«مناسبات شیعیان و اهل سنت در شامات»
✍خانم دکتر شهناز کریم‌زاده‌سورشجانی
رتبه برگزیده‌ی گروه تاریخ، سیره و تراجم
💢چکیده‌ی اثر:
فتح اسلامی سرزمین شام قدیم توسط فرماندهان اموی‌نسب و مرکزیت خلافت چندین دهه امویان در آن، تعصبات مذهبی ضد شیعه را توسعه داد؛ اما ابتدا حضور جبری و یا خودخواسته برخی از اصحاب ارادتمند به اهل‌بیت پیامبر(ص) و سپس مهاجرت و توجه عالمان و شکل‌گیری حاکمیت‌های محلی شیعه به این منطقه، حضور مستمر تاریخی شیعیان را فراهم کرد.
تحولات عصر حاضر منطقه شام قدیم، بازخوانی گذشته تاریخی این منطقه جهت طرح تجارب آزموده در راستای وحدت جهان اسلام را ضرورت بخشیده است.
یافته‌های پژوهش حاکی است در بازه زمانی سلاجقه شام تا پایان ممالیک، رشد فرق مختلف شیعه و نیاز حکومت‌های متعصب سنی این منطقه به کسب مشروعیت از دستگاه خلافت و پس از آن، عالمان متعصب اهل‌سنت، سیاست مذهبی ضد شیعی و تقویت مذهب سنت و جماعت، این حاکمیت‌ها را وضوح بخشید. انحصارطلبی عالمان متعصب اهل‌سنت در عرصه اندیشه و عمل، رابطه این دو فرقه را به‌سوی واگرایی سوق داد؛ درحالی‌که اقدامات تند و خشن ضد شیعی حاکمان و عالمان متعصب سنی بازه زمانی مذکور، برخی از فرق شیعه مانند نزاریه و دروزیان را به ابزاری در دست حکومت‌های سنی تبدیل کرد و برخی دیگر به مناطق صعب‌العبور و دور از دسترس این حکومت‌ها پناه برده و منزوی شدند. در این میان فرقه امامیه طی چند سده انزوا در منطقه جبل عامل، در یک تجدید حیات، به بازسازی بنیان‌های فکری خود روی آورد و با تبدیل کردن تهدیدها به فرصت، این منطقه را به محل صدور اندیشه‌های ناب شیعه امامی تبدیل کرد.
«مبانی فقهی اصل شفافیت در حکمرانی خوب از منظر فقه شیعه»
✍دکترفاطمه سلطان‌محمدی، دکترحسین سلطان محمدی
رتبه برگزیده گروه فقه و حقوق، اصول فقه و روش شناسی سایر علوم
💢چکیده‌ی اثر:
«اصل شفافيت» به‌عنوان يکی از مؤلفه‌های راهبردی حکمرانی خوب و يکی از ارکان بسيار مهم و کليدی در جهت استحکام ارتباط ميان ارکان حاکميت با آحاد جامعه و يک حرکت اساسی در بهبود سياست‌گذاری به شمار می‌رود؛ به‌گونه‌ای که از ميان مؤلفه‌های متنوع حکمرانی خوب، می‌توان «شفافيت» را به‌عنوان اصل اساسی قلمداد نمود.
با بررسی دقيق متون و منابع اسلامی درخواهيم يافت که دين مبين اسلام نيز بر اصل شفافيت اصرار می‌ورزد و درباره مبانی آن، ديدگاه مشخص و معينی دارد و اين ديدگاه در منابع فقه امامیه، مستظهر به پشتوانه‌ها و مبانی تئوريک بسيار ريشه‌دار و وثيق است. لذا هدف از اين نوشتار، تشريح و تبيين اصول «حکمرانی خوب» بر اساس اسناد بين‌المللی و مطالعه اين اصول در چهارچوب منابع فقه شیعه و معارف مبتنی بر آن می‌باشد.نگارنده با نگاه تحليلی و با استفاده از ابزار «اجتهاد» و با استمداد از «ظرفيت‌سنجی» اين مفاهيم در منابع فقه شیعه با رويکردی بر فتاوا و آراء امامين انقلاب، به استخراج نقاط اشتراک و تمايز اين اصول از ديدگاه فقه شیعه می‌پردازد.
ازآنجاکه بررسی کامل و تشريح مستوفای تمامی اصول حکمرانی مندرج در اسناد بين‌المللی در يک کتاب امکان‌پذير نمی‌باشد، «اصل شفافيت» که به نظر می‌رسد در بسترسازی و تحقق الگوی «حکمرانی خوب» دارای نقش پررنگ و تأثيرگذاری بيشتر بوده و در ادبيات سياسی مورد تأکيد بيشتری واقع شده است، انتخاب و مورد بررسی قرار می‌گيرد.
«نظریه رشد به مثابه فلسفه روانشناسی»
✍ خانم دکتر جمیله علم‌الهدی،آقای دکتر مهدی عاشوری
رتبه برگزیده‌ی گروه علوم تربیتی و روانشناسی
💢چکیده:
این اثر ضمن بررسی رشد انسانی از دیدگاه فلسفی و روانشناسی، به تحلیل روندهای رشد فردی و اجتماعی و تأثیر آنها بر رفتارها و روابط انسانی می‌پردازد. نویسندگان باتکیه‌بر مبانی فلسفی و علمی، نظریات مختلف رشد را مطرح کرده و به بررسی ارتباط بین رشد فردی و توسعه جوامع انسانی می‌پردازند. هدف این کتاب، فراهم آوردن دیدگاه جامع و یکپارچه از رشد انسانی به‌عنوان یک فرایند پیچیده و چندبعدی است که تحت تأثیر عوامل مختلف فلسفی، روانشناسی و اجتماعی قرار دارد. این کتاب به بررسی موضوعات زیر می‌پردازد:
نظریات رشد: بررسی و تحلیل نظریات مختلف روان‌شناختی و فلسفی درباره رشد انسان.
رشد فردی و اجتماعی: بررسی روندهای رشد فردی و تأثیر آنها بر توسعه و بهبود جوامع انسانی.
تأثیر عوامل مختلف: تحلیل تأثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بر روند رشد انسانی.
رویکردهای یکپارچه: ارائه رویکردهای یکپارچه و جامع برای درک بهتر رشد انسانی به‌عنوان یک فرایند چندبعدی.
کتاب:«شروط ضمن عقد نکاح»
✍آقای مهدی سنجرانی
رتبه برگزیده محور ویژه: زن و خانواده
💢چکیده:
عقد نکاح، یکی از قراردادهایی است که موضوع شروط، جای مهمی در آن پیدا کرده است؛ به‌گونه‌ای که بیشتر روایات ناظر به شروط ضمن عقد، در باب عقد نکاح وارد شده است که خود، نشان از سطح ابتلای مردم به شروطِ در ضمن عقد نکاح دارد. همین روایات بعداً مستند فتاوای فقها در مطلق شروط ضمن عقود شده است.
از دیگر سو، شروط ضمن عقد نکاح، به جهت اهمیت خودِ عقد نکاح و نیز به دلیل کاربرد فراوان این شروط در تنظیم معادلات خانواده با افراد، جامعه، فرهنگ و سیاست، قابل ملاحظه است. کنکاش در این شروط و گاه بازبینی تلاش‌های گران‌سنگ فقها از آن جهت اهمیت بیشتری می‌یابد که جهان معاصر با تحولات سریع در مناسبات اجتماعی، به‌ویژه در حیطه خانواده مواجه شده و این پدیده، شروط ضمن عقد را از سطح فردی فراتر برده است.
این پژوهش کوشیده است با توجه به خلأهای پژوهشی موجود، ضمن بیان معیارهای صحت و فساد شروط ضمن عقد نکاح و بیان احکام و آثار شرعی آن، گزارشی از مهم‌ترین شروطی ارائه دهد که در کتب فقه از آن بحث شده است و همچنین استدلال‌های مطرح‌شده در آن را بر ترازوی نقد بگذارد. ازاین‌رو، این بحث را در دو بخش شروط صحیح (در مجموع 24 شرط) و شروط فاسد (در مجموع 12 شرط) واکاوی کرده و در میانه بحث، آثار شرعی و قانونی هرکدام از شروط صحیح و فاسد را نیز بررسی نموده است.
علاوه بر این، نقد و نظری کوتاه به شروط پیشنهادی در اسناد رسمی ازدواج در کشور بیان کرده و شروط مذکور در اسناد رسمی ازدواج را با معیارهای واکاوی‌شده، سنجیده است.
«تب ناتمام»
✍خانم زهرا حسینی مهرآبادی
رتبه برگزیده‌ی گروه ادبیات و هنر
💢چکیده:
روایت زندگی دختری به نام شهلاست؛ دختری که در سیزده سالگی دست در دستان مردی می‌گذارد که حداقل ده سال از او بزرگ‌تر است. زندگی‌شان شیرین شروع می‌شود. با یاد گرفتن آشپزی و کدبانوگری از عمه‌جان، با بازی و بدوبدو در حیاط بزرگ خانه پدرشوهر و با خنده‌های ریز و درشت شهلا و شکوه و فاطی‌جون که گاه و بی‌گاه، اتاق‌ها و پستوهای خانه را پر می‌کند.
سال‌ها از پی هم می‌گذرند و کم‌کم صدای گریه، جای خنده را می‌گیرد و زندگی دو نفره شهلا و مرتضی با چهار پسری که خدا در دامانشان می‌گذارد، روزبه‌روز شیرین و شیرین‌تر می‌شود.
از اسفند سال 63، به یک باره سمت و سوی داستان تغییر می‌کند. حسین، پسر بزرگ خانواده، با تنی مجروح، از عملیات بدر باز می‌گردد و خانواده را با چالشی جدید مواجه می‌کند. از آن پس، خوشی‌ها به سختی بدل می‌شوند، به دردها و رنج‌هایی سخت و در کنارش به داستان صبر و شکر، به داستان صبر پدر و مادر و سه برادری که تمام زندگی‌شان در رزمنده مجروح خانه خلاصه می‌شود. از آن به بعد، روزها و شب‌ها متفاوت می‌شوند و هفده سال پرالتهاب و پرخاطره در داستان رقم می‌خورد. از روزهای آسایشگاه رفتن و در مسیر قم و تهران بودن، از روزهای بیمارستان رفتن و برگشتن، از خستگی‌های راه، از دردها و تب‌هایی ادامه‌دار و تمام‌نشدنی...
تب ناتمام، داستان سختی‌ها، صبوری‌ها، اشک‌ها و شیرینی‌های خانواده یک جانباز قطع نخاع از گردن است. داستانی پرتب‌وتاب که خواننده را درگیر ماجراهای جذاب خود می‌کند و در میان کش‌وقوس حوادثی پرهجان و نفس‌گیر، تا انتها پیش می‌برد.
💢رساله: آسیب‌شناسی نظریه مفسر محوری در فهم و تفسیر قرآن، فاطمه سلطان محمدی
از مسائل بنیادین در تفسیر متون دینی، به‌ویژه تفسیر قرآن، مسئله فهم است. اهمیت این مسئله تا آن اندازه است که توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود معطوف کرده و تقریرهای گوناگونی از آن ارائه شده است. تعدادی از این تقریرها، مبتنی بر رویکرد مؤلف‌محوری است، شماری دیگر متن‌محور و برخی نیز مفسرمحورند. مفسرمحوری، جایگاه مفسر را فراتر از فهم‌کننده دانسته و مفسر را در ساخت معنای متن دخیل می‌داند. این نوشتار به تبیین دیدگاه مفسرمحوری و آسیب‌ها و پیامدهای آن در مقوله فهم و تفسیر قرآن کریم می‌پردازد. رویکرد مفسرمحوری، دو تقریر اعتدالی (هرمنوتیک فلسفی، مفسرمحوری در سنت تفسیری اسلامی) و افراطی (ساختارشکنان، نوپراگماتیسم) را بررسی می‌کند. همچنین آسیب‌های آن را در دو حیطه مبنایی مانند عدم تعیّن معنا، انکار عینیت، سیال بودن معنا، نادیده گرفتن مؤلف و...
و نیز حیطه غایی، مانند نسبی‌گرایی، پایان‌ناپذیری معنا، تقدس‌زدایی و تفسیربه‌رأی که ناشی از باورهایی همچون: نفی حقیقی بودن معنا، انکار حکایتگری آن، استقلال متن و نادیده گرفتن نقش مؤلف و عدم باور بر عینیت معنا مورد مطالعه قرار می‌دهد. علاوه بر آن، در این نوشتار، به مهم‌ترین مبنا که همان تعیین معنای متن و لزوم کشف اراده متکلم از ظاهر کلام قرآن بر اساس قواعد این علم، برای فهم مراد مؤلف پرداخته شده است. زیرا خداوند كتابش را براي هدايت مردم و ارشاد آنها نازل كرده است و اگر فهم قرآن بر اساس فهم مفسر باشد، هدف هدایتی قرآن محقق نخواهد شد. همچنین بیان شده است که مفسرمحوری، هچ سنخیتی با ویژگی‌های قرآن و اهداف تفسیر ندارد و نه‌تنها به نیازهای تفسیری مسلمانان پاسخ مناسبی نمی‌دهد؛ بلکه تفسیر را با پیامدهای نادرست زیادی مانند تفسیربه‌رأی، نسبی‌گرایی، قرائت‌پذیری و تقدس‌زدایی روبرو کرده و از هدف اصلی آن دور می‌نماید.
💢مقاله تحلیل انتقادی عوامل شکل گیری نظریه تفسیر ادبی امین خولی از خانم فریده پیشوایی
امین خولی، نواندیش مصری، قرآن را متنی ادبی و در عین حال وحیانی و مقدس می داند که باید همانند متون ادبی انسانی فهم شود. او هدف نزول را هدایت و هدف تفسیر را فهم ادبی دانسته و آن را مقدم بر تمامی فهم ها معرفی می-کند. این شیوه موجب شده وی میان قرآن پژوهان مصری و ایرانی طرفداران و منتقدانی داشته باشد. نواندیشان، وی را متعصب به سنت می دانند و سنتیان وی را به نواندیشی و سنت گریزی متهم می کنند. این چالش موجب شد مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد انتقادی، عوامل شکل گیری این نظریه را واکاوی کند. حاصل اینکه خولی تحت تاثیر ویژگی های شخصیتی، جنبش ادبی مصر و رومانتیسیسم عربی، با الهام از آراء عبده و طه حسین، از مطالعات زبان شناسی غربی و پژوهش های عهدینی بهره گرفته و در طراحی نظریه تفسیر ادبی، با درنظرداشتن آثار جاحظ، جرجانی و شاطبی، ریشه این نظریه را در اندیشه متقدمان نشان داده است. با شناسایی عوامل شکل گیری این نظریه و بعضا بیان اشکالات مرتبط با آن، زمینه برای نقد علمی و منصفانه میسر می شود.