کسانی که در دنیا زندگی می‌کنند و دل به ظاهر دنیا می‌دهند و ابدا با باطن کاری نداشته و از وجدان خود که در حقیقت مربوط به خداست نیرو نمی‌گیرند پیوسته در دل آنان محبت دنیا و آثار آن رو به فزونی می‌رود، مردن برای این افراد بسیار سخت است.

معنای دنیای مذموم زندگی کردن بر اساس تخیلات و شهوات و لذائذ فانیه و غفلت از برنامه ی حقیقی انسانی و جهالت و غفلت از خداست.  مرگ و خواب از جنس واحدند و یک حکم را دارند، در حال مرگ و در حال خواب در هر دو حال خداوند جان را می‌گیرد، لیکن آن کسی که اجلش رسیده است، آن جان را نگاهداشته و آن که اجلش نرسیده است، جان را در موقع بیداری به او بر می‌گرداند.

چون نفس انسان از عالم ملکوت است، لذا ملک الموت از ملکوت انسان روح او را می‌گیرد.  سعادت انسان در ایمان به خدا و عمل به احکام دینی است و اگر انسان در حال سکرات موت ایمان بیاورد، ایمان وی بی فایده خواهد بود. اولیای الهی چون به مرتبه ی اعلای کمال رسیده‌اند، لذا ترس و اندوه و سکرات موت را ندارند و یکسره به بهشت می‌روند و ولایت آنها عین ولایت خداست.

در حالت موت زشتی‌ها و خوبی‌ها هر کدام به اصل خود می‌روند. انسان دارای عوالم سه گانه ی بدن، مثال و نفس می‌باشد و در ادعیه مخصوص به ماه شعبان به این مطلب اشاره شده است.

روح انسان بعد از مرگ به عالمی بنام عالم برزخ می‌رود عالم برزخ را عالم مثال و عالم خیال نیز می‌گویند.  در عالم برزخ هم بهشت مثالی وجود دارد وهم دوزخ مثالی . اعمالی که انسان در دنیا انجام داده، در برزخ به صورت‌های واقعی ملکوتی برای انسان جلوه می‌کنند.

کسانی که روحیه ی استکباری دارند، هیچ وقت به حقائق دست نمی‌یابند. مستضعفینی که راه وصول به حقائق را ندارند، بالاخره مورد عفو قرار می‌گیرند، انسان اگر در این نشاه تخم مراقبه را بکارد و بمیرد در برزخ نفوس ناقصه ی آنها مسیر تکامل را می‌پیماید. تمام پدیده‌های عالم مادی با قوای ملکوتی اداره می‌شوند. صورت برزخی مومنان به صورت انسان است، ارواح برای دیدار اهل خود به دنیا می‌آیند و نزول آنها به صورت پرنده از باب تمثیل است.

خودسازی(شفا) از قرآن چیزهایى را نازل کردیم که براى مؤمنین شفا و رحمت باشد.اسراء/ ٨٢  امام علی(ع):قرآن را بیاموزید که بهترین کلامها است. در آیاتش خوب بیندیشید که همانند باران بهار، قلبها را احیا مى کند و از نور قرآن شفا بگیرید که دلها را شفا مى دهد.نهج البلاغه/خطبه ١١٠