#اداره_تبلیغات_اسلامی_شاهین_شهر_و_میمه
#رمضان_المبارک_1442
#مسابقه_فصل_بندگی-
# سوال پنجم:راههای شناخت احکام شرعی را بگویید.
# پاسخ در کلیپ به نشانی:
https://eitaa.com/bisimchee1400/238
پاسخ صحیح را همراه با نام و نام خانوادگی و شماره تلفن همراه خود به شماره 09132770084در ایتا ارسال فرمایید.
پیامها و نکات برخی از آیات جزء پنجم قرآن کریم :
سوره نساء آیه 43
(43) یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَقْرَبُواْ الصَّلَو ةَ وَأَنْتُمْ سُکَرَی حَتَّی تَعْلَمُواْ مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُباً إلَّا عَابِرِی سَبِیلٍ حَتَّی تَغْتَسِلُواْ وَإِنْ کُنْتُمْ مَّرْضَی أَوْ عَلَی سَفَرٍ أَوْ جَآءَ أَحَدٌ مِّنْکُمْ مِّنَ الْغَآئِطِ أَوْ لَمَسْتُمْ النِّسَآءَ فَلَمْ تَجِدُواْ مَآءً فَتَیَمَّمُواْ صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَفُوّاً غَفُوراً
ای کسانی که ایمان آورده اید! در حال مستی به نماز نزدیک نشوید، تا آنکه بدانید چه می گویید. و نیز در حال جنابت نزدیک (مکان) نماز، (مسجد) نشوید، مگر به طور عبوری (و بی توقّف) تا اینکه غسل کنید. و اگر بیمار یا در سفر بودید، یا یکی از شما از جای گودی (کنایه از قضای حاجت) آمد، یا تماسی (و آمیزش جنسی) با زنان داشتید و (در این موارد) آب نیافتید، پس بر زمین (و خاک) پاک و دلپسندی تیمّم کنید، (دو کف دست بر خاک زنید) آنگاه صورت و دست هایتان را مسح کنید، همانا خداوند، بخشنده و آمرزنده است.
نکته ها:
چون تحریم شراب، در صدر اسلام به صورت تدریجی انجام گرفت. ابتدا شراب به عنوان نوشابه نامطلوب معرّفی شد؛ (ومن الثمرات النخیل و الاعناب تتّخذون منه سَکراً و رزقاً حسنا)**نحل، 67.*** سپس این آیه نازل شد**تفسیر عیّاشی، ج 1، ص 242.*** ونماز در حال مستی را نهی کرد، آنگاه زیان آن را بیش از منافعش دانست، (یسئلونک عن الخمر و المیسر قل فیهما اثم کبیر و منافع للنّاس و اثمهما اکبر من نفعهما)**بقره، 219.*** سپس از مصرف آن به عنوان عنصری پلید و شیطانی نهی شد. (انّما الخمر و المیسر... رجس من عمل الشیطان)**مائده، 90.***
در روایات**کافی، ج 3، ص 371.*** آمده که از نماز در حالت خواب آلودگی و کسالت و سنگینی پرهیز کنید. آیات دیگر نیز، نماز از روی کسالت را از نشانه های منافقان دانسته است.**نساء، 142 و توبه، 54.***
«غائط» یعنی مکان گود. چون در قدیم گودال هایی برای قضای حاجت فراهم می کردند، غائط کنایه از رفتن برای تخلّی است.
امام صادق علیه السلام فرمود: «صَعید»، موضع بلندی است که آب از آنجا جاری شود.**بحار، ج 76، ص 347.***
امام صادق علیه السلام فرمود: مقصود از «لامستم» جماع است، ولی خداوند ستّار است و ستر را دوست دارد.**وسائل، ج 20، ص 133.***
پیام ها:
1- مقام نماز به حدی رفیع است که شرابخوار نباید به آن نزدیک شود. (لاتقربوا الصلوة و انتم سُکاری)
2- در نماز، تنها اذکار وحرکات کافی نیست، توجّه وشعور لازم است. (حتی تعلموا...)
3- عبادات ناآگاهانه، بی ارزش است، گرچه تکلیف را ساقط می کند. (حتی تعلموا ما تقولون)
4- در مسجد، نباید با حالت جنابت وارد شد. (ولا جنبا...)
5 - در غسل، شستن تمام بدن لازم است. چون در آیه نام عضو خاصّی برده نشده است. (تغتسلوا)
6- احتمال خطر وضرر، یا تکلیف را از انسان برمی دارد و یا سبب تخفیف تکلیف می شود. (و ان کنتم مرضی... فتیمّموا)
7- در تعبیرات و گفتار، باید ادب را رعایت کرد. (تعبیر برگشت از گودی برای قضای حاجت و لمس زنان، کنایه از آمیزش جنسی است وگرنه تنها لمس سبب وضو نمی شود.)**تهذیب الاحکام، ج 1، ص 22. ***(من الغائط او لامستم النار)
8 - احکام خدا، ترخیص دارد ولی تعطیل ندارد. اگر آب نبود، باید تیمم کرد. (فلم تجدوا ماءً فتیمّموا)
9- شرط ارتباط با خدا از طریق نماز، طهارت و پاکی است، وضو یا تیمّم. (فلم تجدوا ماء فتیمّموا)
10- تیمّم باید بر خاک پاک باشد. (صعیداً طیّباً)
11- تخفیف احکام، نمودی از رحمت و مغفرت الهی است. (فلم تجدوا ماءً فتیمّموا... غفوراً رحیماً)
سوره نساء آیه 58
(58) إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤَدُّواْ الأَمَنَتِ إِلَی أَهْلِهَا وَإِذَا حَکَمْتُم بَیْنَ النَّاسِ أَن تَحْکُمُواْ بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُکُم بِهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ سَمِیَعاً بَصِیراً
همانا خداوند فرمانتان می دهد که امانتها را به صاحبانش بدهید و هرگاه میان مردم داوری کردید، به عدل حکم کنید. چه نیک است آنچه که خداوند شما را بدان پند می دهد. بی گمان خداوند شنوای بیناست.
نکته ها:
امانتداری و رفتار عادلانه و دور از تبعیض، از نشانه های مهم ایمان است، چنانکه خیانت به امانت، علامت نفاق است. در حدیث است: به رکوع و سجود طولانی افراد نگاه نکنید، بلکه به راستگویی و امانتداری آنان بنگرید.**کافی، ج 2، ص 105.***
در روایات متعدّد، منظور از امانت، رهبری جامعه معرّفی شده که اهلش اهل بیت علیهم السلام می باشند. این مصداق بارز عمل به این آیه است.
آری، کلید خوشبختی جامعه، بر سر کار بودن افراد لایق ورفتار عادلانه است و منشأ نابسامانی های اجتماعی، ریاست نااهلان وقضاوت های ظالمانه است.**حضرت امیر علیه السلام فرموده است: «من تقدّم علی قوم و هو یری فیهم من هو افضل، فقد خان اللّه و رسوله والمؤمنین» هر کس خود را در جامعه بر دیگران مقدّم بدارد و پیشوا شود در حالی که بداند افراد لایق تر از او هستند، قطعاً او به خدا و پیامبر و مؤمنان خیانت کرده است. الغدیر، ج 8.***
خیانت در امانت شامل کتمان علم، حرفه وحقّ، تصاحب اموال مردم، اطاعت از رهبران غیر الهی، انتخاب همسر یا معلّم نااهل برای فرزندان و... می شود.
امام باقر وامام صادق علیهماالسلام فرمودند: اوامر ونواهی خدا امانت های الهی است.**تفسیر نورالثقلین.***
امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه فرمود: خداوند امر فرموده که هر امامی آنچه در نزدش است به امام بعد از خود بسپارد.**کافی، ج 1، ص 277.***
امانت سه گونه است:
الف: میان انسان وخدا. (وظایف وواجباتی که بر انسان تعیین شده است.)**تفسیر مجمع البیان.***
ب: میان انسان و دیگران. (اموال یا اسرار دیگران نزد انسان)
ج: میان انسان و خودش. (مثل علم و عمر و قدرت که در دست ما امانتند.)
پیام ها:
1- سپردن امور به کاردانان و قضاوت عادلانه، از مصادیق عمل صالح و از نشانه های ایمان است. (با توجّه به آیه قبل)
2- هر امانتی صاحبی دارد وهرکس لیاقت واستعداد کار ومقامی را دارد. (اهلها)
3- در ادای امانت و دادگری، ایمان شرط نیست. نسبت به همه ی مردم باید امین و دادگر بود. (اهلها، الناس)
4- قاضی و حاکم باید عادل باشد. (تحکموا بالعدل)
5 - تشکیل حکومت لازم است. لازمه ی سپردن مسئولیّت ها به اهلش و قضاوت عادلانه برقراری نظام و حکومت الهی است. (تؤدّوا الامانات... تحکموا بالعدل)
6- موعظه ی خوب، آن است که علاوه بر پندهای اخلاقی، به مسائل اجتماعی و قضایی هم توجّه کند. (نعمّا یعظکم به)
7- اگر مردم هم خیانت در امانت یا ستم در قضاوت را نفهمند، خدا بینا و شنواست. (انّ اللّه کان سمیعاً بصیراً)
11- اگر همه ی فرقه ها، قرآن و سنّت را مَرجع بدانند، اختلاف ها حل شده، وحدت و یکپارچگی حاکم می شود. (فردّوه الی اللَّه والرسول)
12- مخالفان با احکام خدا و رسول و رهبران الهی، باید در ایمان خود شک کنند. (ان کنتم تؤمنون...)
13- برنامه عملی اسلام بر اساس برنامه اعتقادی آن است. (اطیعوا... ان کنتم تؤمنون) به عبارت دیگر ایمان به خدا و قیامت، پشتوانه ی اجرایی احکام اسلام و مایه ی پرهیز از نافرمانی خدا و رسول است.
14- دوراندیشی و رعایت مصالح درازمدّت، میزان ارزش است. (احسن تأویلا)
سوره نساء آیه 59
(59) یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ أَطِیعُواْ اللَّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الْأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَزَعْتُمْ فِی شَیْ ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهَ وَالْیَوْمِ الْأَخِرِ ذَ لِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلاً
ای کسانی که ایمان آورده اید! خدا را اطاعت کنید و از رسول و اولی الامر خود (جانشینان پیامبر) اطاعت کنید. پس اگر درباره چیزی نزاع کردید آن را به حکم خدا و پیامبر ارجاع دهید، اگر به خدا و قیامت ایمان دارید. این (رجوع به قرآن و سنّت برای حلّ اختلاف) بهتر و پایانش نیکوتراست.
نکته ها:
آیه ی قبل، بیان وظایف حکّام بود که دادگر و امانتدار باشند، این آیه به وظیفه ی مردم در برابر خدا و پیامبر اشاره می کند. با وجود سه مرجع «خدا»، «پیامبر» و «اولی الامر» هرگز مردم در بن بست قرار نمی گیرند.
آمدن این سه مرجع برای اطاعت، با توحید قرآنی منافات ندارد، چون اطاعت از پیامبر و اولی الامر نیز، شعاعی از اطاعت خدا و در طول آن است، نه در عرض آن و به فرمان خداوند اطاعت از این دو لازم است.
در تفسیر نمونه به نقل از ابن عباس آمده است که وقتی پیامبر اسلام، هنگام عزیمت به تبوک، علی علیه السلام را در مدینه به جای خود نهاد و فرمود: (انت منّی بمنزلة هارون من موسی) این آیه نازل شد.
در آیه قبل سفارش شد که امانات به اهلش سپرده شود. این آیه گویا می فرماید: این سپردن به اهل، در سایه اطاعت از خدا و رسول و اولی الامر است.
تکرار فرمانِ (اطیعوا) رمز تنوّع دستورهاست. پیامبر گاهی بیان احکام الهی می کرد، گاهی دستور حکومتی می داد ودو منصب «رسالت» و«حکومت» داشت. قرآن گاهی خطاب به پیامبر می فرماید: (انزلنا الیک الذّکر لتبیّن للناس ما نزل الیهم)**نحل، 44.*** آنچه را نازل کرده ایم برای مردم بیان کن. و گاهی می فرماید: (لتحکم بین الناس بما اراک اللّه)**نساء، 105.*** میان مردم بر اساس قوانین الهی، حکومت و قضاوت کن.
قرآن درباره مفسدان، مسرفان، گمراهان، جاهلان، جبّاران و... دستور (لاتطع) و (لاتتّبع) می دهد. بنابراین موارد (اطیعوا) باید کسانی باشند که از اطاعتشان نهی نشده باشد و اطاعتشان در تضادّ با اوامر خدا و رسول قرار نگیرد.
در آیه اطاعت از اولی الامر مطرح شده است، ولی به هنگام نزاع، مراجعه به آنان مطرح نشده، بلکه تنها مرجع حلّ نزاع، خدا و رسول معرفی شده اند. و این نشانه آن است که اگر در شناخت اولی الامر و مصداق آن نیز نزاع شد به خدا و رسول مراجعه کنید که در روایات نبوی، اولی الامر اهل بیت پیامبر معرفی شده اند.**کمال الدین صدوق، ص 222.***
حسین بن ابی العلاء گوید: من عقیده ام را درباره ی اوصیای پیامبر واینکه اطاعت آنها واجب است، بر امام صادق علیه السلام عرضه کردم، حضرت فرمود: آری چنین است، اینان همان کسانی هستند که خداوند درباره ی آنان فرموده: «اطیعوا اللّه...» و همان کسانی اند که درباره ی آنها فرموده: (انمّا ولیّکم اللّه... و هم راکعون)**کافی، ج 1، ص 187.***
حضرت علی علیه السلام در خطبه 125 نهج البلاغه و عهدنامه مالک اشتر فرمودند: مراد از مراجعه به خدا و رسول، مراجعه به آیات محکمات وسنّتی که همه بر آن اتّفاق داشته باشند.
حضرت علی علیه السلام فرمود: هر حاکمی که به غیر از نظر اهل بیت معصوم پیامبرعلیهم السلام قضاوت کند، طاغوت است.**دعائم الاسلام، ج 2، ص 530.***
پیام ها:
1- مردم باید نظام اسلامی را بپذیرند و از رهبران الهی آن در قول و عمل پشتیبانی کنند. (اطیعوااللّه و اطیعواالرسول و اولی الامر منکم)
2- اسلام مکتبی است که عقاید و سیاستش بهم آمیخته است. اطاعت از رسول و اولی الامر که امری سیاسی است، به ایمان به خدا و قیامت که امری اعتقادی است، آمیخته است. (اطیعوااللّه و اطیعوا الرسول و اولی الامر)
3- سلسله مراتب در اطاعت باید حفظ شود. (اللّه، الرسول، اولی الامر)
4- اولی الامر باید همچون پیامبر معصوم باشند، تا اطاعت از آنها در ردیف اطاعت پیامبر، بی چون و چرا باشد. (اطیعواالرسول و اولی الامر)
5 - اطاعت از حاکمی واجب است که مؤمن و از خود مردم با ایمان باشد. (اطیعوا... منکم)
6- نام اولی الامر در کنار نام خدا و رسول، همراه با اطاعت مطلق، نشان آن است که مسئول حکومت و نظام اسلامی باید از قداست والایی برخوردار باشد. (اطیعواالرسول و اولی الامر)
7- نشانه ی ایمان واقعی، مراجعه به خدا و رسول، هنگام تنازع و بالا گرفتن درگیری هاست و اطاعت در شرایط عادّی کار مهمّی نیست. (فان تنازعتم)
8 - یکی از وظایف حکومت اسلامی ایجاد وحدت و حل تنازعات است. (ان تنازعتم...)
9- دین کامل باید برای همه ی اختلاف ها، راه حل داشته باشد. ( فی شی ء فردوه الی اللّه و الرسول)
10- پذیرش فرمان از حکومت های غیر الهی و طاغوت، حرام است. (فردّوه الی اللَّه والرسول)