استاد محمدی قائینی
#منبع_شناسی #دعائم_الاسلام #استاد_محمدی_قائینی 📚 بررسی اعتبار کتاب دعائم الاسلام (3) 📌 جهت سوم:
#منبع_شناسی
#دعائم_الاسلام
#استاد_محمدی_قائینی
❇️ بررسی اعتبار کتاب دعائم الاسلام (4)
📌 جهت چهارم: بررسی شهادت مولف در ابتدای کتاب
🔹 ایشان در دوجای کتاب شهادت بر صحت کتاب می دهد که مجمل به نظر می رسد. اگر مبنای ما حجیت خبر ثقه باشد، نمی توان از این کتاب استفاده کرد. اما اگر مبنای ما حجیت خبر موثوق الصدور باشد، می توان به روایاتی که دارای قرائن است، عمل کرد.
🔹 متن شهادت مولف
[بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَ بِهِ نَسْتَعِينُ فِي جَمِيعِ الْأُمُورِ الْحَمْدُ لِلَّهِ اسْتِفْتَاحاً بِحَمْدِهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ رَسُولِهِ وَ عَبْدِهِ وَ عَلَى الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِينَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ أَجْمَعِينَ أما بعد فإنه لما كثرت الدعاوي و الآراء و اختلفت المذاهب و الأهواء و اخترعت الأقاويل اختراعا و صارت الأمة فرقا و أشياعا و دثر أكثر السنن فانقطع و نجم حادث البدع و ارتفع و اتخذت كل فرقة من فرق الضلال رئيسا لها من الجهال فاستحلت بقوله الحرام و حرمت به الحلال تقليدا له و اتباعا لأمره بغير برهان من كتاب و لا سنة و لا بإجماع جاء عن الأئمة و الأمة تَذَكَّرْنَا عِنْدَ ذَلِكَ قَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ ص لَتَسْلُكُنَّ سُبُلَ الْأُمَمِ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ حَتَّى لَوْ دَخَلُوا جُحْرَ ضَبٍّ لَدَخَلْتُمُوهُ وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ لَتَرْكَبُنَّ سَنَنَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ ذِرَاعاً بِذِرَاعٍ وَ بَاعاً بِبَاعٍ حَتَّى لَوْ سَلَكُوا خَشْرَمَ دَبْرٍ لَسَلَكْتُمُوهُ فَكَانَتِ الْأُمَّةُ إِلَّا مَنْ عَصَمَ اللَّهُ مِنْهَا بِطَاعَتِهِ وَ طَاعَةِ رَسُولِهِ وَ أَوْلِيَائِهِ الَّذِينَ افْتَرَضَ طَاعَتَهُمْ فِي ذَلِكَ كَمَنْ حَكَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبَأَهُ مِنَ الْأُمَمِ السَّالِفَةِ- بِقَوْلِهِ سُبْحَانَهُ اتَّخَذُوا أَحْبٰارَهُمْ وَ رُهْبٰانَهُمْ أَرْبٰاباً مِنْ دُونِ اللّٰهِ وَ رُوِّينَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّهُ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا صَامُوا لَهُمْ وَ لَا صَلَّوْا إِلَيْهِمْ وَ لَكِنَّهُمْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً فَاسْتَحَلُّوهُ وَ حَرَّمُوا عَلَيْهِمْ حَلَالًا فَحَرَّمُوهُ وَ رُوِّينَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فِي أُمَّتِي فَلْيُظْهِرِ الْعَالِمُ عِلْمَهُ فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ.
فقد رأينا و بالله التوفيق عند ظهور ما ذكرناه أن نبسط كتابا جامعا مختصرا يسهل حفظه و يقرب مأخذه و يغني ما فيه من جمل الأقاويل عن الإسهاب و التطويل نقتصر فيه على الثابت الصحيح مما رويناه عن الأئمة من أهل بيت رسول الله ص من جملة ما اختلفت فيه الرواة عنهم في دعائهم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام- فَقَدْ رُوِّينَا عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ أَنَّهُ قَالَ بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى سَبْعِ دَعَائِمَ الْوَلَايَةِ وَ هِيَ أَفْضَلُهَا وَ بِهَا وَ بِالْوَلِيِّ يُوصَلُ إِلَى مَعْرِفَتِهَا وَ الطَّهَارَةِ وَ الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْجِهَادِ
فهذه دعائم الإسلام نذكرها إن شاء الله بعد ذكر الإيمان الذي لا يقبل الله تعالى عملا إلا به و لا يزكو عنده إلا من كان من أهله و نشفعها بذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام لما في ذلك من التعبد و المفروضات في الأشرية و البياعات و المأكولات و المشروبات و الطلاق و المناكحات و المواريث و الشهادات و سائر أبواب الفقه المثبتات الواجبات و بالله نستعين و إياه نستوهب التوفيق لما يزكو لديه و يزدلف به إليه وَ هُوَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ.]
بررسی شهادت
اولا لفظ «صحیح» که ایشان در مقدمه به آن اشاره می کند، صحیح اصطلاحی که در علم حدیث داریم نیست تا در مقابل حسنه، موثقه، ضعیفه نیست. بلکه مقصود ایشان از صحیح در مقابل غیر اختلافی است. یعنی از نظر من این روایات سند معتبر دارد.
ثانیا در فقره بعدی که می فرماید: [نقتصر فيه على الثابت الصحيح مما رويناه عن الأئمة من أهل بيت رسول الله ص من جملة ما اختلفت فيه الرواة]؛ این می تواند اشاره به معنای اصطلاحی مدنظر ما داشته باشد. اما کلام ایشان مجمل است. آیا با تعبیر «الثابت الصحیح» می خواهد بگوید همه آنچه در این کتاب آورده است، معتبر است سنداً؟ یعنی همه موثق و معتبرند؟ یا الصحیح در مقابل ما اختلف فیه است؟ این دیگر صحیح اصطلاحی نیست. پس منظور ایشان مجمل می شود.
تنها چیزی که می توان درباره روایات این کتاب گفت، این است که می توان از آن به عنوان مؤید بهره برد. علامه مجلسی نیز همین رأی را برگزیده است. البته هر آنچه بیان شد بنابر این است که حجیت خبر واحد را از باب خبر ثقه بدانیم. اما اگر گفتیم خبر موثوق، حجت است، در صورت محفوف گردیدن به دیگر قرائن، می توان به آن تمسک کرد.