✅ ارزش‌های خبری:
از میان صدها و هزاران پیام که به تحریریه یک رسانه می‌رسد، کدام را باید برگزید؟ کدام‌ها را با چه حجم و چه تاکیدی باید استفاده کرد؟ کدام‌ها دور ریختنی، آرشیوی و بی اهمیت تشخیص داده می‌شوند؟
◀️ اگر چه برخی از پژوهش ها به این نتیجه منتهی شده‌اند که سلیقه، خلق و خو و نظر ویراستار (درست یا نادرست) در این گزینش شرط اول به شمار می‌آید. اما واقعیت این است که ویراستار بایستی سلیقه و نظر خود را با معیارهایی نیز همراه کند. این معیارها را ارزش‌های خبری نام گذاشته‌اند.
🔵 ارزش‌های خبری متعدد و گوناگون هستند. اما مهم‌ترین ارزش‌های خبری عبارت هستند از:
⭕️ دربرگیری
✍ ارزش دربرگیری وقتی در میان است که خبر، گروه‌های قابل ملاحظه‌ای از مردم را از نظر علایق، منافع، توجه و ... در بر گیرد. این دربرگیری ممکن است در جهت منافع (مثبت) یا در جهت ضرر (منفی) گروه‌های مردم باشد.
⭕️ شهرت
✍ اشخاص و چهره‌های معروف خبرساز هستند و اخبار مربوط به آنان دارای ارزش خبری است. اما این ارزش برای همه شخصیت‌ها یکسان نیست.
⭕️ برخورد (اختلاف- تضاد)
✍ این ارزش شامل تمامی خبرهایی است که معمولا در گروه حوادث جای می‌گیرند و طرف توجه قشرهای جامعه در انواع سطح‌ها هستند.
⭕️ استثناها (شگفتی‌ها)
✍ این دسته رویدادهای غیرعادی، استثنایی، عجیب و نادر راشامل می‌شوند که در حوادث عادی و غیرعادی هستند. منتهی از یک یا چند نظر شگفتی آفرین تلقی می‌شوند.
⭕️ بزرگی و عظمت
✍ گروهی از حوادث و رویدادها از نظر عظمت و بزرگی برجسته می‌شوند و ارزش خبری خاص می‌یابند. هر چه این بزرگی و عظمت آشکارتر باشد، ارزش خبری بیشتر است.
⭕️ مجاورت
✍ همه رویدادها، در همه جا، برای همه مردم جذاب نیستند. این ارزش به نزدیکی علاقه‌های مخاطبان با مفهوم پیام ارتباط می‌یابد. این مجاورت، گاه جغرافیایی است و گاه معنوی. به هر دو صورت، اصل مجاورت عنصر با اهمیتی است.
⭕️ تازگی و طراوت
✍ زمان وقوع خبر و نزدیکی آن به لحظه انتشار، در جذابیت و ارزش خبر تاثیر مهمی می‌گذارد.
🔴 منبع: ویراستاری و مدیریت اخبار/ علی اکبر قاضی‌زاده
✅ ویژگی‌های 9گانه تیترنویسی در وب
1- خلاصه‌نویسی
2- کوتاه‌نویسی
3- جذابیت
4- خلاقیت
5- ماجرانویسی
6- اطلاعات حاشیه‌ای
7- اطلاعات تکمیلی
8- پیش‌بینی و آینده‌نگری
9- اطلاعات مخاطب
🔴 منبع: تیترنویسی در وب/ دکتر مجید رضائیان
✅ ویژگی‌های تیتر:
◀️ تکرار کلمه در تیتر جایز نیست؛ مگر در مورد استثناء که عمدی در تکرار باشد.
🔵 مثال:
در جنگ مصرف‌کننده و دلال، مصرف‌کننده می‌بازد.
❇️ تکرار ترکیب «مصرف‌کننده» از زیبایی تیتر می‌کاهد. می‌شود نوشت:
مصرف‌کننده در جنگ با دلال، بازنده است.
🔴 منبع: ویراستاری و مدیریت اخبار/ دکتر علی‌اکبر قاضی‌زاده
✅ ویژگی‌های تیتر
◀️ بهتر است تیتر دارای فعل باشد: به ویژه باید از فعل‌های معلوم استفاده کرد، نه از فعل‌های مجهول.
🔵 از میان این دو تیتر:
⭕️ فستیوال و مشکل سینمای شرق
⭕️ فستیوال با سینمای شرق مشکل دارد
تیتر دوم اندکی طولانی‌تر، اما رساتر و روشن‌تر است.
❇️ اما گاهی تیتر بدون فعل زیباتر است:
همه سرمایه، در صندوق عقب پیکان
(تیتر گزارشی مربوط به خانمی که در خیابان‌ها ترشی می‌فروشد)
🔴 منبع: ویراستاری و مدیریت اخبار/ دکتر علی‌اکبر قاضی‌زاده
✅ تعریف و اهمیت لید
◀️ لید مهم‌ترین قسمت خبر یا خلاصه مهم‌ترین بخش خبر است که در ابتدای سبک «هرم وارونه» و «سبک تاریخی همراه با لید» آورده می‌شود. لید در جذب مخاطب و توجه او نقش بسیار مهمی دارد، زیرا در روزنامه‌ها بعد از تیتر، اندازه و رنگ روزنامه و در خبرهای رادیو و تلویزیونی، معمولا بعد از تیتراژ و عناوین یا خلاصه خبر، ارتباط مخاطب با خبر از طریق لید برقرار می‌شود. اگر لید با کلماتی جذاب، کوتاه و در عین حال پرمعنا و اثرگذار نوشته شده باشد، مخاطبان را جذب و آنها را به خواندن خبر ترغیب و تشویق می‌کند و در غیر این صورت، به دفع مخاطب منجر می‌شود.
🔵 تفاوت لید با مقدمه
✍ مقدمه شامل واژه‌هایی مبهم و کلی است که معمولا در ابتدای خبرهایی که به شیوه تاریخی تنظیم شده باشند، می‌آید. این واژه‌ها فاقد عناصر ارزش‌های خبری هستند یا عناصر و ارزش‌های خبری در آنها خیلی کم به کار می‌رود. به طور کلی، مقدمه اطلاعات اساسی و مهمی به مخاطب نمی‌دهد و فقط بهانه‌ای برای شروع خبر محسوب می‌شود، اما همان طور که گفته شد لید مهم‌ترین قسمت خبر و دارای عناصر و ارزش‌های خبری لازم است و اگر مخاطب از دنبال کردن خبر منصرف شود، با خواندن لید، مطلب مهم خبر را می‌فهمد.
✳️ نمونه 1: مقدمه:
مجلس شورای اسلامی امروز تشکیل جلسه داد.
✳️ نمونه 2: مقدمه:
رئیس‌جمهور در گفت‌و‌گو با خبرنگاران، سیاست‌های ایران را تشریح کرد.
⭕️ دو نمونه فوق، فاقد اطلاعات اساسی و مهم هستند و به سوالات مخاطب در مورد اینکه مجلس چه مصوبه مفید یا مضری را برای مردم تصویب کرد یا در مجلس چه اتفاقی افتاد و همچنین این سوال که سیاست جدید ایران چیست، پاسخ نمی‌گوید. حال به نمونه زیر که حاوی اطلاعات اساسی و مورد نیاز است، توجه کنید:
✳️ نمونه 3: لید:
بر اساس مصوبه امروز مجلس، دانش‌آموزان بدون شرکت در کنکور، وارد دانشگاه‌ها می‌شوند.
✳️ نمونه 4: لید:
رئیس‌جمهور در گفت‌و‌گو با خبرنگاران، برقراری رابطه با آمریکا را به عذرخواهی از اشتباهات گذشته و آزاد‌کردن دارایی‌های بلوکه‌شده ایران مشروط کرد.
🔵 ملاحظه می‌کنید که در نمونه‌های 3 و 4، حتی اگر مخاطب خبر را دنبال نکند، مطلب مهم خبری را از دست نمی‌دهد، چون مهم‌ترین بخش خبر در لید ارائه شده است، اما در نمونه شماره 1، تشکیل جلسه امری عادی است و اگر مجلس به دلایل مختلف تشکیل جلسه ندهد، یا اینکه بعد از مدت‌ها تعطیلی آغاز به کار کند، خبر تشکیل جلسه مهم است و باید در لید بیاید.
🔴 منبع: اصول خبرنویسی/ دکتر اکبر نصرالهی
✅ اندازه لید
◀️ درباره اندازه و طول لید، نظرهای مختلفی وجود دارد. برخی می‌گویند لید باید یک جمله باشد. برخی معتقدند لید مناسب، لید دوجمله‌ای یا حداکثر سه جمله‌ای است و بعضی هم روی تعداد کلمات به کار رفته در لید تاکید و معتقدند لید مناسب نباید بیشتر از 60 کلمه باشد. به اعتقاد آنها، لید مناسب حداقل 30 و حداکثر 60 کلمه دارد. با وجود این اظهارات، معتقدم محدود کردن لید به چند جمله و کلمه، نادرست است و در این خصوص باید به اهمیت و حجم خبر توجه شود، نه به تعداد جملات و کلمات.
🔵 آنچه در لید اهمیت دارد، گنجاندن مهم‌ترین مطالب خبری در آن است و در موارد مختلف ممکن است کوتاه یا بلند باشد. به طور کلی، لید باید با شرح خبر متناسب باشد. یعنی حجم خبر، و به‌ویژه اهمیت و بلندی یا کوتاهی آن، اندازه لید را تعیین می‌کند.
✳️ مثلا برای خبر دوسطری زیر نمی‌توان لید دوجمله‌ای یا لید بیش از 30 کلمه نوشت.
وزیر علوم، تحقیقات و فن‌آوری، امروز، هنگامی که روانه محل کارش واقع در خیابان ویلا بود، روبه‌روی وزارتخانه هدف دو گلوله افراد مسلح ناشناس قرار گرفت و از ناحیه درست راست زخمی شد.
✳️ بلکه در لید باید نوشت:
وزیر علوم، تحقیقات و فن‌آوری، ترور و زخمی شد.
دکتر ... که صبح امروز به محل کار خود در خیابان ویلا می‌رفت، روبه‌روی وزارتخانه، هدف گلوله‌های مردان ناشناس قرار گرفت.
بر اساس آخرین خبر دریافتی، وزیر که از ناحیه دست راست زخمی شده، در بیمارستان بستری است. پلیس، تحقیقات گسترده‌ای را برای شناسایی و دستگیری عاملان ترور دکتر ... آغاز کرده است.
⭕️ البته، عکس اصل فوق صادق نیست، یعنی نمی‌توان برای خبرهای طولانی، لید مطول در نظر گرفت.
🔴 منبع: اصول خبرنویسی/ دکتر اکبر نصرالهی
✅ لید با محتوای زیاد
◀️ لیدی است که معمولا خبرنگاران مبتدی آن را می‌نویسند و در نگارش آن تلاش می‌کنند تمام عناصر و ارزش‌های خبری را بیاورند، یعنی از نوشتن جزئی‌ترین موارد نیز صرف نظر نمی‌کنند.
🔵 مثال:
بر اثر تصادف یک دستگاه پیکان سفید رنگ به شماره .... به رانندگی منیره حقیقی 24 ساله و دانشجوی باشگاه خبرنگاران جوان با یک دستگاه کامیون قرمز رنگ به شماره شهربانی ... به رانندگی حسن محمدی 40 ساله، ساکن اصفهان، در خیابان ولی‌عصر روبه‌روی پارک ملت، دو نفر از سرنشینان پیکان به نام‌های امیر سیدی 12 ساله و آناهیتا محمدحسن‌زاده 27 ساله کشته شدند و راننده پیکان زخمی و به بیمارستان خاتم‌الانبیا منتقل شد.
⭕️ در مثال فوق، جزئیاتی به کار رفته که آوردن آنها در لید ضرورت ندارد و تنها باعث طولانی‌تر شدن لید می‌شود. این اطلاعات جزئی در صورتی که بیان آنها ضروری باشد، باید در بندهای بعد از لید آورده شود.
✳️ اصولا استفاده از لید با محتوای زیاد، ضمن این که از جذابیت و روانی خبر می‌کاهد و خستگی مخاطبان و فرار آنها را موجب می‌شود، برای خبرنگار نیز مشکل‌آفرین است، زیرا خبرنگار با آوردن همه اطلاعات در لید، مطلبی برای بندهای بعدی باقی نمی‌گذارد و در واقع خود را خلع سلاح می‌کند.
🔴 منبع: اصول خبرنویسی/ دکتر اکبر نصرالهی
✅ کارکردهای سه‌گانه تیتر
1- کارکرد اطلاع‌رسانی (متکی بر ارتباط خبری یا گذشته محور)
2- کارکرد زمینه‌سازی (متکی بر ارتباط معنایی یا اکنون‌محور)
3- کارکرد پیش بینی (متکی بر ارتباط فردایی یا آینده‌محور)
🔴 منبع: تیترنویسی/ دکتر مجید رضائیان
✅ لید مناسب
◀️ لید مناسب لیدی است که حاوی مهم‌ترین قسمت خبر یا خلاصه با اهمیت‌ترین بخش‌های خبر باشد و جملات آن نه کلی، مبهم و فاقد اطلاعات (لید بی‌محتوا) باشد و نه طولانی و دارای اطلاعات زیاد و جزئی (لید با محتوای زیاد).
⭕️ نمونه لید مناسب:
بر اساس مصوبه امروز مجلس، دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان می‌توانند از سال آینده تحصیلی، بدون شرکت در کنکور، وارد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی شوند.
🔲 یادآوری این نکته ضروری است که تقسیم لید به لحاظ محتوا، صرفا به منظور فهم همکاران مبتدی است و اصولا لید بی‌محتوا و با محتوای زیاد، لید نیستند و با تعریف لید که باید «خلاصه مهم‌ترین قسمت خبر» باشد، مغایرت دارد.
🔴 اصول خبرنویسی/ اکبر نصرالهی
✅ اهمیت 2 پاراگراف اول
◀️ 2 پاراگراف اول خبر پُر اهمیت هستند. فورا به خواننده بگویید چه اتفاقی افتاده و چرا مهم است.
🔷 اگر خبر را در 2 پاراگراف اول بیان نکنید خیلی دیر می‌شود. خواننده‌ای که فقط صفحه اول را می‌خواند با فرض اینکه خبر را از تیتر متوجه می‌شود، اغلب، بیشتر از پاراگراف اول را نمی‌خواند.
⭕️ روزنامه می‌تواند خبر را به چند پاراگراف تقسیم کند تا آن را در ستون خلاصه خبرها جای دهد. یک سرویس آنلاین فقط 2 پاراگراف اول را در صفحه اصلی خود قرار خواهد داد. یک خواننده خسته یا سردرگم بعید است آن را بخواند.
🔲 اگر خبر را سرراست تعریف نکنیم، ممکن است فرصت را از دست بدهیم.
⏹ لید، یا پاراگراف اول، کلید خبر است. اگر لید را درست بنویسید، بقیه خبر از آن پیروی خواهد کرد.
✅ روتیتر
◀️ کلمات و عبارت‌های کوتاهی هستند که در بالای تیتر اصلی قرار می‌گیرند و معمولا فعل ندارند.
🔷 این نوع تیترها اغلب مکمل تیتر اصلی هستند.
⭕️ باید توجه داشته باشیم که تیتر اصلی، مستقل از تیترهای فرعی، معنای کامل داشته باشد و فهم آن به روتیتر و دیگر تیترهای فرعی وابسته نباشد.
☑️ مثال1: روتیتر
در خیابان ولی‌عصر(عج)
تونل فاضلاب تهران سه قربانی گرفت
☑️ مثال2: روتیتر
در پی سقوط چند فروند هواپیمای مسافربری
رئیس سازمان هواپیمایی کشور استعفا داد
☑️ مثال 3: روتیتر نامناسب
نتایج کنکور
فردا اعلام می‌شود
در نمونه بالا، تیتر اصلی معنای مستقلی ندارد و اگر روتیتر نادیده گرفته شود، نمی‌توان فهمید که قرار است چه چیزی فردا اعلام شود.
✅ کاربردهای مختلف روتیتر
🔷 روتیتر به عنوان مقدمه:
از دو مرد افغان
900 کیلوگرم تریاک در تهران کشف شد
🔷 روتیتری که چگونگی وقوع خبر را بیان می‌کند:
با حضور معاون اول رئیس جمهور
مرکز علوم ستاره‌شناسی تهران افتتاح شد
🔷 روتیتر به عنوان منبع خبر:
خبرگزاری فرانسه:
ملاعمر دستگیر شد
🔷 روتیتر به عنوان سابقه خبر:
در پی انفجار در پالایشگاه نفت الاحمدی
مطبوعات کویت خواستار استعفای هیئت دولت شدند
🔷 روتیتر به عنوان زمان وقوع خبر:
سرانجام پس از یک سال تاخیر، صبح امروز
خط لوله انتقال گاز ایران به ترکیه آغاز شد
اصول خبرنویسی / دکتر اکبر نصرالهی