🔹اما اگر غفلت بورزد و استعدادهای خود را نیابد و شکوفا نسازد و فقط نیازهای مادی و امیال نفسانی و حیوانی خود را بر آورد، گرفتار خسران می گردد و از مرتبه انسانیت به حیوانیت تنزل می کند.
🔸دعوت به شناخت انسان از توصیه های مهم پیامبران الهی، عالمان اخلاق، عارفان و فیلسوفان است و انسان خود نیز اهمیت آن را احساس می کند.
البته آدمی از جهات مختلف، موضوع شناخت و علوم گوناگون است.
روان شناسی
جامعه شناسی
تاریخ
اخلاق
پزشکی
اندام شناسی
زیست شناسی
بیوشیمی و ...
که هر کدام از نظرگاه خاصی انسان را مورد مطالعه قرار می دهند.
🔹اما منظور از شناخت انسان در این مبحث، آن است که او دارای استعدادها و نیروهایی برای فهم خود و جهان و تکامل انسانی است.
اگر انسان با تامل و تفکر، امکانات و استعدادهایی که برای رشد و تکامل در او آفریده شده است، بشناسد، بهتر می تواند سرمایه های وجودی خود را به کمال برساند.
🔸قرآن و روایات اسلامی انسان را به #خودشناسی دعوت می کنند.
قرآن می فرماید:
-انسان باید بنگرد که از چه آفریده شده است؛
(طارق ۸۶ : ۰۵)
-آیا انسان بیاد نمی آورد که ما او را آفریدیم و حال آنکه چیزی نبوده است؛
(مریم ۱۹ : ۰۶۷)
-ای کسانیکه ایمان آورده اید! به خود بپردازید...
(مائده ۵ : ۰۱۰۵)
🔸قرآن و روایات اسلامی انسان را به #خودشناسی دعوت می کنند.
قرآن می فرماید:
-انسان باید بنگرد که از چه آفریده شده است؛
(طارق ۸۶ : ۰۵)
-آیا انسان بیاد نمی آورد که ما او را آفریدیم و حال آنکه چیزی نبوده است؛
(مریم ۱۹ : ۰۶۷)
-ای کسانیکه ایمان آورده اید! به خود بپردازید...
(مائده ۵ : ۰۱۰۵)
🔹امیرالمومنین علی علیه السلام می فرماید:
کسی که به #خودشناسی دست یابد، به بزرگترین سعادت و کامیابی رسیده است.
(المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۰۱۷۳)
🔸بنا به نقل قول تاریخی بر در معبد دلفی، در یکی از شهرهای یونان باستان برای کشف رموز خلقت و پیچیدگی های رموز وجود انسان، نوشته بودند که 《خود را بشناس!》
در تاریخ فلسفه، #خودشناسی از نظریات سقراط حکیم بوده است.
ایمانوئل کانت، از فیلسوفان بزرگ مغرب زمین می گوید:
انسان قبل از هر چیزی باید به ارزیابی و شناخت دقیق توانایی شناخت خود بپردازد.
♦️مقدمه کمال انسانی
اگر آدمی قبل از هر چیز خود را بشناسد، بهتر می تواند از سرمایه های وجودی خود بهره ببرد و آنها را شکوفا سازد؛
زیرا نقطه آغاز همان شناخت سرمایه های وجودی است.
او می تواند از خود بپرسد: آیا حد وجودی انسان در حد سایر حیوانات است یا قدرت تعالی و رشد و پرواز کردن دارد؟
اگر قدرت تعالی و پرواز به عالم ملکوت دارد تا چه حد می تواند پرواز کند؟
و اگر انسانی که قدرت تعالی و پرواز دارد، از آن استفاده نکند و از سرمایه وجودی خود بهره نبرد، آیا شایسته مذمت نیست؟
آیا انسان غیر از این بدن مادی، حقیقت دیگری به نام #روح دارد؟
اگر انسان دارای روح است، نیازهای آن چیست و چگونه باید برآورده شود و چگونه باید تکامل پیدا کند؟
پاسخ به این پرسش ها مقدمه #تکامل_انسانی است.
♦️پیش درآمد جهان شناسی
شناخت جهان عبارت است از #تعامل انسان با جهان خارج از خود.
انسان بعد از تعامل است که می گوید، می بینم، می شنوم، می شناسم
سوال اساسی این است که از آن به 《من》تعبیر می کنیم، چه اندازه در شناخت سهم دارد؟ آیا همه سهم برای انسان است، یا سهم اساسی برای جهان خارج است و یا هر دو سهیم هستند؟
لازمه پاسخ به این سوال #خودشناسی است.
انسان باید ابتدا قوا و ابزارهای شناخت خود و گستره و مرزهای آنها را بشناسد تا بعد به شناخت #جهان دست یابد.
🔹امیرالمومنین علی علیه السلام در این باره می فرماید:
کیف یَعرفُ غیرَه من یَجعَل نفسَه.
کسی که خود را نمی شناسد، چگونه غیر خود را خواهد شناخت؟!
(غررالحکم و دررالحکم ح ۰۶۹۹۸)
من عرف نفسَه کان لغیره اعرف من جهل نفسَه کان بغیره اجهل.
کسی که خود را بشناسد، دیگری را بهتر می شناسد و کسی که به خود جاهل است، به دیگران جاهل تر است.
(غررالحکم و دررالحکم ح ۰۸۷۵۸)