نگاهی به اندیشۀ عرفانی آیت الله مصباح یزدی (مقاله)
نویسنده: اشکوری، محمد فنايی ؛
ماهنامه معرفت/ آبان 1400 - شماره 287 ، ب (وزارت علوم/ISC /8 صفحه - از 9 تا 16)
🍀🍀🍀🍀🍀
چکیده:
آیتالله مصباح بهعنوان متفکر و اسلامشناسی جامع، در حوزههای گوناگون معارف اسلامی، نظرورزی و نظریهپردازی کرده است. یکی از حوزههایی که ایشان به نظرورزی و اصلاحگری پرداخته، عرفان اسلامیاست. از عرفان اسلامی روایتها و قرایتهای گوناگونی وجود دارد. ازهمینرو، اختلافنظر و موافق و مخالف نسبت به آن بسیار است. برخی از بزرگان همچون علامه طباطبایی، شهید مطهری و آیتالله مصباح، تلقیای از عرفان اسلامی ارایه میدهند که از سویی حاصل تحلیل عقلی و از سوی دیگر، برآمد از متن آموزههای قرآنی و روایی است، بهگونهایکه رد و انکار این تلقی از عرفان آسان نیست. در این مقاله خطوط کلی اندیشههای عرفانی آیتالله مصباح را که روح آن برگرفته از قرآن کریم است، همراه با ملاحظات انتقادی و اصلاحی ایشان نسبت به برداشتهای ناصواب در این زمینه، به اختصار عرضه میشود؛ تا هم تشنگان عرفان اصیل اسلامی از زلال آن جرعهای برگیرند و هم با بهرهگیری از روشنگریهای آن استاد فرزانه، از لغزشها و افراط و تفریطها در این زمینه ایمن باشند. عمده مطالب مقاله برگرفته از کتاب «در جستجوی عرفان اسلامی» حضرت استاد است.
✍خلاصه ماشینی:
انسان امیال دیگری دارد که خود میتواند در شکوفایی آن مؤثر باشد؛ مثل عشق، که با توجه به زیباییهای معشوق و یاد او شدیدتر میشود و با بیتوجهی و غفلت و غلبه خواستههای دیگر، ممکن است فروکش کند. انسان احساس میکند نوعی کمال هست که میتواند به آن برسد؛ اما اولاً درک این امر به تفکر و توجه فرد بستگی دارد؛ و ثانیاً رسیدن به آن وابسته به همت و تلاش فرد است. چون حقیقت عرفان امری قلبی و باطنی است، شناخت عارف حقیقی برای افرادی که احاطه به باطن افراد ندارند، دشوار است؛ جز به نحو ظنی از راه قرائن. چنانکه گفتیم عارف راستین کسی است که به معرفت شهودی و قلبی خدا رسیده باشد؛ اما در اینجا نکاتی هست که باید توجه داشت. گاهی ممکن است برای نوجوانی یا انسان سادهای بهخاطر لطافت روحش مکاشفهای روی دهد؛ اما این امر هرگز نشانۀ کامل بودن او نیست و مستلزم آن نیست که همۀ سخنان او درست و حجت باشند. بنابراین داشتن کشف و کرامت يا برخورداري از علم عرفان، دلیل بر عارف بودن کسی نیست و از این طریق نمیتوان مرتبۀ كسي را در عرفان شناخت. اما آنچه محل بحث است، این است که آیا عقل قدرت درک حقایق عرفانی را دارد یا خیر. حق این است که گرچه عقل ممکن است نتواند حقیقت آنچه را که عارف شهود کرده است، دریابد؛ اما با اینحال فیالجمله توان داوری ایجابی و سلبی دارد. اما این امر هرگز بهمعنای انکار هر تفسیری از وحدت وجود از سوی عقل نیست؛ چراکه میتوان برای وحدت وجود تفسیر قابل قبولی در نظر گرفت....
🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃
🟢#محمدفنائی_اشکوری
http://eitaa.com/dr_Fanaei
منظومۀ معرفتی خدامحور
در مرکز منظومۀ معرفتی آیت الله مصباح توحید قرار دارد. خدامحوری در همۀ ابعاد و اجزای اندیشه و حیات استاد مصباح سریان دارد: در فلسفه، الاهیات، عرفان، اخلاق، و علوم اجتماعی. هیچ یک از عناصر منظومۀ معرفتی او بدون خدامحوری نیست. در هستی شناسی خدا به عنوان تنها وجود غنی و مستقل در هستی شناخته میشود و سایر موجودات عین ربط و فقر و وابستگی به او. در اعتقاد دینی توحید اصل الاصول و روح جاری در همۀ اجزای دین است. در انسان شناسی کمال انسان تنها در قرب به خداست. در نظام ارزشی و فلسفۀ اخلاق، قرب به خدا منشأ و معیار ارزش و ارزش اصیل و غائی است. در فقه و حقوق و سیاست و همۀ عرصه های حکمت عملی همۀ باید و نبایدهای زندگی از او نشأت می گیرد؛ تنها شارع و قانونگذار و آمر و ناهی و داور نهائی اوست. در سیاست تنها حاکم و منشأ مشروعیت اوست. در اقتصاد تنها مالک حقیقی خداست. بنابر این منظومۀ معرفتی استاد مصباح منظومه ای توحیدی است. البته هر مؤمن راستینی باید چنین باشد، اما در واقع و عمل همه چنین توجهی ندارند. در میان آنها هم که چنین توجهی دارند کمتر کسی می توان یافت که به تفصیل لوازم توحید محوری را اندیشیده و در آن باب نظریه پردازی کرده و در عرصه های گوناگون آثار و لوازم آن را تبیین و تنقیح کرده باشد.
برگرفته از کتاب چراغ فروزان حکمت، ص 44 نوشته محمد فنایی اشکوری
🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃
🟢#محمدفنائی_اشکوری
http://eitaa.com/dr_Fanaei
1_2661753060.mp3
7.77M
آیت الله مصباح نظریه پرداز در فلسفه اسلامی معاصر
محمد فنایی اشکوری
11/10/1401
🌸🍃🌸🍃🌸🍃
🟢#محمدفنائی_اشکوری
http://eitaa.com/dr_Fanaei
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
نوحه ای جانسوز در سوگ سردار دلها
در دیدار کرمانی ها با رهبری انقلاب
بمناسبت سالگرد شهادتش
http://eitaa.com/dr_Fanaei
گامهای ضروری در اسلامی سازی علوم انسانی.mp3
9.79M
گام های ضروری در اسلامی سازی علوم انسانی
پیشنهادی سه مرحله ای و کاربردی برای اصلاح، بازسازی و اسلامی سازی علوم انسانی
🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃
🟢#محمدفنائی_اشکوری
http://eitaa.com/dr_Fanaei
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
سخنرانی لوییز فراخان رهبر سیاهپوستان مسلمان آمریکا درباره شهید سلیمانی
⚫️لینک کانال ایتا یارسلامتی 🔻🔻🔻
https://eitaa.com/Yaresalamati
Gholamreza Sanatgar _ Ghasem Hanooz Zendast (320).mp3
11.83M
قاسم هنوز زنده است
غلامرضا صنعتگر
😭😭😭😭
http://eitaa.com/dr_Fanaei
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🔴تبریز کمی بالاتر از روی زمین ☺️
◀️تبریز مدرن اما بی وفا به معماری و فرهنگ محله محوری و همسایه محوری سنتی؛ در این برجهای مدرن دیگر خبری از ماران اوشاخلاری و عباسی اوشاخلاری و سلاب قوشخانه نیست!
دیگر خبری از خرده فرهنگهای قراملک و خیابان استاد جعفری نیست! همه چیز شبیه هم است. بلند و مدرن ...
✍عالیه سادات
🔷گردهمایی زنان آذربایجان در ایتا
🍃🌺___________________________
https://eitaa.com/joinchat/2401043492C3f1e989718
✍بی توجهی به میراث تاریخی و فرهنگی یعنی جنگ با هویت و اصالت یک ملت!
گاهی برخی مسولان کاری با فرهنگ جامعه می کنند که مغولان نتوانستند بکنند!
http://eitaa.com/dr_Fanaei
هدایت شده از نظم نوین|جلال الدین فنائی
| چرا دشمنان نباید به ایران حمله کنند؟
🔸عملکرد ایران پس از حمله اسرائیل به نقاط مختلف این کشور در ۵ آبان سال جاری، پیامدهای جدی و عمیقی در سطح منطقهای و بینالمللی به همراه داشته است. عدم پاسخ سریع و قاطع از سوی ایران، پیامی روشن به بازیگران منطقهای و قدرتهای جهانی ارسال کرد: ایران در شرایط کنونی، در مواجهه با تهدیدات و تعرضات مستقیم، سیاست عقبنشینی را اتخاذ خواهد کرد. دشمنان ایران که مدام در حال به روزرسانی تصویر خود از وضعیت منطقه هستند، اکنون این باور در آنها شکل گرفته است که اقدام نظامی محدود یا گسترده علیه ایران و منافعش، دارای تبعاتی است که میتوان آن را مدیریت و تحمل کرد.
🔸برداشت بازیگران بینالمللی از این وضعیت، آنها را به این نتیجه رسانده است که ایران دیگر توانایی یا اراده لازم برای واکنشهای قاطع را ندارد. حتی تحلیلگران لیبرالی چون فرید زکریا، که پیشتر همواره با هرگونه اقدام نظامی علیه ایران مخالفت میکردند، اکنون به این نتیجه رسیدهاند که اشتباه میکردند و شاید بهتر بود حمله به ایران حتی زودتر انجام میشد. این تغییر در نگاه تحلیلگران و سیاستمداران غربی، بهویژه در میان جنگطلبان آمریکایی و اسرائیلی، نشان میدهد که اطمینان به امکان مدیریت تبعات اقدام نظامی علیه ایران به طرز چشمگیری افزایش یافته است.
🔸اصلیترین عامل در این نگاه، همانطور که گفته شد، پاسخ مناسب ندادن به تعرض اسرائیل به ایران است. عدم اقدام ایران برای نجات متحدین خود عامل دیگر در شگل گیری این ذهنیت است. جدا از متحدین ایران، از منظر ناظران بینالمللی، ایران اساسا نسبت به هدف قرار گرفتن اتباعش، نظامیانش و داراییهایش در طول سالهای گذشته، نسبتا بی تفاوت بوده و خط قرمز معناداری را ترسیم نکرده است. ترور سرداران ایرانی در سوریه و لبنان توسط اسرائیل یا جدیدتر، هدف قرار دادن سفیر ایران در لبنان و اقدام برای قتل یا نابینا کردن وی، که با اقدام متناسبی پاسخ داده نشد، در ترسیم این تصور نقش زیادی داشته است، درحالیکه که پیش از این فکر میکردند که تعرض به خطوط قرمز ایران با پاسخ دیوانه وار ایران مواجه خواهد شد.
🔸یکی دیگر از عوامل کلیدی در تقویت این دیدگاه، محدودیت برد تسلیحات ایران است. ایران اگرچه در زمینه موشکی پیشرفتهای زیادی داشته است، اما موشکهای قارهپیمای اتمی ندارد. این محدودیت، محاسبات آمریکا را تحت تأثیر قرار داده و جنگطلبان آمریکایی را به این باور رسانده است که حتی اگر ایران به حملات تلافیجویانه دست بزند، این حملات توانایی آسیب رسانی جدی به منافع حیاتی در داخل خاک آمریکا را نخواهد داشت. به همین دلیل، حمله به ایران از دیدگاه آنها، تبعاتی دارد که میتوان آن را تحمل و جبران کرد.
🔸حمله به ایران یا تأسیسات زیربنایی و هستهای ایران از دیدگاه آمریکا و اسرائیل، مزایای راهبردی متعددی به همراه دارد. تخریب این تأسیسات میتواند فشار اقتصادی بیشتری را بر ایران تحمیل کند. ایران در این شرایط مجبور خواهد شد منابع محدود خود را میان بازسازی برنامه هستهای، بازسازی زیرساختها، تقویت توان نظامی، احیای حزبالله و سایر متحدان منطقهای، و مدیریت مشکلات اقتصادی مزمن خود تقسیم کند. این فشار چندجانبه میتواند تصمیمگیریهای راهبردی ایران را دشوارتر و پرهزینهتر کند.
🔸این حمله همچنین فرصتهایی را برای همسایگان ایران فراهم خواهد کرد. پس از یک حمله گسترده، ایران منابع و زمان کمتری برای مدیریت تهدیدات منطقهای خواهد داشت. این وضعیت میتواند بلندپروازیهای ترکیه در غرب آسیا و قفقاز را تسهیل کند و طالبان و رژیم علیف را تشجیع کند و حتی برخی از کشورهای عربی منطقه را به اقداماتی علیه ایران وسوسه کند.
🔸از سوی دیگر، حمله به ایران میتواند به تقویت اعتبار آمریکا در میان متحدانش منجر شود که در سالهای اخیر نسبت به تعهد واشنگتن در مقابله با تهدیدات دچار تردید شدهاند. حمله به ایران میتواند بهعنوان نمایشی از قدرت و عزم آمریکا، اعتبار واشنگتن را در میان متحدانش تقویت کند. این امر بهویژه برای متحدان آمریکا در منطقه غرب آسیا بسیار اهمیت دارد.
🔸با اینکه دلایلی وجود دارد که نشان دهد آمریکا تمایلی به حمله به ایران ندارد، همچون از دست دادن تمرکزش بر چین و روسیه، اما همچنان انگیزههایی برای حمله به ایران دارد. ⬇️