کمی از غسل زیر پیرهن ماند
کمی از خون خشک بر بدن ماند
کفن را در بغل بگرفت و بو کرد
همان طفلی که آخر بی‌کفن ماند
#محسن_عرب‌خالقی
#دوبیتی #فاطمی
کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti
1403082108.mp3
15.61M
﷽
🔹واحد | کربلایی حسین طاهری
دوبیتی۱
کسی‌که درد سوزانده دلش را
غریبه ریخت برهم منزلش را
بیا ای دل برای گریه امشب
بخوانیم اعتراف قاتلش را؛
دوبیتی۲
معاویه نبودی چه‌خبر بود!
سر بیعت حکومت درخطر بود!
از این‌سو کوه هیزم جمع می‌شد
از آن‌سو فاطمه در پشت در بود
دوبیتی۳
اراذل این شرایط را که دیدند
به‌سمت خانه‌ی حیدر دویدند
نصیحت‌‌های زهرا را شنیدند
ولیکن خانه را آتش کشیدند.
دوبیتی۴
نفس می‌زد، صدایش را شنیدم
علی را در احد یک‌باره دیدم
هزاران‌کینه در دل داشتم من
زدم با پا به در، نعره کشیدم!
دوبیتی۵
غرور چشم حیدر را شکستم
چنان محکم زدم در را شکستم
در خانه ز لولا تا جدا شد
زدم، پهلوی کوثر را شکستم
دوبیتی۶
در افتاد و زمین افتاد زهرا...!
علی می‌زد فقط فریاد؛ زهرا...!
همین‌که ناله زد؛ فضّه خذینی!
همه گفتند که؛ جان داد زهرا...!
دوبیتی۷
یکی آتش به‌کل باغ می‌زد
یکی برقلب زینب داغ می‌زد
میان آن شلوغی‌ها مغیره
به‌دست فاطمه شلاق می‌زد.
دوبیتی۸
کشیدم هرطرف شیرخدا را
زدم در آن میانه بچه‌ها را
تن زهرا به زیر دست‌وپا بود
علی انداخت بر رویش عبا را
#سید_پوریا_هاشمی
#دوبیتی #فاطمی
کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti
مناجات‌نامه
دوبیتی۱
الهی! اشک چشمی، سوز آهی!
فروزان خاطری، روشن نگاهی!
ز هر سو بسته‌شد درهای امید
کلیدی، رخنه‌ای، راهی، پناهی!
دوبیتی۲
الهی! پیر گردیدم، عصایی
ز منزل دور ماندم، ره‌نمایی
شبی تاریک و دزدان در کمین‌گاه
فروغ مشعلی، بانگ درایی
دوبیتی۳
الهی! خلوت دل خانه‌ی کیست؟
حدیث عاشقان افسانه‌ی کیست؟
اگر گنجینه‌ی عشقت نباشد...
دل مهجور ما ویرانه‌ی کیست؟
دوبیتی۴
الهی! راه دادی دیگران را
که بگشایند راز آسمان را
ز ره واماندگان را هم تکانی
که بگذارند این خواب گران را
دوبیتی۵
الهی! رایگان مگذار ما را
به‌دست این‌وآن مگذار ما را
کرم‌پروردگانیم ای خداوند
به‌لطف دیگران مگذار ما را
دوبیتی۶
الهی! رند مستی را ببخشای
به‌عصیان پای‌بستی را ببخشای
خلیل بت‌شکن را هرکه بخشد
خلیل بت‌پرستی را ببخشای
#خلیل‌الله_خلیلی
#دوبیتی #مناجات
کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti
غم ما پشت این در فرق دارد
نگاه قلب با سر فرق دارد
کبوتر رفت مشهد، تازه فهمید؛
کبوتر با کبوتر فرق دارد...
#حسین_طاهری
#دوبیتی #رضوی
کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti
کارکردهای متمایز قافیه‌و‌ردیف دوبیتی‌های عامه در لفظ و معنا.pdf
287K
﷽
🔺مقاله‌ی ارزشمند؛
«کارکردهای متمایز قافیه‌و‌ردیف
دوبیتی‌های عامه در لفظ و معنا»
🔹به قلم فاضل ارجمند؛
جناب آقای #دکتر_محمد_مرادی
استاد ادبیات دانشگاه شیراز
#دوبیتی #مقاله
🔻کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti
هدایت شده از دوبیتی و رباعی آیینی(حسینیه)
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#طلیعه_فاطمیه
اگر صاحب عزای فاطمیه
بیاید با لوای فاطمیه
چه می‌گوییم اگر از ما بپرسد
چه کردی تو برای فاطمیه
✍ #سیدمجتبی_شجاع
↳ @dobeity_robaey
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
رسیده تا دم درگاه آتش
زبانه می‌کشد تا ماه آتش
چرا آمد به بیت عصمت‌الله
بدون ذکر «یا الله» آتش!
#احمدجواد_نوآبادی
#دوبیتی #فاطمی
کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti
هدایت شده از ﷽ ܦ̈ࡅ࡙ߊܩܢ ܢܚ݅ܫܠܘ ܣߊ ﷽
تپش‌های زلالش را بپرسید
نَفَس‌های حلالش را بپرسید
خدا را، زیرِ این آوار و آتش
دلم جا مانده، حالش را بپرسید
شاعر؛ مبین اردستانی
#دوبیتی
#منتظر_آثار_شما_عزیزان_هستیم
نخستین کنگره ملی شعر ایمنی وآتش‌نشانی
https://eitaa.com/ghiyamesholeha
هدایت شده از گنجشکهای پاییز
میان گفتگو در باب انسان
پی آن جانِ شفاف ِدرخشان
من و تنهایی‌ام یک‌ریز رفتیم
خیابان تا خیابان زیر باران
#اعظم_سعادتمند
#از_بازگشتن_به_خانه
@azam_saadatmand
هدایت شده از دوبیتی و رباعی آیینی(حسینیه)
#حضرت_عباس_ع_شهادت
شده تسبيحِ باران: يا اباالفضل
نوای چشمه ساران: يا اباالفضل
اگر که تشنگی جان بر لبت کرد
بگو با کام عطشان: يا اباالفضل
✍ #یوسف_رحیمی
↳ @dobeity_robaey
﷽
#حضرت_ام‌البنین_سلام‌الله‌علیها
#دوبیتی
دوبیتی۱
اگرچه مانده‌ام با ناله و آه
اگرچه هست دستم از تو کوتاه
همین‌که کشته‌ی راه حسینی
هزاران مرتبه الحمدلله...
مجتبی شکریان
دوبیتی۲
خودم جاروکشِ کوی حسینم
ولی شرمنده‌ی روی حسینم
چهارتا نه چهل تا مثلِ عباس
فدای تاری از موی حسینم
محمدمعین پوریلان
دوبیتی۳
درِ این خونه زحمت می‌کشیدی
کنیزی کرده، منت می‌کشیدی
مگه دست و سری بود و ندادی؟
که از زینب خجالت می‌کشیدی
محمدمعین پوریلان
دوبیتی۴
خوشی را در نگاه من نجویید
گلی دیگر به باغ من نرویید
پسر در بر ندارم، آی مردم!
به من ام البنین دیگر نگویید
حسن معارف‌وند
دوبیتی۵
همیشه من پی بوی حسینم
همیشه من دعاگوی حسینم
پسرهای مرا کشتند انگار
فدای تاری از موی حسینم
حسن معارف‌وند
دوبیتی۶
تمامش کن دگر این گفتگو را
حسینم کو؟ بگو راز مگو را
به چشمم نیست آرام و قراری
«گلی گم کرده‌ام می‌جویم او را»
حسندمعارف‌وند
دوبیتی۷
ز چشمان سکینه شرمگین بود
فرات اشک‌هایش آتشین بود
شبیه مشکِ آبِ تیر خورده
دل صد پاره‌ی ام البنین بود
میثم مؤمنی‌نژاد
دوبیتی۸
نوایی آتشین دارد دل ما
چه آوایی حزین دارد دل ما
کشیده چار سویش صورت قبر
غم ام‌البنین دارد دل ما
میثم مؤمنی‌نژاد
دوبیتی۹
مثال کوه، ایثار و وفا داشت
از اول انس با آل عبا داشت
وجودش بس‌که سرشار از ادب بود
ز نام فاطمه شرم و حیا داشت
علی سلطانی
دوبیتی۱۰
اگر چه جز غم دلبر ندارد
اگر چه جز دو چشم تر ندارد
به زیر لب نوایش این چنین است
حسین بن علی مادر ندارد
علی سلطانی
دوبیتی۱۱
نظر رو سوی باغ یاس داریم
ز بس‌که بهر گل احساس داریم
همه دست توسل بهر حاجت
به سوی مادر عباس داریم
محمد مبشری
دوبیتی۱۲
مدینه؛ باز مادر گریه می‌کرد
مکرر در مکرر، گریه می‌کرد
برایش از عمود و فرق گفتند!
ولی بر زخم حنجر گریه می‌کرد
محمود مربوبی
دوبیتی۱۳
زِغم هرروز و هرشب اشک می‌ریخت
به‌پای اشک زینب...، اشک می‌ریخت
شنید از قامت عباس...، اما
به ذبح نامرتب اشک می‌ریخت...
محمود مربوبی
دوبیتی۱۴
سرشته از غم زهرا گِلش بود
نگاه تار زینب قاتلش بود
نیفتاد از لبش نام حسینش
اگرچه داغ سقا بر دلش بود.
یوسف رحیمی
دوبیتی۱۵
کسی که غرق در اخلاص باشد
به‌دامانش توسّل خاص باشد
خدا هرچه فرشته دارد و حور
کنیز مادر عباس باشد...
مجید بوری
کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti
﷽
🔹مقاله‌ای کوتاه درباره‌ی قالب
#دوبیتی
✍دوبیتی
دوبیتی شعری‌ست چهار مصراعی، که مصراع ۱و۲و۴ آن هم‌قافیه‌اند و گاهی مصراع سوم نیز قافیه دارد. وزن خاص دوبیتی نیز «مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل» می‌باشد. در مناطق مختلف ایران به نام‌هایی همچون بیت، بایاتی، بید، دوبیتو، کله فریاد، چهارپاره نامیده می‌شود. دوبیتی جدا از حوزه‌های شعر و ادب رسمی، در اعماق ذوق مردم عادی کوچه و بازار تولد یافته و از قالب‌های کهن و خاص ایرانی است. تفاوت آن با رباعی در وزن، درون‌مایه و محتوای آن است.
✍ دیدگاه ادیبان درباره دوبیتی
با وجود اینکه ادیبان کلاسیک از دوبیتی نفرت داشته‌اند و سرودن آن را دون شأن خود می‌دانستند، اما «بخش مهمی از ادبیات توده و فرهنگ عوام ما در قالب دوبیتی است.»
ظاهراً ادیبان، زبان عامه را از جنس زبان فاسد می‌دانسته‌اند و شمس‌قیس در کتاب المعجم آن را وزن ثقیل می‌نامد و تصریح می‌کند قصد پرداختن به آن را نداشته و تنها به علت توجه و اشتیاق حیرت‌انگیز مردم به این نوع شعر، او هم ناچار به بحث درباره آن شده است.
جالب است بدانیم که شمس‌قیس خود از استادان ادب رسمی است و مدافع آن، اما از نفوذ دوبیتی در میان طبقات اجتماع سخن می‌راند و این نشان از جایگاه ویژه‌ای است که این قالب در میان عوام یافته بوده است.
✍دوبیتی در ادبیات عارفانه
برخلاف علمای ادب، عارفان واصل شیفته دوبیتی بوده‌اند و خود به سرودن آن علاقه نشان داده‌اند. ظاهراً دلیل آن باید سادگی باشد که اهل‌معنا همواره آن را در نوشته‌های خود رعایت می‌کردند؛ زیرا مخاطبان آنان عامه مردم بودند نه دربارها.
محتوای دوبیتی نیز سادگی را می‌طلبید؛ زیرا برای بیان احساسات بی‌شائبه و آتشین و عشق‌های بی‌ریا به کار می‌رفت و به تناسب کلمات شکسته و محاوره‌ای را در خود جای می‌داد؛ برخلاف رباعی که برای بیان اشعار حکمی و فلسفی به کار می‌رفت. در دوبیتی کمتر آرایه بدیعی می‌بینیم؛ حتی در بسیاری از این دوبیتیها عیب قافیه هم وجود دارد.
✍دوبیتی‌سرایان
از دوبیتی‌سرایان معروف در تاریخ می‌توان از شاعرانی مثل «بندار رازی» (وفات:۴۰۱.هق)، بابا طاهر (سده پنجم)، پورفریدون (احتمالاً سده هفتم و هشتم)، شرفشاه گیلانی (سده هشتم)، شمس مغربی (وفات:۸۰۹ هق) و در سده اخیر فایز دشستانی (۱۳۳۰ – ۱۲۵۰ هق) را نام برد. از میان مجموعه دوبیتیها، دوبیتی‌های باباطاهر معروف‌تر است. با وجود محبوبیت و شهرت دوبیتی، شعر دری در این قالب کمتر دیده می‌شود. شعرهایی که به صورت دوبیتی در دست است، دارای جنبه ملی است و با لهجه‌های مختلف سروده شده است. اما امروز از لحاظ معنا و مضمون، دوبیتی نیز مانند قالب‌های دیگر شعری بسیار گسترش یافته است. احتمالاً اولین کسی که در عصر جدید از قالب دوبیتی برای بیان مسائل اجتماعی‌سیاسی استفاده کرد، اقبال لاهوری بود. تنها در کتاب پیام مشرق او بیش از ۱۶۰ دوبیتی آمده که اکثر آنها دارای مضامین اجتماعی است
جهان مشت گل و دل حاصل اوست
همین یک قطره خون مشکل اوست
نگاه ما دوبین افتاد، ورنه
جهان هرکسی اندر دل اوست...
علاوه برآن در ۳۰سال اخیر تحول شگرفی در محتوای دوبیتیها دیده می‌شود. اگر در گذشته عشق و غمی پر راز و رمز در دوبیتیها جان‌مایه اصلی بود، در این سال‌ها مضمون افزوده و با در نظر گرفتن این مهم باید شاعرانی چون زنده‌یادان حسن حسینی و قیصر امین‌پور را نیز به‌جمع دوبیتی‌سرایان بیفزاییم.
✍نمونه‌ها
ته دوری از برم دل در برم نیست
هوای دیگری اندر سرم نیست
به جان دلبرم کز هر دو عالم
تمنای دگر جز دلبرم نیست
(باباطاهر)
اگر صد تیر ناز از دلبر آید
مکن باور که آه از دلبر آید
پس از صد سال بعد از مرگ فایز
هنوز آواز دلبر دلبر آید
(فایز دشتستانی)
دوچشم شرمگین شد ماه و خورشید
حضور آتشین شد ماه و خورشید
حسین آمد به بالین برادر
به یکدیگر قرین شد ماه و خورشید
(محمدرضا سهرابی‌نژاد)
اگر ای عشق، پایان تو دور است
دلم غرق تمنّای عبور است
برای قد کشیدن در هوایت
دلم مثل صنوبرها، صبور است
(سلمان هراتی)
تبم ترسم که پیراهن بسوزد
ز هُرم آه من، آهن بسوزد
مرا فردوس می‌شاید، که ترسم
دل دوزخ به حال من بسوزد
(قیصر امین‌پور)
غم ما پشت این در فرق دارد
نگاه قلب با سر فرق دارد
کبوتر رفت مشهد، تازه فهمید؛
کبوتر با کبوتر فرق دارد
(حسین طاهری)
اگر چه در به رویت وا نکردم
به‌جز تو با کسی نجوا نکردم
بسی گشتم ولی حاضر تر از تو
کسی را در جهان پیدا نکردم
(قاسم بای)
نه دیگر مانده ذوق شعر گفتن
نه حتی شور و شوق شعر گفتن
جهان را اتفاقی تازه باید
ورای حرف، فوق شعر گفتن
(مجتبی خرسندی)
✍منابع
ترانه‌وترانه‌سرایی در ایران، پناهی، محمد احمد
موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا
زیب‌سخن یا علم بدیع فارسی، نشاط، سید محمود
چارجوی بهشتی،(رباعی و دوبیتی دیروز و امروز)، تاکی، مسعود، و سبک خراسانی در شعر فارسی، محجوب؛
کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti
May 11
﷽
یلدای مهدوی
مجموعه #دوبیتی انتظار و مهدویت
دوبیتی۱
بهاران رفت و دل تنهاست بی‌تو
زمستان از زمین برخاست بی‌تو
«هوا بس ناجوانمردانه سرد است»
همه شب‌های ما یلداست بی‌تو!
مرضیه عاطفی
دوبیتی۲
ندارد لذتی دنیای بی‌تو
هراسانیم از فردای بی‌تو
تمام آرزویم امشب این است؛
که باشد آخرین یلدای بی‌تو
محمود مربوبی
دوبیتی۳
زمین طفلی تک‌وتنهاست، بی‌تو
دلش! هم‌خانه‌ی غم‌هاست بی‌تو
ستاره، ماه، خورشید از دلم دور
تمام روزها یلداست، بی‌تو
فاطمه ناظری
دوبیتی۴
بیا که بی‌تو کار ما تمام است
جهان چون آفتاب روی بام است
تمام عمر ما در انتظارت
شب یلدای دوری از امام است
مجتبی خرسندی
دوبیتی۵
جهان سرد و زمین سرد و زمان سرد
زمین تنها نه، حتی آسمان سرد
شب یلدای غیبت این‌چنین است؛
خیابان، کوچه، منزل‌های‌مان سرد
عباس گودرزی
دوبیتی۶
بیا از بام کعبه، یک‌نظر کن
جهانم را پر از طعم شکر کن
بیا حالا ز پشت پرده‌ی غیب
شب یلدای دنیا را سحر کن
سید احمدعلی فاخر
دوبیتی۷
دل سرگشته‌ام سامان ندارد
تب پائیزی‌ام درمان ندارد
در این فصل فراق روی جانان
شب یلدای من پایان ندارد
سید مهدی حجازی
دوبیتی۸
به حافظ در شب یلدا زدم فال
نیامد یار ما یلدای امسال...
بدون تو غمی در سینه‌ی ماست
بیا ای خوب ما، ای احسن‌الحال.
میثم آذری
کانال اختصاصی دوبیتی در ایتا؛
https://eitaa.com/do_beiti