🌱«انسان معیار همه چیز است» ناگزیر منجر میشود به این که: «یک انسان خاص معیار همه چیز است». درست مثل این که «هر کس برای خودش» همیشه منجر میشود به این که: «فقط قوی باقی میماند».
خطرناکترین چیز دربارهی شکاکیت در قبال حقیقت این است که منجر به استبداد میشود.
مایکل پاتریک لینچ
🍃کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani
🌱تکنولوژی زندگی را از معنا تهی میکند
🔹یک فاجعهی بزرگ در راه است
حکیم سیدحسین نصر:
🔸در گذشته تکنولوژی به معنای هنر، فن و صنعت به کار میرفت که به مرور زمان در اروپا این معنا از تکنولوژی از بین رفته است. برای درک ارتباط بین فرهنگ با تکنولوژی باید بدانیم که چگونه این جدایی در غرب ایجاد شد، یکی از مهمترین عوامل تهی شدن زندگی مردم از امر قدسی و عالم معنا تکنولوژی جدید بود که در کشور ما نیز تا حدودی اتفاق افتاده است.
🔸تکنولوژی یک فرهنگ را با خود حمل میکند و این مباحث در غرب مورد توجه قرار گرفته است. تکنولوژی فقط پیچیده شدن ابزار موجود در دست انسان نیست چرا که انسان وقتی با دست خود چیزی خلق میکند و هنری میآفریند در واقع دست به خلاقیت زده اما یک دستگاه عظیم در یک کارخانه از لحاظ کیفی با کار دست فرق میکند و هیچ خلاقیتی از خود ندارد و در واقع در این حالت انسان تبدیل به یک قطعهی کوچک از آن ماشین بزرگ میشود.
🔸شکاف و اختلاف زیادی بین تکنوژی قدیم و جدید وجود دارد. در تکنولوژی قدیم خلاقیت هنرمند حکومت میکرد اما در تکنولوژی جدید آن مهندس و کارگر بندهی یک ماشین یا دستگاه تولیدی است. تکنولوژی قدیم رابطه مستقیم با فرهنگهای موجود داشته و در خدمت فرهنگ حاکم بر جامعه بوده است. همانطور که میبینید مثلا مسجد جامع اصفهان محصول تکنولوژی آن زمان بوده و تحت تاثیر فرهنگ آن دوره بوده است. در تکنولوژی جدید اثری که تولید میشود رابطهای با فرهنگ انسانها ندارد و اگر هم داشته باشد بسیار اندک است. بنابراین در تکنولوژی قدیم رابطه عالی و مستقیم بین فرهنگ و تکنولوژی بوده است که امروز آن ارتباط قطع شده است.
🔸در تکنولوژی جدید شاهد انقطاع فرهنگ انسانی در تکنولوژی هستیم. بزرگترین اشتباه مالک شرقی که تقلید کورکورانه از تکنولوژی غربی دارند این است که فکر میکنند تکنولوژی خنثی است در حالی که تکنولوژی با خود فرهنگ میآورد. لذا ما نباید فکر کنیم تکنولوژی مانند یک قلم است که هرطور بخواهیم مینویسد بلکه تکنولوژی جدید فرهنگساز است.
🔸اولین تاثیرگذاری تکنولوژی بر محیط زیست است چرا که کسی فکر نمیکرد تکنولوژی به این شکل محیط زیست را از بین خواهد برد. عمدتا فکر میکردند بسیاری از مشکلات با تکنولوژی از بین خواهد رفت و نوعی بهشت موعود در کره زمین را ایجاد خواهد کرد. اما میبینیم امروز تکنولوژی جدید حیات بشر را مورد تهدید قرار داده است. به عنوان یک ایرانی متاسفم که کشور عزیزم با ظرفیتهای بالا با بحرانهای بزرگ محیط زیستی مواجه است در حالی که هر کس به خدا ایمان داشته باشد حفظ و نگهداری از خلایق خدا و محیط زیست یکی از وظایف اوست.
🔸زمینه دوم تأثیرگذاری تکنولوژی در فرهنگ انسانها و روابط اجتماعی و روانی انسانهاست. تکنولوژی جدید روابط اجتماعی را تضعیف میکند و محیطهایی فراهم میکند که ایجاد رابطه در آنها سخت است. همچنین تکنولوژی بلعندهی زمان است به طوری که با وجود گسترش تکنولوژی همه انسانها برای انجام کارهایشان وقت کم میآورند. تکنولوژی در مرحلهی اول با عالم برونی سروکار داشت اما کمکم به فضای درونی و روانی انسانها نیز کشیده شد. به عنوان مثال با آمدن رایانه و سایر وسایل ارتباطی مقداری از فکر و فضای درونی انسان درگیر آن شد و فرصت تفکر، عبادت خلوت را از انسان گرفت و ما را از حیات معنوی خودمان دور کرد.
🔸اگر ما میخواهیم به فرهنگ اصیل اسلامی خود برگردیم باید آثار مخرب تقلید کورکورانه از تکنولوژی در ممالک دیگر را بررسی کنیم. به عنوان مثال کشور ژاپن بیشترین تقلید و اخذ تکنولوژی از غرب را تجربه کرد. اما دیدیم عقاید مردم به عرفان بودایی کاتب معنوی کمتر شد و امروز ژاپن بیشترین افراد لاادری و بیدینی را در میان ممالک آسیایی دارد.
🔸ایران در 30 سال اخیر تکنولوژیهای زیادی از غرب و ممالک دیگر اخذ کرده است. اما باید ببینیم آیا موفقیت در یک دستگاه جدید به معنای رسیدن به قله است؟ یا اینکه باید به عواقب آن نیز توجه داشت. تمام ممالک اسلامی در یک نوع علم جدیدپرستی نه علمدوستی، مشترک هستند و تقلید کورکورانه و عبودیت در مقابل تکنولوژی جدید دارند که نمونه آن را در کشوری همچون عربستان میبینیم.
🔸ما باید از میراث قوی تفکر و فلسفی خود برای مبارزه با این خطر استفاده کنیم. بیشتر ممالک اسلامی به خاطر به دست آوردن قدرت و ثروت خواستار علوم غربی و تکنولوژی جدید هستند. اما باید پرسید به چه قیمتی میخواهند به آن برسند.
🔸بزرگترین رسالت متفکران ایرانی این است که باید دید، خواند و شناخت که آنها چه گفتند و چه نوشتند تا بتوانیم کاری کنیم و جلوی ضربه تکنولوژی غرب به فرهنگمان را بگیریم. اگر بشر به طور کلی تغییر مسیر ندهد یک فاجعه بسیار بزرگ رخ خواهد داد. ما نباید برده تکنولوژی غرب شویم.
کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani
🌱استاد رضا داوری اردکانی در افتتاحیهی مدرسهی عالی علوم انسانی روزگار نو با اشاره به عدم فهم ما از چیستی علم جدید: «ما علم داریم؛ عالم هم هستیم؛ در علم چیزها می دانیم؛ اما از علم چیزی نمی دانیم».
کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani
🌱فصل جدید برنامه تلویزیونی شوکران (گفتوگو با متفکران ایران امروز) از دوشنبه این هفته روی آنتن شبکه چهار میرود.
میهمانان این دور برنامه:
#احمد_مهدوی_دامغانی اسلامشناس ۹۵ ساله و استاد دانشگاه هاروارد
#کریم_مجتهدی فیلسوف ۹۰ ساله
#سیدحسین_نصر فیلسوف ۸۶ ساله و استاد دانشگاه جرج واشنگتن
#منصوره_اتحادیه تاریخنگار ۸۶ ساله
#لوریس_چکناواریان موسیقیدان ۸۲ ساله
#باقر_ساروخانی متفکر ۸۰ساله و پدر جامعهشناسی ارتباطات
#شیرین_هانتر متفکر سیاسی ۷۴ساله و عضو شورای روابط خارجی آمریکا
#سیدمحمدمهدی_میرباقری رئیس ۵۸ساله فرهنگستان علوم اسلامی قم
#مهدی_محسنیانراد رسانهشناس ۷۴ساله
#ابوالحسن_تنهایی جامعهشناس ۶۸ساله
#حاتم_قادری سیاستپژوه ۶۳ساله
کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani
🌱بصریشدن امر قدسی، آن را محدود میکند/ تقدم سمع بر بصر در قرآن
پژوهشگر فلسفه و سینما با اشاره به تقدم سمع بر بصر در قرآن گفت: با بصری شدن امر قدسی امکاناتی از آن سلب میشود و محدودیتهایی برایش ایجاد شده و چون امر قدسی بالاترین رتبهای است که انسان با آن درگیر است؛ لذا امر مبصر باید در این زمینه دستبهعصا حرکت کند.
به گزارش ایکنا از قم، سیدمهدی ناظمی، پژوهشگر فلسفه و سینما شامگاه شنبه، ۲۰ مهر در سلسله نشستهای علمی دراماتورژی قرآن کریم با موضوع «تأملاتی فلسفی در باب بصری کردن امر قدسی» که در مدرسه اسلامی هنر برگزار شد، بیان کرد: در واقع رهیافت ما در این جلسه فلسفی است و تلاش میکنم تأمل خودم را بیان کنم؛ اشارات قرآنی هم از دایره بحث فلسفی خارج نیست و در یک متن بزرگ مذهبی و فرامتنی آن را تفسیر نمیکنم.
وی با اشاره به اینکه همه ابعاد این موضوع در یک جلسه نمیگنجد، ادامه داد: کلمات همبسته سمع و بصر مانند چشم، گوش، دیدن، شنوایی و بینایی پرکاربردترین کلمات در همه زبانهای دنیاست و در ادراکات ما دو ادراک اصلی با قدرت و اهمیت زیاد دیدن و شنیدن است؛ در متون گذشتگان قضاوت بهگونهای است که سمع بر بصر تقدم دارد و از زمان یونان باستان تا به امروز بصر برجستگی پیدا میکند.
این پژوهشگر فلسفه و سینما افزود: سمع و بصر به محل شنیدن و دیدن و امر غیرمادی اشاره دارند، انسان اگر بخواهد آشکار شدن تمام و کمال ویژگیهای چیزی را بیان کند از کلمه بصر استفاده میکند و برای دقیق دیدن گاهی از کلمه نظر بهره میگیرد که این کلمه به خود چشم توجه بیشتری دارد تا بصر و هنگام به کار بردن نظر منتظر دوگانه آن هستیم؛ نظر برای احاطه و سیطره استفاده میشود و در واقع نوعی معنای اشراف را در خودش دارد.
ناظمی با اشاره به اینکه در قرآن و روایات نیازمند پژوهش مفصل در باب این دو کلمه هستیم اما غالباً هنگامیکه خدا در مورد خودش یا انسانها صحبت میکند سمع همیشه نوعی اولویت بر بصر دارد، تصریح کرد: در بحث استعاری کلمات، دیدن ادراک خاصی است که مستلزم تقابل رؤیت و ایضاح بیشتری است، اما استعارههای زیادی از دیدن و تفهم ساخته میشود مانند چشمزخم یا نرگس چشم یا چشم جادو که در زبانهای مختلفی وجود دارد مانند عین الکمال و قرةالعین در زبان عربی؛ هر چه تاریخ جلوتر میرود سلسله زنجیرهای از استعارات مانند چشم سوم، چشم درون و چشم دل پدیدار میشود که خاستگاه فلسفی عرفانی روشن، زبانی یا فرهنگی دارد.
وی گفت: انسانها فارغ از هر نوع مذهب، فلسفه و مذهب با تجربه مشترک خواب دیدن درگیر هستند و در خواب چیزهایی میبینیم بدون اینکه چشمانمان باز باشد و خواب شنیدن یا خواب فهمیدن نمیگوییم بلکه میگوییم خواب دیدم؛ این تجربه مشترک دیدن در خواب ما را محیای بحث استعاری چشم میکند و گویی چشم امری فراتر از چشم ظاهری است و ابعاد مختلفی دارد.
🔸ظهور اسطورهها
پژوهشگر فلسفه و سینما با اشاره به اسطورهها و مبحث چشم سوم، بیان کرد: آرم فراماسونری از اسطورههای مصری انتخاب شده است، در اسطورههای شمال اروپا اُودین خدایی است که به جستوجوی دانایی میپردازد و با موجودی به نام میمیر روبهرو میشود که اگر میخواهی از چشمه دانایی سیراب شوی باید چشم خودت را قربانی کنی و او با دادن یک چشم در مقابل دانش را میگیرد؛ اسطوره شیوا سه چشم در پیشانی خودش با قدرت تخریبگر و نجاتگر خاصی دارد و این چشم نماد مراقبت در فرهنگها میشود که فراماسونری بعدها از روی همین چشم را برداشت میکند.
ناظمی ادامه داد: برخی افراد گویی چیزی میبینند و از چشم آنان نیرویی ساطع میشود که منجر به چشمزخم میشود و اگر به این مفاهیم توجه کنیم به نظر میرسد چشمها تنها ابزار ادراک انفعالی نیست و فاعلیتی هم دارد و با گوش که بیشتر انفعالی است تفاوت دارد؛ در برخی مکاتب طب شرقی معتقدند در رگهای چشم میتوان بیماریها را شناخت و بنده بعد از تحقیقاتی در این باب به نتیجه رسیدم که بیماریهای روحی در عنبیه چشم خودش را نشان میدهد.
وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه تمامی اقوام باستان اسطورههای داشتند و مردم احساس مشارکت در باب این اسطورهها داشتند، بیان کرد: خدایان و اسطورههای یونانی شباهت زیادی در رفتار و اخلاق به انسانها دارند، انسان باید هیمنهای در برابر این امر قدسی و خدایان احساس کند ولی این هیمنه در این خدایان کاسته میشود؛ تماشاگری در این آیینها بسیار مهم است و از قرن هفتم میلاد به بعد تمایزی بین افرادی که تماشا میکنند و افرادی که آن را اجرا میکنند پیش میآید و تماشاخانه آتن مانند مسجد در عالم اسلام بوده و فعالیتهای سیاسی، مذهبی و قضایی در این مکان انجام میشده است.
🔸ظهور پدیده بازیگر
پژوهشگر فلسفه و سینما بیان کرد: سپس ظهور پدیدهای به نام بازیگر یکی از موضوعاتی است که باعث شکل گرفتن نسبت تماشاگری شد و چشم و دیدن مهم میشود و بازیگر باید امر مَسموع را بتواند مُبصر کند؛ اسکندر قدسیت نمایشها را ویران میکند چون که یونانیها دهههای مشهوری به نام الهههای خود داشتند و اسکندر معتقد بود این نمایشها در هر زمانی میتواند اجرا شود و نیازی به دهه خاصی نیست.
🔸ظهور و بروز نقاشی و شعر
ناظمی در ادامه با اشاره به اهمیت نقاشی و ظهور این امر مهم بصری، گفت: در قرون وسطا با نهضت شمایلشکنی روبهرو میشویم و با مظاهر فرهنگ شرک یونانی مبارزه میکند که باید از بین بروند اما قرابت جغرافیایی و زمانی و مکانی فرهنگ غربی با یونانی باعث میشود تأثیراتی را بپذیرند و میتوان گفت هیچ فرهنگی در دنیا به اندازه قرونوسطا محوریتش با نقاشی نیست.
وی اضافه کرد: همانگونه که امور قدسی، درام را در دوره یونان باستان سر و شکل میدهد، الهیات و تدین مسیحی کاتولیک نیز نقاشی مقدس دوره قرون وسطا را محقق میکند و نقاشی مقدس قرون وسطا بصری کردن امور قدسی مانند بهشت و جهنم را ایجاد میکند؛ در دوره رنسانس مشهورترین نقاشان تاریخ انسان وجود دارند که از دل نقاشی فرم جدید نقاشی کلاسیک دوره رنسانس به وجود میآید و محتوا نیز با فاصلهای تغییر میکند که دیگر فقط ماجرای قدسی در نقاشیها بیان نمیشود و حتی به بصری کردن زندگی عادی مردم نیز میرسد.
این پژوهشگر فلسفه اظهار کرد: امر مسموع در برابر انضباط مقاومت میکند اما امر مبصر منضبطتر است مثلاً در جمعی، فردی سؤال میپرسد و چشمان ما بسته است و نمیدانیم چه کسی پرسید اما اگر او را ببینیم امر مبصر برای ما هویدا میشود که منضبطتر است.
ناظمی با اشاره به ظهور شعر و افول آن بعد از افلاطون، بیان کرد: در عالم اسلام قرآن در فرهنگ شاعرانه متولد میشود و در رقابت با آنها خودش را اثبات میکند و با یک زمینه کلامی معجزه بودن خودش را ثبت میکند؛ بعد از بسط اسلام در هیچ فرهنگی صرف و نحو به اندازه فرهنگ عربی مهم نیست و میتوان گفت حتی صرف و نحو از عربی به سایر زبانها انتقال یافته است؛ بعد از اسلام شعر عرب افول میکند اما در ایران بزرگترین شاعران جهان ظهور پیدا میکنند و در شعر ما مسئله سمع و بصر بیان میشود که مولوی بیشتر از همه به این دو و ارتباط میانشان پرداخته است، مولوی معتقد است فهم و ادراک انسان چون با زبان شدنی است و اصل زبان سرچشمه در شنیدن دارد؛ لذا زبان به مسئله اصلی تفکر تبدیل میشود.
🔸در قرآن همواره سمع مقدم بر بصراست
وی با اشاره به اینکه در قرآن همواره سمع مقدم بر بصر است، گفت: در سوره روم خداوند در خلق ازواج از انفاس برای قومی که تفکر میکنند اشاره دارد؛ در آیهای دیگر در همین سوره روم به اختلاف و آمدوشد زمین و آسمان اشاره دارد که آن را آیاتی برای عالمان میداند و یا آمده «وَمِنْ آيَاتِهِ مَنَامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَابْتِغَاؤُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ» و بعد از این آیات انسان منتظر آیهای برای یُبصرون و اهل بصیرت است اما در آیه ۲۴ سوره روم آمده که «وَمِنْ آيَاتِهِ يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَيُحْيِي بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ» واشاره به رؤیت دارد و آن را مقدمه تعقل میداند و اینجا مناسبتی بین رؤیت و عقل وجود دارد که این مناسبت بین رؤیت و تفکر نباشد.
این پژوهشگر با تأکید بر اینکه با بصری شدن امر قدسی امکاناتی از آن سلب میشود و محدودیتهایی برایش ایجاد شده، ابراز کرد: راه ادراک اولیه ما برای فهم تقدس و ماورا در بین حواس پنجگانه بیشتر سمع است و به همین دلیل فرآیندی که بصری شدن فرهنگ و فکر انسان از دوره یونان باستان تا به امروز طی کرد، فرآیندی است که به این امر قدسی آسیبزده و کمک نکرده است. چون امر قدسی بالاترین رتبهای است که انسان با آن درگیر است امر مبصر باید دستبهعصا حرکت کند و اولویت باید با وجه سمعی و مسموع باشد.
کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani
26.11M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🌱درنگ: مروری بر مهمترین اخبار فضای فکری ایران در روزهای گذشته
پیشنهاد مسعود درخشان برای تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نقد جمشیدیها به جامعه شناسی ایرانی پارادوکس، ملیت، دین و تجدد به روایت فیرحی، آغاز درسگفتارهای مدرسه عالی علوم انسانی روزگار نو، تأملی بر بصری کردن متون قدسی به روایت سیدمهدی ناظمی، انتشار کتاب «درباره شر»
کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani
معرفت 28 (خیام-معنی ذوق در عرفان).mp3
23.49M
🎧برنامه #معرفت 28
🔸خیام | معنی ذوق در عرفان
#خیام #ذوق
🍃کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani
معرفت 29 (خیام-مبحث حرکت در عالم).mp3
21.85M
🎧برنامه #معرفت 29
🔸خیام | مبحث حرکت در عالم
#خیام #حرکت
🍃کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani
معرفت 30 (خیام-ماهیت زندگی و حیات).mp3
24.01M
🎧برنامه #معرفت 30
🔸خیام | ماهیت زندگی
#خیام
🍃کانال حکمت دینانی
@hekmatdinani