و السلام من اتبع الهدی

↲شهیدعلی‌خلیلی: یه‌رفیقی‌برای‌خودت‌انتخاب‌کن،که‌هروقت‌ کنارش‌بودی،نتونی‌گناه‌کنی! خجالت‌بکـشی‌وبه‌حرمت‌پاک‌بودن‌کارهای رفیقـت‌دست‌به‌گـناه‌نزنی..!

بسم الله الرحمن الرحیم

✍ حق‌الناس

حق الناس یک اصطلاح فقهی خاص در ابواب قضا، شهادت و حدود است. در لغت به معنای «حق مردم» است در کنار حق الله، به این مفهوم حق الناس حق متعلق به مردم است. به عبارت دیگر: حق الناس حقوقی است که افراد در مقابل سایر افراد جامعه بر گردن دارند. مانند بازگرداندن قرض، عذرخواهی و جلب رضایت در قبال اشتباهات و زیانهایی که به آنها رسانده و همچنین حسن ظن و سوء ظن به ایشان. بر مبنای اعتقادات اسلام حق الناس از حق الله مهم تر است. پاسخ دادن به حق الناس در روز قیامت دقیق تر از پاسخ دادن به حق الله است. چرا که خداوند حق خود را آسان تر می بخشد ولی حق مردم را باید صاحبان آن (مردم) ببخشند. زیرا حق الناس در حیطهء بخشش خداوند نیست و باید با خود صاحبان حق مسئله را حل کنیم و با گریه و زاری توبه و دعا، برطرف نمی شود. چون باید حق ادا شود وحق الناس میدان وسیع است که از مال گرفته حتی مثلا پارک دوبله ماشین حق مردم را ضایع می کند.

حق الناس اقسامی دارد حق الناس را می توان به دو دسته تقسیم کرد. 1⃣ حق الناس مالی 2⃣ حق الناس غیر مالی کسی که حقی یا مالی را از دیگران ضایع کرده باشد، نخست باید از این گناه بزرگ توبه کند، و از خدا عذر خواهی نماید. زیرا در درجه اول قانون خدا نا دیده گرفته شده، یعنی اول حق الله ضایع شده، سپس حق الناس. پس از توبه و استغفار، جبران حق الناس واجب است، مالی باشد یا غیر مالی.

آیا حق الناس را می توان با استغفار جبران کرد❓ 👇

1⃣ هر حق الناسی، حق الله هم محسوب می شود. علتش هم این است که وقتی انسان (مثلا) غیبت می کند علاوه بر آن که آبروی دیگران را می ریزد، از اطاعت دستور الهی هم سرپیچی کرده است؛ بنابراین کسی که حق الناس کرده، علاوه بر آن که باید رضایت صاحب حق را کسب کند، باید با دعا و استغفار، رضایت خدای متعال را هم جلب نماید.

2⃣ راه ادای حق الناس، در اساسی ترین گام، طلب رضایت از خود شخصی است که حقش ضایع شده است؛ بنابراین اگر مال کسی را برده باشیم، معنایی ندارد که بخواهیم با پرداخت صدقه، رضایت صاحب مال را کسب کنیم❗️ یا اگر آبروی کسی را برده باشیم، معنایی ندارد که بخواهیم با صرف استغفار، حق او را ادا کرده باشیم❗️

3⃣ گاهی اوقات، بنا به هر دلیلی امکان رضایت گرفتن از شخصی که حقش ضایع شده وجود ندارد. 🔸 آن شخص برای ما مجهول است و وی را نمی شناسیم؛ 🔸 آن شخص را می شناسیم، اما نمی دانیم کجاست؛ 🔸 به علت غفلت یا فراموشی، متوجه ضایع شدن حق دیگری نیستیم. در این صورت، خدای متعال راهی برای مؤمنین گشوده تا در بن بست گرفتار نباشند. مثلا اگر مال کسی را ضایع کرده ایم، می توانیم با اجازۀ حاکم شرع، این مال را به جای آن شخص صدقه بدهیم تا در قیامت با پرداخت ثواب صدقه به کسی که مالش ضایع شده، رضایت او را کسب کنند. در برخی موارد، کسب رضایت، موجب بروز مفسده است. در چنین صورتی در امور غیر مالی، می فرمایند برای او استغفار کنید. مثلا نعوذ بالله به ناموس کسی تجاوز کرده - آن را که نمیتواند گوید چون اگر طرف حلال کند بی غیرت و اگر نکند غیراز کُشت و کشتار چیزی به دست نمی اید یا غیبت کسی را کرده ایم و اگر بخواهیم حلالیت بطلبیم، موجب بروز کینه و کدورت، یا قطع ارتباط می شود. یا این که اگر آبروی او را برده ایم، برای او طلب استغفار کنیم و از خداوند بخواهیم که دلش را نسبت به ما نرم کند.

همۀ ما ممکن است حقوق افرادی را ضایع کرده باشیم و خبری از آن نداشته باشیم. راه جبران چنین ظلمی آن است که در امور مالی، به مقداری، رد مظالم بدهیم؛ و در امور غیر مالی، در دعا و مناجات خود از خدای متعال بخواهیم که اگر حقی از کسی ضایع کرده ایم، خدای متعال دستگیرمان باشد و با نرم کردن دل آن شخص نسبت به ما کاری کند تا ما را حلال کند.  راه جبران تضییع «حقّ الناس» ادای حقوق مردم و خشنود کردن آنها است. همچنین باید توبه حقیقی کرد و از انجام آنچه سبب از بین رفتن حقّ مردم است(آبرو، مال و...)، و نیز از بی احترامی به آنها خودداری کرد.  اگر حقّی که از کسی ضایع شده و دسترسی به او نیست، مالی است، باید از جانب او صدقه داد و برای او طلب مغفرت کرد; چنانکه امیرمؤمنان((علیه السلام)) فرمودند: «اَلَتّوْبَهُ تَطْهُرُ الْقُلوبَ وَ تَغْسِلُ الذُّنُوبَ توبه قلب ها را پاک می کند و گناهان را می شوید».  مکتب جامع ما، حتّی برای بعد از مرگ فرصتی برای جبران نهاده است که تحت عنوان ردّ مظالم می توان از مال شخص فوت شده حقّ الناس مالی را که حتّی صاحب آن مشخص نیست جبران نمود.

به چند نکته توجه شود👇