر و سکولارها سکولاتر میشوند! هر کدام هم در گروه خودشان خزیده و عقایدشان را به هم پاس کاری میکنند و در یک سیکل خود تأییدی در تعصّبشان جدّی تر شده و تعجّبشان از دیگر گروه ها که مانند آنها فکر نمیکنند بیشتر میشود. این به آن نگاه عاقل اندر سفیه دارد و آن هم به این همینطور! 👈این عمق پدیده ای است که محقّقان علوم شناختی آن را تحت عنوان polarization گروهی کشف کرده اند. انسانهای فرهیخته ی معتدل که عقلانیّت داشته باشند و در هر دو گروه عضو شوند و مطالب هر دو را بشنوند و انتخاب کنند واقعا کم اند. این همان پدیده ی قطبی گرایی در گروه های انسانی است. فرآیندی که به تشدید روایتها می انجامد نه تعدیل روایتها! ♦«مروری بر نظریّه یBounded Confidence Model (BCM)»♦ از اینجاست که میفهمیم همسایگی و مجاورت اندیشه ها لزوما باعث تعدیل آنها نیست. یکی از اکتشافات محقّقان علوم شناختی این است که اساسا دو انسان یا دو گروه انسانی تنها وقتی میتوانند بر هم اثر بگذارند که فاصله ی نظراتشان از یک حد معیّنی بیشتر نشود. بحث چندان بر سر رعایت منطق ارسطویی و تسلّط بر فن مغالطات نیست. بلکه این است که اگر یکی طرفدار روایت و خوانش ألف باشد و دیگری طرفدار روایت و خوانش ب تنها وقتی میتوانند همدیگر را بفهمند و روی همدیگر اثر بگذارند که از یک حدّ معقولی تفاوت این دو روایت بیشتر نباشد والّا به جای فرآیند تعدیل فرآیند قطبی شدن کلید میخورد. 👈یعنی اگر شما در نقطه مقابل دو قطب هستید مثلا یکی شیعه و دیگری سنّی یا یکی مؤمن و یکی ملحد و یکی اصولگرا و یکی اصلاح طلب و... هر چقدر هم با هم بحث و مناظره کنید باز هم عادتا قدرت تأثیر گذاری بر هم را به خاطر این فاصله از دست میدهید. این عمق بحثی است که امروزه به آن نظریّه (BCM) گفته میشود. 👈نظریّه ای که توسّط دانشمندی به نام دفانت و گروهی از همکارانش ابراز شده است. بر اساس این نظریّه انسانها تمایل دارند به دیگرانی که نظر نسبتا مشابهی با آنها دارند گوش دهند. از این کشف مهم با تعبیر پدیده اعتماد محدود یاد میشود: «Bounded-Confidence» ✔خلاصه ی این نظریّه این است که وقتی فاصله شناختی بین دو شخص یا دو گروه زیاد شد تبادل و تعدیل با اختلال مواجه میشود. گویا در دو سیم پیچی مختلف داده ها تحلیل و ارزیابی میشود و با وجود ورودی های واحد، خروجی ها متفاوت میشود. یا با تشکیک غیر عادی یا تأویل غیر عادی یا رجوع به سیستم محکمات و مشابهات مختلف و... بر اساس این نظریّه شما عادتا تنها میتوانید به عقاید مجاور و نزدیک خودتان تأثیر بگذارید و وقتی به سمت تفاوتهای قطبی برویم اساسا زمینه تعدیل عقاید با اساس جدل و بحث از میان میرود. بحث بیشتر اعصاب خوردی می آورد تا نزدیکتر شدن مواضع! انسان وقتی با قطب مخالف خودش مواجه است نباید گمان کند مشکل لزوما از طریق بحث قابل حل است. 🔻ریشه ی این پدیده ها به بحثی مهم در زمینه مغز پژوهی رفتار جمعی انسانها برمیگردد. بحثی که بر اساس آن قسمت عمده افکار گروه ها و طوائف انسانی لزوما برخاسته از منطق و واقعیّتها نیست بلکه بر اثر مجاورت و همفکری و نیروی عظیم فشار جمعی تعیّن پیدا میکند. این گروه های انسانی را یک میدان فشار عظیمی احاطه و کنترل میکند. این هاله های انرژی عقیدتی را اگر نبینیم خوب نمیتوانیم عمق مسأله ی تعصّب و استضعاف را درک کنیم. یک میدان فشار قوی ولی پنهان وجود دارد. این خبرها نیست که راحت بشینیم و بحث منطقی کنیم و در یک محیط ساکت و با آرامش اختلافاتمان را حل کنیم!🔺 👈در هر حال استفاده از این اکتشافات نوین روانشناسان و محققان علوم شناختی هم برای درک بهتر پدیده ی استضعاف ساختاری و بصیرت افزایی بیشتر پیرامون رنگینکمان عقاید انسانی و طیف ملل و نحل انسانی و نسبت آن با حقیقت گرایی و استکبار میتواند سودمند باشد. در بسیاری از این قطبها و مذاهب اساسا حقیقت و آیات آن مستکبرانه تکذیب نمیشود بلکه مستضعفانه تشکیک و تأویل میشود. این بحث ادامه دارد ...

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۲۶) «آیا اهل سنّت امکان وصول به مراتبی از سعادت را دارند؟!» (۲۰) «طبری، ذهبی و حدیث غدیر خم: بهرنی سعة روایاته و جزمتُ بوقوع ذلک» «سنّی را با ناصبی اشتباه نگیریم» «نقدی بر کلام صاحب حدائق و صاحب جواهر در ناصبی پنداری اهل سنّت» 🔹یکی از اقوام مبلغی خمس داده بود که به دفتر برسانم. خودرو را جای مناسبی متوقّف نکرده بودم. عجله داشتم برگردم که یک پیرمرد روحانی بدون مقدّمه دستم را گرفت و گفت چرا از غدیر چیزی نمیگویی؟! مگر پیامبر نفرمود: «لِیبلِّغِ الشاهدُ منکُمُ الغائبَ» یعنی آنهایی که میدانند برای مردم این را بگویند! نگذارند فراموش شود. راستش مقداری جا خوردم که چه میگوید! من هم زود خداحافظی کردم و رفتم. 👈شب به شکل اتّفاقی در کتاب سیر اعلام النبلاء ذهبی احوالات ابوجعفر طبری را مرور میکردم که گفتم شاید بی ارتباط با درخواست این شیخ نباشد. از سالها پیش همواره شخصیّت طبری برایم عظیم و برجسته بود. یک نوشته ای در موردش ان شاء الله مینویسم. دیدم جایی جریان غیرت دینی طبری را برای نگارش کتاب الولایة در جمع طرق حدیث غدیر نقل کرده. 👈ماجرا آن بود که در زمانش یکی از علمای معروف حنبلی به نام ابو بکر بن ابی داوود بر صحّت حدیث غدیر خرده گرفته بود. ایشان هم غیرت دینی پیدا کرده بود و کتابی برای جمع طرق حدیث غدیر و اثبات صحّت آن نگاشت هر چند گویا کامل نشده است. 👈این کتاب را بنده ندیدم ولی گویا طوری طبری در آن ید بیضاء نشان داده بود که عظمت حیرت انگیز دنیای حدیث و تفوّق خودش را هم در این فنّ به رخ همگان کشیده بود. ⬇

👈امّا نکته ی جالب این بود که ذهبی که خود یکی از دانشمندان متعصّب حنبلی مذهب است آنجا میگوید قسمتی از این کتاب طبری به دستش رسیده و آن را دیده! 👈تعبیر ذهبی که خودش یکی از حفّاظ بزرگ حدیث در تاریخ اسلام است جالب است. میگوید این کتاب آنقدر با تفصیل و با عظمت بود که من را مبهوت وسعت اطلاعات و طرق این حدیث و علم طبری کرد. اینجا بود که یقین کردم واقعا ماجرای غدیر در تاریخ رخ داده است: «رَأَيْتُ شَطْرَهُ، فَبهَرَنِي سَعَةُ رِوَايَاته، وَجزمتُ بِوُقُوع ذَلِكَ» 👈این غیرت دینی طبری و حماسه ی تألیف این کتاب مهم و سپس اعتراف منصفانه ی ذهبی یکی از نقاط روشن تاریخ منقولات اسلامی است. جالب است که گویا ذهبی که خود مورّخ و محدّث بزرگی است هم به دلایلی شبهاتی پیرامون حدیث غدیر شاید داشته. 👈در هر حال خطیرترین نقل در تاریخ حدیث اهل سنّت همین حدیث غدیر است. هیچ تمایلی به اینکه چنین امری باشد عادتا ندارند. به خاطر همین است که در صحیحین هم آن را با وجود کثرت طرقش نقل نکرده اند. ولی با این وجود حتی ذهبی شاگرد ابن تیمیه که مورد اتهام هم هست انسان چندان مستکبری نیست. 👈وقتی با همان استانداردهای حدیثی دنیای عامّه شخصی مانند طبری برایش اثبات میکند حتّی او هم به جزم میرسد و ابایی از اعلان جزمش ندارد! این جزم و شهادت ذهبی خیلی ارزشمند است. ♦«سنّی را با ناصبی اشتباه نگیریم»♦ نکته ی جالب دیگر در اینجا این است که به هیچ رو نباید میان ناصبی و عامّی یکسان پنداری نمود. ناصبی گری یک رویّه بود که مخصوصا در فضای جنگهای صدر اسلام و تلاشهای شوم بنی امیّه متأسّفانه برخی مسلمین را آلوده کرده بود. این گرایش به مرور با روی کار آمدن بنی عبّاس و سپس تلاش علمای اهل سنّت تقریبا از بین رفت. رمز ناصبی گری مخالفت و توهین و سبّ امیر المؤمنین علی علیه السلام بود که از یادگاران شوم بنی امیّه و خوارج مسلکان بود. 👈کار به جایی رسید که در اوایل قرن سوّم احمد بن حنبل در کلام معروف خود در باب «تربیع» گفت هر کس علی بن ابی طالب را خلیفه راشد چهارم نداند و به ایشان توهین کند باید از جامعه ی اسلامی طرد شود. نظر او این بود که با چنین افرادی نباید سخن گفت و ازدواج کرد؛ در کتاب طبقات الحنابلة ابن ابی یعلی از او نقل میکند: «من لم یربّع بعلی بن ابی طالب فی الخلافة فلا تکلّموه و لا تناکحوه» 👈حالا مناسبتش با این بحث چیست؟! این ابن ابی داوود که به خاطر تشکیک او در حدیث غدیر طبری آن کتاب درخشان را نگاشته شخصی است که هم وقتی در اصفهان بوده و هم در بغداد در نیمه ی دوّم قرن سوّم توسّط اهل سنّت به نوعی ناصبی گری متّهم شده است. طوری شد که حاکم اصفهان تصمیم به اعدام این عالم بزرگ را گرفت! خلاصه با وساطت برخی از اصفهان رفت و در بغداد ساکن شد! 👈آنجا هم وقتی به چنین گرایشی متّهم شد و برای اینکه محاکمه نشود از روی تقیّه بنا بر برخی نقلها شروع به نقل فضائل امیر المؤمنین علی علیه السلام کرد تا از شبهه انتساب به ناصبی ها مبرّی شود. دقّت کنیم که اینها در زمانی است که عموم مردم این شهرها و همینطور حاکمان از اهل سنّت هستند و ابن ابی داوود هم از بزرگان اهل سنّت است. 👈این ابن ابی داوود در بغداد خیلی با طبری بد بوده! حنبلی ها هم وقتی اتّهام ناصبی گری از او دور شد به دلیل کثرت علمش مریدش شدند! از اینجاست که در بغداد حنبلی ها یک جوّ ضد طبری راه انداختند و طوری او را اذیّت میکردند و از درسهایش جلوگیری میکردند که آنطور که ذهبی در سیر اعلام النبلاء نقل کرده باعث خانه نشین شدن طبری شدند: 📖«وَكَانَتِ الحَنَابِلَةُ حزبَ أَبِي بَكْرٍ بنِ أَبِي دَاوُدَ، فكَثُرُوا وَشَغَّبُوا عَلَى ابْنِ جَرِيْرٍ، وَنَاله أَذَىً، وَلَزِمَ بيتَه، نَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الهوَى» 👈از این نکته نباید غافل شویم که انصاف آن است که عموم اهل سنّت همانطور که با رافضی گری و تشیّع میانه ای نداشتند با ناصبی گری هم میانه ای نداشتند. در هر حال در یک جمع تبرّعی خود را اینطور قانع کرده بودند که همه بر حق بودند و اهل اجتهاد و همه مأجورند و نباید در کار وقایع صدر اسلام کنکاش کرد و باید به صحابه و تابعین و سلف مسلمین حسن ظن داشت. همین! 🔹دقیقا معاصر طبری و ابن ابی داوود در نیمه ی دوّم قرن سوّم میتوان از شخصیّت بزرگ دیگری در دنیای اهل سنّت به نام نسائی که یکی از ارکان محدّثین آنها و مؤلّفین صحاح ستّه است نام برد. معمولا سنن او را بعد از صحیح مسلم و بخاری قرار میدهند و حتّی برخی او را برتر از مسلم و یا حتّی برتر از هر دو دانسته اند. مرور جریان او هم برای درک ماهیّت ناصبی گری و تفاوتش با سنّی گری اهمّیت دارد. ⬇⬇

👈نسائی بزرگترین محدّث سنّی در انتهای قرن سوّم بود. عالم بزرگ مصر بود که از اطراف و اکناف برای یادگیری حدیث به سوی او کوچ میکردند؛ برای حجّ در انتهای عمرش خارج شد. نقل شده ابتدا به شام رفت. 👈ذهبی در همین کتاب سیر اعلام النبلاء ذیل احوالات نسائی میگوید وقتی در آنجا دید هنوز چندان میانه ای با امیر المؤمنین علی علیه السلام و شاید معاویه را برتر از او میدانند شروع به بیان فضائل امیر المؤمنین علی علیه السلام نمود که امروزه تحت عنوان کتاب خصائص از او به یادگار مانده است. 👈در همین زمان برخی از متعصّبین از او خواستند که در مورد فضائل معاویه هم چیزی بگوید! نسائی ضمن ردّ این درخواست در جمله ای تکان دهنده گفت من برای معاویه هیچ فضیلتی جز همان دشنامی که رسول الله به او داد که خدا شکمش را سیر نگرداند نمیشناسم: «اللَّهُمَّ لاَ تُشْبِعْ بَطْنَهُ» 👈اینجا بود که به جان این پیرمرد افتادند و آنقدر زدند او را از مسجد بیرون انداختند که منجر به بیماری مرگش شد! در نقلی آمده که وصیّت کرد او را به مکّه ببرند و در بین صفا و مروه دفن شده و نقلهای دیگری نیز در محلّ مرگش وجود دارد. ✋به نظر شما به نسائی که عقایدش مثالی برای عقاید اهل سنّت است میتوان گفت ناصبی؟! 👈و اساسا حتّی آن اهل دمشق هم گویا در آن زمان مسأله شان ناصبی بودن نبود بلکه توهین او به معاویه بود که او را از صحابه واجب التکریم میدانستند. آنها به خاطر نگارش کتاب خصائص او را نکشتند بلکه به خاطر توهین به معاویه او را کشتند. 👈حتّی در جریان ابن سکّیت و متوکّل عبّاسی که حدود شصت سال قبل از این ماجرا رخ داده بود هم آنچه سبب شهادت ابن سکّیت بود توهین او به شیخین و تفضیل قنبر غلام حضرت بر آنها بود نه اینکه آن ناصبی گری باشد. 🔹اساسا در مورد این نوع نصب باید گفت هر چند به مرور در جامعه ی اسلامی تقریبا از بین رفته است ولی در همان زمانی هم که وجود داشت عمدتا یک جریان اجتماعی بود که توسّط شیاطین و منافقان ایجاد شده بود. باطنش هم به دنیای سیاست برمیگشت. از اینجاست که به راحتی میتوان حدس زد بسیاری از آنها که ناصبی گری پیدا کردند هم در این زمینه تا حدودی حالت استضعاف داشتند. فریبشان داده بودند. وقتی کفر به خدا اگر از روی عناد و استکبار نبوده و مبتنی بر جهالت باشد امکان بخشش دارد به طریق اولی کفر و نصب نسبت به ولیّ خدا اگر از روی عناد و استکبار نباشد هم همین حکم را دارد. 👈بله اگر دشمنی با ولیّ الله از آن جهت باشد که خداوند آنها را برگزیده و با علم به این امر باشد در واقع مصداق کفر به خدا و استکبار در برابر خداوند است. چنین حالتی روشن است که کفری ابلیسی و غیر قابل بخشش است؛ از همینجاست که در تفسیر قمّی ذیل آیه ی شریفه: «اللَّهُمَّ إِنْ كانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِكَ فَأَمْطِرْ عَلَيْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلِيم‏» 👈شأن نزول آن را ابو جهل میداند که از باب حسادت اینکه نکند بنی هاشم بر بنی مخزوم پیشی بگیرند این را گفت. این دقیقا همان حالت کفر ابلیسی است. در روایت کافی از ابو بصیر این آیه در مورد حالت برخی از اطرافیان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مورد ولایت امیر المؤمنین علی علیه السلام آمده است. 👈از اینجاست که نصب حقیقی رجوعش به نوعی استکبار حقیقی دارد. البته این امر منافاتی با آن ندارد که در همان احکام ظاهری احکام خاصی برای همان حالت نصب اجتماعی توسّط اهل بیت علیهم السلام بیان شده باشد. این حیثیّات را باید از هم تفکیک نمود. ✔البته یک نکته ای اینجا هست. آن هم این است که گاهی انسان در اثر محبّت شخصی خاص نوعی انس عمیق به او پیدا میکند و همین انس و محبّت او را به نوعی جدل پیرامون شخصیت او میکشاند؛ از اینجاست که گاهی ممکن است این محبّتش از باب الحبّ فی الله نبوده و تبدیل به یک عادت و تعصّب شود و عقل خودش را در این محبّت ببازد. در چنین صورتی بعید نیست کسی که عاشق و شیفته ی دشمنان اولیاء الله باشد اگر زمانی ولو در عالم دیگر پرده ها کنار برود وقتی حقیقت را دید باز خود را در جبهه ی قلبی و درونی دشمنان حقیقت میبیند نه اهل حقّ! تشخیص این نکته دیگر دست ما نیست. ✔این وضعیت دقیقا شبیه آن است که مثلا در اوج جنگهای سه گانه ی امیر المؤمنین علی علیه السلام پیامبر خدا صلی الله علیه و آله زنده شوند و بین صفوف بایستند و بگویند حق با علی است. اینجا اگر همه به یکباره به حضرت علی علیه السلام بپیوندند نشانگر آن است که اشتباه صرفا صغروی بوده ولی بعید نیست در همین فضا برخی نفس شرورشان دچار شیطنت هم شده و حتّی در چنین حالتی وضعیّت کفریشان آنها را حتّی به انکار اصل نبوّت هم بکشاند. آدمی موجود عجیبی است. ⬇⬇⬇

👈اهل بیت علیهم السلام در مورد نواصبی که نصبشان از روی جهل است با بزرگواری و رحمت برخورد میکردند که اوج این حالت را در روایت معروف امیر المؤمنین در مورد محاربین خودشان سابقا در بذل الخاطر ۱۱۸۸ بیان کردیم که: «هُمْ إِخْوَانُنَا بَغَوْا عَلَيْنَا». 👈حکایات این نوع مواجهه با برخی شامیان و حتّی برخی سادات دیگر و مانند آنها مشهورتر از آن است که نیاز به ذکر باشد. حساب اینها را با شیاطین و حسودان و مستکبرانی مانند معاویه صفتان را جدا میدانستند. 👈از همین رو خوارج در زمان امیر المؤمنین علی علیه السلام که بارزترین مصداق دشمنی با ولیّ خدا و نصب را از خود نشان داده و حتّی بر حضرت شوریده و شمشیر کشیدند حضرت در موردشان میفرماید بعد از من متعرّضشان نشوید! 👈اینها از روی جهالت است نه از روی عناد و استکبار؛ معاویه را دریابید؛ و از همین رو بود که این خوارج با معاویه هم دشمن بودند: «لَا تُقَاتِلُوا الْخَوَارِجَ بَعْدِي فَلَيْسَ مَنْ طَلَبَ الْحَقَّ فَأَخْطَأَهُ كَمَنْ طَلَبَ الْبَاطِلَ‏ فَأَدْرَكَه‏» ♦«نقدی بر صاحب حدائق و صاحب جواهر رحمه الله علیهما در زمینه مراد از مستضعف و ناصبی»♦ اینها را گفتم تا یک نکته را تذکّر بدهم. مرحوم صاحب حدائق در بحث دفع زکات فطره به مستضعفین بحثی را مطرح کرده که نقطه عزیمت خوبی برای ورود تدریجی به بحث تلقّی فقها و متکلّمین شیعه در زمینه استضعاف است. البته این بحث سر درازی دارد ولی شاید مقداری وارد آن هم بشوم. مرحوم صاحب حدائق به این نظر مایل است که نمیشود زکات فطره را به اهل سنّت داد. بعد با این مانع مواجه میشود که خب اینها مستضعف هستند و نباید اشکالی داشته باشد. چرا؟ چون آنطور که صاحب حدائق بیان میکند در روایات اهل بیت علیهم السلام به شکل مستفیضی این مضمون نقل شده که مردم را به شکل کلّی میتوان به سه دسته مؤمن، کافر و مستضعف تقسیم کرد! اساسا دعوای اصلی بشر بین دو دسته ی مؤمن و کافر است و اکثریّت بشر در این وسط مستضعف هستند. 👈در اینجا صاحب حدائق میگوید کافر همان منکرین ائمه علیهم السلام هستند که به آنها ناصبی هم گفته میشود. ولی مستضعفین بر اساس روایات اهل بیت علیهم السلام در نگاه صاحب حدائق همان مرجئین لأمر الله هستند که بر اساس برخی روایات آنها هم بهشتی میشوند چون انکار و نصبی نسبت به ائمه علیهم السلام نداشته اند: «ويفهم من بعض الأخبار أنهم يدخلون الجنة بعفو الله من حيث عدم انكارهم الإمامة ونصبهم» 👈در نگاه صاحب حدائق چنین مستضعفی مسلمان است و احکام جواز نکاح و توارث و طهارت و حق اموال و دماء بر آنها جاری شده و حتّی در آخرت هم اهل بهشت میباشند. یعنی در نگاه ایشان نه کفر دنیایی دارند و نه کفر آخرتی! از اینجاست که اگر مؤمنی نیافتیم که به او زکات فطره بدهیم بعید نیست که بتوان به چنین مستضعفی از مسلمین زکات فطره داد. 👈ولی در اینجا مرحوم صاحب حدائق یک جهش عجیب دارند! تا اینجای داستان خیلی خوب بلکه بهتر از بسیاری دیگر از علما از مجموع روایات اهل بیت علیهم السلام برداشتشان را بیان کرده بودند. ولی از اینجا به بعد میگویند ولی به نظر من اساسا بعد از عصر اهل بیت علیهم السلام دیگر مستضعفی باقی نمانده چون جریان امامت معروف شده و بر اساس روایات «من عرف الاختلاف فلیس بمستضعف» اینها دیگر باید در زمره ی کفّار و اهل نصب گنجانده شوند! 📖«إلا أن هذا الفرد من الناس في هذه الأوقات الأخيرة بعد عصرهم ( عليهم السلام ) وما قاربه من ما لا يكاد يوجد لاشتهار صيت الإمامة والخلاف فيها بين الأمة» ⬇⬇⬇⬇

👈از اینجاست که آن حکم معروف عجیب ایشان متولّد میشود که اهل سنّت هم در دنیا کافر و نجس هستند و هم در آخرت کافر و اهل آتش!!! ورای شناعت این اندیشه و دوری آن از منطق روایات اهل بیت علیهم السلام و حقایق تاریخی در زمینه تفاوت ناصبی گری و عموم اهل سنّت که گوشه ای از آن گذشت خودش متضمّن اقرار مهمّی از سوی ایشان در مورد جایگاه مفهوم استضعاف در روایات اهل بیت علیهم السلام است. 👈اساسا همانطور که سابقا اشاره کردیم جریان ناصبی گری یک جریان شوم اجتماعی و سیاسی بود که در همان اوّل و دوّم تقریبا تمام شد! برخلاف آنچه به شکل عجیبی صاحب حدائق ادّعا میکند که بعد از قرن سوّم همه ی عامّه دیگر ملحق به نواصب هستند چون اختلاف مذهب را دانسته اند!!! ✋اینها به دلیل آن است که خوب مسأله ی استضعاف مخصوصا استضعاف ساختاری درک نشده و در این بین روایات نفی استضعاف هنگام علم به خلاف نیز باعث تشدید این حالت گردیده است که در بحث دیگری به آن اشاره خواهم کرد. 👈دیدم مرحوم آیت الله خوئی نیز در مباحث فقهشان به این نکته ی تاریخی در مورد جریان ناصبی گری به خوبی توجّه کرده اند: «هم الفرقة الملعونة الّتی تنصب العداوة و تظهر البغضاء لاهل البیت علیهم السلام کمعاویة ... النواصب إنّما کثروا من عهد المعاویة الی عصر العبّاسیین» 👈در هر حال یکی از نقاط حساس تاریخ فقه شیعه که قابل بحث است سرایت حکم نواصب به حکم عموم اهل سنّت است که میتوان آنها را حقیقتا مصداق مستضعفین دانست. در این زمینه بعدا در باب نماز بر مخالفین نکاتی بیان میکنم. 🔹در این بین دیدم مرحوم صاحب جواهر یک تقریر دیگری برای ناصبی دانستن عموم اهل سنّت ارائه کرده اند. ایشان در بحث نماز بر مخالفین میگویند میشود حتّی عموم اهل سنّت که در ظاهر ابراز دشمنی با اهل بیت ععلیهم السلام نمیکنند نیز ملحق به نواصب کرد. ولی چگونه؟! با این بیان که اینها هم نصب باطنی دارند هر چند نصب ظاهری ندارند. به این شکل که آنها به اشتباه گمان میکنند اهل بیت علیهم السلام با شیخین مشکلی نداشته اند. 👈ولی اگر واقعا بفهمند که ائمه علیهم السلام با شیخین دشمن بوده اند در باطن از باب دشمنی با دشمنان شیخین متّصف به دشمنی با اهل بیت علیهم السلام هم هستند و این یعنی ناصبی بودن!!! 📖«بل قد يقال باتحادهم في الحكم معه هنا وإن لم يكونوا متظاهرين بالعداوة لآل محمد ( عليهم الصلاة والسلام ) تخيلا منهم أنهم على عقيدتهم في الرضا عن الأول والثاني والثالث ، وإلا فهم أعداء لأعدائهم ومنهم آل محمد ( عليهم الصلاة والسلام )» 👈البته روشن است که این بیانات کاملا قابل نقد است. اوّلا از این جهت که از کجا معلوم وقتی در باطن بفهمند طرف شیخین را میگیرند و طرف اهل بیت علیهم السلام را نمیگیرند؟! ثانیا که مهمتر است این است که اگر هم طرف شیخین را در باطن بگیرند وقتی است که در همان باطن نفهمند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هم با شیخین دشمن است و الّا در چنین فرضی اینکه بگوییم باز طرف شیخین می ایستند خیلی دور از انصاف است هر چند سابقا گذشت که ممکن است برخی از باب استکبار و تعصّب حتّی کارشان به اینجا هم بکشد که بحث دیگری است. 👈البته مقصودم در اینجا بحث تفصیلی پیرامون مفهوم ناصبی گری نبود. گاهی در روایات ناصبی بودن اطلاقات دیگری هم یافته و یا حتّی همانطور که مرحوم فاضل مقداد در کتاب التنقیح الرائع بیان کرده چندین معنا یا مرتبه تشکیکی پیدا کرده است. قدر متیقّن آن را خوارج دانسته اند ولی گاهی حتّی به کسی که قائل به افضل بودن غیر امیر المؤمنین شده و یا حتّی کسی که ولایت حضرت را انکار میکند و یا با شیعیان دشمن است هم اطلاق شده است. 👈روشن است که اینها اطلاقات جزئی است که باید در مورد هر کدام در همان موطنش سخن گفت. برخی متأسّفانه بدون در نظر گرفتن مجموعه ی روایات و درکهای روشن عقلی با دیدن تک نقلهایی در یک رویکرد عجیب دست به برداشتهای سنگینی میزنند که دور از صواب است. این بحث ادامه دارد. فعلا قضاوت ممنوع ...

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۲۷) «به مناسبت مراسم تجلیل از روحانی معظّم حاج آقا مقدّس خیابانی» 🌸«هَذَا أَدَبُ جَعفَر»🌸 🔹ساکن تهران بودم و به رسم جوانهای آن زمان روز و شب مشغول درس و تست و کنکور بودم! تازه پدرم رحلت کرده بود. راستش نمیدانم چه شد ولی همینکه به خودم آمدم دیدم سیر حوادث طوری برایم ورق خورد که خودم را یک دفعه در حوزه علمیّه یافتم. گویا ریل زندگی ام یکباره تغییر کرد. اصلا در فامیلمان هم روحانی نداشتیم. 🔸سالها بعد یکی از اقوام که خداوند رحمتش کند برایم گفت که پدرت دوست داشت تو روحانی شوی و از او مشورت خواسته بود! خیلی جا خوردم چون اصلا از این مسأله خبری نداشتم! آن وقت بود که فهمیدم این تحوّل عجیب ظاهرا اثر خواست و دعای پدرم بود! همان پدر جوان و دلشکسته ای که روزهای آخر عمرش وقتی در خانه بر روی تخت افتاده و بیماری بر او غلبه کرده بود گاهی که در میان آن همه درد و زحمت، من را میدید در سکوتی حزن انگیز میدیدم از گوشه ی چشمش اشک جاری میشد. با زبان بی زبانی میفهمیدم این قلب مهربان از من عذرخواهی میکند. گویا از آینده ام نگران است و میخواهد دیگر من را به خدایش بسپارد و برود! 🔹و یکی از الطاف بزرگ خداوند به این بنده ناچیز و بی مقدار این بود که در حوزه ای قدم گذاشتم و با فرزانگانی آشنا شدم که از همان ابتدا نگاهم را به شدّت به بسیاری از مقولات تغییر داد. در رأس آنها روحانی نورانی و پدری معنوی به نام حاج آقا مقدّس بود. ⬇

🔹راستی در مورد ایشان چه بگویم که حقّش ادا شود؟! فقط همین را بگویم که گویا لمحه ای از خلق عظیم پیغمبران در وجود این بنده ی خوب خدا تابیده بود. اخلاقی پیغمبر گونه داشت. از آنهایی که آدم فقط دوست داشت سیمای نورانی اش را تماشا کند و از حسن سلوکش با این و آن لذّت ببرد و بیاموزد! از آنهایی که گویا مفاهیم دین را در سلوکش مجسّم کرده بود. از آنهایی که دیگر لازم نبود در کتابها و تاریخها به دنبالشان بگردیم! و دیگر چه میخواستیم؟! گویا مانند مبشّره ای زیبا و رؤیایی شیرین در بدایات به شکلی نهایات اخلاق زیبای اسلامی برایمان مجسّم شده بود. 🔸دیدن ایشان شبهات بسیاری را از همان ابتدا برایمان حل کرد. دیدن ایشان ما را به یاد خود گمشده مان می انداخت. دیدن ایشان ما را به یاد انبیاء و اولیاء الهی می انداخت. گاهی با خودم میگفتم خدایا اگر ایشان اینطور است پیغمبرت که فرمودی: «إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ‏ عَظِيمٍ‏» دیگر چه بود؟! آن وقت فهمیدم که گاهی باید بندگان پاک خدا را دید! مشکل بسیاری این است که اینها را نمیبینند که اگر ببینند خواب و خیالها و سرابهای دیگر برایشان رنگ میبازد: 📖«فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَ قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَ قُلْنَ حاشَ لِلَّهِ ما هذا بَشَراً إِنْ هذا إِلاَّ مَلَكٌ كَريمٌ» 🔹همین دیدن و مجالست فطرت انسان را بیدار میکند. شبهات را کنار میزند. لازم نیست برای شما فلسفه ببافد و فضل فروشی کند! همین سکوتش و همین سلوکش پر از معناست. آری حاج آقا مقدّس اینگونه بود. گویا خداوند از روی لطفش اراده کرده بود که در همان ابتدا این وجود نازنین را در ویترین نشانم دهد! تا دلم به صحّت و صدق راه و مسیرم قطعی شود. دیگر لازم نبود من را حواله به جنسهای خوب در انبار و موجود در کتابها و تاریخها کند! گویا همان ابتدا کسی آمده بود و گفته بود بیا ببین و تست کن! نمونه کار برایت آوردیم! این را میپسندی یا میخواهی سراغ این و آن بروی؟! 🔸و انصافا ایشان یکی از میوه های شیرین حوزه های علمیّه بود. یک میوه ی رسیده و شیرین که میشد به او مثال زد. برایم آشکار بود که این اخلاق پیغمبری خیلی بیشتر از ویژگی های ذاتی و یا حتّی کسبی بشری است. اینها اخلاقهای ناشی از تبعیّت است. در وجود ایشان مفهوم رشد و تربیت شدگی در دامان مفاهیم دینی را میشد دید. از آنهایی که وقتی در کنار پروفسورها و دکترها و دانشمندان و نوابغ بشری قرارش میدهی باز فطرت گواهی میدهد این چیز دیگری است. این از تبار دیگری است. این از عالم دیگری است. 🔹حاج آقا مقدّس برایم یکی از مصادیق«كُونُوا دُعَاةً إِلَى أَنْفُسِكُمْ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ‏ وَ كُونُوا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا شَيْنا» بود. وقتی به یاد ایشان می افتم به یاد کلام امام صادق علیه السلام به ابو اسامه زید شحّام می افتم. همان روایت صحیحی که مرحوم کلینی از یکی از ثقات و نیکان شیعه به نام زید شحّام نقل میکند که روزی امام صادق علیه السلام من را دید و گفت این پیام را از سوی من به هر کسی که فکر میکند شیعه جعفر بن محمد است برسان؛ 🔸به آنها سلام برسان و به تقوا و ورع و تلاش و اخلاق نیک سفارش کن. به آنها بگو با همه خوش رفتار باشند. وقتی اینگونه بودند مردم تعجّب کرده و میگویند: «هذا جعفریٌّ» این از شاگردان مکتب جعفر است. اینجاست که بدانید قلب من شاد میشود وقتی که بگویند: «هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ»؛ خدا میداند که حاج مقدّس ما اینگونه بود. و خدا میداند با حسن سلوک و اشتهارش به صلاح و پاکی چه سرورهایی بر قلب نازنین اهل بیت و امام جعفر صادق علیهم السلام وارد کرده بود. خوشا به حالش! 🔹و راستی به وضوح میدیدم یک قسمتی از این شهر بزرگ به شکلی متأثّر از اخلاص و معنویّت و اخلاق این بزرگ مرد هستند. با پیر و جوان و کودک و زن و مرد و بازاری و کارگر و نظامی و... حسن معاشرت داشت. در آن سنّ با چه حوصله ای به بچه ها و کودکان محبّت میکرد. آنقدر خاطرات شیرین دارم که انتخابش برایم مانند ترجیح بلا مرجّح دشوار است. 🔸ذکر خاطرات ایشان را به دیگران میسپارم. انصافا باید آنها را ثبت و ضبط کرد. باید از روی رفتارهای ایشان تبلیغ را آموخت. روزی یک فرمانده ارتشی را دیدم که جذب ایشان شده بود. گویا ماجرا این بود که در نماز جمعه جا نبود و وقت نماز یکباره حاج آقا مقدّس عبای خودشان را روی زمین انداخته و متواضعانه ایشان را کنار خودش روی آن نشانده بودند. او هم پیگیر شده بود که این روح بزرگ کیست و دنبال کرده بود و خودش را به حوزه رسانده بود. از این موارد زیاد بود. ⬇⬇

💭در انتها یک خاطره را حیفم میاید نقل نکنم. از وقتی از ایشان شنیدم برایم تکان دهنده و غبطه آفرین بود. شاید جورهای مختلفی نقل کرده باشند ولی آنچه خودم از ایشان شنیدم و فعلا یادم مانده را میگویم. ایشان میخواست به ما طلبه ها درس توکّل و توحید بدهد. خیلی روحیه استخاره داشت. میگفتند روزی در ایّام طلبگی خیلی گرسنه بودم. جایی عبور میکردم و یک کبابی بود. عجیب دلم خواست. ولی من که پول ندارم! استخاره کردم و دیدم خوب آمد بروم! و بدون ترس از اینکه چه میشود رفتم! اینها را که ایشان میگفت من با خودم میگفتم خدایا چه بندگانی داری! چه یقینها و صفاهایی دارند! 💭خلاصه ایشان میفرمود رفتم و سفارش دادم! اتّفاقا چند نفر دیگر هم آنجا بودند. با آنها هم سر صحبت و تبلیغ و ارشاد را باز کردم. در انتها هم گفتم مهمان من باشید! همینکه میخواستم بروم حساب کنم و هنوز دلخوش به اینکه خود خدا راهی باز میکند آنها گفتند مگر ما میگذاریم؟! هرگز اجازه نمیدهیم! ما خودمان حتما از تو را هم حساب میکنیم. این شد که هم کباب خوردیم و هم ارشاد کردیم و هم مروّت نشان دادیم!😊 🔸آن درسی که من از این خاطره گرفتم درس یقین بود. آن استخاره و آن حالت مخصوص ایشان بود. این امور تقلید بردار نیست. ولی آن یقینش و آن شدّت باورش چرا! استخاره های ایشان هم در آن اوایل طلبگی برایمان از آن حکایات جذاب و جالب بود. یادم هست روزی میفرمود در واقعه مدرسه فیضیّه نیز حاضر بود. مقداری احساس کرد که گویا وضعیّت عادی نیست و استخاره کردند و خوب آمد که بیرون بروند؛ گویا به منزل مرحوم علامه طباطبایی که از اقوام ایشان بود رفته بودند. بعدا متوجّه شدند که در فیضیّه حادثه رخ داده است. 🙏و در انتها برایم چه توفیق بزرگی بود که سالها پیش به دست مبارک حاج آقا مقدس عزیز مفتخر به تلبس به این لباس مقدس شدم.

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۲۸) «حکمتی از ضدّ یخ» 🚘واتر پمپ ماشین مشکل پیدا کرده بود. مکانیک تعمیر کرد و گفت فعلا ضدّ یخ نمیریزم! شاید باز آب کم کند! ولی هوا سرد شده! مراقب باش جای سرد نروی آب یخ بزند و مشکل پیدا کنی! 💡به ذهنم خطور کرد ما هم در روابط اجتماعی برای آنکه در گرما جوش نیاوریم باید وجودمان فَن داشته باشد و برای اینکه در سرما یخ نزنیم باید در وجودمان ضدّ یخ بریزیم. خود را از قبل به نگرشها و باورها و تصدیقهای مناسب مجهز کنیم. 😡😓مثلا ناشکری میبینیم! بی معرفتی میبینیم! رفتار نامعقول و ناشایست ناگهانی میبینیم! در اینجا اگر بخواهیم ماشین وجودمان به راحتی به راه خودش به سمت مقصد ادامه بدهد باید ضدّ یخ و فَن داشته باشیم. اصلاح نظام انتظاراتخیلی به این امر کمک میکند. تا دیگر جا نخوریم! امورات برایمان غیر منتظره نباشد. 🌿مثلا از قبل برایمان حل شود که دندان شکرگزاری دیگران را باید بکَنیم! اصلا ما در حقّ خودمان خوبی کردیم! یا از قبل برای خودمان اختلاف افکار و سلایق و سطوح درکها و اولویّتهای انسانها برایمان حل شود. 🍀اینطور باشیم سعه صدر پیدا میکنیم. یعنی چه؟! یعنی نه یخ میزنیم و نه جوش می آوریم. عاقلانه تر و با مدیریت بهتری رویکرد خودمان را تنظیم میکنیم. تعادل روانی و آرامش بهتری پیدا میکنیم. 👥مثلا در روایات آمده زن برای مرد مانند استخوانِ کج است! یعنی اگر خودت را معیار قرار دهی و بخواهی او را مانند خودت کنی او را خواهی شکست! تفاوتها را بپذیر. از آن طرف مردها هم برای زنها مانند استخوان کج هستند. با همین یک فن و ضدّ یخِ ادراکی ساده باور کنید انسان در معاشرت خانوادگی خیلی راحت میشود!

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۲۹) «حاج آقاها نمی میرند!» 🍞نان سنگکی رفته بودم. کارت خوانش خراب بود. میگفت نان ببرید و روزهای بعد بیایید کارت بکشید! تا سهمیه آردم خراب نشود! گفتم شاطر! پولش را برمیگردانم. ولی اگر در این بین مُردم حلال کن! 🍪شاطر ناقلا هم برگشت و گفت نگران نباش! حاج آقاها نمیمیرند! همه شان بالای صد سال عمر میکنن!😁 😂 💭با خودم گفتم مکانیزم تولید چنین حرف مُفتی ولو در قالب شوخی در ذهن این بنده خدا چه بود؟! دیدم یک بُعدش ریشه در مسأله مستعدّ بودن قشر دینداران برای تمسخر پذیری دارد. (بذل الخاطر ۹۶۴) جوانب دیگر هم دارد. 💡اینبار این بُعدش به ذهنم آمد که اساسا این أنانیّتهای صنفی چقدر میتواند انسان را از حالت تعادل ادراکی و قضاوت منصفانه بیرون بیاورد. همین من من های صنفی و مذهبی و شغلی و اعتباری! ✔این برچسبها باعث میشود انسانها دچار نوعی تفرقه شوند. به اینکه مثل هم اند کمتر توجّه کرده و بیشتر به تفاوتها بپردازند. آخر تو انسانی و من هم انسانم و آن پولدار هم انسان است و آن فقیر هم انسان است و آن مریض هم انسان است و آن کافر هم انسان است و آن مؤمن هم انسان است. ✔انسان از آن جهت که انسان است یکسان است. حکم الامثال فیما یجوز و فیما لا یجوز واحد! ولی چه چیزی باعث شده آدمی این حکم بدیهی را نفهمد! گاهی یک مرزبندی های توهّم و تخیّلی سنگینی برای خودش بسازد؟! این أنانیّتهای پنداری زمینه اینهاست. گویا ما را تبدیل به انواع مختلفی کرده و باعث سوء ظنّ و قضاوتهای نامتعادل نموده. 🔻آدمی تا به این بصیرت نرسد که خودش را به شکل جاری در همه ی تعینهای انسانی شهود کند داستان انسان را نمیفهمد!🔺

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۰) «پمپ بنزین بانوان» 💖«الْمَرْأَةَ رَيْحَانَة»💖 🚗بانوان با چند چیز در باک وجودشان بنزین میریزند تا بتوانند در زندگی به حرکت ادامه دهند: 👈اخلاق 👈فرهنگ خانوادگی و اجتماعی 👈ترس 👈مسئولیّت پذیری 👈ایمان و تقوا 🔹حالا میخواهم مطلب ساده ولی عمیق و پر اثر و ثمر دیگری را بگویم. کبریت احمر و معجون اسرار آمیز در ارتباط با بانوان است. وضع بانوان را در رابطه با خودمان در قالب این استعاره بفهمیم. 🚗آنها را ماشینی در نظر بگیریم که برای حرکت نیاز به بنزین دارد. مقدار محدودی با همان عواملی که عرض شد از سوی خود بانوان تأمین میشود. 💖ولی برای یک رابطه موفّق آقایان باید هر روز به آنها عاطفه بدهند. تأمین عاطفی پمپ بنزین بانوان است. هر وقت دیدید بی حالند یا اوان یک مشکل است عاطفه ورزی کنید. 💖قلب آنها را سرشار از محبّت و عطوفت کنید. با زبان خوب. با نگاه خوب. با خاطره خوب. با قدردانی خوب. خوراک و اکسیژن زن عاطفه است. 🚫ولی یک نکته را هم بگویم. به خاطر همین عاطفی بودن زنان زمینه برای نوعی مؤمن الرضا و کافر الغضب بودن پیدا میکنند. وقتی از عاطفه پر شوند حاضرند حتی برای آقایشان جان هم بدهند ولی وقتی خالی شدند اصلا گاهی گویا از این رو به آن رو میشوند. خلاصه باید برای هر دو حال خودمان را آماده کنیم. هم زنان باید این آسیبشان را بشناسند و هم مردان این زمینه را بدانند تا جا نخورده و عاقلانه رفتار کنند. 🚗پمپ بنزین آقایان هم اطاعت شدن است. زنها زیاد به مردشان بگویند چشم. هر چی شما بگین و... و در خانه ای که عاطفه ی زنان و اطاعت مردان تأمین است بچه ها خوب و متعادل رشد میکنند.

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۱) «وَ جاؤُ بِسِحْرٍ عَظِيم‏» «امکان سنجی ظهور منجی در عصر علم و خرد» 🔹حالا دیگر در تاریخ نوبت به دولت خرد و تجربه ی بشر رسیده! خیلی علاقه مندم ببینم انتهای این همه علم و فناوری ها چه میشود؟! ببینیم حال که ولایت و سرپرستی انسان را به دست گرفته میتواند او را به سرچشمه برساند یا او هم دارد انسان را به سرابها و خیالات میکشاند. و این دولتهای گوناگون همه مقدّمات ظهور است. دولتُنا آخر الدُّوَل! 💭یادم هست جایی از فرانسیس بیکن پدر دنیای ساینس دیدم که میگفت چند قرن به ما زمان بدهید تا بعد ببینید به کجاها شما را خواهیم رساند! اینها هم باید باشند تا بعدا نگویند اگر ما بودیم فلان میکردیم! 🔹فرعونها و طاغوتها اینبار دانشمندان را به میدان آورده اند تا با سحر عظیمی به نام ساینس و فناوری و پیشرفت آنها را به بندگی خودشان بکشند. سحره در اوج بی دینی و طمع مادّی و غرور از فنونشان به نبرد با موسی آمده بودند، و چه سحر عظیمی به پا کردند! 🔸ولی آخرش چه شد؟! وقتی دیدند عصای موسی شروع به خوردن طنابهای آنها کرد فهمیدند این از تبار دیگری است. همه به سجده افتاده و یکباره از موحّدان بزرگ شده و حاضر شدند آنگونه فجیع به شهادت برسند. 💭گاهی فکر میکنم الآن زمانی است که فعلا سحره طنابهای دانش و فناوری شان را انداخته اند ولی دور نیست که همینها بزرگترین مؤمنان به آن منجی بشر باشند. معجزه که آمد فقط مستکبرین و مکذّبین انکار خواهند کرد و جامعه بشری که اهل دانش است ایمان خواهد آورد. 🌿آری دیر نیست دوران این دولت هم به سر آید و بشر بفهمد مشکلش تنها با ظهور و آمدن امام و خلیفه الله حل میشود.

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۲) «برای ارتباط گیری و تربیت از کجا آغاز کنیم؟!» 🔹با یکی از دوستان که قصد رفتن به تبلیغ داشت صحبت میکردیم. بحث بر این بود که چگونه میتوان با انسانها ارتباط گرفت. بنده عرض کردم هر کسی اندیشه یا تجربه ای دارد. ولی یک راه را که از بیان بزرگان آموخته ام عرض میکنم. 👤هر وقت دیدی نمیتوانی با کسی ارتباط بگیری از این نقطه آغاز کن! آن هم انگشت گذاشتن روی أنانیّت و خودیّت انسانهاست! 👈یکی از اسرار هستی تمایل انسانها به أنانیّت و خودنمایی و جلب توجّه است. تمایل به نوعی ستایش و حمد و ثنا دارند. اینکه این حالت ریشه در چه دارد محلّ بحث است. شاید ریشه در همان نفخه ی ربوبی و روح خداوندی و آن کنز خفی دارد. 👈این انسان مسکین با همان یک ذرّه میخواهد خدایی کند! میخواهد پرستیده شود. خودش هم نمیداند این نفخه در همه هست و ریشه در سرچشمه ای دیگر دارد. اصلا مال او نیست. این همان امانتی است که باید به صاحبش برگرداند. 👈ولی انسانها ابتدا چون جهول هستند کفور میشوند و چون کفور میشوند بساط بد مستی و اظهار وجود و أنانیّت و تفرعون راه می اندازند. نمیداند این لمحه و قطره میتواند مدام بیشتر و بیشتر شود تا آنکه به اقیانوس هستی متّصل گردد. 👈وقتی این حقیقت را درک کرد وارد حوزه ی عرفان و معرفت میشود. دیگر میفهمد اگر توجّه همه ی بنی بشر را هم بتواند به قطره ی وجود خودش جلب کند چیز خاصی نصیبش نمیشود. 👈باید کاری کند تا توجّه اقیانوس هستی را به سمت خود جلب کند. کلیدش هم در عبودیّت و غروب از این انانیّتهاست. ولی قبل از آن در ظلمات است. باید در همان ظلمات دستش را گرفت. ⬇

🔹ولی چگونه؟! اینکه بدانیم دردش چیست! تشنه ی توجّه و اظهار وجود و تجلّی و پرستیده شدن است. وقتی این راز را دانستیم کلید باز کردن قفل ارتباط با انسانها را به دست میگیریم. آنها میخواهند با جلب توجّه و اظهار وجود ما را به بندگی خودشان بکشند و از اینکه آنها را بپرستیم نفسشان نیرو میگیرد، لذّت میبرند. 👈فنّ بدل این حالت میدانید چیست؟! این است که از باب المؤلّفة قلوبهم مقداری به آنها پا بدهیم. سخت نگیریم. با رفق و مدارا برای ابراز وجودشان میدان بدهیم. توی ذوقشان نزنیم. در ارتباط با آنها طوری رفتار کنیم که احساس کنند خیلی خوبند! همه اش صفات مثبت آنها را میبینیم. مدام به نقاط برترشان توجّه بدهیم. تحسین و تأییدشان کنیم. 👈اگر خودش از خودش تعریف نمیکند شما شروع به تعریف از خوبی های او کنید. یک دفعه میبینید دارد می‌شکفد! خیلی حالت عجیب است. یک دفعه شما را به خودش راه میدهد. ولی برای آنکه مدح ما لا یستحقّ المدح نشود سعی کنیم واقعا آن صفات نیکشان را برجسته کنیم. تحسین کنیم. با توجّه خودمان به آنها نشاط وجودی بدهیم. به آنها بها بدهیم. 🚫اگر این حسّشان مخصوصا در حوزه ی صفات خوبشان ارضا نشود خطرناک است. خیلی مستعد جذب شدن توسّط افراد یا گروه هایی میشوند که مقداری این حسّ بها دادن به آنها را تأمین میکنند و در عوض آنها را به انحرافهای بد میکشند. و یا اگر هم جذب اینها نشد معمولا روی به افسردگی یا مواد مخدّر می آورد. 🔹وقتی آدمی خوب أنانیّتش و نیازهایش ارضا شد و از احساس توجّه سیراب شد هم کلید ارتباطش را به دست شما میدهد و هم اینکه آماده برای تربیت واقعی میگردد. آماده برای مهاجرت از این منزل میشود. اگر این حالت ارضاء نشود و انسان احساس شخصیّت نکند تربیت معمولا دشوار است. خیلی وقتها دروغین است. از روی ضعف و کاستی است. خالص نیست. وقت این توجّه معمولا در کودکی است. ولی خب حالا بحثمان برای ارتباط گیری یک مبلّغ است. 👈از اینجا دیگر باید مراقب بود که دچار خودشیفتگی نشود. به خوبی از این مرحله عبور کند. چگونه؟! بعد از اینکه او را سیراب از توجّه کردیم باید سعی کنیم با نیروی معرفت و محبّت او را متوجّه بیرون از خودش کنیم. دستش را بگیریم و او را برای تفرّج از خودش بیرون بیاوریم. 👈اینکه کم کم بفهمد خودهای برتر و حقایق برتری هم هستند. اینکه کم کم از خودش خجالت بکشد! ولی یک خجالتی از روی بی شخصیّتی نیست. با یک اعتماد به نفس است که باعث حرکت به سوی مراتب برتر است. کم کم میفهمد برای اینکه حال خوبی داشته باشد لازم نیست گدایی توجّه این و آن را بکند. 👈اینکه مجبور است چه بخواهد یا نخواهد این توجّه ها را کنار بگذارد. عالم هستی دست از سر او برای تربیت و رشد و حرکت به سمت مبدأ هستی برنخواهد داشت. به او مدّتی فرصت میدهد تا خودش دست به کار شود ولی اگر نکرد یکی یکی بتهایش را خواهد شکست، ولو با صدها سال توقّف در مواقف برزخی! تا عبورش دهند! 👈اینکه اصلا این کمالاتش از همان ابتدا هم برای او نبود. اینکه اگر میخواهد از توجّه دیگران نیرو بگیرد باید به فکر جلب توجّه آن موجودات برتر و آن حقایق پاک ملکوتی باشد! اینکه وجودش از عالمی دیگر است! عالمی در نهایت زلالی و پاکی و خلوص که همه انتظارش را میکشند! 👈آنجایی که همه عشقی حقیقی و توجّهی ناب را به او هدیه میدهند! و رضوانی از سرچشمه ی نور که از همه بالاتر است. باید نگران نگاه و توجّه موجودی دیگر باشد؛ از این مخلوقات فانی دیگر گدایی محبّت نکند؛ اینهای که خود سزاوار ترحّمند. کم کم این حقیقت را بفهمد که: چه گویمت که به میخانه دوش مست و خراب سروشِ عالَمِ غیبم چه مژده‌ها دادست که ای بلندنظر شاهبازِ سِدره نشین نشیمن تو نه این کُنجِ محنت آبادست تو را ز کنگرهٔ عرش می‌زنند صفیر ندانمت که در این دامگه چه افتادست 🔹و اینجاست که مراحل شکوفایی دانه ی من و أنا آغاز میشود. آری این أنانیّت یک دانه ای است که باید آن را کاشت و وقتی پوستش را بشکند رشد آغاز میشود. ذکر مراحل خودشکفتگی و شروع رشد انسان این است: 📖«مَا شَاءَ اللَّهُ لَا مَا شَاءَ النَّاسُ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ إِنْ كَرِهَ النَّاسُ حَسْبِيَ الرَّبُّ مِنَ الْمَرْبُوبِينَ حَسْبِيَ الْخَالِقُ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ حَسْبِيَ الرَّازِقُ مِنَ الْمَرْزُوقِينَ حَسْبِيَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ حَسْبِي‏ مَنْ‏ هُوَ حَسْبِي حَسْبِي مَنْ لَمْ يَزَلْ حَسْبِي حَسْبِي مَنْ كَانَ مُذ كُنْتُ لَمْ يَزَلْ حَسْبِي حَسْبِيَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ‏»

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۳) «علیکُم أنفسَکم لا یَضُرُّکم مَن ضَلَّ إذا اهتَدَیتُم» «کمی هم به فکر خودمان باشیم ...» 🔹بنده خدایی نقل میکرد که علامه طباطبایی را در حالی خاص دیده بود. ایشان فرموده بودند اینقدر درگیر این و آن نباشید! خودتان را فراموش نکنید! دیگر کی قرار است به خودتان برسید؟! اینقدر که دغدغه حل شبهات فکری این و آن را دارید به فکر تعالی خودتان هم هستید؟! علم را برای عمل خودتان بیاموزید نه برای یاد دادن به این و آن! 💭به نظرم کشفشان صحیح بود. به یاد عبارات مرحوم علامه ذیل آیه ی شریفه: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَيْكُمْ أَنْفُسَكُمْ‏ لا يَضُرُّكُمْ‏ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَيْتُم‏» افتادم. آنجا هم همین را فرموده اند که خودتان را فراموش نکنید. هر کسی مسئول خودش است. ضلالت انسانها شما را به وحشت نیاندازد! «لا يوحشهم ضلال من ضل من الناس» شما نه مأمور حسابرسی از دیگرانید و نه در قبال آنها مسئولید! ✋اگر بگویید پس هدایت و امر به معروف و نهی از منکر چه؟! ایشان میفرماید به مقدار متعارف بسنده کنید و بعدش را به خدا بسپارید! نه اینکه خودتان را برای انقاذ دیگران به هلاکت بیاندازید! 👈حتّی این امر به معروف و نهی از منکر هم خودش از شئون خلوت با خود و اشتغال مؤمن به خودش است. با این دید باید به آنها پرداخت نه اینکه سبب غفلت انسان شود. 🔹آری! گاهی آدم آنچنان غرق امور اجتماعی و سیاسی و دفع شبهات و تبلیغ و... میشود که خودش را فراموش میکند. دیگر وقت ندارد لحظه ای به این درخت و آن گل زیبا و دریا و آسمان و دیگر آیات الهی توجّه کند! نوری هم چندان گیرش نمی آید.

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۴) 🍶«حِکمَةٌ فِلاسکِیَّةٌ»🍶 ☕یک فلاسک خریدم و همان روزهای اوّل افتاد و دیگر کارایی ندارد. بیشتر ساختار فلاسک نظرم را جلب کرد. دیدم فلاسک یا «دمابان» یکی از اختراعات جالب بشر توسّط فیزیک دانی اسکاتلندی به نام جیمز دوار است. وسیله ای که با آن میتوان چیزی را در همان دمایی که قرار دارد تا مدّتی نگه داشت. 🍵اصل ایده ی فلاسک این بود که چطور از سرایت یک قانون ترمودینامیکی معروف جلوگیری کنیم. قانونی که بر اساس آن اشیاء گرم با انتقال گرمای خودشان به محیط، سرد می شوند و بالعکس. ☕فلاسک ایده ای برای فاصله انداختن میان شیء و محیط پیرامونش با ایجاد یک فضای خلأ است. فضایی که انتقال انرژی را به حداقل رسانده و در درون نیز طوری باشد که با نوعی حالت بازتابندگیِ انرژی مانع از هدر رفت آن باشد. 💡فلاسک از نشتی دما جلوگیری میکند. دمابان است. به ذهنم خطور کرد وجود انسان هم دمابان میخواهد. 🔹مشکل این است که وجودمان خیلی نشتی نیرو و نور دارد. حرارت این حالتهای خوب را نمیتوانیم در درونمان نگه داریم و زیادتر کنیم. چرا؟! چون بین درونمان با بیرون عایق بندی نکرده ایم. نشتی داریم. این نشتی ها چیست؟! زیاد خوردن! زیاد خوابیدن! زیاد حرف زدن! افکار منفی! 🔸ما هم باید با عبادت و توجّهات خوب و خوش دلی به فکر جمع این نورها و حرارتها در وجودمان باشیم مهمتر از آن اینکه با مراقبت، وجودمان را تبدیل به فلاسک کنیم. از دست ندهیم. این نورها و حرارتها را باید خیلی حساب شده و حتّی گاهی با بخل خرج کنیم. به قول مثنوی: گر نه موشی دزد در انبار ماست گندم اعمال چل ساله کجاست؟!

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۵) «حکمتی توحیدی از یک درویش» 🔹بنده خدایی که حالت درویشی داشت نیازی پیدا کرده بود. اسبابش به توفیق الهی مهیّا شد تا به آن چیزی که دوست داشت برسد. برایم این حالت توحیدی اش در نسبت دادن امورات به خداوند متعال جالب بود. این کمک بزرگی که به او شد را هم واقعا از خدا میدید. 🔸از یکی شنیدم این شخص اصلا به طبیب مراجعه نمیکند! عجیب معتقد است خود خدا باید شفایش بدهد. مریض که میشود شب تا صبح گریه میکند و عبادت میکند تا خوب شود! 🚫البته یک عیب بزرگی هم داشت. اینکه حتّی یکبار هم تشکّر نکرد! حالش این بود که اصلا تو که هستی تا از تو تشکّر کنم؟! گویا بدهکار هم بودم!😀 هر چند این عیبش به من درس اخلاص میداد. اینکه «لَا تَلْتَمِسْ مِنْ غَيْرِكَ شُكْرَ مَا أَتَيْتَ‏ إِلَى‏ نَفْسِك‏» اصلا او کیست که بخواهد تشکر بکند یا نکند! و من کی هستم که بخواهم تشکر بشوم یا نشوم! 🚫ولی نقصی برای این شبه دراویش هم بود. این نظام اسباب هم حساب و کتاب دارد. عدم توجّه به آن یا زیر سر جهل است یا تکبّر! این کجا و آن توحید جامع زین العابدینی کجا که فرمود: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِنْ مَعْرُوفٍ أُسْدِيَ إِلَيَّ فَلَمْ أَشْكُرْهُ» 🔹در هر حال از این حالش خیلی خوشم می آمد. شنیدم در قدیم درویشی با کشکولی بزرگ بر دوشش در شهر راه می افتاد و دائم این را زمزمه میکرد: «سگ کی باشی که بدی؟! سگ کی باشی که ندی؟!» 🔸حالا رکاکت تعبیرش بماند ولی اگر با تشکّر از اسباب همراه شود فهم عمیقی است. سعی کنیم فقط خدا را در این فقر و ثروتها و بیماری و صحّتها و شکست و پیروزیها ببینیم. گویا با خدا تنهای تنهاییم.

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۶) 🍳«بی ربطهای پر ربط»🍳 1⃣فرزندانم دیر زبان باز کردند. قدیمی ها طبابتشان این بود که تخم کبوتر بده تا زودتر باز شود. میگفتم چه ربطی دارد؟! پیش فوق تخصّص رفتیم. قرص امگا ۳ نوشت و گفت تخم کبوتر هم امگا ۳ دارد و مفید است. فهمیدم بی ربطی پر ربط بود. 2⃣انتهای اسم انگلیسی خاصی دو جور نوشته میشد. دیده بودند معمولا اسمهایی که به یکی از دو صورت نوشته میشوند آینده ای بهتر و پولدارتر از اسمهایی دارند که به صورت دیگر نوشته میشوند. دیدند نحوه نوشتن نخست مخصوص آنهایی است که سواد بیشتری دارند و دقّت بیشتری در تلفّظ و نگارش آن اسم به خرج میدهند برخلاف نحوه ی نوشتن دوّم که وقتی والدین این فرزندان هنگام گرفتن شناسنامه نام را مینویسند به آن شکل عوامانه مینویسند. از اینجا به بی ربطی پر ربط رسیدند. 3⃣در چین در مناطق شمالی گندم کاری شایع است و در مناطق جنوبی برنج کاری. و باز دیدند طلاق در مناطق جنوبی کمتر است! ولی آیا گندمکاری باعث بیشتر شدن طلاق است؟! دیدند بخشی از این پدیده به نهادینه شدن کار جمعی در فرهنگ برنج‌کاری برخلاف کار فردی در فرهنگ گندم‌کاری برمیگردد که با تحلیلهایی زمینه طلاق را در مناطق برنجکار کمتر میکند. 🔻مغرور علممان نباشیم و «بی ربطهای پر ربط» را جدی بگیریم. این را مقداری ابن سینا در نمط دهم اشارات در زمینه اسرار الآیات در تحلیل چشم زخم و برخی امور غریبه توضیح داده. بسیاری از ربطهایی که در آیات و روایات دینی آمده از همین قبیل است. زود انکار نکنیم. از ربط گناهان با آثار فردی و اجتماعی و تکوینی بگیرید تا ربط دور شدن از پیسی با گرفتن ناخن!🔺

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۷) «این دندونو میگی؟!» 🔹فرزندم آمد و گفت بابا دندانم لق شده! اذیّتم میکنه! گفتم: «بابا دهنت رو باز کن! کدوم رو میگی؟! اینو یا اونو؟! ...» تا به خودش بیاید دندانش را یک دفعه کف دستم دید! خودش هم نفهمید کی کشیدم! 💡به ذهنم خطور کرد گاهی ما را هم همینطور تربیت میکنند. 🔸از کاستی ها و نامهربانی ها و ناملایمات اندوهگین میشویم. با ناراحتی میرویم پیش بزرگی! زیارت امامی و امام زاده ای! درد دل میکنیم. بلند میشویم میانه های شب نماز میخوانیم و دست به دعا برمیداریم. ولی همینکه تمام میشود اصلا میبینیم اندوهی نمانده! ✋شاید حتّی مشکل هم در ظاهر حل نشده ولی ناراحتی و اندوهی دیگر در کار نیست. آرام و شادابیم. گویا وقتی از دردها میگفتیم یک دفعه این دندان را کندند و نفهمیدیم! 🔹ولی اگر عاقل باشیم میفهمیم مشکل ما اصلا اینها نبود! درد دیگری داشتیم! این مشکل بهانه ای بود تا بیاییم عرض حالی کنیم و عرض حال بهانه ای بود تا دمی با خدا و اولیاء خدا خلوت کنیم و مقداری تعالی پیدا کنیم. 🔸رفقا سعی کنیم گوش خوبی برای شنیدن درد و ناراحتی و حرفهای بندگان خدا باشیم. سعی کنیم خوب به آنها توجه کنیم تا خالی شوند. ولی مراقب باشیم متأثّر نشویم و قضاوتی نداشته باشیم. گاهی تعجّب کنیم و گاهی همدردی و گاهی بگوییم خب بعدش چی شد؟! 🔹در همین حال دندان لقّشان را بکنیم. میبینند آرام شده اند. اگر دیدیم ظرفیّتش را دارند گاهی آن دندان لق را نشانشان دهیم و بگوییم مشکل تو اینها نیست. مشکل تو دوری از خدا و اولیاء خداست. حالا مقداری با من آرام شدی ولی تنها با یاد خداست که به آن آرامش ازلی و ابدی خواهی رسید.

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۸) «با نام خدا میگیریم وضوء؛ نیّت میکنم از برای او ...» 🔹معلّم فرزندم پیام داده بود که فردا این شعر را روی کاغذ بنویسید تا بچّه ها وضوء گرفتن را یاد بگیرند. آخر شب برگه ای برداشتم و شروع کردم نوشتن: با نام خدا میگیرم وضوء نیّت میکنم از برای او گردی صورت الآن میشویم بالا به پایین، از زیر مویم ... 🔸شروع که کردم عجیب من را گرفت! با نام و یاد خدا! آن نور ازل و ابد! آن معشوق اوّل و آخر! آن سرچشمه ی هستی و سرور! خدایا با نام و یاد تو میخواهم وضوء بگیرم! مقصودم تویی! فقط تو را میخواهم! خدایا قبولم کن! راهم بده! به این مسکین آلوده هم پناهی بده ... 🔹گفتم ما که اینقدر درک ضعیفی از این حقایق داریم گاهی اینطور میشویم آن اولیاء الهی وقتی قرآن میخواندند و نماز میخواندند چه حالی پیدا میکردند! و راستی برای کدام خدا وضوء میگیریم و با چه نیّتی او را قصد میکنیم؟! این دیگر به مراتب معرفتمان است. 🔸این تمیزی با آب نیّت ما اهل ظاهر است. تمیزی از آلودگی گناهان نیّت اهل ایمان است. تمیزی از آلودگی های معنوی و اخلاق ناشایست نیّت اهل باطن است. تمیزی از خواطر و وساوس و افکار باطل نیّت اهل حقیقت است. تمیزی از تلوینات و تقلّبات و احتجابات نیّت اهل دل است. تمیزی از احتجاب به مشاهدات نیّت اهل سرّ است. 🔹تمیزی از توجّه به غیر نیّت اهل محبّت است. تمیزی از رؤیت مقامات و اغراض و غایات نیت اهل ولایت است. تمیزی از تعیّنات تجلّیات اسمائی و صفاتی نیّت بزرگان اهل ولایت است و تمیزی از تلوین بعد التّمکین و غلبه تجلّیات بعضی بر بعض دیگر نیّت اهل تمکین و مقام رؤیت مظهریّت احدیّت جمعی است.

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۳۹) «تألیف قلوب و پرهیز از افراط در خرج مفاهیم دینی» 🔹برای اینکه کار واحدی انجام شود لازم نیست همه یک نیّت و انگیزه داشته باشند. انسانها و جوامع انسانی با توجّه به سطوح مختلفی از معرفت و منفعت که دارند میتوانند با گونه های انگیزشی مختلفی به اتّخاذ موضعی یکسان کشیده شوند. نیات تراکم پذیر و طرق اثبات موضعی خاص تکثیر پذیر است. 🔻در اسلام برای تسهیل زمینه های تحقق دین از مفهوم ضرورت تألیف قلوب و مدارا برای همراه کردن سطوح مختلف انسانها استفاده شده است. امام صادق علیه السلام فرمودند بیش از دو سوّم مردم نیاز به چنین تألیف قلبی دارند. اینکه چطور به واهمه افراد و جامعه کمک کنیم تا تصدیقشان در راستای تصدیقات دینی قرار بگیرد. تا راحتتر بتوانند با نیات اسلامی همراهی کنند. و از این روست که قرآن کریم بارها به تعقّل در فلسفه احکام دینی دعوت کرده است🔺 👈مثلا برای فلسفه مبارزه با صهیونیسم و سلطه گری آمریکا لزومی ندارد فقط از مفاهیم دینی مثل ضرورت آزادی قدس و دفاع از حرم و... و یا مفاهیم انسانی عالی مانند ضرورت استقلال و مبارزه با استکبار استفاده کنیم. ✋برخی با این ادبیّات چندان همراه نمیشوند ولی اگر نشان دهیم این مبارزه در راستای منافع اقتصادی یا ملّی یا انسانی است همراهی میکنند. بگوییم اگر دین هم ندارید آزاده باشید! راستی چرا نمیگوییم چه نیّتهای مهم اقتصادی و سیاسی و سهم خواهی هایی از آینده قدرت جهانی هم هست؟! 👈یا مثلا برای مبارزه با بد حجابی چرا فقط از مفاهیم دینی مایه میگذاریم؟! چرا از دسیسه های شوم سیاست جهانی و یا از منظرهای دیگر موضع خود را خوب تبیین نمیکنیم؟!

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۴۰) «ضرورت کارهای تطبیقی، نگاه های بیرونی و اجتهادهای ساختاری» 🔹با برخی از عزیزان که هوش و استعداد خوبی داشت صحبت میکردم. عرض کردم نمیگویم درسهایت را خوب نخوان! ولی گمان نکن با این نوع خواندن خیلی فتوحات علمی پیدا میکنی! فوقش محصّلی فاضل یا مدرّسی خوب یا محقّقی متعارف میشوی! همّتت را بالا ببر! «إِنَّ اللَّهَ جَوَادٌ يُحِبُّ الْجُودَ وَ مَعَالِيَ‏ الْأُمُورِ وَ يَكْرَهُ سَفْسَافَهَا» 🔸با این دورخیز خیلی چیزی گیرت نمی آید. برای پرش ارتفاع یا پرش طول قبلش حسابی دور خیز می‌گیرند. آدم با کارگری و معلّمی و قصّابی و رانندگی و مغازه داری پولدار نمیشود! اگر دنبال ثروتی، کلیدش در تجارت است که: «تِسْعَةُ أَعْشَارِ الرِّزْقِ‏ فِي التِّجَارَة». آنجا که رقمها به شکل درشت و کلان جابه‌جا میشود. آنجا که دیگر آدم با بزرگان می‌پرد و به جلسات سرّی دانش سرک میکشد و لیلة القدر بحثها را درک میکند. 🔹اگر میخواهی دورخیزی بگیری که با آن پرش بلندی زده و فتوحات علمی پیدا کنی و تجارتی بزرگ در وادی دانش داشته باشی به جای کارگری عبارتها و دقتها و کنجکاوی ها و فرع پژوهی ها و حتّی به زعم خودت عمقها و ربطها، زیاد در پیش‌پنداشته ها، نگاه های کلان، ژرف، فلسفی و تاریخی و همینطور مطالعات تطبیقی کار کن. به جای محتواها در ساختارها بیاندیش! 🔸با این سطح از تفکر مأنوس باش که تفكر ساعة خير من مطالعة سنة! اگر همه دغدغه آخر این علوم را دارند تو به فکر اوّل این علوم باش! بیش از تلاش در خود حرکت، در جهتِ حرکت بیاندیش: فإنّ العامل‏ على‏ غير بصيرة كالسّائر على غير طريق لا يزيده سرعة السّير الّا بُعدا!

باسمه تبارک و تعالی (۱۲۴۱) «تفسیر ولایی قرآن کریم» 🔹با یکی از برادران فاضل صحبت میکردیم. ایشان فرمودند احساس میکنم این روایات تفسیری اهل بیت علیهم السلام یک معدن و گنجینه ای از حرفهاست که هنوز رویش خوب کار نشده است. برخی که بدون حساب و پالایش مطرح میکنند و مبتلا به برخی مشکلات سندی و دلالی میشوند و برخی دیگر هم کلا از نقل این روایات احتراز میکنند. 🔸مطلبی عرض کردم که محتوایش این بود که به صورت کلّی در زمینه ی این روایات تأویلی در اسناد نباید مسامحه کرد و در دلالت هم باید به فکر استخراج قواعد تأویل و منطق فهم بود. اینکه تلاش کرد تا روابط و قرائنی که بر اساس آن احتمالا چنین دلالتهایی متولّد میشود را استنباط نمود. این روایات گفته نشده تا نقل نشود یا فهمیده نشود. 👈برای این هم باید تلاش کنیم تا دقایق و ظرایف منطق فهم را توسعه و تعمیق داده و ورودی عالمانه به عرصه کشف قواعد تأویل داشته باشیم. 🔹در ادامه عرض کردم اساسا باید در نحوه ی دلالتگری الفاظ و نقش کانونها و میدانهای معنایی که یکباره فضا و ساختار دلالتها را متحوّل میکند تأمّل کنیم. وقتی فرضا انسانی تجربه شهود وحدت یا شهود مقام ولایت داشته باشد و باورش این باشد که قرآن کریم حقایقش را ناظر به این مرتبه بیان کرده لامحالة دیگر مراتب جدیدی از تبادرات پیدا میکند. 🔸این واژه ها و تراکیب مثل براده هایی هستند که بسته به آهنربایی که زیر صفحه ی آنها قرار دهیم یکباره آرایششان تغییر میکند. یکی از این افقهای بسیار عمیق و اصلی که اهل بیت علیهم السلام سعی کرده اند یکدوره معانی تأویلی قرآن کریم را از آن افق اثاره کنند مقام و مرتبه ی ولایت است.