مَن خانَ أَمانَةً فِى الدُّنیا وَ لَم یَرُدَّها إِلى أَهلِها ثُمَّ أَدرَکَهُ المَوتُ ماتَ عَلى غَیرِ مِلَّتى و َیَلقَى اللّه وَ هُوَ عَلَیهِ غَضبانٌ؛ کسى که در دنیا به امانتى خیانت کند و آن را به صاحبش برنگرداند و آنگاه بمیرد بر دین من نمرده است و با خدا دیدار مى کند در حالى که بر او خشمگین است ) (1) ( . پیامبر اکرم ص فرمودند: مَنِ ائتَمَنَ غَیرَ أَمینٍ فَلَیسَ لَهُ عَلَى اللّهضَمانٌ لأَنَّهُ قَد نَهاهُ أَن یَاتَمِنَهُ؛ هر کس به فردى غیر امین امانت بسپارد، خداوند ضامن او نیست، زیرا او را از امانت سپارى به غیر امین بازداشته است. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: 1-. من لا یحضر الفقیه، ج4، ص 15؛ امالى، صدوق، ص 430. 2-. وسایل الشیعه، ج 19، ص84، ح24210؛ بحارالأنوار، ج100، ص179، ح3.

مِنّا مَن یُحَقِّرُ الامانَةَ حَتّى یَستَهلِکُها إِذَا استُودِعَها؛ از ما نیست کسى که امانت را کوچک بشمارد و از آن مواظبت نکند و در معرض تلف شدن قرار بدهد. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: إِن أَحبَبتُم أَن یُحِبَّکُمُ اللّه و َرَسولُهُ فَأَدّوا إِذَا ائتُمِنتُم و َاصدُقوا إِذا حَدَّثتُم وَ أَحسِنوا جِوارَ مَن جاوَرَکُم؛ اگر مى خواهید که خدا و پیغمبر شما را دوست بدارند وقتى امانتى به شما سپردند رد کنید و چون سخن گویید راست گویید و با همسایگان خود به نیکى رفتار نمایید. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: 1-. بحارالأنوار، ج72، ص172، ح13؛ مستدرک الوسایل، ج14، ص13، ح15967. 2-. نهج الفصاحه، ص264، ح 554.

ثَلاثٌ لَیسَ لاَحَدِ النّاسِ فیهِ رُخصَةٌ: بِرُّ الوالِدَینِ مُسلِما کانَ اَؤ کافِرا وَ الوَفاءُ بِالعَهدِ لِمُسلِمٍ اَو کافِرا وُ الاَمانَةُ اِلى مُسلِمٍ کانَ اَؤ کافِرا؛ سه چیز است که ترک آن براى هیچ کس جایز نیست: نیکى به پدر و مادر مسلمان باشند یا کافر، وفاى به عهد با مسلمان یا کافر و اداى امانت به مسلمان یا کافر. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: ثَلاثٌ مَن کُنَّ فیهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ اِن صامَ وَ صَلّى وَحَجَّ وَ اعتَمَرَ و َقالَ «اِنّى مُسلِمٌ» مَن اِذا حَدَّثَ کَذِبَ وَ اِذا وَعَدَ اَخلَفَ وَ اِذَا ائتُمِنَ خانَ؛ سه چیز است که در هر کس باشد منافق است اگر چه روزه دارد و نماز بخواند و حج و عمره کند و بگوید من مسلمانم، کسى که هنگام سخن گفتن دروغ بگوید و وقتى که وعده دهد تخلف نماید و چون امانت بگیرد، خیانت نماید. ) (2) 1-. نهج الفصاحه، ص416، ح1264. 2-. نهج الفصاحه، ص422، ح 1280.

امانتداری پیامبر اکرم ص فرمودند: لا تَزالُ اُمَّتى بِخَیرٍ ما تَحابّوا وَ تَهادَوا وَ أَدَّوُا الامانَةَ؛ امّت من تا هنگامى که یکدیگر را دوست بدارند، به یکدیگر هدیه دهند و امانتدارى کنند، در خیر و خوبى خواهند بود. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: لا تَنظُروا إِلى کَثرَةِ صَلاتِهِم وَ صَومِهِم وَ کَثرَةِ الحَجِّ و َالمَعروفِ و َطَنطَنَتِهِم بِاللَّیلِ، و َلکِنِ انظُروا إِلى صِدقِ الحَدیثِ و َأَداءِ الامانَةِ؛ به زیادى نماز و روزه و حج و احسان و مناجات شبانه مردم نگاه نکنید، بلکه به راستگویى و امانتدارى آنها توجه کنید. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: 1-. عيون اخبار الرضا، ج2، ص29، ح25. 2-. عیون اخبار الرضا، ج2، ص51 ؛ بحارالأنوار، ج72، ص114، ح5.

أَکْرِمُوا أَوْلَادَکُمْ وَ أَحْسِنُوا أَدَبَهُمْ یُغْفَرْ لَکُم‏ فرزندان خود را گرامى بدارید و خوب تربیتشان کنید تا گناهان شما آمرزیده شود. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: ادّبوا اولادکم على ثلث خصال حبّ نبیّکم و حبّ اهل بیته و تلاوة القرآن‏ فرزندان خود را به کسب سه خصلت تربیت کنید: دوستى پیامبرتان و دوستى خاندانش و قرائت قرآن. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: اَلوَلَدُ سَیِّدٌ سَبعَ سِنینَ وَ عَبدٌ سَبعَ سِنینَ و َوَزیرٌ سَبعَ سِنینَ؛ فرزند هفت سال سروَر، هفت سال فرمانبردار و هفت سال وزیر است. ) (3) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: 1-. مكارم الأخلاق، ص 222. 2-. قاموس قرآن مقدمه، ص2. 3-. مكارم الأخلاق، ص 222.

ثَلَاثٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ فَهُوَ مُنَافِقٌ وَ إِنْ صَامَ وَ صَلَّى مَنْ إِذَا حَدَّثَ کَذَبَ وَ إِذَا وَعَدَ أَخْلَفَ وَ إِذَا اؤْتُمِنَ خَان‏ سه چیز در هر کس باشد منافق است اگر چه نماز بخواند و روزه بگیرد ١ - سخن به دروغ بگوید. ٢ - از وعده تخلف کند. ٣- در امانت خیانت نماید. ) (1) تربیت پیامبر اکرم ص فرمودند: اَلنّاسُ مَعادِنُ و َالعِرقُ دَسّاسٌ و َأَدَبُ السّوءِ کَعِرقِ السّوءِ؛ مردم همانند معدن ها مختلف اند و اصل و نسب در انسان مؤثر است و تربیت بد همانند اصل و نسب بد است. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: 1-. تحف العقول، ص316. 2-. نهج الفصاحه، ص788، ح 3146.

إِذا رَأَیتَ مِن أَخیکَ ثَلاثَ خِصالٍ فَارجُه ُ: اَلحَیاءُ و َالمانَةُ و َالصِّدقُ؛ هر گاه در برادر (دینى) خود سه صفت دیدى به او امیدوار باش: حیا، امانتدارى و راستگویى. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: أَقْرَبُکُمْ مِنِّیغَداً فِیالْمَوْقِفِ أَصْدَقُکُمْ لِلْحَدِیثِ وَ آدَاکُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَوْفَاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ أَقْرَبُکُمْ مِنَ النَّاس‏ نزدیک ترین شما به من در قیامت، راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد، خوش اخلاق ترین و نزدیک ترین شما به مردم است. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: 1-. نهج الفصاحه، ص193، ح 205. 2-. تحف العقول، ص46 ؛ بحارالأنوار، ج72، ص94، ح12.

پیامبر اکرم ص فرمودند: مَنْ عَالَ یَتِیماً حَتَّى یَسْتَغْنِیعَنْهُ أَوْجَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِذَلِکَ الْجَنَّةَ کَمَا أَوْجَبَ لِأَکْلِ مَالِ الْیَتِیمِ النَّارَ. هر کس یتیمى را سرپرستى کند تا آن که بى نیاز گردد، خداوند به سبب این کار بهشت را بر او واجب سازد، همچنان که آتش دوزخ را بر خورنده مال یتیم واجب ساخته است. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: 2-. بحارالأنوار، ج72، ص4، ح8.

پیامبر اکرم ص فرمودند: ألا اُخبِرُکُم بِاَشبَهِکُم بى؟ قَالوا: بَلى یا رَسولَ اللّهِ. قالَ: اَحسَنُکُم خُلقا وَ اَلیَنُکُم کَنَفا وَ اَبَرُّکُم بِقَرَابَتِهِ وَ اَشَدُّکُم حُبّا لاِخوانِهِ فى دینِهِ وَ اَصبَرُکُم عَلَى الحَقِّ وَ اَکظَمُکُم لِلغَیظِ وَ اَحسَنُکُم عَفوا وَ اَشَدُّکُم مِن نَفسِهِ اِنصافا فِى الرِّضا وَ الغَضَبِ؛  آیا شما را از شبیه ترینتان به خودم با خبر نسازم؟ گفتند: آرى اى رسول خدا! فرمودند: هر کس خوش اخلاق‏تر، نرم‏خوتر، به خویشانش نیکوکارتر، نسبت به برادران دینى ‏اش دوست‏دارتر، بر حق شکیباتر، خشم را فروخورنده‏ تر و با گذشت‏ تر و در خرسندى و خشم با انصاف ‏تر باشد. ) (2) 2-. اصول كافى، ج 2، ص 240 و 241، ح 35.

أَلَا أُخْبِرُکُمْ بِأَبْعَدِکُمْ مِنِّیشَبَهاً قَالُوا بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ الْفَاحِشُ الْمُتَفَحِّشُ الْبَذِی‏ءُ الْبَخِیلُ الْمُخْتَالُ الْحَقُودُ الْحَسُودُ الْقَاسِیالْقَلْبِ الْبَعِیدُ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ یُرْجَى غَیْرُ الْمَأْمُونِ مِنْ کُلِّ شَرٍّ یُتَّقَى. آیا شما را از کم شباهت‏ترینتان به خودم آگاه نسازم؟ عرض کردند: چرا، اى رسول خدا! فرمودند: زشتگوىِ بى آبروىِ بى شرم، بخیل، متکبر، کینه توز، حسود، سنگدل، کسى که هیچ امیدى به خیرش و امانى از شرش نیست. ) (1) ( 1-. اصول كافى، ج 2، ص 291، ح 9 ؛ وسایل الشیعه، ج 15، ص 341، ح 20691.

قالَ رَجُلٌ: یا رَسولَ اللّه ! ما حَقُّ ابنى هذا؟ قالَ: تُحسِنُ اسمَهُ وَ اَدَبَهُ وَ تَضَعُهُ مَوضِعا حَسَنا؛ مردى به رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) عرض کرد: حق این فرزند بر من چیست؟ پیامبر فرمودند: اسم خوب برایش انتخاب کنى، به خوبى او را تربیت نمایى و به کارى مناسب و پسندیده بگمارى. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: عَرامَةُ الصَّبِىِّ فى صِغَرِهِ زیادَةٌ فى عَقلِهِ فى کِبَرِهِ؛ بازى گوشى کودک در خردسالى اش مایه فزونى عقل در بزرگسالى اوست. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: یا عَلىُّ رَحِمَ اللّهوالِدَینَ حَمَلا وَلَدَهُما عَلى بِرِّهِما اى على خداوند رحمت کند پدر و مادرى را که فرزند خویش را بر نیکى کردن به خودشان یارى کنند. ) (3) ( 1-. وسائل الشيعة، ج‏21، ص 390، ح. 27380 2-. دعائم الاسلام، ج1، ص194. 3-. من لایحضر الفقیه، ج4، ص372.

پیامبر اکرم ص فرمودند: و َالّذى نَفسى بِیَدِهِ لا تَدخُلُوا الجَنَّةَ حَتّى تُؤمِنوا وَ لا تُؤمِنوا حَتّى تَحابّوا أ و لا أدُلُّـکُم عَلى شَئىٍ اِذا فَعَلتُموهُ تَحابَبتُم؟ اَفشُوا السَّلامَ بَینَـکُم؛  به خدایى که جانم در اختیار اوست، وارد بهشت نمى شوید مگر مؤمن شوید و مؤمن نمى شوید، مگر این که یکدیگر را دوست بدارید. آیا مى خواهید شما را به چیزى راهنمایى کنم که با انجام آن، یکدیگر را دوست بدارید؟ سلام کردن بین یکدیگر را رواج دهید. ) (3) ( 3-. مشكاة الانوار، ص 123.

اکرم ص فرمودند: اَلْعَدْلُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الاُمَراءِ اَحْسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الاَغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الْفُقَراءِ اَحْسَنُ، اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى الشَّبابِ اَحْسَنُ، اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِى النِّساءِ اَحْسَنُ؛ عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر. ) (1) ( 1-. نهج الفصاحه، ص578، ح 2006.

أَن یَلینَ قَلبُکَ وَتُدرِکَ حاجَتَکَ؟ اِرحَمِ الیَتیمَ و َامسَح رَاسَهُ وَ أَطعِمهُ مِن طَعامِکَ یَلِن قَلبُکَ و َتُدرِک حاجَتَکَ؛ آیا دوست دارى نرمدل شوى و به خواسته ات برسى؟ به یتیم مهربانى کن و دست محبت بر سر او بکش و از غذایت به او بخوران، تا دلت نرم شود و به خواسته ات برسى. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند:  ثلاثة فیظلّ العرش یوم القیامة یوم لا ظلّ إلّا ظلّه: و اصل الرّحم یزید اللَّه فیرزقه و یمدّ فیأجله و امرأة مات زوجها و ترک علیها أیتاما صغارا و قالت: لا أتزوّج على أیتامیحتّى یموتوا أو یغنیهم اللَّه و عبد صنع طعاما فأضاف ضیفه و أحسن نفقته فدعا علیه الیتیم و المسکین فأطعمهم لوجه اللَّه عزّ و جل‏  سه کس روز رستاخیز هنگامى که سایه‏اى جز سایه عرش نیست در سایه آن جاى دارند، کسى که با خویشان نیکى کند خداوند روزى او را زیاد و عمرش را دراز کند و زنى که شوهرش بمیرد و اطفال صغیرى باقى گذارد و وى گوید من با وجود یتیمان خود شوهر نمیکنم تا بمیرند یا خداوند آنها را بى‏ نیاز کند و کسى که غذائى فراهم آورد و بمهمان خود بخوراند و پذیرائى او را کامل کند سپس یتیم و فقیر را بر آن دعوت کند و آنها را براى رضاى خدا غذا دهد. ) (2) ( 1-. نهج الفصاحه، ص160، ح 27. 2-. نهج الفصاحه، ص420، ح 1220.

پیامبر اکرم ص فرمودند: کانَ النَّبىّ صلی الله علیه و آله قَبْلَ الْمَبْعَثِ مَوْصُوفاً بِعِشْرِینَ خَصْلَةً مِنْ خِصَالِ الْأَنْبِیَاءِ لَوِ انْفَرَدَ وَاحِدٌ بِأَحَدِهَا لَدَلَّ عَلَى جَلَالِهِ فَکَیْفَ مَنِ اجْتَمَعَتْ فِیهِ کَانَ نَبِیّا أَمِیناً صَادِقاً حَاذِقاً أَصِیلًا نَبِیلًا مَکِیناً فَصِیحاً عَاقِلًا فَاضِلًا عَابِداً زَاهِداً سَخِیّاً کَمِیّاً قَانِعاً مُتَوَاضِعاً حَلِیماً رَحِیماً غَیُوراً صَبُوراً مُوَافِقاً مُرَافِقاً لَمْ یُخَالِطْ مُنَجِّماً وَ لَا کَاهِناً وَ لَا عَیَّافا رسول اکرم (صلّى اللّه علیه و آله) پیش از مبعوث شدن، بیست خصلت از خصلت‏هاى پیامبران را دارا بودند، که اگر کسى یکى از آنها را داشته باشد، دلیل عظمت اوست؛ چه رسد به کسى که همه آنها را دارا باشد، آن حضرت پیامبرى امین، راستگو، ماهر، اصیل، شریف، استوار، سخنور، عاقل، با فضیلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلیر و با شهامت، قانع، متواضع، بردبار، مهربان، غیرتمند، صبور، سازگار، و نرم‏خو بودند و با هیچ منجّم (قائل به تأثیر ستارگان)، غیب‏گو و پیش‏گویى هم‏نشین نبودند. ) (1) ( 1-. مناقب، ابن شهر آشوب، ج 1، ص 123.

پیامبر اکرم ص فرمودند: إِذا رَأَیتَ مِن أَخیکَ ثَلاثَ خِصالٍ فَارجُهُ: اَلحَیاءُ وَ الامانَةُ و َالصِّدقُ؛ هر گاه در برادر (دینى) خود سه صفت دیدى به او امیدوار باش: حیا، امانتدارى و راستگویى. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: اعْلَمْ أَنَّ الصِّدْقَ مُبَارَکٌ وَ الْکَذِبَ مَشْئُوم‏ بدان که راستگویى، پر برکت است و دروغگویى، شوم. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: خَیْرُ إِخْوَانِکَ مَنْ دَعَاکَ إِلَى صِدْقِ الْمَقَالِ بِصِدْقِ مَقَالِهِ وَ نَدَبَکَ إِلَى أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ بِحُسْنِ أَعْمَالِه‏؛ بهترین برادرانت (دوستانت)، کسى است که با راستگویى اش تو را به راستگویى دعوت کند و با اعمال نیک خود، تو را به بهترین اعمال برانگیزد. ) (3) ( 1-. نهج الفصاحه، ص 193، ح205. 2-. تحف العقول، ص 14. 3-. تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص 417، ح 9535.

پیامبر اکرم ص فرمودند: جَمالُ الرَّجُلِ فَصاحَةُ لِسانِهِ؛ زیبایى مرد به شیوایى زبان اوست. ) (2) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: یُعَذِّبُ اللَّهُ اللِّسَانَ بِعَذَابٍ لَا یُعَذِّبُ بِهِ شَیْئاً مِنَ الْجَوَارِحِ فَیَقُولُ أَیرَبِّ عَذَّبْتَنِیبِعَذَابٍ لَمْ تُعَذِّبْ بِهِ شَیْئاً فَیُقَالُ لَهُ خَرَجَتْ مِنْکَ کَلِمَةٌ فَبَلَغَتْ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا فَسُفِکَ بِهَا الدَّمُ الْحَرَامُ وَ انْتُهِبَ بِهَا الْمَالُ الْحَرَامُ وَ انْتُهِکَ بِهَا الْفَرْجُ الْحَرَامُ خداوند! زبان را عذابى دهد که هیچ یک از اعضاى دیگر را چنان عذابى ندهد. زبان گوید: اى پروردگار! مرا عذابى دادى که هیچ چیز را چنان عذاب ندادى! در پاسخش گفته شود: سخنى از تو بیرون آمد و به شرق و غرب زمین رسید و به واسطه آن خونى بناحقّ ریخته شد و مالى به غارت رفت و ناموسى هتک شد. ) (3) ( 2-. شرح فارسی شهاب الاخبار، ص 73. 3-. اصول كافى، ج 2، ص 115، ح 16.

پیامبر اکرم ص فرمودند: اضْمَنُوا لِیسِتَّةً مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَضْمَنْ لَکُمُ الْجَنَّةَ اصْدُقُوا إِذَا حَدَّثْتُمْ وَ أَوْفُوا إِذَا وَعَدْتُمْ وَ أَدُّوا إِذَا اؤْتُمِنْتُمْ وَ احْفَظُوا فُرُوجَکُمْ وَ غُضُّوا أَبْصَارَکُمْ وَ کُفُّوا أَیْدِیَکُم‏ شش چیز را براى من ضمانت کنید تا من بهشت را براى شما ضمانت کنم، راستى در گفتار، وفاى به عهد، بر گرداندن امانت، پاکدامنى، چشم بستن از گناه و نگه داشتن دست (از غیر حلال). ) (2) ( 2-. معدن الجواهر، ص 53 ؛ نهج الفصاحه، ص 216، ح321.

پیامبر اکرم ص فرمودند:  أَنَا زَعِیمٌ بِبَیْتٍ فِیرَبَضِ الْجَنَّةِ وَ بَیْتٍ فِیوَسَطِ الْجَنَّةِ وَ بَیْتٍ فِیأَعْلَى الْجَنَّةِ لِمَنْ تَرَکَ الْمِرَاءَ وَ إِنْ کَانَ مُحِقّاً وَ لِمَنْ تَرَکَ الْکَذِبَ وَ إِنْ کَانَ هَازِلًا وَ لِمَنْ حَسُنَ خُلُقُه‏ من براى کسى که بگومگو را رها کند، هر چند حق با او باشد و براى کسى که دروغ گفتن را اگر چه به شوخى باشد، ترک گوید و براى کسى که اخلاقش را نیکو گرداند، خانه اى در حومه بهشت و خانه اى در مرکز بهشت و خانه اى در بالاى بهشت ضمانت مى کنم. ) (1) ( 1-. خصال ص، 144، ح170.

پیامبر اکرم ص فرمودند: ثَلَاثٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ جَمَعَ اللَّهُ لَهُ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ الرِّضَا بِالْقَضَاءِ وَ الصَّبْرُ عِنْدَ الْبَلَاءِ وَ الدُّعَاءُ عِنْدَ الشِّدَّةِ وَ الرَّخَاءِ. کسى که سه خصلت در او باشد خداوند خیر دنیا و آخرت را براى او فراهم مى کند: خشنودى به مقدّرات، صبر در بلا و دعا در سختى و راحتى. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند:  إِنَّ الْمَعُونَةَ تَنْزِلُ عَلَى قَدْرِ الْمَئُونَةِ وَ إِنَّ الصَّبْرَ یَنْزِلُ عَلَى قَدْرِ شِدَّةِ الْبَلَاءِ. براستى که کمک از جانب خداوند به اندازه هزینه مى رسد و صبر از جانب خداوند به اندازه گرفتارى مى آید. ) (2) ( 1-. بحارالأنوار، ج68، ص156، ح71. 2-. من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 294، ح 2498.

پیامبر اکرم ص فرمودند: ثَلَاثٌ مَنْ لَمْ تَکُنْ فِیهِ فَلَیْسَ مِنِّیوَ لَا مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا هُنَّ قَالَ حِلْم‏ یَرُدُّ بِهِ جَهْلَ الْجَاهِلِ وَ حُسْنُ خُلُقٍ یَعِیشُ بِهِ فِیالنَّاسِ وَ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِیاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. سه چیز است که هر کس نداشته باشد نه از من است و نه از خداى عزّوجلّ. عرض شد: اى رسول خدا! آنها کدامند؟ فرمودند: بردبارى که به وسیله آن جهالت نادان را دفع کند، اخلاق خوش که با آن در میان مردم زندگى کند و پارسایى که او را از نافرمانى خدا باز دارد. ) (2) ( 2-. خصال، ص 145، ح 172.

پیامبر اکرم ص فرمودند: لَیسَ بِحَلیمٍ مَن لَم یُعاشِر بِالمَعرُوفَ مَن لا بُدَّ لَهُ مِن مُعاشَرَتِهِ حَتّى یَجعَلَ اللّهمِن ذلِکَ مَخرَجا؛ بردبار نیست آن که با کسى که چاره اى جز معاشرت با او ندارد به نیکى معاشرت نکند تا این که خداوند براى او راه نجاتى از معاشرت با وى فراهم آورد. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: فَأَمَّا الْحِلْمُ فَمِنْهُ رُکُوبُ الْجَمِیلِ وَ صُحْبَةُ الْأَبْرَارِ وَ رَفْعٌ مِنَ الضِّعَةِ وَ رَفْعٌ مِنَ الخَسَاسَةِ وَ تَشَهِّیالْخَیْرِ وَ تَقَرُّبُ صَاحِبِهِ مِنْ مَعَالِیالدَّرَجَاتِ وَ الْعَفْوُ وَ الْمَهَلُ وَ الْمَعْرُوفُ وَ الصَّمْتُ فَهَذَا مَا یَتَشَعَّبُ لِلْعَاقِلِ بِحِلْمِه‏ حاصل بردبارى: آراسته شدن به خوبیها، هم نشینى با نیکان، ارجمند شدن، عزیز گشتن، رغبت به نیکى، نزدیک شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامشو تأنى، احسانو خاموشى. اینها ثمرهبردبارىعاقلاست. ) (2) ( 1-. نهج الفصاحه، ص 660، ح 2392. 2-. تحف العقول، ص16.

اکرم ص فرمودند: أَرْبَعَةٌ لَیْسَ غِیبَتُهُمْ غِیبَةً الْفَاسِقُ الْمُعْلِنُ بِفِسْقِهِ وَ الْإِمَامُ الْکَذَّابُ إِنْ أَحْسَنْتَ لَمْ یَشْکُرْ وَ إِنْ أَسَأْتَ لَمْ یَغْفِرْ وَ الْمُتَفَکِّهُونَ بِالْأُمَّهَات‏ وَ الْخَارِجُ مِنَ الْجَمَاعَةِ الطَّاعِنُ عَلَى أُمَّتِیالشَّاهِرُ عَلَیْهَا بِسَیْفِهِ. چـهار کسند کـه غیبت کردن از آنها غـیبت نیست: فاسقى که فسق خود راآشکار مى ‏سازد، پیشواى دروغگویى که اگر خوبى کنى، سپاسگزارى نمى‏ کند و اگر بدى کنى، نمى‏ بخشد، کسانى که از سر خنده و شوخى فحش مادر مى‏ دهند و کسى که از جماعت مسلمانان کناره گیرد و بر امّت من عیب گیرد و به روى آنها شمشیر کشد. ) (3) ( 3-. بحار الأنوار، ج 72، ص 261، ح 64؛ نوادر(راوندی)، ص 18، 19.

یَا عَلِیأَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِأَشْبَهِکُمْ بِیخُلُقاً قَالَ بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ أَعْظَمُکُمْ حِلْماً وَ أَبَرُّکُمْ بِقَرَابَتِهِ وَ أَشَدُّکُمْ مِنْ نَفْسِهِ إِنْصَافا به امیرالمؤمنین (علیه سلام) فرمودند: آیا تو را خبر ندهم که اخلاق کدام یک از شما به من شبیه تر است؟ عرض کردند: آرى، اى رسول خدا. فرمودند: آن کس که از همه شماخوش اخلاق تر و بردبارتر و به خویشاوندانش نیکوکارتر و با انصاف تر باشد. ) (1) ( پیامبر اکرم ص فرمودند: کادَ الحَلیمُ أَن یَکونَ نَبیّا؛ آدم بردبار به پیامبرى نزدیک است. ) (2) ( 1-. من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 370. 2-. بحارالأنوار، ج43، ص70، ح61.

منتخبي ازروايات نوراني رسول الله