فکرت
📌#یادداشت قرن آمریکا در حال محو شدن است. دستکم، این اجماع میان اکثر تحلیلگران سیاسی بینالمللی وجو
✍️پیتر هریس (استاد علوم سیاسی در دانشگاه ایالتی کلورادو)
📌جهان تک قطبی آمریکایی چه زمانی پایان می یابد؟
🔘 بخش اول
با این حال، مشخص نیست که چگونه وقتی جهان تکقطبی در نهایت از بین رفت، ما از کجا متوجه خواهیم شد. چه چیزی برای یک قدرت جهانی دیگر برای برابری یا پیشی گرفتن از آمریکا در نظر گرفته خواهد شد؟ آستانه اعلام اینکه تکقطبیت برای گذشته است، چه زمانی است؟
اکثر تلاشها برای پاسخ به این سوالات شامل تنظیم دقیق معیارهای موجود قدرت ملی است. از این دیدگاه، درک افول آمریکا مساله پیشبینی لحظهای است که در آن احتمالاً رقیب همتا از آمریکا (به لحاظ اقتصادی و نظامی) پیشی بگیرد. اما جهان تکقطبی فقط تابعی از بودجههای نظامی نسبی نیست. همچنین به وسیله توزیع جغرافیایی قدرت و نفوذ تعریف میشود. این دو دست در دست هم قرار دارند.
اقتدار نظامی و اقتصادی ممکن است به ایالات متحده اجازه دهد تعهدات بینالمللی را حفظ کند، اما این قدرت کلی نیست که ایالات متحده را به عنوان هژمونیک (حاکم یا غالب در یک زمینه سیاسی یا اجتماعی) تعریف کند. استقرار نیروی نظامی و قدرت سیاسی آمریکا در خارج از این کشور است که بیشتر از هر چیز دیگری اهمیت دارد.
برای درک بهتر اهمیت زیرساخت ژئوپولتیک تکقطبی، لازم است در مرحله اول این مورد بررسی شود که اساساً چگونه تکقطبیت ظاهر شد. این تحول در واقع از بقایای اتفاقی بود که قبلاً رخ داده بود؛ دو قطبی دوره جنگ سرد. بسته به اینکه شما از چه کسی سوال بپرسید، جنگ سرد در سال ۱۹۸۹ به پایان رسید (زمانی که از سلطه اتحاد شوروی در اروپای شرقی کاسته شده بود) یا ۱۹۹۱ (زمانی که اتحاد جماهیر شوروی دیگر وجود نداشت). اما به عبارت دقیقتر چه چیزی آغازی بر پایان دو قطبیت شد؟ آیا عقبنشینی شوروی از اروپای شرقی، فروپاشی نهایی اتحاد جماهیر شوروی، فروپاشی پیمان ورشو، تغییر در نگرشها و اولویتهای رهبران شوروی یا روسی بود یا چیز دیگری؟
طبق گفته هریسون واگنر، پژوهشگر علوم سیاسی، دو قطبیت هیچگاه تنها با وجود دو کشور قدرتمند در عرصه سیاست جهانی یا تعداد زرادخانههای هستهای آنها یا شمار متحدان آنها تعریف نشد. در عوض، "ویژگی متمایز توزیع قدرت جنگ سرد" این بود که «یک کشور، اتحاد جماهیر شوروی، در زمان صلح موقعیت نزدیک بر تسلط بر قاره اوراسیا را پیدا کرد؛ موضعی که در گذشته کشوری تنها بعد از یک سری پیروزیهای نظامی به آن دست مییافت.»
به عبارت دیگر، دو قطبیت در طول جنگ سرد یک وضعیت ژئوپلیتیکی بود؛ یک مبارزه مداوم که توسط بلوک غرب برای محافظت در برابر سلطه شوروی بر فضای خاص جغرافیایی، به ویژه در اروپا و شرق آسیا به راه افتاد. دوران دو قطبی زمانی به پایان رسید که مشخص شد مسکو دیگر تهدیدی برای امنیت این مناطق نیست. پایان دو قطبی به فروپاشی کامل اتحاد جماهیر شوروی یا حتی کاهش قابل توجه قدرت انباشته آن نیازی نداشت. همه آنچه که نیاز داشت یک ساختاربندی مجدد علایق و تاثیرگذاری بوده است تا رقابت ژئوپولتیک بر اوراسیا جای خود را با مجموعه متفاوتی از تعاملات بینالمللی عوض کند.
به عبارت سادهتر، آمریکا امروز یک موقعیت ژئوپولتیک مشابه آنچه که اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۴۵ داشت، در اختیار دارد؛ برتری سیاسی و نظامی در مهمترین مناطق اوراسیا. در اروپا، ناتوی تحت رهبری ایالات متحده از اقیانوس اطلس به خلیج فنلاند و دریای سیاه گسترش یافته است. در آسیا، ایالات متحده یک رشته اتحادها و همکاریهای غیر رسمی دارد که تقریباً برای سلطه بر رقیب اصلی ژئوپولتیک خود یعنی چین است.
اگر دو قطبی شدن با یک رقابت مداوم بر سر کنترل قاره اوراسیا تعریف شود، تک قطبی شدن لحظهای است که با فقدان نسبی رقابتهای ژئوپولتیکی فعال تعریف شده باشد. بررسی تک قطبیت به عنوان یک پیکربندی ژئوپولتیکی به روشن شدن این مطلب که چه زمانی در جهان ممکن است این فرایند به پایان برسد، کمک میکند. همانطور که دو قطبیت زمانی به پایان رسید که اتحاد جماهیر شوروی نیروهای خود را از اروپای شرقی خارج کرد و حضور نظامی معنادار در شرق آسیا را از دست داد، جهان تک قطبی هم زمانی سقوط خواهد کرد که ارتش آمریکا دیگر در دو جناح بحرانی اوراسیا قرار نداشته باشد: شبه جزیره اروپایی و کشورهای دریایی شرق آسیا.
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
فرشاد مومنی عدالت و شهید بهشتی.mp3
20.25M
🔊 فایل صوتی
سخنان دکتر #فرشاد_مومنی
🔶سخنران |#عدالت و شهید #بهشتی
📺 برنامه مصیر
به مناسبت سالروز شهادت دکتر آیت الله بهشتی
🔸چرا عدالت عنصر کلیدی در شخصیت شهید بهشتی است؟!
🔸چرا جامعه به اندیشه های شهید بهشتی نیازمند است؟!
📍دکتر #مومنی : با بازگشت به تفکرات شهید بهشتی میتوان مشکلات و معضلهای کشور را شناسایی و راه برون رفت از آنان را پیدا کرد و به نظر من الان هیچ عنصری به اندازه اندیشههای شهید بهشتی توان این را ندارد که ما را از مشکلات کشور خارج کند.
سانسور شهید بهشتی گناهی نابخشودنی و یک خودزنی محسوب میشود!
بهشتی معتقد بود تنزل منزلت عدالت در کشور راه استفاده ابزاری از دین را باز میگذارد و توجه و رجوع به عدالت است که باب هرج و مرج در ساحت اندیشه را میبندد.
عدالت یک مقوله فرادینی و سنگ محک و سنجش میزان مسلمانی است.
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
سالروز شهادت امام صادق.mp3
6.11M
🔊فایل صوتی
سخنان دکتر #محمدحسین_رجبی _دوانی
🔶با موضوع| دوران #منصور سخت تر از دوران #معاویه و #یزید
🔸حضرت در طول امامت خود هم خلافت غاصبانه و جائرانه بنی امیه را تجربه فرمود و هم سقوط آن و روی آمدن خلافت جبار بنی عباس را.
امامت آن حضرت در ادامه خلافت #هشام_بن_عبدالملک خلیفه جنایتکار و خونریز اموی آغاز شد تا سال ۱۲۵ که هشام مرد و برادر زاده او #ولید بن یزید بن عبدالملک قدرت را بدست گرفت. مرگ هشام آغاز سستی و رو به انحطاط رفتن قدرت بنی امیه است.
🔸به گفته و اعتقاد بسیاری از علمای ما، منصور لعنهالله از این عصر به بعد بر علیه امام صادق علیهالسلام و خاندان پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم چنان خفقان سنگینی اعمال کرد که از نظر فشار و مشکلات و سختی ها میتوان گفت که از دوران معاویه و یزید هم سخت تر بوده است.
🆔 @fekrat_net
🆔 @rajabidavani
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
⚠️ اطلاعیه!
دوستان عزیز! درسگفتارهای آینده ایران را هر شنبه در کانال فکرت دنبال کنید.
💠در روزگار کنونی، پرسش از آینده ایران، گویی با نوعی یأس و ناامیدی همراه است. فارغ از واقعیت داشتن یا نداشتن وخامت اوضاع آینده ایران، سؤال این است که واقعاً آینده چگونه خواهد بود؟ آیا شواهد کنونی به این معناست که آینده ایران به طور قطع، سیاه و یأسآلود است؟ آیا میتوان واقعیتهای اجتماعی را ندید و صرفاً با اتکا به گذشته شکوهمند ایران، آینده آن را هم تضمین شده و روشن تلقی کرد؟ چه دلیلی وجود دارد که به عبور از معضلات و رسیدن به ایران نوین اسلامی نیندیشیم؟ چقدر از تلاش رسانهها برای تزریق ناامیدی برای این است که ایران نتواند ظرفیتهای پیدا و پنهان تاریخی، فرهنگی و تمدنی خود را بروز و ظهور دهد؟چارچوبهای نظری و تحلیلی گوناگون چه نگاه و نظری به آینده ایران دارند؟ درسگفتار «آینده ایران»، مروری بر وضعیت کنونی ایران معاصر از زوایای مختلف و از منظر موضوعات گوناگون است.💠
🔹سخنرانی دکتر موسی نجفی
👉 https://eitaa.com/fekrat_net/65
جلسه پرسش و پاسخ
👉 https://eitaa.com/fekrat_net/111
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
🔰#گفتمان چیست؟
🔰با چه میزان به صورت فنی با تعریف و اهمیت #گفتمان و گفتمان سازی آشنا هستیم؟!
💠با ما همراه باشید در ادامه سلسله یادداشتهای #اندیشه_انقلاب
🔴به زودی در کانال مرکز مطالعات و گفتمان سازی مکتب امام...
https://eitaa.com/Kalam_Enghelabi
.
فکرت
✳️ به نام آن که جان را فکرت آموخت ✳️ ♦️مهم ترین چالش های فکری انقلاب و جبهه استکبار چیست؟! ♦️امروز
⚠️ اطلاعیه!
از سرگیری مجدد فعالیت کانال فکرت در تلگرام و سایر پیام رسان های داخلی از امروز آغاز می شود. دوستان عزیز ما را همچنان همراهی کنید و نکات و نقطه نظرات خود را به ادمین کانال در میان بگذارید.
تشکر
✅ سالروز بزرگداشت ابن خلدون دانشمند مسلمان ایرانی
✍️ سید حسین شرف الدین
🔸اهميت كار ابن خلدون موقعي تمام و كمال رخ مي نمايد كه به جنبة خلاقيت و بي سابقگي اثر و بي مانند بودن مشرب و مسلك علمي وي توجه دقيق مبذول شود. اين كارسترگ اگر در گذشته به دليل بي سابقگي و فضل تقدم تمجيد و تحسين مي شد، بعدها به دليل غفلت اخلاف و عدم استمرار خط فكري آن و درنتيجـه كسب عنوان تك ستارگي درفرايند بسط دانش هاي توليد يافته در گسترة عظيم تمدن اسلامي، مورد توجه و اهتمام انديشمندان قرارگرفت وخاستگاه تأملات و انديشه هاي قابل توجهي شد.
🔹وي در جريان گشت و گذارهاي خود در قلمرو دولتهاي متعدد و همانند ودر نتيجه قابل مقايسه با يكديگر به مثابة ناظري بصير، مورخي جهان بین، فيلسوفي متأمل، جامعه شناسي فهيم، سياستمداري مجرب، مردمشناسي كنجكاو، فقيهي متضلع، درصدد درك و تفسير جريانات سياسي و احوالات گوناگون دولتها، فراز و فرودهاي حاكميتها و وضعيت اجتماعي ـ فرهنگي مردم در قلمرو مورد مطالعه، برآمده است.
🔸او دستاوردهاي اين سير آفاقي و انفسي را در كتابي با نام مقدمه كه به منزلة مقدمه اي بر مجموعـة تاريخ چند جلدي ايشان نگارش يافته، به عالم علم ومعرفت ارائه نمود. اگر تنها همين كتاب مقدمـه را مبناي داوري درخصوص شخصيت خلدون علمي ابن قـراردهيم، به چند بعدي بودن و عمق و غناي شگفت انگيز اطلاعات وتجربيات وي اذعان خواهيم كرد.
🔹مرور هر چند اجمالي این كتاب ما را با طيف گسترده هايي از دانش انعكاس يافته درآن آشنا ميسازد. ابن خلدون كوله باري از دانش هاي گوناگون رايج زمان خويش را در اين اثر به نمايش گذاشته است.
📚مقاله "روش شناسی ابن خلدون"
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
4_5884053604372842012.mp3
37.86M
🔊 فایل صوتی
سخنان دکتر #تقی_آزاد_ارامکی
🔶با عنوان|#ابن_خلدون و #جامعه_شناسی_اسلامی
🔹اختلاف است که آیا ابن خلدون جامعه شناس هست یا خیر؟!
1- دکتر سیدجواد طباطبایی: معتقد است چون مبانی معرفتی و اندیشه ابن خلدون با جامعه نشاسی جدید که مبتنی بر مقولات جدید است نمی توان عنوان جامعه شناسی را به ایشان اطلاق کرد.
امکان تاسیس و ایجاد علوم اجتماعی جدید بر پایه تحول بنیادین در علم و انقلاب در فلسفه ایجاد شد.(انقلاب کوپرنیکی کانت)
2- دکتر تقی آزاد ارمکی: ابن خلدون جامعه شناس است.
در مقاله ای با عنوان نظریه معرفت شناسی ابن خلدون تلاشی داشته که مبنا سیدجواد طباطبایی را به چالش بکشد.
🔹جهانی که ابن خلدون تصویر می کند چیست؟! چه نقد هایی به آن دیدگاه وارد است؟!
🔺 در این صوت خواهید شنید:
دغدغه او نه پاسخ به سوال از نوع مدرنیته معاصر ایرانی متوهم است. نه از نوع پاسخ سنت گراهای متوهم است ونه از نوع پاسخ مستشرق شناسان است. بلکه ابن خلدون در متن سنت قرار دارد. به هیچ وجه متفکر معاصر نیست. بلکه آوردن ابن خلدون از متن سنت به جهان معاصر از خطاهای اساسی ماست.
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
4_6007852205569213832.mp3
20.68M
🔊 فایل صوتی
#سلسله_جلسات_بازخوانی_تاریخ_انقلاب
🔶 پیرامون بازخوانی #قطعنامهٔ598
با سخنرانی:
#کامران_غضنفری (نویسنده کتاب #راز_قطعنامه)
🆔 @fekrat_net
🆔 @basijolumejtemaee
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
🔊 فایل صوتی
درسگفتار دکتر امیر خواص
🔶با موضوع: "فلسفه اخلاق"
▫️جلسه دوم
مجمع عالی حکمت اسلامی
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی👇👇👇
4_5996781948838610499.mp3
20.74M
🔊 فایل صوتی
#درسگفتار دکتر #امیر_خواص
🔶با موضوع: "#فلسفه_اخلاق"
امروز علم اخلاق از مهم ترین مباحثی است که زیست انسانی را به خود درگیر کرده است. درسگفتار های فلسفه اخلاق توسط استاد خواص که در عین سادگی، سیری به مکاتب و نظریات روز فلسفه اخلاق دارد و جایگاه نظریه اسلام را در حوزه فلسفه اخلاق به خوبی تشریح می نماید.آشنایی اجمالی با سایر مکاتب حوزه اخلاق و نقد و بررسی آنها از مسائلی است که در این درسگفتار با آن آشنا خواهید شد.
▫️ جلسه دوم
🔸اخلاق کاربردی چیست؟
🔸تبیین نظامات اخلاقی و مقدمات آن
لینک جلسه قبل👇
https://eitaa.com/fekrat_net/72
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
4_5884053604372842027.pdf
708.1K
📚 فایل پی دی اف
✍️ نوشته | دکتر رضا #سلیمان_حشمت
🔶با عنوان | فلسفه درنظر #ابن_خلدون
نکاتی ناب درباره آراء و نظرات این اندیشمند بزرگ مسلمان
🔹درباره ابن خلدون مستشرقان، عربها و ایرانیان بسیار گفته و نوشته اند و چنانکه مشهور است به استناد آراء و اقوال او در((مقدمه )) گاهی وی را پیشرو و پیشاهنگ در فلسفه تاریخ و جامعه شناسی خوانده اند؛ اما پیش از التفات به برخی شباهت ها یا اشتراک نظرها و تواردها میان او و فلاسفه تاریخ و جامعه شناسان لازم است به مبادی و اصول اندیشه های او توجه و به مقدماتی رسیدگی کنیم که با آن اصول ومقدمات امکان ورود او به مباحثی که طرح کرده فراهم آمده است .
🔹 بدون این توجه ‘ بی تردید فهم آرای ابن خلدون ممکن نمی شود و چه بسا شباهتها ما را به ورطه خطاهای بزرگ درافکند . ابن خلدون سنت متداول ومرسوم فلسفه را در حوزه طبیعیات برای دنیا و آخرت بی فایده و در قلمرو الهیات آن را از دستیابی به معرفت مجردات عاجز دانسته است . مع ذلک ‘ به قواعد منطق و برهان ارسطو اعتقاد دارد و عجیب آنکه بر آن شده است تا برهان را در حوزه ای به کار بندد که تا پیش از آن هرگز آن را از اقسام حکمت برنشمرده اند؛ این حوزه، حوزه تاریخ است.
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
4_5884053604372842029.mp3
22.77M
🔊 فایل صوتی
سخنرانی دکتر #حمیدرضا_مقصودی
🔶با عنوان|#تحریم راهی برای کنترل کشورها
♦️صوت درسگفتار درباره #تقلیل معنای #اقتصاد_مقاومتی؛ تبیین روشهای #جنگ_اقتصادی: #شاخصسازی، #نظام_آموزشی_اقتصاد، #تحریم و #نفوذ_اقتصادی
🔘بخش اول
🔸برخی روشهای #جنگ_اقتصادی عبارتند از : #شاخصسازی، #نظام_آموزشی_اقتصاد، #تحریم و #نفوذ_اقتصادی؛
🔸کنترل کشور از طریق متغیرها و شاخصها یکی از شیوههای جنگ اقتصادی است. متغیری را مطرح میکنند به عنوان شاخصه متغیر دولت برتر، متغیر حکومت برتر و انسان برتر و همه دولتها و ملتها تلاش میکردند به این سمت بروند و به یک فرد، دولت و نظامی تبدیل شوند با رنکینگ و رتبه بالا با معیارهای مستکبران سرمایهدار.
🔸تحریم ابزاری برای کنترل رفتار، تادیب و تغییر سیاستهای حاکمیتها و دولتها است، فشار به حاکمیت ابزاری برای کنترل رفتار، تادیب و تعغییر رفتار مردم است. هر دو تحریم انواع تحریم نفی استقلال کشور ها را هدف قرار می دهند. #اقتصاد_تحریم مسئله مهمی است که باید مورد مطالعه قرار گیرد ولی نه با معیارهای سرمایهدارانه بلکه با معیارهای خودمان.
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
4_5884053604372842030.mp3
17.36M
🔊 فایل صوتی
سلسله درسگفتار #فقه_حکومتی
🔶سخنران|حجت الاسلام #احمد_مبلغی
فقه مطلوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد تا به اداره جامعه بپردازد؟!
#فقه_الاجتماع یا فقه اجتماعی چیست؟!
شیوه #استنباط_فقهی چگونه تعمیق می یابد؟!
🔺در این صوت خواهید شنید:
♦️فقه مطلوب که معایب فقه موجود را نداشته باشد و بتواند با شریعت رابطه قوی تری بگیرد و پلی بین شریعت و انسان معاصر باشد و بتواند فلسفه وجودیش را که احکام را از شریعت بستاند و به جامعه به موقع و فوری بدون توزیع وقت منعکس کند با این فقه موجود چنین کارکرد و آرمانی ایجاد نمی شود بلکه باید دو تحول در آن ایجاد شود:
1.تعمیق روش استنباط
2.شبکه ای ساختن ساختار فقه: چون خود شریعت شبکه ای است و نمی تواند مکمل هم باشد و به صورت هم افزا قانون را تبلیغ کند.
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی
📌#یادداشت
در این یادداشت به بهانه اواخر تیرماه که پایانی بر اثرگذاری اجرایی مهندس مهدی بازرگان بود، با نگاهی بنیانی و ریشهای سراغ اندیشه او رفته تا نشان دهیم که اندیشه بازرگان به عنوان سلسلهجنبان نهضت آزادی چگونه زمینه عمل سیاسی رادیکال او را مهیا ساخته بود.
یک هجمه علیه اصلاحطلبان این است که اوایل انقلاب علیه ملی ـ مذهبیها و نهضت آزادی بودند و به یکباره پشیمان و حامی آنها شدند.
قربانی این دعوای جناحی، ماهیت حقیقی نهضت آزادی است و جز غسل تعمید دادن به آن رهاوردی ندارد. جالب آنکه برخی از فعالان سیاسی، اصلاح طلبان را متهم میکنند که رویآوری آنها به نهضت آزادی برای رأی بوده است؛ چرا که نهضت آزادی گروهی محبوب است. این نقض غرضی آشکار و تناقضی اسفبار است که از ماهیت واقعی و خطرناک نهضت آزادی غفلت یا تغافل میکند.
ما در این یادداشت با دوریکردن از این دعوای جناحی درصددیم تا نشان دهیم نهضت آزادی، گروهی نامشروع و خائن است که از اینرو کسی چون علی مطهری نمیبایست از مخالفت با آن اظهار ندامت میکرد و در مقام تمجید کسی چون ابراهیم یزدی برمیآمد.
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی👇👇👇
فکرت
📌#یادداشت در این یادداشت به بهانه اواخر تیرماه که پایانی بر اثرگذاری اجرایی مهندس مهدی بازرگان بود،
✍️ احسان سلوکی
📌 نقدی بر اسطوره روشنفکری دینی و جریان نهضت آزادی
🔘بخش نخست
🔷مادیگرایی در فکر مهدی بازرگان
روششناسی پوزیتیویستی چنان در بند بند وجود بازرگان رخنه میکند که او نفخه صور اسرافیل برای برپایی قیامت و معاد را تشبیه به فوران انرژی مادی میکند که همچون کاتالیزور یا انفجار اتم، اجسام خفته و انرژیهای پنهان را به جنب و جوش و حرکت وا میدارد.
وی در انسانشناسی خویش نیز پایگاه شخصیتی انسان را به گونهای تحلیل میکند که تکیهگاه شخصیت انسان را ناشی از سلولهای ریزی به نام کروموزوم میداند. بازرگان نگاه مادی خود را به انسان در جای جای آثار خویش بازتاب میدهد و این نظر را مطرح میکند که برای این صفات ظاهری و باطنی که مجموعه آنها شخصیت فرد را تشکیل میدهد، ابداً جنبه روحانی خارقالعاده قائل نمیشویم، بلکه منشأ و ریشه را به طوری که علوم طبیعی نشان میدهد، انحصاراً در سلولها و در ترکیب مادی بدن موجود میشناسیم؛ همان طوری که مشخصات فولاد مربوط و ناشی از ترکیبات ذرات جسم و تشکیل دانههای آن است، تمام صفات موجود زنده نیز منعکس در اعضا و نسوج و در مواد متشکله اوست. بازرگان به گواهی غالب آثارش یک نگاه انسانشناسی مادی و پوزیتیویستی را بر دینشناسی تحمیل میکند.
بازرگان نه تنها از مزایای بهرهگیری از روش تجربهگرایی داد سخن سر میدهد بلکه توشهگیری از عقلانیت سودانگار را نیز به مثابه عاملی اساسی در راستای متحقق کردن اهداف دنیوی بشر تجویز میکند و مینویسد: «آن جاده خاکی و پای پیاده بشریت که او را به هدف انبیاء باید برسانند، همین نفع پرستی است».
🎯خدشه و ایراد بنیادینی که متوجه نگاه پراگماتیستی و سودانگارانه بازرگان است آن است که وی بهجای آنکه اصالت را به دین و احکام مترتب بر آن بدهد، رویکرد تحویلگرایانه به دین را در پیش میگیرد و از منظر و دریچهای عملگرایانه به دین نظر میافکند.
روش کارکردی و سودانگارانه گر چه به لحاظ روانشناختی تأثیرات مثبتی دارد و بشر از جهتی بیش از توجه به استدلال و پایبندی به عقل و اثبات حقیقت به مفید یا مضربودن امور و حقایق عنایت دارد و از دریچه کارکردی به عقاید و اعمال مینگرد، اما بیاعتنایی به جنبههای اثباتی دین نیز به عقاید دینداران آسیب جدی میرساند.
دفاع بازرگان از شعائر مذهبی نیز یک دفاع علمی است. در این دفاع برای مثال آثار بهداشتی روزه و سایر احکام تبیین میشود. در حوزه اعتقادات و معارف دینی کاملاً از قالبهای علم تجربی بهره میگیرد. برای مثال قیامت را به عامل بیرون از جهان مادی نسبت نمیدهد و آنها را به تحولات جهان مادی منسوب میکند.
قرآنشناسی بازرگان نیز مبتنی بر همین قرائت علمگرایانه است. از منظر او، دعا و تصرف آن در طبیعت با واسطه نقش کاتالیزورها در فرآیند طبیعی است و نقش پیامبران، برانگیختن منابع انرژی انسانی است. به همین اعتبار، سیر آفرینش آدم، با تکامل طبیعی داروینی فهم میشود و بالاخره غیب در این قرائت همانا جز مجهولات علمی چیزی نیست.
🎯این رویکرد شیفتهوار به علوم طبیعی بشدت به دینداری آسیب میزند. بازرگان بهگونهای از ظواهر باورها و رفتارهای بشر در طول تاریخ استفاده میکند که گویا بشر با عقل مستقل خود به تمام دستاوردها و آموزههای انبیاء دست مییابد و به همان اندازه که معرفت مستقل بشری رشد میکند، نیاز بشر به دین و وحی کمتر میگردد و با مرور زمان، بشر از وحی بی نیاز میشود.
آسیب این گونه نگرش آن جا ظاهر میشود که اگر کارکرد یک باور دینی مکشوف نشود یا اینکه بدیلی برای باور دینی در آن کارکرد ظاهر شود، آنگاه ایمان به آن باور دینی منتفی میشود.
بازرگان پراگماتیسم را مناسبترین نظرگاه فلسفی برای مسلمین میداند و از این رهگذر تلاش میکند که اصول آن را با مبانی دین تطبیق کند و در این خصوص میگوید: «یکی از خصوصیات فرد پراتیک داشتن هدف معین است و مرد عمل همیشه به دنبال سهلترین راه میگردد».
وی، عنایت چندانی به شریعت و آداب و عادات ظاهری دین ندارد و هدف و غایت دین را اصلاح نفوس و تکمیل مکارم اخلاقی و تزکیه و تلقین ملکات عالیه درونی در مردم میداند. از نظر بازرگان، احکام و فروع دین با آن روشی که در رسالههای عملی است اساس مقصود هدف تعلیمات دینی نمیباشد.
🎯این دیدگاه بازرگان از لحاظ مبانی درون دینی دچار اشکالات و ایراداتی اساسی است، چرا که گر چه هدف و غایت دین اصلاح درون انسانها و رهنمون شدن آنها به برقراری و تأسیس یک جامعه دینی و اخلاق مدار است اما در حاشیه قرار دادن شریعت و احکام مسلم و قطعی اسلام به بهانه بهروزنبودن نیز راهی ناصواب است.
🆔 @fekrat_net
🆔 @fekrat_net
🆑فکرت؛ گامی به سوی خودآگاهی