آیه ۱۵ سوره محمد
«مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِیها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَیْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِینَ وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّی وَ لَهُمْ فِیها مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ وَ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ کَمَنْ هُوَ خالِدٌ فِی النَّارِ وَ سُقُوا ماءً حَمِیماً فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُمْ»
وصف بهشتی که اهل پروا به آن وعده داده شدهاند، (چنین است:) در آن نهرهایی است از آبی که بدبو شدنی نیست و نهرهایی از شیر که مزّۀ آن دگرگونی ندارد و نهرهایی از شراب که برای نوشندگان لذّتبخش است و نهرهایی از عسل مصفّا و ناب. و برای آنان در آنجا هرگونه میوهای موجود است و نیز آمرزشی از طرف پروردگارشان. (آیا اینان) همانند کسانی هستند که در آتش جاودانهاند و آبی جوشان، نوشانده میشوند، که اندرونشان را متلاشی میکند.
__________________
👈آنچه به اجمال در مورد بهشت در آیه دوازده مطرح شد «جَنَّاتٍ تَجْرِی»، مشروح آن در این آیه بیان شده است. «فِیها أَنْهارٌ ... وَ أَنْهارٌ ... وَ أَنْهارٌ»
💠انواع نهرهای بهشتی در این آیه مطرح شده، لیکن برای گروه خاصّی در بهشت چشمهای ویژه وجود دارد. «عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ» (مطففین،۲۸) چشمهای که تنها مقرّبان از آن مینوشند.
با توجّه به تکرار کلمه «انهار» میتوان فهمید که هر یک از شیر و عسل و شراب و آب، دارای چندین نهر است.
💐امام حسین علیهالسّلام فرمود: مغفرتی که در بهشت نصیب اهل بهشت میشود، بهترین نعمت برای آنان است و آنگاه به آیه ۷۲ سورۀ توبه استناد کردند. (بحار،ج۸،ص۱۴۰)
💠«وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ» ممکن است مراد از مغفرت در بهشت، زدودن یاد لغزشها از خاطر بهشتیان باشد تا به یاد لغزشهای دنیوی خود نیفتند و خاطرشان ملولول نگردند .
👈در برابر جلوهها و زینتهای دنیوی که وسیلۀ ارتکاب برخی گناهان میگردد، با بیان جلوهها و زیباییها و کامیابیهای بهشت، مردم را به حق دعوت کنید. «مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ ...»
✅ کسانی که به خاطر تقوا، از کامیابیهای زودگذر و نامشروع پروا میکنند، به کامیابی پایدار خواهند رسید. «وُعِدَ الْمُتَّقُونَ»
✅ امید دادن به سرانجامی نیکو، عامل گرایش به حق و تقواست. «وُعِدَ الْمُتَّقُونَ»
👈 در بهشت، در کنار نعمتهای مادّی و جسمانی، نعمت های معنوی و روحی نیز هست. «أَنْهارٌ ... مَغْفِرَةٌ ...»
✅نعمتهای بهشتی از هر گونه آفت و نقص و تغییر به دورند. «غَیْرِ آسِنٍ ... لَمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ ... مُصَفًّی»
👈 آب و هوای بهشت، نعمتها را متغیّر و مسموم و بد بو نمیکند. «لَمْ یَتَغَیَّرْ ...»
👈 نعمتهایی را که بهشتیان دریافت میکنند، در سایه مغفرت پروردگار است. «مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ»
👌در بهشت انواع میوه ها، به مقدار وفور وجود دارد. «کُلِّ الثَّمَراتِ»
❌ در دوزخ، آب جوشان را با زور و ذلّت به کفّار مینوشانند. «سُقُوا»
👈 تشویق و تهدید در کنار هم سازنده است. «أَنْهارٌ ... ماءً حَمِیماً»
👈معاد، جسمانی است. (شیر و عسل، نشانۀ کامیابی جسمانی است؛ چنانکه قطعه قطعه شدن اندرون کفّار بر آن دلالت دارد.) «فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُمْ»
آیه ۱۹ سوره محمد
«فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ مُتَقَلَّبَکُمْ وَ مَثْواکُمْ»
پس بدان که هیچ معبودی جز اللّه نیست و برای گناه خود و برای مردان و زنان با ایمان #استغفار کن و خداوند، رفت و آمد و آرمیدن شما را میداند (و به تمام حالات شما آگاه است).
_____________________________
▪«متقلب»، مصدر میمی به معنای انقلاب و انتقال و جابهجایی
▪«مثوی» نیز مصدر میمی به معنای محل استقرار و آرامش است.
💠در آیه ۵۵ سورۀ غافر نیز همین جمله «وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ» آمده است که با توجّه به اینکه همه انبیاء معصوم و به دور از گناه میباشند، این استغفار و طلب بخشش، برای یکی از این چند امر است:
الف) استغفار یک عبادت است؛ گرچه گناهی در کار نباشد.
ب) استغفار از ترک اولی، یعنی کارهایی که گناه نبوده، ولی بهتر بود که شخصی همچون پیامبر انجام نمیداد.
ج) برای آنکه استغفار از گناه، برای مردم یک سنّت و روش شود.
د) استغفار، سبب علوّ درجات پیامبر میشود.
ه) مراد، استغفار برای گناهانی است که مردم نسبت به پیامبر مرتکب شدهاند.
و) استغفار همیشه از تقصیر نیست؛ بلکه گاهی از قصور است. بنده وقتی عزّت و عظمت خداوند و حقارت و ذلّت خود را می بیند، استغفار و طلب بخشش میکند.
🤔بعضی از مفسّران گفتهاند که «ذنب» همیشه به معنای عصیان و گناه نیست، بلکه به معنای «ذَنَب فعل» و تبعات افعال و رفتار نیز میباشد. بنا بر این معنا، «ذنبِ» پیامبر، همان تبعات دعوت پیامبر به سوی خداوند است که رسیدن بدی و شر از جانب مخالفان است، مانند هتک حرمت، قتل و آزار و اذیّت. هرچه دعوت الهی سنگینتر باشد، ذنب و تبعات آن نیز مشکلتر خواهد بود و استغفار بیشتری را می طلبد و استغفار از آن به این معنا است که از خدای متعال بخواهیم ما را از شرّ مخالفان حفظ کند. (تفسیر فرقان)
💠در قرآن، از پیامبران دیگر همچون حضرت داود، موسی و ابراهیم علیهمالسّلام نیز #استغفار نقل شده است.
💠استغفار بزرگان برای عموم مردم نیز بارها در قرآن مطرح شده است، نظیر استغفار حضرت ابراهیم برای پدر و مادر و مؤمنان (ابراهیم،۴۱) و حتّی عمویش (شعرا،۸۶) و استغفار حضرت یعقوب برای فرزندانش، (یوسف،۹۸) استغفار حضرت موسی برای برادرش (اعراف،۱۵۱) و استغفار فرشتگان برای مردم (شوری۵،غافر۷) و در این آیه استغفار پیامبر اسلام صلّی الله علیه و آله برای مؤمنان و مؤمنات که این خود نوعی شفاعت است.
👈 اکنون که دیدی مؤمنان را پاداش و کافران را کیفر میدهیم، پس بدان که همهکاره خداست. «فَاعْلَمْ»
✅ایمان و توحید باید آگاهانه باشد. «فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ» (تقلید در اصول عقائد جایز نیست.)
👈 در نظام الهی، اولیای خداوند واسطههای دریافت لطف و مغفرت الهی برای مردم هستند. با اینکه خداوند قادر است بدون دعای پیامبر مردم را ببخشد، امّا به آن حضرت فرمان #دعا و #استغفار میدهد. «اسْتَغْفِرْ ... لِلْمُؤْمِنِینَ»
🍃🌸 رهبر باید نسبت به مردم دلسوز باشد. «اسْتَغْفِرْ ... لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ»
✅ زنان و مردان، هر دو مشمول دعای پیامبرند و ملاک دعای پیامبر، مؤمن بودن است نه جنسیّت. «لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ»
👈تنها به استغفار پیامبر تکیه نکنید، بلکه خودتان نیز خدا را حاضر و از گناه در محضر او حیا کنید. «وَ اللَّهُ یَعْلَمُ مُتَقَلَّبَکُمْ وَ مَثْواکُمْ»
✅ همۀ مردم حتّی رسولان الهی نیازمند لطف خداوند هستند. «وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ ...» (عظمت ویژگی خالق، ضعف و کوچکی مخلوق و درخواست چشمپوشی از کوتاهیها)
👈اصلاح خود باید قبل از اصلاح دیگران باشد. «وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ ...»
👌خداوند، خواهان عفو و بخشش مردم است و لذا به پیامبرش فرمان میدهد تا برای مردم استغفار کند و واسطه شود. «وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ ...»
✅ احاطه علمی خداوند بر تمام حالات انسان، سبب نگرانی از عقوبت لغزش ها و موجب روی آوردن به استغفار میشود. «اسْتَغْفِرْ ... اللَّهُ یَعْلَمُ مُتَقَلَّبَکُمْ وَ مَثْواکُمْ»
✅علم خداوند محدودیّت ندارد و هیچ چیز از دید او دور نمیماند. (حرکت یا سکون ما برای خدا فرقی ندارد.) «یَعْلَمُ مُتَقَلَّبَکُمْ وَ مَثْواکُمْ»
❓چرا پيامبر اكرم(ص) هر روز ، ده ها بار از خداوند متعال،مغفرت مى طلبيده و توبه مى كرده است؟
💠پاسخ برخى از عالمان و شارحان حديث آن است كه استغفار پيامبر(ص)نه از گناه ، بلكه از خاطرات نفسانى و اشتغال به امور مباح بوده است .توضيح ، آن كه : افراد كامل و مجذوب حق، از چنان صفاى ضمير و پاكى درون برخوردارند كه انديشيدن به امور ديگرى غير از خداوند، برايشان ابرى تيره مى نمايد كه بايد هر چه زودتر ، آن را از صفحه دل بزدايند.
احاديث موجوداين پاسخ را تأييد مى كنند، چنان كه دو حديث به صراحت مى گويد كه توبه پيامبر(ص)به خاطر گناه نبوده است و حديثى ديگر ،از واژه «لَيُغان» استفاده كرده كه به معناى پوشيده شدن آسمان با ابر است و واژه هايى مانند«ذنب»و«عصيان»در اين احاديث به كار نرفته است.
توبه به معناى بازگشت به خدا و قرب به اوست و قرب خداوند، لازم نيست از سطح و لايه اى فرودين صورت گيرد؛ بلكه مى تواند از مرتبه اى بالا به مرتبه اى بالاتر صورت پذيرد و اين با توجّه به گستردگى مسير كمال تا بى نهايت ، مى تواند نامحدود باشد . بر اين اساس ، پيامبر(ص) با عمل صالح و نيز بازگشت مكرّر به خداوند و عبور از طبيعت به ملكوت،هر روز صدها درجه قرب به خدا را مى پيموده است.
💐امام عليه السلام مى فرمايد:پيامبر اكرم(ص) هر دو ذكر «أستغفر اللّه ربّى» و «أتوب إلى اللّه» را به گونه مستقل و جدا از هم ذكر مى كرد و اين گونه اى اهمّيت دادن به هر دو ذكر و يادكرد بيشتر خداوند است.
✅آری؛استغفار از مصادیق بارز عبودیت و بندگی و از نشانههای خضوع عبد در برابر معبود است و از آن جهت که خداوند در قرآن انسانها را به استغفار و توبه فراخوانده است، این عمل اجابت فراخوان الهی وعبادتی مستقل است.
✅کلینی روایتی را در باب استغفار کافی نقل کرده است که پیامبر اکرم(ص)#استغفار و #ذکر "لا اله الّا الله" را با استناد به آیه ۱۹ سوره محمد #بهترین_عبادت معرفی میکنند.
🔴معرفت عمیق به خدا💖 منشاء استغفار
شکلگیری حالت شرمساری و روی آوردن به اظهار نیاز و عجز به درگاه بینیاز حق تعالی، صرفاً بهدلیل نافرمانی از خداوند نیست. معصومان بهدلیل معرفت بالایی که به خدا دارند، خود را جدای از هدایت حق گمراه و گناهکار میدانند و با استغفار، از عجز و ناتوانی خودشان در صورت عدم هدایت خداوند خبر میدهند. آنها وقتی میبینند که عملی که انجام دادهاند در مقایسه با رفعت خداوند و مقام او ناچیز است استغفار میکنند.
🔵گناهانی که معصومان از آنها توبه میکردند، گناه اصطلاحی بهمعنای نافرمانی خداوند نیست. بلکه بهخاطر اموری عادی است که نافرمانی محسوب نمیشود و از ضروریات زندگی انسان است. مسائلی همچون خوردن، آشامیدن و معاشرت با مردم که از روی ضرورت انجام میشود اما معصوم به همین میزان کمشدن توجه به خدا را برای خود گناه بزرگی دانسته و روی به استغفار میآورد.
عبدالله جوادی آملی مفسیر شیعه در توضیح روایت نبوی(ص) که حضرت هفتاد مرتبه در روز استغفار میکنند، این استغفار جهت دفع حجاب های نورانی می داند که در مسیر سیر و حرکت و تقرب و سلوک پیامبر ایجاد می شود ؛ نه اینکه حجاب ظلمانی همچون گناه باشند.
🟢#استغفار_پیامبر(ص) برای امت مصداق #شفاعت_پیامبر(ص) در حق امتش است.
همیشه به نیروها و رزمندهها میگفت؛
قبل از خواب زمزمه کنیم:
خدایا گناهانی را که مرا از
امام حُسین❤️(ع)محروم میکند،
ببخش!
🌷شهید محمود کاوه🌷