📆 تقویم روزانه 🌺 امروز : جمعه 🌞 ٢ آبان ۱۳۹٩ هجری‌شمسی ☪️ ۶ ربیع‌الاول ۱۴۴٢ هجری‌قمری ✝️ ٢٣ اکتبر ۲۰٢٠ میلادی 🕎 ۵ حشوان ۵۷۸١ عبری 🗓 تذکر ضروری: این تقویم تنها به ذکر مناسبت‌های مرتبط با #یهود می‌پردازد. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

📚 مقدمهٔ اول همه‌ساله با فرارسیدن ماه آبان، رسم بوده که مطالبی در مورد #کوروش_بزرگ تقدیم کنیم. امسال قصد داریم در سلسله مقالاتی تکلیف بحث #ذوالقرنین بودن یا نبودن کوروش را روشن کنیم. لطفا با ما همراه باشید.

📚 کتاب «در جستجوی ذوالقرنین» نوشتهٔ محقق ارجمند «احسان روحی» ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

📚 مقدمهٔ دوم 1⃣ #در_جستجوی_ذوالقرنین نام کتاب ارزشمندی است که توسط محقّق ارجمند آقای #احسان_روحی به رشتهٔ تحریر درآمده است. 2⃣ محقّق متتبّع این اثر، با این‌که از ورود به جنجال‌های سال‌های اخیر پیرامون شخصیت تاریخی #کوروش_بزرگ (که بیش از آن‌که صبغهٔ علمی داشته باشد، گرفتار نزاع‌های بی‌حاصل سیاسی، مذهبی و نژادی شده است) پرهیز دارد، اما از این باب که یکی از مهم‌ترین گزینه‌های مطرح در شناخت مابازاء تاریخی #ذوالقرنین، کوروش می‌باشد، چاره‌ای از ورود در این بحث نداشته که: «آیا ذوالقرنین قرآنی همان کوروش هخامنشی است یا خیر؟». 3⃣ نویسنده با حفظ ادب و احترام و رعایت متدهای علمی تحقیق و ضمن تأکید بر نکات مثبت شخصیت #کوروش_کبیر و اذعان به برتری او بر بسیاری از فاتحان و کشورگشایانِ خون‌ریز و بی‌رحم تاریخ، تلاش کرده است تا تطابق یا عدم تطابق #ذوالقرنین_قرآن با #کوروش_بزرگ را در «بخش اول» کتاب خویش بررسی کند، و الحق در این کار موفق بوده است. 4⃣ در پایان تشکّر خود را از این محقّق بزرگوار کشور عزیزمان که اجازهٔ انتشار این بخش از کتاب را در سایت «اندیشکده مطالعات یهود» دادند، ابراز نموده و همراهان فرهیختهٔ اندیشکده را به مطالعهٔ این مباحث ارزشمند دعوت می‌نمائیم. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

✡ «ابوالکلام آزاد» نویسندهٔ کتاب «کوروش کبیر» ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 بررسی نظریهٔ کوروش ذوالقرنین (قسمت اول) 1⃣ تلاش برای انطباق ویژگی‌های یکی از پادشاهان تاریخی با #ذوالقرنین مذکور در قرآن، غایتِ اصلیِ بسیاری از مفسّرین در مباحث مرتبط با این شخصیت قرآنی بوده و هریک از ایشان یک فرد خاص را واجد مشخّصاتی دانسته‌اند که قرآن کریم برای ذوالقرنین برشمرده است. 2⃣ #اسکندر_مقدونی، #شین_هوانگ‌تی، #ملوک_حمیری، #فریدون (پنجمین پادشاه از سلسله پیشدادیان) و #کوروش_کبیر از معروف‌ترین شخصیت‌هایی هستند که از سوی مفسّرین به‌عنوان مابازاءِ تاریخی ذوالقرنین تلقّی شده‌اند. 3⃣ در این میان هریک از ایشان با استناد به ادلّه مختلف در جهت اثبات قول خود و ردّ سایر اقوال کوشیده‌اند، لیکن به‌رغم تمامی تلاش‌ها و تحقیقات انجام‌شده، اِجماعی در این زمینه حاصل نشده است. 4⃣ با این حال از میان تمامی نظریات ارائه‌شده، نظریهٔ #ابوالکلام_آزاد از اقبال بیشتری برخوردار شده است. به‌ویژه پس از آن‌که #علامه_طباطبایی نظریهٔ ابوالکلام را نسبت به سایر نظریات اَرجح دانسته و مورد #تأیید_نسبی قرار دادند، سایر محقّقین نیز از ایشان پیروی نموده و مُهر تأییدی بر آراء ابوالکلام زدند. 5⃣ البته مرحوم علامه، قول ابوالکلام را دارای #ایراداتی دانسته و کاملاً تأیید ننموده‌اند، اما اشاره نموده‌اند که تطابق این قول با آیات قرآن از سایر اقوال بیشتر است. 6⃣ میزان شهرت نظریهٔ ابوالکلام تا حدّی‌است که گاه در نگاه عامهٔ مردم، کوروش کبیر و ذوالقرنین کاملاً معادل یکدیگر تلقّی شده و هیچ اطلاعی از سایر نظریات، نزد عامهٔ مردم موجود نیست. از این روی [در این سلسله مقالات] نظریهٔ ابوالکلام آزاد، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. 7⃣ در این راستا، پس از شرح مختصر #آیات_ذوالقرنین، اشاره‌ای گذرا به تاریخ حیات #کوروش شده و در ادامه به توضیح اجمالی نظریهٔ ابوالکلام آزاد پرداخته می‌شود. در نهایت نیز جوانب مختلف نظریهٔ ایشان مورد نقد و بررسی قرار گرفته و وجوه اشتراک و افتراق آن با آیات قرآن تبیین می‌گردد. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

🕋 و از تو دربارهٔ ذوالقرنین می‌پرسند. بگو: به‌زودی بخشی از سرگذشت او را برای شما بازگو خواهم کرد. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 آیات مربوط به ذوالقرنین در قرآن 🕋 و از تو دربارهٔ #ذوالقرنین می‌پرسند؛ بگو: به‌زودی بخشی از سرگذشت او را برای شما بازگو خواهم کرد. ما به او در زمین، قدرت و حکومت دادیم و اسباب هرچیز را در اختیارش گذاشتیم. او از این اسباب پیروی کرد تا به #مغرب_خورشید رسید. در آن‌جا خورشید را دید که در چشمهٔ تیره و گِل‌آلودی فرو می‌رود و در آن‌جا قومی را یافت. گفتیم: ای ذوالقرنین! اگر می‌خواهی آنان را مجازات کن و یا روش نیکویی در مورد آن‌ها اتخاذ نما. گفت: اما کسی را که ستم کرده است، مجازات خواهیم کرد سپس به‌سوی پروردگارش بازمی‌گردد، و خدا او را مجازات شدیدی خواهد کرد و اما کسی که ایمان آوَرَد و عمل صالح انجام دهد، پاداشی نیکوتر خواهد داشت و ما دستور آسانی به او خواهیم داد. سپس از اسبابی که در اختیار داشت بهره گرفت. تا به #مشرق_خورشید رسید. در آنجا دید خورشید بر جمعیتی طلوع می‌کند که در برابر (تابش) آن، پوششی برایشان قرار نداده بودیم. این‌چنین بود و ما به‌خوبی از آنچه که نزد او بود آگاه بودیم. باز از اسبابی که در اختیار داشت استفاده کرد و همچنان به راه خود ادامه داد تا به #میان_دو_کوه رسید، و در کنار آن دو کوه قومی را یافت که هیچ سخنی را نمی‌فهمیدند (و زبانشان مخصوص خودشان بود) آن گروه به او گفتند: ای ذوالقرنین! #یأجوج_و_مأجوج در این سرزمین فساد می‌کنند؛ آیا ممکن است ما هزینه‌ای برای تو قرار دهیم، که میان ما و آنها سدّی ایجاد کنی؟ ذوالقرنین گفت: آنچه پروردگارم در اختیار من گذارده، بهتر است از آنچه شما پیشنهاد می‌کنید! مرا با نیرویی یاری دهید، تا میان شما و آن‌ها سدّ محکمی قرار دهم. قطعات بزرگ آهن برایم بیاورید. تا وقتی که کاملاً میان دو کوه را پوشانید، گفت: در اطراف آن آتش بیفروزید، و در آن بدمید. آن‌ها دمیدند تا قطعات آهن سرخ و گداخته شد. باز گفت: مس مذاب برایم بیاورید تا بر روی آن بریزم سرانجام چنان سدّ نیرومندی ساخت که یأجوج و مأجوج نه قادر بودند از آن بالا روند و نه می‌توانستند نقبی در آن ایجاد کنند. آن‌گاه گفت: این رحمت پروردگار من است! اما هنگامی‌که #وعده_پروردگارم فرا رسد، آن سدّ را درهم می‌کوبد و وعده پروردگارم حق است. (سوره کهف، آیات ٨٣-٩٨) ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 ذوالقرنین، مؤمن به خدا و مؤیّد به تأییدات الهی بوده است. این امر می‌بایست به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخصه‌ها برای تعیین مصداق ذوالقرنین مورد توجه قرار گیرد. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 شأن و مقام ذوالقرنین 1⃣ در آیات فوق اشاره شده که خداوند متعال #تمکین در ارض را به #ذوالقرنین عطا نمود. «تمکین» به‌معنای قدرت‌دادن است. در زبان عربی وقتی گفته می‌شود «مکّنته» و یا «مکّنت له» معنایش این است که من او را توانا کردم. پس «تمکّن در زمین» به‌معنای #قدرت_تصرف در زمین است، تصرّفی مالکانه و دلخواه. 2⃣ لیکن صِرفِ اعطای تمکین در ارض ثابت نمی‌کند که ذوالقرنین مؤیّد از جانب خدا بوده است، زیرا این امر اختصاص به مؤمنین نداشته، چنان‌چه خداوند متعال فرموده است: 👈 آیا ندیدند که قبل از آنان چقدر از امت‌ها را هلاک کردیم؟ امت‌هایی که ما در زمین مکنتشان دادیم، مکنتی که به شما نداده‌ایم [مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ مَا لَمْ نُمَكِّنْ لَكُمْ]... پس وقتی گناه را از حد گذراندند هلاکشان کردیم... (انعام : ۶) 3⃣ با این حال مشخصاتی که از ذوالقرنین در دیگر آیات ذکر شده نشان‌دهندهٔ عظمت مقام او و نیز مؤید بودن او از جانب خداوند است: 👈 اول آن‌که او از سوی خدای متعال مورد خطاب قرار گرفته و بین تعذیب و احسان به قومی که در #مغرب‌الشمس با آنان ملاقات نمود، مخیّر گردید. نفس این تخییر، دلالت بر شأن ذوالقرنین نزد پروردگار دارد. 👈 ثانیاً، ذوالقرنین تصریح نمود که ظالمین را تعذیب نموده و کسانی که اهل ایمان و عمل صالح هستند، مورد عنایت او قرار خواهند گرفت که این امر حاکی از ایمان او به خدای متعال است. 4⃣ مضاف بر این موارد، آیاتی که به ساختن سدّی از سوی ذوالقرنین اشاره نموده‌اند نیز بیان‌گر عظمت مقام ذوالقرنین هستند؛ زیرا او حاضر به اخذ هزینه در قبال ساختن سدّ نشده و مکنتی را که از سوی پروردگارش به او عطا شد بالاتر و برتر از کمک مالی مردم دانست. 5⃣ از سوی دیگر، هنگامی‌که ذوالقرنین ساخت سدّ را به پایان رساند، آن را رحمتی از جانب خدای تعالی توصیف کرده و اعلام نمود که سدّ مزبور تا رسیدن وعدهٔ الهی باقی خواهد ماند. در ادامه ذکر خواهد شد که به اذعان جمهور مفسّرین، وعده الهی در این آیه، همان #قیامت_کبری است. لذا اعتقاد ذوالقرنین به #معاد نیز در این آیات مشخص است. 6⃣ در نتیجه: ذوالقرنین فردی مؤمن به خدا و مؤید به تأییدات الهی بوده است. این امر می‌بایست به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخصه‌ها برای تعیین مصداق #ذوالقرنین مورد توجه قرار گیرد. در واقع، اگر اثبات شود که یکی از شخصیت‌های تاریخی به خدای یکتا #اعتقاد_نداشته و یا زندگی او به دور از منش و مسلک مؤمنان بوده است، دیگر نمی‌توان او را #ذوالقرنین_قرآن دانست. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 ذوالقرنین ابتدا به مغرب‌الشمس و سپس به مطلع‌الشمس سفر نمود و نهایتاً به منطقه بین‌السّدین رسید. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 سیر ذوالقرنین در ارض 1⃣ بنا بر آیات سورهٔ کهف، #ذوالقرنین اسبابی را که خدای متعال به او عطا نمود در جهت #سیر_در_زمین مورد استفاده قرار داد. این آیات، سیر ذوالقرنین در ارض را مشتمل بر سفر به #مغرب‌الشمس، #مطلع‌الشمس و ناحیه #بین‌السّدین، دانسته است. 2⃣ با عنایت به سیاق آیات و با توجه به معنای واژهٔ «ثُمَّ» در آیه «ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً» که افادهٔ ترتیب و تراخی می‌کند، می‌توان نتیجه‌گیری نمود که قرآن کریم سفرهای سه‌گانهٔ ذوالقرنین را با لحاظ تقدّم و تأخّر بیان نموده است. به بیان دیگر، ذوالقرنین ابتدا به مغرب‌الشمس و سپس به مطلع‌الشمس سفر نمود و نهایتاً به منطقه بین‌السّدین رسید. 3⃣ لازم به ذکر است که ترتیب سفرهای سه‌گانهٔ ذوالقرنین نیز می‌تواند در یافتنِ مابازاءِ تاریخی او سودمند واقع گردد که به این امر تفصیلاً در مباحث آتی پرداخته خواهد شد. در ادامه توضیحاتی در ارتباط با هریک از این سفرها ارائه می‌گردد. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

📆 تقویم روزانه 🌺 امروز : شنبه 🌞 ٣ آبان ۱۳۹٩ هجری‌شمسی ☪️ ٧ ربیع‌الاول ۱۴۴٢ هجری‌قمری ✝️ ٢۴ اکتبر ۲۰٢٠ میلادی 🕎 ۶ حشوان ۵۷۸١ عبری 🌍 مناسبت‌های میلادی ✍ سقوط #وال‌استریت در #پنجشنبه_سیاه (١٩٢٩م) 📚 بیشتر بدانیم: 📖 روچیلدها و پنج‌شنبه سیاه 👉 http://jscenter.ir/jewish-and-science/jewish-and-economy/9636 🗓 تذکر ضروری: این تقویم تنها به ذکر مناسبت‌های مرتبط با #یهود می‌پردازد. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 سفر ذوالقرنین به مغرب‌الشمس 1⃣ پس از آن‌که #ذوالقرنین مورد عنایت خداوند قرار گرفت و به او مکنت عطا گردید، #سیر_در_زمین را آغاز نمود و در اولین موقف به #مغرب‌الشمس رسید و در آن موضع، خورشید را یافت که در «عین حمئه» غروب می‌کند. 2⃣ به اذعان مفسّرین منظور از «عین حمئه» چشمه‌ای دارای «گِل سیاه» یعنی لجن است. نیز گفته شده که مقصود از عین، دریا است، چون بسیار می‌شود که این کلمه به دریا هم اطلاق می‌گردد. 3⃣ ذوالقرنین در مجاورت «عین حمئه» در ناحیهٔ مغرب، با قومی مواجه شد و خداوند او را بین احسان به این قوم و تعذیب آنان مخیّر نمود. ذوالقرنین نیز وعده داد که #ظالمین را عذاب نموده و نسبت به #مؤمنین با رفق و مدارا رفتار خواهد کرد. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 سفر ذوالقرنین به مطلع‌الشمس 1⃣ #ذوالقرنین به سیر خود در زمین ادامه داد و این‌بار به #مطلع‌الشمس سفر کرد و در آن‌جا با قومی برخورد نمود که در برابر تابش آفتاب هیچ «سِتر» و پوششی نداشتند! 2⃣ علامه طباطبایی می‌نویسد منظور از «سِتر» آن چیزی است که آدمی با آن خود را از آفتاب می‌پوشاند و پنهان می‌کند، مانند #ساختمان و #لباس. این برداشت براساس روایات امامیّه است که برخی تفاسیر عامه نیز آن را تأیید می‌کنند: 3⃣ در تفسیر عبارت: «دید خورشید بر جمعیتی طلوع می‌کند که در برابر (تابش) آن، پوششی برایشان قرار نداده بودیم»، 👈 در روایتی، امیرالمؤمنین (ع) فرموده‌اند: آن قوم دوزَندگی را نمی‌دانستند. 👈 در روایتی دیگر امام باقر (ع) فرموده‌اند: آن قوم از صنعت ساختمان‌سازی بی‌اطلاع بودند. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

💎 سفر ذوالقرنین به ناحیهٔ بین‌السّدین 1⃣ سومین موضعی که #ذوالقرنین در سفر خود بدان رسید، ناحیه‌ای بود که قرآن با عنوان «بین‌السّدین» از آن نام برده. کلمهٔ «سدّ» به‌معنای کوه و هرچیزی است که راه را بند آوَرَد و از عبور جلوگیری کند، و گویا مراد از «دو سدّ» در آیه، دو کوه باشد. 2⃣ در آنجا ذوالقرنین با مردمی مواجه شد که از اقوام مهاجمی به‌نام #یأجوج_و_مأجوج به تنگ آمده بودند. آنان از ذوالقرنین خواستند که در مقابل اخذ هزینه، برایشان سدّی بنا کرده و آن‌ها را از غارت یأجوج و مأجوج برهاند. 3⃣ ذوالقرنین از پذیرش هزینه در قبال ساختن سدّ، خودداری نموده و اعلام کرد که مکنتی که خدا به او داده برتر و والاتر است. او با بهره‌گیری از نیروی همان قوم و با استفاده از آهن و مس، سدّی رفیع و مستحکم ساخت که از هرجهت دارای استحکام لازم جهت دفع شرّ مهاجمین بود. 4⃣ ذوالقرنین سدّ مذکور را به‌واسطهٔ آن‌که در دفع شرّ یأجوج و مأجوج کارایی داشته، رحمتی از جانب خدا دانست که تا زمان رسیدن #وعدهٔ_الهی پابرجا مانده و در آن هنگام از بین خواهد رفت. عبارت «جَعَلَهُ دَكَّاءَ» به همین معنا دلالت دارد.

5⃣ علامه طباطبایی می‌نویسد: «دکّاء» به‌معنای شدّت کوبیدن است... مقصود از «وَعْدُ رَبِّي» نیز وعده‌ای است که خداوند در خصوص آن سدّ داده که در نزدیکی‌های قیامت آن را خُرد می‌کند... یعنی: و این سدّ و این رحمت تا آمدن وعدهٔ پروردگار من باقی خواهد ماند، وقتی وعدهٔ پروردگار من آمد آن را درهم می‌کوبد و با زمین یکسان می‌کند. 6⃣ پس مراد از وعدهٔ پروردگار، همان #قیامت_کبری است و لذا #سد_ذوالقرنین و رحمت آن (یعنی: دفع شرّ یأجوج و مأجوج)، تا نزدیکی قیامت پایدار خواهد ماند. آیهٔ ۹۶ سورهٔ انبیاء و روایات باب «اشراط السّاعة» نیز گشوده‌شدن راه #یأجوج_و_مأجوج و خروج این اقوام را از نشانه‌های نزدیکی قیامت عنوان نموده‌اند. 7⃣ در نتیجه اصلی‌ترین مشخّصات سدّ ذوالقرنین چنین است: 👈 اولاً: این سدّ تا نزدیکی #قیامت پابرجا مانده و فروپاشی آن از اشراط الساعة است. 👈 ثانیاً: دفع شرّ یأجوج و مأجوج نیز تا زمان فروپاشی سدّ ادامه یافته و قوم مذکور تا زمان رسیدن #وعدهٔ_الهی پشت سدّ محبوس خواهند ماند. 8⃣ این ویژگی‌ها نقشی کلیدی در تطبیق‌دادنِ برخی از بناهای تاریخی هم‌چون #سد_داریال و #سد_دربند با سد ذوالقرنین داشته و می‌توان میزان صحتِ آراء مفسّرین در خصوص سدّ ذوالقرنین را با استناد به همین ویژگی‌ها ارزیابی نمود. به بیان دیگر: در صورتی‌که ثابت شود هریک از اَبنیهٔ مذکور فاقد این مشخصات هستند، نمی‌توان آن‌ها را معادل با سدّ ذوالقرنین دانست. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

📚 همراهانی که قصد دارند اطلاعات کامل و مستند در مورد #ذوالقرنین پیدا کنند، در خواندن متن کامل مقالات در سایت کوتاهی نکنند. 👈 متن کامل قسمت اول از مقالهٔ «بررسی نظریه کوروش ذوالقرنین» را در آدرس زیر بخوانید: 👉http://jscenter.ir/slave-jews/cyrus/12278 ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

📆 تقویم روزانه 🌺 امروز : یکشنبه 🌞 ۴ آبان ۱۳۹٩ هجری‌شمسی ☪️ ٨ ربیع‌الاول ۱۴۴٢ هجری‌قمری ✝️ ٢۵ اکتبر ۲۰٢٠ میلادی 🕎 ٧ حشوان ۵۷۸١ عبری 🌍 مناسبت‌های قمری ✍🌹 شهادت امام عسکری علیه‌السلام (٢۶٠ق) 🌍 مناسبت‌های میلادی ✍ #انقلاب_اکتبر در روسیه - بُلشِویک‌ها به‌رهبری #ولادیمیر_لنین قدرت را در روسیه به‌دست گرفتند. (١٩١٧ میلادی - بر اساس تقویم جولیایی) 📚 بیشتر بدانیم: 📖 یهودیان و هولوکاست بلشویکی 👉 http://jscenter.ir/jewish-methods/jews-and-politics/8017 🗓 تذکر ضروری: این تقویم تنها به ذکر مناسبت‌های مرتبط با #یهود می‌پردازد. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter

✡ خلاصه‌ای از تاریخ حیات کوروش ✍ بررسی نظریه کوروش ذوالقرنین (قسمت دوم) 1⃣ گزارش‌های تاریخی مربوط به دوران #حیات_کوروش را می‌توان به دو دستهٔ کلّی تقسیم کرد: 2⃣ دستهٔ نخست، اسنادی هستند که از حفریّات کاوشگران به‌دست آمده است. از میان این اسناد می‌توان به #سالنامه_نبونید پادشاه بابل و نیز #استوانه_کوروش که بیانیهٔ کوروش حین فتح بابل است، اشاره نمود. 3⃣ دستهٔ دوم، منابع کلاسیک و یا نوشته‌های یونانی-رومی مورّخین قدیم هستند که شاخص‌ترین آنان عبارتند از #هرودوت، #گزنفون و #کتزیاس. 4⃣ البته مورّخین دیگری نیز به بیان #تاریخ_کوروش پرداخته‌اند، لکن اهمیت مطالب به‌دست آمده از این سه مورّخ از مابقی مورّخین بیشتر است. 5⃣ گفتنی‌است تاریخ زندگانی #کوروش در ابتدا از نوشته‌های مورّخین متقدّم به‌دست می‌آمد، اما با اسنادی که از حفریّات بابل و دیگر نقاط یافت شد، نکته‌های جدیدی در رابطه با این دوره از تاریخ حاصل گردید که گاه مؤیّد منابع کلاسیک بوده و گاه #تناقضاتی با آن داشته است. ✅ اندیشکده مطالعات یهود: 👉 @jscenter