♦️ جنبش‌های اسلامی ترکیه جنبش‌های اسلامی فعال در ترکیه را از دهه 1950 می‌توان به 2 دسته جنبش‌های #اجتماعی‌اسلامی و #جنبش‌های‌سیاسی‌اسلامی به عبارت دیگر اسلام‌سیاسی و اسلام غیرسیاسی تقسیم کرد. آغاز فعالیت اسلام‌سیاسی در ترکیه به نیمه دوم قرن 20 در این کشور باز می‌گردند. زمانی که ترکیه به سیستم چند حزبی گذر کرد. بعنوان نخستین حزب نیمه‌اسلامی در آغاز دهه 1950 می‌توان به #حزب‌دموکرات اشاره کرد که "جلال بایار" در رأس آن قرار داشت و رفتاری نیمه‌سکولار و نیمه سنتی- اسلامی از خود نشان می‌داد. ولی آغاز جنبش‌های واقعی اسلام‌سیاسی در ترکیه را سال 1961 می‌دانند. از این سال به بعد نخست شاهد ظهور #حزب‌نظام‌ملی که "زاهد کوتکو" رهبر جماعت‌اسلامی "اسکندرپاشا" موسس آن بود هستیم. "زاهد‌پاشا"، "نجم‌الدین اربکان" را در رأس این حزب قرار داد. این حزب که در سال 1970 تأسیس شد، بیشتر مدافع منافع گروه‌های صنفی کوچک بود. این حزب با وجود اینکه بوضوح دارای گفتمان اسلامی آشکاری نبود، اما از آغاز تا پایان فعالیتش همواره #لائیسیزم را مورد انتقاد جدی قرار داد. در اساسنامه این حزب نوشته شده‌بود با هر حرف یا عملی که لائیسیزم را بر علیه دین نشان دهد مخالفیم. #حزب‌نظام‌ملی اولین گام جدی در مسیر ایجاد حرکت‌اسلامی مستقل در ترکیه بشمار می‌رود. این حزب که بدلیل ممنوعیت موجود در قوانین نمی‌توانست هویت اسلامی خود را آشکار کند در 26 ژانویه 1970 با حکم دادگاه قانون اساسی ترکیه بدلیل گرایش‌ها و نظم اسلامی منحل شد. این حزب خواهان بازگشت نظام خلافت، اجباری شدن دروس اسلامی در مدارس راهنمایی، حذف ماده 163 قانون جزای ترک بودند. بعد از انحلال "حزب نظام ملی" به کمک تنی چند از اعضای این حزب و افرادی دیگر #حزب_سلامت(نجات)ملی تشکیل می‌شود. این حزب مخالف بازار مشترک و حامی گشایش به جهان اسلام بودند. این حزب که سیاست خود را "بینش ملی" می‌نامیدند، توسعه مادی و معنوی را هدف اصلی خود معرفی کرده بودند. این گروه معتقد بودند که شکوه ترکیه با بازگشت آن به آغوش جهان اسلام ممکن خواهدبود. در این دوره، تِز ترک-اسلام حاکم بود. مدارس امام خطیب و دوره‌های قرآنی برگزار می‌شد و ارتباط با جهان اسلام افزایش یافته بود. اختیارات نهاد دیانت و کارکنان رسمی این نهاد 10برابر شد و درس‌های اخلاق در مدارس اجباری گشت. در سال 1978 این حزب اعمال رادیکالی از خود نشان داد و با برگزاری میتینگ‌هایی که در آن علناً خواستار تشکیل دولت اسلامی بوده و دولت بی‌دین را محکوم به نابودی می‌کرد موجبات انحلال خود را فراهم کرد. بعد از کودتای نظامی سال 1980 در سال 1983 #حزب‌رفاه تشکیل شد. اما امکان حضور در انتخابات را نداشت. در این هنگام ریالحزب_آناپ به رهبری "تورگوت اوزال" که خود از وفاداران به طریقت‌نقشبندی و اسکندرپاشا بود توانست حمایت گروه‌های اسلام‌گرا را به دست آورد. با تغییراتی که در سال 1987 بوجود آمد #حزب_رفاه توانست فعالیت سیاسی داشته‌باشد. اربکان به مقام رهبری این حزب رسید و سایر اعضای اصلی حزب سلامت ملی سایر مقام‌های ارشد حزبی شدند. اربکان در سال 1989 در انتخابات شهرداری‌ها توانست رای بیاورد و در انتخابات پیش از موعد سال 1991 نیز درصد آرا خود را به 16% افزایش داد. قطب‌بندی افراطی جامعه در این دوره که با گروه‌بندی‌های هویتی چون مسلمان–لائیک صورت می‌گرفت باعث شد تا مردم این دوره شاهد قتل‌هایی باشند که ناشی از نگاه خصمانه به افراد غیردینی بود. پیروزی در انتخابات شهرداری‌های سال 1994 این فرصت را به "حزب رفاه" داد تا اسلام را بعنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی سیاست ترکی معرفی کند. بدنبال انتخابات سال 1995 اربکان نخست‌وزیر ترکیه شد اما با کودتای 28 فوریه سال 1997 برکنار شد. پس از انحلال این حزب از ویرانه‌های حزب قدیم #حزب_فضیلت ایجاد شد که "رجایی کوتان" در رأس آن قرار گرفت. در این هنگام دو جناح مختلف سنتی و مدرن در حزب ایجاد شده بود. این حزب وارد مجلس شد و اولین ماجرای مربوط به آن جریان "مروه کاواکچی" بود. جناح نوگراتر این حزب نیز که در سال 2001 از این حزب جدا شد "حزب عدالت و توسعه" را تشکیل داد که نخست "عبدالله گل" و سپس "رجب‌طیب اردوغان" در راثأس آن قرار گرفتند. این حزب خود را با هویت محافظه‌کار دموکرات معرفی می‌کند و عضویت در اتحادیه اروپا را بعنوان هدف استراتژیک خود می‌داند. در واقع "حزب عدالت و توسعه" نخستین حزب اسلامی است که در رأس اقتدار قرار می‌گیرد. این حزب که البته میراث‌دار احزاب اسلامی پیشین است، کوشید تا با عبرت گرفتن از سرنوشت سایر احزاب سیاسی رفتار محافظه کارتر و البته دموکرات‌تری داشته‌باشد و دارای تفاوت‌هایی با سایر احزاب نیز بود. ادامه در پُست بعدی.... فرقه‌ها و ادیان جهان اسلام https://eitaa.com/joinchat/1739522124Ca6c226e120 ‌دفاع همچنان باقیست https://eitaa.com/defa_baghist