‌ مامون از هوش و زکاوتِ زیادی برخوردار بود . . سیاست‌هایی که مامون نسبت به خلفای عباسی داشت کم سابقه بود . یکی از این سیاست‌ها پیشنهادِ ولایت عهدی به امامِ رضا علیه‌السلام بود . وقتی امام رضا علیه‌السلام به مرو رسیدن مامون به ایشون پیشنهاد داد خلافت رو بپذیرن که با مخالفتِ امام 'ع' روبه‌رو شد . ‌

‌ مامون با این پیشنهاد اهدافِ زیادی رو دنبال می‌کرد ؛ اهدافی که حتی نزدیکان و درباریانِ‌مامون از اون بی‌اطلاع بودن . . ‌رهبرِ انقلاب در کتابِ انسانِ ۲۵۰ ساله توضیح میدن که حرکاتِ انقلابی ائمه علیهم‌السلام ، دارایِ ۲ ویژگی بود : - قداست - مظلومیت اهدافی که مامون در پیِ آن بود : ¹- او با این حرکت می‌خواست امام 'ع' را از میدانِ مبارزات و حرکاتِ انقلابی به دستگاهِ سیاسی وارد نماید تا کارایی آن نهضتِ به راه افتاده را بگیرد ؛ در واقع زمانی که امام 'ع' به ولایت‌عهدی می‌رسید ، هم‌ دست با دستگاهِ خلافت به شمار می‌اومدن ؛ اون هم حکومتی که وجهه خوبی در جامعه نداشت و حقِ خلافت رو تصرف کرده بود . بنابراین در این حالت نمیشد گفت که رهبرِ جامعه شیعی مظلوم و مقدسه . . ‌‌

‌ ²-مشروعیت دادن به خلافتِ خود و حاکمانِ گذشته با انتخابِ ولی‌عهدی حضرتِ رضا علیه‌السلام و نفیِ غصبِ خلافت توسطِ حکامِ عباسی ‌ همچنین با اینکار می‌خواست به مردم بگوید علی بن موسی الرضا علیه‌السلام چندان هم اهلِ زهد نیست ؛ اگر تا آن موقع هم زهدی داشته ، بخاطرِ شرایطِ زندگی بوده حالا که فرصتی پیش آمده ، زهد را کنار می‌گذارد . ‌

‌ ‌³- تحتِ نظر داشتنِ امام علیه‌السلام و یارانِ ایشان ( که قیام یا اعتراضی صورت نگیرد ) ⁴- سرگرم کردن امام رضا علیه‌السلام با مناصبِ حکومتی و جدایی انداختن بینِ امام و مردم با اینکار ⁵- بازگرداندنِ آبرو و اعتماد و وجهه معنوی به حکومتِ خود . ‌⁶- توجیهِ تصرف و غصبِ خلافت و دیگر اعمالِ حکومت به وسیله اعتبار و آبرو و مقامی که امام رضا علیه‌السلام در نزدِ مردم داشتند و اهدافی دیگر . . ‌

‌ اما همه‌ی اینها با تدبیر و درایتِ حضرت 'ع' نقشِ بر آب شد ؛ ایشان هربار که پیشنهادِ ولایت عهدی را می‌شنیدند ، از پذیرفتنِ آن خودداری می‌کردند تا جایی که مامون ایشان را تهدید کرد که اگر نپذیرند ، حتما به قتل خواهند رسید ! گفتیم که نزدیکان و درباریانِ مامون هم از هدفی که او داشت خبر نداشتند . این باعث می‌شد وقتی امام پیشنهادِ ولی‌عهدی رو رد کردن ، امثالِ سهل‌بن‌فضل برن و به همه بگن که امام علیه‌السلام همچین کاری رو کردن . . درواقع فکر می‌کردن دارن علیه امام کار می‌کنن اما در واقع برعکس بود ؛ حضرت 'ع' خودشون هم توی موقعیت‌های مختلف ، اعلام می‌کردن که من راضی به پذیرشِ اون عهدنامه نبودم و تهدید به قتل شدم ! ‌

‌ امام رضا علیه‌السلام به شرطِ دخالت نکردن در هیچ یک از امورِ حکومتی ، ولایت‌عهدی رو پذیرفتند . مامون فکر می‌کرد بعدِها می‌تونه با روش‌هایی امام 'ع' رو در این حیطه وارد کنه اما اشتباه می‌کرد و در هر موقعیتی امام 'ع' این شرط رو به مامون یادآوری می‌کردن. ‌

‌ امام رضا علیه‌السلام از موقعیت و جایگاهی که در اختیارشون قرار گرفته بود استفاده می‌کردن و به معرفی هرچه بیشترِ اسلام و جایگاهِ امامت می‌پرداختن ؛ ‌

‌ بعد از پیامبر صلوات‌الله‌علیه و پس از جریــــانِ سقیفه ، گاها بدعت‌ها و فرقه‌های جدید و زیادی در جامعه‌ی اسلامی بروز پیدا کرد که هریک برای اثبات خودشون و نفیِ دیگری دست به دامانِ قرآن می‌شدن . اگر چه در طولِ تاریخ از بین رفتن اما برخی از تفکراتِ اون‌ها ، در جامعه اسلامی رسوخ پیدا کرد. . ‌

‌ یکی از اقداماتِ امامِ رضا علیه‌السلام ، مبارزه با فرقه‌های اسلامی بود که در زمانِ امامِ رضا 'ع' مهم‌ترینِ اونها واقفیه نام داشت . حضرت 'ع' با حضور یافتن در مناظراتی که مامون رقم می‌زد ، با پیروانِ ادیان و مذاهبِ دیگه و متکلمینِ زبده مناظره می‌کردن و مباحثِ کلامی پیچیده‌ای مطرح می‌شد و امامِ رضا علیه‌السلام به اونها پاسخ می‌دادن که موجبِ جذبِ هرچه بیشترِ مردم به ایشون می‌شد 🌝 و مقامشون رو روزبه‌روز در نزدِ مردم بالاتر می‌برد تاجایی که مامون دستور به جمع کردنِ این مناظرات داد ! از معروف‌ترین مناظراتشون میشه به مناظره با جاثلیقِ مسیحی و عمرانِ صائبی اشاره کرد ‌‌خیلی از شبهاتی که الان مطرحه ، در زمانِ ائمه علیهم‌السلام هم مطرح بوده و بهشون پاسخ داده می‌شده :) ‌

‌ امام‌ رضا علیه‌‌السلام در مناظراتشون اصولِ اخلاقی رو رعایت می‌کردن و به طرفِ مقابل هم همین توصیه رو داشتن ؛ اگر مناظره‌ای صورت می‌گرفت برای قانع کردنِ مخاطب بود نه به منظورِ کوچیک کردن شخصیتِ فرد !

‌ روزی مامون از امام 'ع' خواست تا نمازِ عید [ فطر ] رو ایشون اقامه کنن . امام رضا علیه‌السلام نپذیرفتند اما با اصرارهای مامون ، شرط گذاشتن که به شیوه‌ی پیامبر و امیرالمومنین علیهم‌السلام نماز رو اقامه کنن مامون هم پذیرفت اما همین که امام علیه‌السلام به میانِ مردم رفتن ، با استقبالِ بسیار زیادِ مردم روبه‌رو شدن که مامون با دیدنِ اون صحنه حکومتِ خودش رو در خطر دید و امام 'ع' رو از نیمه‌های راه برگردوند ! ‌