آب ریزان، سیزدهم تیرماه بود. و وجه تسمیۀ او آن است که گویند در زمان ملوک عجم چند سال باران نیامد، در این روز به جماعت دعا کردند، در این وقت باری -سبحانه و تعالی- باران فرستاد و بدان سبب مردم نشاط و شادی کرده آب| بر یکدیگر میریختند. و هر سالی که به آن محل رسیدی آب بر یکدیگر ریختندی و شادی کردندی. و الحال در بعضی شهرهای عراق و فارس این رسمها مرعی می‌دارند. لیکن در سیزدهم تیرماه جلالی و این روز را فرسیان تیرگان نیز خوانند و گویند در این روز منوچهر با افراسیاب صلح کرد، به شرط آنکه افراسیاب یک تیر پرتاب از ملک خویش به وی دهد، پس حکما تیری مجوف را از ادویه پر کردند و در وقت طلوع ابرش آن را از جبال طبرستان بر کمان نهاده به طرف مشرق انداخت و حرارت آفتاب آن را جذب کرده به سرحد طخارستان رسانید. و شاعر در این باب گویند. شعر:
از آن خوانند آرش را جهان‌گیر که از آمل به مرو انداخت او تیر
و العدة علی الراوی.
شرح بیست باب نام: ص 103
@inojoom
www.inojoom.ir
اخترشناسی یا «ملکۀ علوم» پيوستگى بسيار ويژه‌اى با اسلام دارد. بسيارى از آيات قرآن کريم به فلسفۀ نظام گيتى اختصاص دارد و از سوى ديگر، نجوم رياضى کاربردى، از لحاظ عملى براى مسلمانان حائز اهميّت است.
کتاب «ستاره‌شناسی زمان‌های اسلامی برای قرن بیست و یـکم» نوشته دکتر محمد الیاس و ترجمه دکتر تقی عدالتی است که در مورد علم و نجوم و رابطۀ آن با مسلمانان مطالبی ارائه می‌دهد.
این اثر را در www.inojoom.ir
کتاب اسطرلاب مسطح به قلم ابوالخیر محمّد بن محمّد الفارسی دربارۀ صفیحۀ اسطرلاب مسطح و باقی ادواتش است که در قرن ۱۰ هجری قمری تألیف شده است.
نگارنده در این نسخه با دقت تمام جزئیات اسطرلاب مسطح اعم از خطوط و اجزا را معرفی کرده و به قول خودش در ابتدای نسخه حل و کشفی در خور و مناسب ارائه داده است.
این اثر را در www.inojoom.ir بخوانید
@inojoom
امروز 28 حزیران و اخر ریاح بوارح است.
هشتدهم ایار| که اول ریاح بوارح است تا چهل روز و عرب از| طلوع ثریا تا به طلوع صرفه و ریاح بوارح دانند| و آن قریب چهار ماه است و این ریاح را بدان سبب| بوارح خوانند که منازلی که ریاح به طلوع ایشان| منسوب ساخته‌اند از ربع مشرقی شمالی طلوع می‌کند و آن به نسبت با کسی که به مشرق کند بسیار بود و آنکه| در جنوب سمت الراس گذرند و آن به نسبت با شخص| مذکور یمین باشد و این معنی را عرب بروح نخوانند| و آن را در صید مستکره شمرند و آنچه مؤکد استکراه است| در امر این ریاح به نزدیک ایشان آن است که در آن بلاد| ریاح در این اوقات در غایت حرارت باشد و ایشان را| از آن مضرت رسد
حل التقویم: 48 و 49
@inojoom
www.inojoom.ir
بیت المقدس در نسخۀ ابعاد و اجرام عبدالعلی بیرجندی
بیت المقدّس:
شهری است مشهور از بلاد شام؛ داود -علیه السّلام- آن را بنا نهاد و سلیمان -علیه السّلام- آن را تمام کرده و هر دو آنجااند.| و طول مسجد هفصد و هشتاد و چهار ذراع است و عرض آن چهارصد و پنجاه و پنج ذراع، پس مساحت آن نود و هشت جریب| و ثلثا جریبی بود تقریباً و عمدۀ او ششصد و هفتاد و چهار است و ولید بن عبدالملک بر آن سنگ که در میان مسجد است| قبّۀ عالیه بنا کرده است و غرض آن، آن بوده که اهل شام تعظیم آن کنند و از زیارت کعبه امتناع نمایند تا نباید که بر فضایل| اهل بیت اطّلاع یابند و از بنی امیّه برگردند. و در شهر بیت المقدّس چشمۀ آب است که آن را نهر سلوان گویند چون غمگین از آن| آب بخورد غم او زایل شود به اذن اللّه تعالی.
ابعاد و اجرام: ص 20
امروز فتح شهر بیت المقدس توسط مسلمانان طی جنگهای صلیبی است.
@inojoom
www.inojoom.ir