❇️به قلم عبدالمجید مبلغی؛ سیر تطور هویت یابی شیعیان تا پایان مکتب شیعی بغداد منتشر شد 🔵سیر تطور هویت یابی شیعیان تا پایان مکتب شیعی بغداد تألیف عبدالمجید مبلغی به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. ⬛️نویسنده در این کتاب کوشیده است تا درکی از نسبت اندیشه / ‏ عمل شیعی با مناسبات پیرامونی به دست دهد و بدین ترتیب نحوه گسترش و ارتقا مراتب اندیشه و عمل را در شیعه ذیل امکانات روش شناسی گفتمان به بحث گذارد. ⭕️کتاب شامل پنج فصل اصلی است: فصل نخست به مبحث مطالعه گفتمان اختصاص یافته است و اینکه چگونه می‌توان با بهره گیری از روش شناسی گفتمان مبحثی تاریخی همچون شیعه را پژوهید و در ارتباط با آن به مطالعه تاریخی دست زد. 🔴در فصل دوم کتاب به گفتمان نخست شیعه پرداخته شده است. این گفتمان که گفتمان شیعه سیاسی است در محدوده زمانی از امام علی (ع) تا واقعه عاشورا را پوشش می‌دهد. ✳️در فصل سوم کتاب نویسنده بر موضوع گفتمان شیعه اجتماعی تمرکز کرده است. این گفتمان محدوده زمانی از کربلا تا دوران صادقین (ع) را پوشش می‌دهد. ✳️در فصل چهارم کتاب شیعه اعتقادی و گفتمان اعتقادی شیعه را به بحث گذاشته است. این گفتمان نیز از دوران صادقین تا آغاز غیبت صغری را شامل می‌شود. فصل پنجم کتاب به گفتمان شیعه هویتی اختصاص یافته است. گفتمانی که به دوران آغاز غیبت تأسیس حوزه نجف پس از حمله سلاجقه به بغداد باز می‌گردد. ✳️تلاش کتاب آن است تا طی این پنج فصل درکی از سیر تا تحول و منطق تطور شیعه از آغاز شکل گیری تا پایان مکتب شیعه بغداد که در پی حمله سلاجقه به این شهر و مهاجرت شیخ طوسی به نجف اتفاق افتاد به دست دهد. 🔵هدف کتاب آن است که به خواننده فراتر از سیر تاریخی درکی از دینامیسم های دانش شیعی و نسبت آن با روابط اجتماعی و مناسبات قدرت به دست دهد و چشم اندازهای تحول در اندیشه و عمل شیعی را در ارتباط با امر بیرونی و موقعیت انضمامی تاریخی توضیح دهد. ▶️سیر تطور هویت یابی شیعیان تا پایان مکتب شیعی بغداد تألیف عبدالمجید مبلغی به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ۵۷۰ صفحه و به بهای ۹۰۰,۰۰۰ ریال اخیراً منتشر شد. #پژوهشکده_علوم_واندیشه_سیاسی #عبدالمجید_مبلغی #آثار_علمی #آثار_پژوهشی @cpt_isca_ac_ir

به قلم علیرضا زهیری؛ سیاست هویت در جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸-۱۳۹۲) منتشر شد سیاست هویت در جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸-۱۳۹۲) منتشر شد سیاست هویت در جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸-۱۳۹۲) به قلم علیرضا زهیری به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار مهر، جدیدترین اثر گروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با عنوان سیاست هویت در جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸-۱۳۹۲) به قلم علیرضا زهیری چاپ و منتشر شد. کتاب حاضر با هدف ارائه چارچوبی برای فهم تازه ای از شیوه زندگی سیاسی بر پایه هویت نگاشته شده است. سیاست هویت یا همان کنشهای سیاسی معطوف به هویت نگاشته شده است. سیاست هویت یا همان کنشهای سیاسی معطوف به هویت نه تنها درک و تحلیل کنش نیروهای سیاسی ـ اجتماعی را بر پایه فهم آگاهانه هویت های ساخته شده در پی دارد، بلکه زمینه های کارآمد ساختن روندهای هویت سازی در جامعه ایرانی را فراهم می سازد. نتیجه چنین امکانی کسب توانایی راهبردسازی برای افزایش ثبات سیاسی و انسجام و همنوایی ملی است. اغلب کارزارهای سیاسی در ایران در سپهر گفتمان ها و هویتهای ناشی از آن رخ می دهد و در سایه سیاست هویت کنش های سیاسی معطوف به هویت تبیین می یابد، تجربه سیاسی در ایران عصر جمهوری اسلامی نشان می دهد گفتمان های سیاسی دولت ساز، دگرهای هویتی را به حاشیه رانده اند. کنشگران حاشیه ای نیز بر پایه هویت درون گفتمانشان به مواجهه با گفتمان مسلط دولت می پردازند. همچنین این اثر برای بهره مندی دانشجویان عزیز و طلاب علوم دینی تهیه شده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی و حوزوی، دیگر علاقه مندان نیز از آن بهره مند شوند. @cpt_isca_ac_ir

✅ انعکاس انتشار کتاب یکی از اعضای هیئت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در خبرگزاری کتاب ایران ❇️ به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، نویسنده در کتاب «سیر تطور هویت‌یابی شیعیان تا پایان مکتب شیعی بغداد» کوشیده است تا درکی از نسبت اندیشه و عمل شیعی با مناسبات پیرامونی به دست دهد و بدین ترتیب نحوه گسترش و ارتقا مراتب اندیشه و عمل را در شیعه ذیل امکانات روش‌شناسی گفتمان به بحث گذارد. کتاب حاضر شامل پنج فصل اصلی است: فصل نخست به مبحث مطالعه گفتمان اختصاص یافته است و اینکه چگونه می‌توان با بهره‌گیری از روش‌شناسی گفتمان مبحثی تاریخی همچون شیعه را پژوهش کرد و در ارتباط با آن به مطالعه تاریخی دست زد. در فصل دوم کتاب به گفتمان نخست شیعه پرداخته شده است؛ این گفتمان که گفتمان شیعه سیاسی است، در محدوده زمانی از امام علی (ع) تا واقعه عاشورا را پوشش می‌دهد. در فصل سوم کتاب، نویسنده بر موضوع گفتمان شیعه اجتماعی تمرکز کرده است. این گفتمان محدوده زمانی از کربلا تا دوران صادقین (ع) را پوشش می‌دهد. در فصل چهارم کتاب، شیعه اعتقادی و گفتمان اعتقادی شیعه را به بحث گذاشته است؛ این گفتمان نیز از دوران صادقین تا آغاز غیبت صغری را شامل می‌شود. فصل پنجم کتاب نیز به گفتمان شیعه هویتی اختصاص یافته است؛ گفتمانی که به دوران آغاز غیبت تأسیس حوزه نجف پس از حمله سلاجقه به بغداد باز می‌گردد. تلاش کتاب حاضر این است تا طی این پنج فصل، درکی از سیر تا تحول و منطق تطور شیعه از آغاز شکل‌گیری تا پایان مکتب شیعه بغداد که در پی حمله سلاجقه به این شهر و مهاجرت شیخ طوسی به نجف اتفاق افتاد به دست دهد. هدف کتاب نیز این است که به خواننده فراتر از سیر تاریخی درکی از دینامیسم‌های دانش شیعی و نسبت آن با روابط اجتماعی و مناسبات قدرت به دست دهد و چشم‌انداز‌های تحول در اندیشه و عمل شیعی را در ارتباط با امر بیرونی و موقعیت انضمامی تاریخی توضیح دهد. «سیر تطور هویت‌یابی شیعیان تا پایان مکتب شیعی بغداد» تألیف عبدالمجید مبلغی به‌تازگی به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در 570 صفحه و به بهای 900 هزار ریال منتشر شده است. @cpt_isca_ac_ir

🌐در نشست «ظرفیت‌های فقه در روابط بین‌الملل» بیان شد؛ ▶️ابهام فقهی در روابط بین‌الملل نداریم / مهم‌ترین چالش دولت‌سازی در ایران ❇️ـ استاد حوزه علمیه در نشست «ظرفیت‌های فقه در روابط بین‌الملل» گفت: آنچه انقلاب اسلامی را به تعبیر رهبری ماندگار کرده است فطرت‌پذیری شعار‌های انقلاب اسلامی و انعطاف در عمل و ثبات در ارزش‌های دینی است؛این در حالی است که حتی کشور‌های پیشرفته مانند ژاپن و آلمان هم نمی‌توانند سیاست‌های مستقل خود را دنبال کنند، همان طور که در قضایای برجام هم اروپا به هیچ عنوان نتوانست آمریکا را محکوم کند؛ گرچه گفتند که کار آمریکا اشتباه بود. 🔵حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی امروز ۲۸ شهریور در نشست «ظرفیت‌های فقه در روابط بین‌الملل با تاکید بر اصل عزت، حکمت و مصلحت در راستای بیانیه گام دوم انقلاب» با طرح این سؤال که بیانیه گام دوم انقلاب در روابط بین‌الملل دنبال چه چیزی است؟ همچنین اینکه قواعد فقه چه کمکی به تحقق آن می‌کند گفت: نقطه مرکزی در روابط بین‌الملل با دو مفهوم توافق و تعارض خود را نشان می‌دهد یعنی ما در عرصه بین‌الملل دارای تعارض و توافق با دیگران هستیم که حول اهداف و منافع شکل می‌گیرد. ☸️وی با بیان اینکه یک بازیگر مانند ایران و آمریکا و ... در عرصه بین‌المللی دنبال اهداف و منافع خودش هست، تصریح کرد: نقطه شروع در این مسئله هم، نیاز است یعنی اگر ما نیاز نداشته باشیم دنبال ارتباط با دیگران نمی‌رویم و از نیاز هم ضعف متبلور می‌شود و ما را مجبور می‌کند که سراغ دیگران برای رفع این نیاز برویم و فرد مقابل هم در برابر برآورده کردن آن تقاضایی از ما دارد. لکزایی اظهار کرد: اینکه برخی می‌گویند تهدید را به فرصت تبدیل کنید یعنی از ضعف خارج شویم لذا در اینجا بحث نیازهای کاذب و صادق مطرح می‌شود. 🔰ابهام فقهی در روابط بین‌الملل نداریم رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه ما مواد خوبی در فقه بین‌الملل داریم زیرا در دولت مدینه پیامبر مرتب با مشرکین و کفار مواجه بودند و هم در قرآن و هم در کتب مغازی و سیره دستمان پر است بیان کرد: امروز ما ابهام فقهی در روابط بین‌الملل نداریم حداقل در مفاهیم راهبردی مشکلی نداریم گرچه ممکن است در مصادیق اشکالاتی داشته باشیم. 🔵وی افزود: مثلا قاعده تقدیم اهم بر مهم، اضطرار و لاضرر یا قواعد خاص مانند تقیه، مصلحت، نفی سبیل، حرمت کمک به گناه و تجاوز، قاعده عدالت، حفظ نظام و ... پیش روی ما هست همچنین قواعدی که مرتبط با جنگ است مانند قاعده احترام مال و جان مسلمان، قاعده امان، مصونیت سفرا و ... که راهبردها را تعیین می‌کند. وی با بیان اینکه صلح ذاتا ارزشمندتر است افزود: سوره توبه و ممتحنه سوره فقه روابط بین‌الملل است؛ در آیه هشتم ممتحنه «لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ» (۱)قرآن کفار را به دو دسته تقسیم کرده است؛ کفاری که با شما در دینتان می‌جنگند و از شما می‌خواهند که دست از دینتان بردارید و حتی سرزمین شما را اشغال می‌کنند ولی گاهی می‌گویند دین شما برای شما و دین ما برای ما. ✳️وی با اشاره به دلالت‌های بیانیه گام دوم در عرصه روابط بین‌الملل تصریح کرد: مقام معظم رهبری فرمودند که انقلاب از نقطه صفر شروع کرده یعنی از جایی شروع کرده‌ایم که همه چیز علیه ما بوده است زیرا دولت پهلوی به اتکای دشمنان خارجی ایران به قدرت رسید و حکومت کشور علیه منافع ملی و مردم کشور خود بوده است که در تاریخ ایران بی سابقه است. لکزایی با اشاره به سطح منطقه‌ای و جهان هم اظهار کرد: در سطح منطقه و جهان هم قدرت‌ها علیه ما بودند لذا انقلاب بدون حمایت هیچ قدرتی از قدرت‌های بشر مادی و منطقه‌ای و جهانی با اتکای به خدا و حمایت مردم به پیروزی رسید. ▶️این استاد حوزه تصریح کرد: این انقلاب اهدافی برای خود ترسیم کرده است که تعارض و توافق ما را در سطح بین‌المللی به شکلی خاص مطرح می کند؛ شعار ما نفی کاپیتالیزم و سوسیالیسم و نفی شرق و غرب است؛ انقلاب، حکومتی متکی به خود و ضد نظام سلطه است و جمهوری اسلامی نمی‌خواهد سر به تن نظام سلطه باشد و نظام سلطه هم می‌خواهد ایران را نابود کند بنابراین تعارض شدید ایجاد شده و ترور و تحریم و جنگ و ... هم در این راستا است. 💠ادامه گزارش این نسشت از لینک زیر مطالعه کنید. 🌐http://yon.ir/l7zU3 @cpt_isca_ac_ir

✅ شصت و چهارمین دیدار با اصحاب قلم ❇️ به مناسبت چاپ کتاب فلسفه علم سیاست و حکمت متعالیه ❇️ با حضور مولف کتاب جناب آقای دکتر محمد پزشکی #محمد_پزشکی #پژوهشکده_علوم_واندیشه_سیاسی #پژوهشگاه_علوم_و_فرهنگ_اسلامی @cpt_isca_ac_ir

اولین شماره دوفصلنامه علمی ـ تخصصی (انگلیسی) Islam,s Political Studies به همت پژوهشکده اندیشه سیاسی و اداره نشریات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد @cpt_isca_ac_ir

متن کامل مقالات به زبان انگلیسی @cpt_isca_ac_ir

Capacities of Transcendent Philosophy in the Elucidation of Iran’s Revolution Journal: Contemporary Researches on Islamic Revolution Article 1, Volume 1, Issue 1, Summer 2019, Page 1-24   Sharif Lakzaei  Associate Professor of Political Philosophy Department, Islamic Center of Science and Culture, Qom, Iran.   Najmeh keikha Assistant Professor of Political Science Department, Shahid Behishti University, Tehran, Iran https://jcrir.ut.ac.ir/article_72783.html @cpt_isca_ac_ir

🔵به همت دفتر تبلیغات اسلامی: ✅مجله حوزه شماره ۴-۳ منتشر شد 🔴فصلنامه تحلیلی ـ انتقادی « حوزه شماره۳و۴» ویژه حوزه های دینی، از دوره جدید با شمارگان پیاپی۱۷۸و۱۷۹، با عنوان«نماد روشن فكري حوزوي» با صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، و مدیرمسئولی دکتر عباس صالحی و سردبیری حجه الاسلام والمسلمین عبدالرضا ایزدپناه و با محوریت: مقالات، پرونده، گفت وگو وگزارش منتشر شد. ⬅️ با آثار، گفتارهایی از : احمد واعظی، نجف لک زایی، حبیب الله بابایی، سید سجاد ایزدهی، عبدالرضا ایزدپناه، نعمت الله فاضلی، مهدی مولایی آرانی، محمد علی میرزایی، علی اشرف فتحی، شریف لک زایی، داود مهدوی زادگان، مسعود پورفرد، عبوالوهاب فراتی، مهدی سلیمانیه،محمود ذکاوت، محمد جعفری گیلانی، سعید روستا آزاد، سید عباس نبوی، محمود حکمت نیا، علی اکبری معلم، سید کاظم قهفرخی، محسن جبارنژاد

❇️ از "دولت دینی" تا "دولت مدرن"|تفاوت "دولت آسمانی" امام‌ موسی‌صدر با "حکومت اسلامی" امام‌خمینی( بخش اول) ♈️ نویسنده: دکتر شریف لکزایی(دانشیار گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) ✅ شاید بتوان در پاسخ به پرسـش از دولت مطلوب در حکمت متعالیه گفت، چنان دولتی را باید بتوان "دولت متعالیه" نامید، بنابراین باید در پی بحث و گفت‌وگو از جزئیات آن بود.  "دولت متعالیه" متصف و برگرفته از حکمت متعالیه است؛ مهم‌ترین ویژگی این دولت آن است که باید از دل جامعه برخیزد و غالب اعضای جامعه آن را پذیرا باشند؛ گو این که بتوان گفت منظور از برخاستن از دل جامعه همانا "جسمانی الحدوث" بودن آن است؛ این نگاه البته بر اساس رابطه نفس و بدن نیز تقریر می‌شود. ✅ در این معنا هر جامعه‌ای با توجه به شرایط و وضعیت خود، دولتی مناسب را خلق می‌کند و هستی می‌بخشد؛ از این رو نمی‌توان دولت را از جایی دیگر که با فرهنگ دیگری رشد کرده است، اخذ و به کارگیری کرد؛ این نمونه در دموکراسی‌های موجود در غرب هم قابل بررسی است؛ یعنی با این که همه دولت‌های غربی با وصف دموکراتیک قابل تحلیل است، اما دموکراسی در هر کدام از کشورهای غربی با کشور غربی دیگر، تفاوت‌هایی دارد و دموکراسی‌های یکدست و یکسانی نمی‌توان در آنجا یافت؛ در این میان برخی به مدل ریاستی و برخی به مدل پارلمانی نزدیکند. با این حال بسیاری از آنها نیز نظام سلطنتی را که محصول سال‌ها استبداد و یکه‌تازی تعدادی از خاندان‌های سلطنتی بوده است همچنان نگه‌داشته‌اند. بنابراین متعالیه بودن در اینجا وصف غیرقابل دستیابی و غیرقابل دسترسی نیست، بلکه این دولت کاملاً زمینی است و باید از دل جامعه برخیزد؛ درواقع وصف متعالیه اگرچه به ویژگی‌های برتر ناظر است، اما این ویژگی‌ها باید از دل  اجتماع سر برآورد تا در دولت به ثمر برسد؛ بنابراین اخلاقی و انسانی بودن جامعه باید در آن حضور جدی داشته و نهادی شده باشد؛ درواقع هر جامعه و نظام سیاسی آن نشانه‌هایی دارد که مردم آن جامعه واجد آنهایند، به عبارت دیگر نظام سیاسی و نظام اجتماعی آینه خواست، میل و تربیت موجود در جامعه و محصول وضعیت جامعه است، به این معنا حتی حضور نظام‌های استبدادی در جامعه نیز به سبب بافت و لایه‌های فکری، ذهنی و تربیتی استبدادی موجود در آن است که بر اثر تربیت متناسب به طور دائم بازتولید می‌شود، بر این اساس هر اجتماعی، نظام سیاسی متناسب با خودش را دارد و کلید حرکت در هر مسیری در دستان خود مردم است (فلسفه سیاسی صدرالمتالهین، ص 145). ✅ ویژگی دوم این دولت که در ادامه ویژگی نخست مطرح می‌شود، "مردمی بودن" آن است، به این دلیل که دولت از دل جامعه برمی‌خیزد، بنابراین حضور، ظهور، بروز و تأثیر مردم در آن بسیار پررنگ‌تر از هر عنصر و مؤلفه دیگری است؛ به تعبیر آیت الله جوادی آملی، مردم ستون خیمه نظامند، بنابراین هرگونه آسیبی که به ستون خیمه نظام وارد شود می‌تواند منجر به آسیب به نظام شود، بنابراین برآمدن و تداوم این دولت نیز با حضور و تأثیر مردم و نقش آفرینی آنان ممکن است؛ درواقع حیات دولت وابسته به حضور مادی و معنوی مردم است، مردم هم در پیدایش و هم در تداوم و هم آینده دولت اثرگذارند و نباید از این عنصر بسیار مهم غفلت کرد.  ✅ ویژگی دیگر، "تشکیکی" بودناین دولت است؛ تشکیکی بودن در اینجا به این معنا است که این دولت اهداف صفر و یک را مورد نظر قرار نمی‌دهد، بلکه با عدد بسیار بزرگتر از صفر تا صد مواجه است و می‌تواند ترتیبات دولت و اهداف آن را در زمینه وسیع و گسترده‌ای پیگیری کند و دایم سعی در ارتقای خود و جامعه داشته باشد، بنابراین اهداف به صورت سیاه و سفید دیده نمی‌شوند و می‌توان برخی از آنها را به صورت‌های دیگری و از جمله خاکستری ملاحظه کرد. معنای دیگر تشکیکی این است که این دولت یک دولت دارای انعطاف بسیار وسیعی است و در هر شرایطی می‌تواند بر حسب شرایط و اقتضائات جامعه، انعطاف‌پذیری مناسب از خود نشان دهد و مسیر خود و جامعه را به کمک مردم اصلاح کند. @cpt_isca_ac_ir

❇️ از "دولت دینی" تا "دولت مدرن"|تفاوت "دولت آسمانی" امام‌ موسی‌صدر با "حکومت اسلامی" امام‌خمینی( بخش دوم و پایانی) ♈️ نویسنده: دکتر شریف لکزایی(دانشیار گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) ✅ ویژگی چهارم این دولت که مبتنی بر موارد بالا است، این است که این دولت واجد جامعه‌ای سرشار از کثرت‌ها است، در واقع بر مبنای این دولت، هر مقدار که حوزه آن به لحاظ فرهنگی، اجتماعی و جغرافیایی گسترش یابد و تعداد کثرت‌های بیشتری را شامل شود کامل‌تر است، بنابراین چنین دولتی، واجد نگاهی جهانی است و در دل کثرت‌های موجود در سطح جهان برنامه دارد و به حیات خود تداوم می‌بخشد؛ این نگاه البته با توسعه اجتماعی نظریه "وحدت در کثرت" و "کثرت در وحدت" سازگاری دارد و می‌تواند مورد پشتیبانی نظری و فلسفی حکمت متعالیه قرار بگیرد.  ✅ شاید اصطلاح "دولت متعالیه" برای برخی چندان خوشایند نباشد، اما می‌توان بر اساس حکمت متعالیه از آن سخن گفت؛ البته اصطلاحات به کار گرفته شده توسط حکمای "حکمت متعالیه" در این زمینه، متفاوت است و هر کدام نگاه خاصی دارند، برای مثال، "امام موسی صدر" از اصطلاح "دولت آسمانی" استفاده می‌کند و "امام خمینی" از اصطلاح "حکومت اسلامی" و بعد "جمهوری اسلامی" سخن می‌گوید؛ نمی‌توان گفت این بحث معرکه آراء است، اما می‌توان گفت که هریک از حکمای "حکمت متعالیه" نگاه خاصی به دولت و کار ویژه‌های خاصی از آن انتظار دارد؛ از همین رو است که "امام موسی صدر" بر ویژگی تعادل بخش دولت تأکید می‌کند و "امام خمینی" بر اجرای احکام اسلامی تصریح می‌کند؛ از این رو بر اساس نظر حکمای حکمت متعالیه به انواع دولت می‌توان رسید، اگرچه می‌شود از همه آنها با عنوان متعالیه یاد کرد، اما هر کدام وجه خاصی را دنبال می‌کند. درواقع همانند دموکراسی‌ها می‌توانند انواع بی‌شماری بیابند و هر نوع آن با ویژگی خاصی از دیگری تمایز بیابد، البته در عین حال نباید در اصول مذکور در بالا، تمایز و تفاوتی داشته باشند.  ❇️ نکته پایانی که در اینجا باید بر آن تأکید شود و شاید هم به نوعی مقدم بر مباحثی است که تا کنون مطرح شد، بداهت و ضرورت وجودی دولت در حکمت متعالیه است؛ این‌که اصالت وجود در حکمت متعالیه، چه نگاهی به خاستگاه دولت دارد، واجد اهمیت زیادی است؛ از آنجا که بر اساس این تقریر، در حکمت متعالیه، اصل دولت، با بداهتِ وجودی قابل تبیین است، طبعاً تمایزاتی را نسبت به نگاه‌هایی که خاستگاه دولت را در مباحث دیگری جستجو می‌کنند، ایجاد می‌کند؛ بنابراین مقایسه و نقد مبانی نظریه‌های رقیب می‌تواند به این بحث کمک و ابعاد نظریه دولت متعالی را روشن‌تر کند. ویژگی "راهبردی" دولت در حکمت متعالیه بسیار مهم است، کشف این‌که چه حلقه واسطی وجود دارد که بتواند به مثابه پلی میان مبانی دولت (بداهت وجود) و نظریه دولت در حکمت متعالیه (نظریه دولت متعالی) ایجاد کند، در فهم ما از دولت راهگشاست. دلالت‌های دولت متعالی در نگاه حکمای "حکمت متعالیه" به ویژه "امام خمینی" و "امام موسی صدر" فراوان است، تعابیری که از آنها در مورد دولت آمده است، تأثیر مبانی دولت در حکمت متعالیه بر نظریه دولت متعالی در اندیشه ایشان را نشان می‌دهد. @cpt_isca_ac_ir