در رابطه با سوال نظر سنجی: بستگی به نوع متن ادبیات شیعی دارد و همه ی متون ادبیات شیعی از یک نوع خاص نیستتد. به طور مثال شعر آقای برقعی که بیشتر با مکتب سورئال سروکار دارد را شاید بتوان با نقد نو بررسی کرد. در کل نقد فرمالیستی،نقد نو،نقد روانشناسانه،نقد تاریخی و نقد جامعه شناسی جزء پر بسامدترین شاخه های نقد در ادبیات شیعی هستند. و نقدهای مارکسیتی و فمنیستی و اساطیری نیز جزء کم بسامدترین شاخه های نقد در ادبیات شیعی به شمار می آیند. با تشکر از شما

🔴جامعه‌شناسی ادبیات چیست؟ نگاه عوامانه چنین است که قهرمان‌ها کاملا فارغ از شرایط محیطی، به ناگاه برمی‌خیزند و کاری بزرگ را رقم می‌زنند. جامعه‌شناسی می‌گوید: قهرمان حتما برخاسته از جامعه است. در اغلب موارد یک جریان به مرور شکل گرفته و افرادی تلاش‌های نصفه و نیمه‌ای انجام داده‌اند تا نوبت به قهرمان رسیده و او کار نیمه‌تمام پیشینیان را تکمیل کرده است. فردوسی و شاهنامه از همین جنس هستند. بیشتر مردم نمی‌دانند که در روزگار سامانیان جریان احیای ایران باستان جدی شد؛ حاکمان از فرهیختگان خواستند که اخبار و آثار ایران قبل اسلام را از پهلوی به فارسی دری ترجمه کنند؛ شاهنامۀ منثور ابومنصوری شکل گرفت و ... حتی نشنیده‌اند که همین شاهنامۀ فعلی را دقیقی طوسی شروع کرد و از ظهور زرتشت هم شروع کرد؛ اما خیلی زود از دنیا رفت و دوست و همشهری‌اش فردوسی طوسی، کار او را ادامه داد و برای حفظ نام و یاد دوستش، هزار بیت دقیقی را هم در شاهنامه آورد. ببینید چقدر فرق است بین فردوسیِ ابرقهرمان که بی‌زمان و بی‌مکان فقط به احیای ایران می‌اندیشد و فردوسیِ تاریخی که در امتداد یک جریان فرهنگی، شاهنامه را می‌آفریند. البته که در بزرگی فردوسی و شاهنامه هیچ تردیدی نیست. جامعه‌شناسی ادبیات می‌گوید ادبیات عرفانی یک چیز است و رشد سریع و عجیب آن پس از حملۀ مغول، چیزی دیگر. علت عرفان‌دوستی مردمی که غارت مغول را دیده‌اند، آن است که دنیایشان نابود شده و جز ترک دنیا چاره‌ای ندارند. یکی از نقدهای جذاب و کارآمد برای ادبیات شیعی، نقد اجتماعی یا جامعه‌شناسی ادبیات است. یک مثال کوچک: اوایل انقلاب امیرالمؤمنینی که در آثار ادبی مطرح می‌شد ذوالفقار به دست به دنبال عدالت بود و در سال‌های اخیر که وضع معیشتی مردم خراب است، امیرالمؤمنینِ اشعار و داستان‌ها، کیسۀ نان و خرما به دوش دارد! 🌹🌹🌹🌹🌹🌹 با لمس این لینک به فهام بپیوند: https://eitaa.com/joinchat/1193017661C158f62846e https://b2n.ir/s86478 💠فهام: فرهنگ. هنر. ادبیات. مذهب💠

یادداشت شاعر گرامی، آقای مجید افشاری دربارۀ نقد ادبیات شیعی:

معیارهای نقد شعر شیعی سه کلمه کلید واژه ما هستند 🔴معیار _ نقد _ شیعی بهترین شیوه نقد در گام اول توجه به رعایت معیارها در نوشتار است 🟡معیارهای عام_ معیارهای خاص 🟢معیارهای عام ۱_ سلامت دستوری ۲_ عدم کراهت لفظ و کژتابی .. ۳_ شیوایی ۴ _ مطلوب انسانی ( ترکیب_ تناسب _ تعادل ) توضیح مطلوب انسانی 👇 ترکیب ؛ تعابیر و توصیفات در ترکیب بندی شعر چگونه اند چه تعداد هستتد و چه میزان همپوشانی معنایی دارند ...نوشتار چه پاسخی به ما می دهد؟ تناسب ؛آیا تعابیر و توصیفات، تناسب با موضوع شعر دارند مثلا موضوع صبر حضرت زینب است آیا مضامین ما درباره کلمه صبر هستند تناسب هنری دارند... تعادل ؛ بپرسیم آیا زبان شعر در کلمات عینی و ذهنی دارای تعادل است.. مثلا عبارت ؛صبر غمگین بی الهام از تبرک باران .. یک کلمه عینی دارد که باران است ..‌ و این برای مخاطب مطلوب نیست .. 🟢معیارهای خاص ۱_ شانیت اهل بیت ،مساوی با یک شهروند عادی در شعر نباشد مثال ؛ مهدی ام یک تُک پا تا سر این کوچه بیا می دهم قول شرف اهل محل یار تواند ۲_استفاده از الفاظ رکیک علیه دشمنان آل الله .. پذیرفته نیست (مخالفت با مکارم اخلاق ) ۳_تناقض ادعا با سیره پذیرفته نیست مثال ؛ با اشک من امامِ زمان آه می کشد دیگر حسین گریه برایت نمی کنم ! (گریه بر معصوم مستحب است ) ۴_ تناقض ادعا با حدیث پذیرفته نیست مثال ؛ ابلیس در شمایل معصوم بوده است هر جا که دست رد زده بر سینه ای حسین (ابلیس اجازه تجلی در شمایل معصوم ندارد) ۵_ تقلیل شان معصوم _ منسوبان _ اماکن و... با مضمون جذاب اما ناشایست پذیرفته نیست مثال ؛ نعل بیرون آمده از کوره زینب را ببین شکل لبخند است اما آه سوزان می کشد ( نعل_ زینب ) مثال ۲ افسوس که هیئت عزاداری ما تالار عروسی مگس ها شده است (هیئت _ تالار عروسی مگس ها) ۶_ تعابیر موهن ( شک بر انگیز باشد و کژتابی داشته باشد ) پذیرفته نیست مثال؛ شیره ی جان مرا عشقت کشید نشئه ی عشق توام مولا علی (شیره ..کشید_ نشئه ) .. ۷_ جعل ،جرح و تعدیل و تحریف تاریخ ، عبارت ها ، احادیث ، نام ها، اخبار ...مربوط به آل الله مطلقا خطا و مردود است مجید افشاری

🔴هفت دیدگاه اشتباه دربارۀ ادبیات شیعی 1️⃣ادبیات شیعی چیزی است که شیعیان تولید کرده‌اند. به عنوان دقت کنید: «ادبیات شیعی» نه «ادیب شیعی». ممکن است یک نفر در شناسنامه شیعه باشد و در واقع نه؛ مثل صادق هدایت. برعکسش هم ممکن است. ابن ابی الحدید که نهج‌البلاغه را شرح کرده و کلی شعر در مدح مولا سروده، سنی است. جرج جرداق که یکی از مهم‌ترین کتاب‌های قرن اخیر دربارۀ امیرالمؤمنین (ع) را نوشته، مسیحی است. کلی شاعر هندو و زرتشتی برای امام حسین (ع) شعر گفته‌اند ... . مولای ما فرمود: انظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال: ببین چه می گوید؛ نه اینکه که می‌گوید. 2️⃣ادبیات شیعی فقط ادبیاتی است که به طور مستقیم تبلیغات مذهبی می‌کند. دین و مذهب نوعی سبک زندگی است. آداب ازدواج، تحصیل، اشتغال و ... همه و همه بخش‌های مختلف زندگی است؛ حالا هر چیزی که نشان بدهد این عروس و داماد شیعه هستند، این شالی‌کار که هنگام کار کردنش شعر می‌خواند شیعه است، این رانندۀ کامیون که خلاصۀ فلسفۀ زندگی‌اش را پشت ماشینش نوشته شیعه است، این مرحوم که روی سنگ قبرش دو بیت شعر نقش بسته است شیعه بوده و ... می‌شود ادبیات شیعی. غالب دهلوی وسط یک شعر عاشقانه خطاب به معشوق می‌گوید: جز به چشم و دل والاگهران جا نکنی جلوۀ نقش کف پای علی را مانی 3️⃣ادبیات شیعی همان ادبیات هیئتی است. در بخش قبلی اقسامی از ادبیات شیعی را دیدیم. به اینها اضافه کنید ادبیات فاخر رسمی را؛ چاووشی‌ها را؛ رجزهای حماسی و ... را. هیئت یکی از جلوه‌های دینداری است و ادبیات هیئت هم یکی از اقسام ادبیات شیعی است. می‌دانستید حدود 260 حماسۀ شیعی داریم؟ یعنی منظومه‌هایی شبیه شاهنامۀ فردوسی که به داستان جنگ‌های پیامبر (ص)، امیرالمؤمنین (ع)، امام حسین (ع) و ... پرداخته‌اند. می‌دانستید چندین شاعر عارف شیعه داریم که عرفان شیعی را در شعرشان مطرح کرده‌اند؟ می‌دانستید کلی شاعر زبان‌آور در ادوار مختلف تاریخی داریم که در مدح اهل‌بیت (ع) قصیده و غزل و ترکیب‌بند و رباعی گفته‌اند؟ می‌دانستید چند کتاب شعر نو و سپید مذهبی داریم؟ ادبیات هیئتی ویترینی از شعرهای دم دستی و اغلب یک‌بار مصرف مذهبی است نه همۀ گنجینۀ شعر شیعی. 4️⃣ادبیات شیعی اصلا وجود ندارد. ادبیات ادبیات است؛ بدون هیچ گونه پیشوند و پسوندی. ادبیات دو بعد دارد: فرم و محتوا. چندین فرم شناخته شده داریم؛ مثل ادبیات داستانی. اصلا تقسیم‌بندی اشعار اغلب بر اساس فرم یا قالب است: غزل، مثنوی، مسمط و ... . چندین گونۀ محتوایی هم داریم؛ مثل ادبیات عاشقانه، عرفانی و ... . در اینجا محتواست که باعث تفکیک است نه فرم. ادبیات عرفانی می‌تواند قصیده باشد یا غزل یا مثنوی یا داستان کوتاه یا ... . بر همین اساس، وقتی یک محتوا آنقدر پرکاربرد و پردامنه است که در قالب‌های متعدد تولید شده و زیرشاخه‌های بسیار پیدا کرده، به طور طبیعی وجود دارد و قابل انکار هم نیست. سؤال: اگر ادبیات شیعی داریم، یعنی ادبیات سنی و مسیحی و یهودی و زرتشتی و ... هم داریم؟ جواب: امکانش وجود دارد؛ محال عقلی نیست؛ اما این که در عالم واقع افراد زیادی در ادوار مختلف تاریخی و مکان‌های متعدد دربارۀ بزرگان یا آموزه‌های دینی آن مذاهب شعر گفته‌ باشند و داستان نوشته باشند، جای تحقیق دارد. آنقدری که من گشته‌ام و دیده‌ام، حجم میراث ادبی دیگر مذاهب با ادبیات شیعی مطلقا قابل قیاس نیست. 🌹🌹🌹🌹🌹🌹 با لمس این لینک به فهام بپیوند: https://eitaa.com/joinchat/1193017661C158f62846e https://b2n.ir/s86478 💠فهام: فرهنگ. هنر. ادبیات. مذهب💠

5️⃣ادبیات شیعی زیبایی هنری و ارزش ادبی بالایی ندارد. اولا کدام گونۀ ادبیات شیعی را می‌گویید؟ معمولا شعر هیئت را مثال می‌زنند و آن را با شعر رسمی و فاخر می‌سنجند؛ در حالی شعر سینه‌زنی به لحاظ سبکی باید با ترانه قیاس شود نه غزل حافظ. ثانیا با کدام ملاک می‌گویید «زیبا»؟ زیبایی یک مفهوم کاملا نسبی است. از دید اغلب سفیدپوستان، سیاهان زیبا نیستند و کمپانی‌های عروسک‌سازی، باربی سیاه تولید نمی‌کنند؛ در حالی که از دید یک سیاه‌پوست، ما سفیدپوستان آدم‌های کم‌رنگ و رنگ و رو رفته‌ای هستیم! در ادبیات هم همین است. ملاک‌های زیبایی عصر فردوسی و حافظ یکی نیست. صائب عالم دیگری دارد و نیما آنقدر متفاوت است که همۀ قبلی‌ها یک طرف قرار می‌گیرند و او یک طرف دیگر. همۀ این شاعران هم بزرگ و قابل احترامند. ملاک‌های زیبایی اینها متفاوت است. این را می‌فهمیم؛ حالا سؤال: ملاک زیبایی در شعر شیعی چیست؟ 6️⃣ادبیات شیعی سفارشی است؛ پس اصیل نیست. اولا در اغلب موارد شاعر بنا به ارادت قلبی خودش سروده و نوشته و ادعای سفارشی بودن، ادعای شگفتی است که مدعی باید اثبات کند. ثانیا برخی از منتقدان به مفهومی اعتقاد دارند به نام «سفارش زمانه»؛ یعنی اقتضای روزگار. با این تعریف شاعران اجتماعی‌سرا به سفارش زمانه شعر گفته‌اند و چه بسا مثل عشقی و بهار و دهخدا تاوانش را هم با ترور و تبعید و زندان داده‌اند. اینان با تمام وجود به گفته‌ها و آرمانشان اعتقاد داشته‌اند و طبق سفارش زمانه سروده‌اند؛ قبول. حالا سؤال: نمی‌شود سفارش زمانه‌ای مفاهیم دینی و معنوی باشد؟ 7️⃣ادبیات شیعی عملا همان ادبیات انقلاب اسلامی است. از روز عاشورای سال 61 برای عاشورا شعر گفته‌اند. از قرن 3و 4 شعر اهل‌بیتی فارسی داریم. تا پایان عصر قاجار حدود 5 هزار دیوان شعر شیعی داریم. در دورۀ پهلوی تعداد شاعران سنتی‌سرا که اغلب مذهبی‌سرا هم هستند، تقریبا دوبرابر نوپردازان است. البته که انقلاب اسلامی بسیار خوب و محترم است؛ شکی نیست؛ اما عمر انقلاب 0.5 قرن است و عمر تشیع 14.5 قرن؛ یعنی 29 برابر! 🌹🌹🌹🌹🌹🌹 با لمس این لینک به فهام بپیوند: https://eitaa.com/joinchat/1193017661C158f62846e https://b2n.ir/s86478 💠فهام: فرهنگ. هنر. ادبیات. مذهب💠

جلد اول نشا «نظریۀ شعر آیینی» است جلد دوم «نقد شعر آیینی» فهرست جلد اول را ببینید. مرورش خالی از لطف نیست. در ضمن، ممکن است بتوانید من را کمک کنید تا کم خطا تر به چاپ بسپارمش ممنون

فهرست جلد اول نشا (نظریۀ شعر آیینی)

مدتی این مثنوی تأخیر شد سلام و صبح به خیر رزوهای اخیر به شدت درگیر امور اجرایی قبل از نمایشگاه بودم. از طرفی ناشرم و با عنوان «کلام سلیس» در نمایشگاه حضور دارم؛ از طرفی نویسنده‌ام و باید علاوه بر نشا (که معرف حضورتان هست)، کتاب دیگری را نیز به نمایشگاه برسانم. این موضوعات وقت زیادی از من گرفت و باعث شد از روند هر روزه خارج شوم و فهام عزیز را چند روزی رها کنم. عذرخواهم. توضیح ضروری: کارهای «کلام سلیس» عمدتا به عهدۀ برادر عزیزم، آقای عمار موحد است. در طول نمایشگاه با ایشان بیشتر آشنا خواهیم شد. فعلا یک شعر از ایشان بشنوید:

شعرخوانی عمار موحد در مدح امیرالمؤمنین علیه السلام

هزار سال سوگ شیعی این عنوان کتابی است که به تاریخچه، سبکها و رویکردهای مراثی مذهبی فارسی می پردازد. ساختار این کتاب خاص است. ابتدا به تعاریف می پردازد: قالبها، سبکها، رویکردها (حماسی، عرفانی، ...)، ادوار تاریخی و ... فصل دوم شامل 101 نمونه شعر است که الزاما بهترین نیستند. اصلا بعضی از شعرها انتخاب شده اند که ضعفها و ساختهای ناقص را نشان بدهند. شعرها از قرن 3 و 4 و کسایی مروزی شروع می شوند و تا شاعران متولد دهۀ 60 پیش می آیند. در هر نمونه شعر، اول شاعر معرفی شده، بعد ساختار شعر بررسی شده و در پایان، اگر واژه یا ترکیب دشواری بوده توضیح داده شده و در مواردی، ظرافتهایی در برخی از ابیات توضیح داده شده است. فصل سوم، چکیدۀ همۀ کتاب است. فهرستهای این کتاب، چند فهرست معمولی نیست. باید اول در فصل یکم، تعاریف را بخوانید، بعد بیایید در فصل سوم، نمونه های مربوط به هر عریف را بیابید و بعد دو فصل دوم، نمونه شعرها را با توجه ویژه بخوانید تا انواع ادبی برایتان ملکۀ ذهن شود. «هزار سال سوگ شیعی» یک درسنامۀ غیر معمول و احتمالا جذاب است. فهرستهای کتاب را در پست بعدی دانلود کنید و ببینید:

با عذرخواهی فراوان، فایل اصلاح و قابل استفاده شد.