اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم يا يَحْيى‏ خُذِ الْكِتابَ بِقُوَّةٍ وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا وَ حَناناً مِنْ لَدُنَّا وَ زَكاةً وَ كانَ تَقِيًّا

در این کانال، به مطالعاتی می‌پردازیم که گزاره‌های موجود در آیات قرآن کریم و روایات اهل‌بیت پیامبر علیهم السلام را به شکل فرامتنی مورد مطالعه قرار داده‌اند. همچنین همه مطالب پیرامونی این‌گونه مطالعات. #ابتدا

خلاصه آن👆 این است که در یک کتاب تاریخی قرون وسطی در بریتانیا (کتاب وقایع عصر آنگلوساکسون) نوشته شده است که در سال 685 میلادی، باران خون بارید و این دقیقا سال شهادت امام حسین علیه السلام است... لینک مقاله اصلی که به انگلیسی است... لینک آنلاین صفحه مورد نظر در کتاب وقایع عصر آنگلوساکسون در ص 38 این کتاب، در خصوص مهمترین وقایع سال 685 میلادی این جمله گزارش شده است: "685. In this year in Britain it rained blood, and milk and butter were turned into blood." «685، در این سال در بریتانیا باران خون بارید، و شیر و لبنیات به خون تبدیل شد». پی نوشت: امام رضا علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها به این واقعه اشاره کرده‌اند. عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج1، ص300 امالی مفید، ج1، ص320 #یابن_شَبیب_لَمّا_قُتِلَ_جَدِّی_الحُسَینُ_أمطَرَتِ_السَّماءُ_دَما #أفَعجبتم_أن_قَطَرَتِ_السَّماءُ_دَما @mTatbiqy

💠 گزارشی از مطالعات تطبیقی پژوهشگران ایرانی درباره تبار تاریخی مادر امام دوازدهم و معرفی مقالات منتشر شده در ژورنال‌های بین‌المللی به بهانه انتشار‌ مقاله Hadi Taghavi & Ehsan Roohi (2022), Caesar Bardas and the Earthquake of Constantinople: The Rival Depictions of the Event in the Arabic and Byzantine Sources, Al-Masāq: Journal of the Medieval Mediterranean. در منابع شیعه، روایتی منقول از بشر بن سلیمان به جا مانده که مادر امام دوازدهم را دارای اصالتی رومی (بیزانسی) و نوه قیصر روم دانسته است. این روایت مشتمل بر شرح مجلس عروسی مادر امام دوازدهم در کاخ قیصر و بر هم خوردن عروسی به علت زلزله و متعاقبا راه یافتن او به سامرا و ازدواجش با امام یازدهم است. دو محقق ایرانی،‌ هادی تقوی و احسان روحی، در مجموعه‌ای از پژوهش‌ها، مؤلفه‌های تاریخی روایت اسلامی را با روایت موجود در تواریخ بیزانسی مقایسه کرده و تلاش کرده‌اند ربط و نسبت روایت اسلامی را با منابع برون‌اسلامی بکاوند. این پژوهش‌ها علاوه بر متون تاریخی، همچنین مبتنی بر یک پژوهش میدانی در ترکیه (محل کنونی امپراطوری بیزانس) است؛ به همین جهت، نویسندگان در این مقالات، علاوه بر تواریخ مکتوب بیزانس، از شواهد مادی (material evidence) به‌جامانده از قرن نهم میلادی بیزانس (مانند سکه‌ها، مهرهای سلطنتی، کتیبه‌ها، نقاشی‌ها، قبرنوشته‌ها، کلیساها و قصرها) نیز بهره گرفته‌اند. همچنین، علاوه بر مراجعه به کتابخانه تخصصی نسخ و کتب چاپ سنگی بیزانس در برلین، با شماری از بیزانس‌شناسان اروپایی نیز تبادل نظر کرده و نتایج این تحقیقات را در نشست‌های معتبر مطالعات بیزانس ارائه کرده‌اند. مقالات منتشر شده تا کنون عبارتند از (به ترتیب انتشار): 1️⃣ مقاله An Ignored Arabic Account of a Byzantine Royal Woman «یک گزارش عربی مغفول از یک بانوی سلطنتی بیزانسی» که در ۲۰۱۹ در ژورنال Al-Masāq: Journal of the Medieval Mediterranean [تخصصی‌ترین نشریه‌ی آکادمیک برای مطالعات در حوزه اعراب-بیزانس] منتشر شد و در سال 2021 به عنوان برنده جایزه مقالات برتر انجمن مطالعات قرون وسطی مدیترانه‌ای (Society for the Medieval Mediterranean) معرفی شد. (منبع) این مقاله تلاش کرده قیصر معرفی شده در روایت اسلامی را با بارداس (درگذشته در 866 میلادی/۲۴۵ هجری) تطبیق دهد و زمینه تاریخی ماجرا را روشن کند. 🔻معرفی و دریافت مقاله 2️⃣ مقاله Caesar Bardas and the accusation of an illicit affair که در ۲۰۱۹ در ژورنال Byzantinoslavica منتشر شد به مطالعه جنبه‌هایی از مدیریت سیاسی اقتصادی و نظامی بارداس در دوران حکمرانی‌اش پرداخته و ضمن بررسی جریان‌های سیاسی مختلف در دربار بیزانس، واکنش‌های خصمانه رقبای بارداس در قبال دستاوردهای مهم او را مورد ارزیابی قرار داده است. 🔻دریافت مقاله 3️⃣ مقاله The Mahdi and the Last Roman Emperor «مهدی و آخرین امپراطور رومی: کاوش درباره اهمیت مجادلات بین‌ادیانی» که در ۲۰۱۹ در ژورنال Shi’a Islamic Studies منتشر شد. این مقاله به تطبیق نشانه‌های آخرالزمان در احادیث اسلامی و سنت روم شرقی می‌پردازد و با تفکیک روایات شیعه و اهل سنت، تبیین نویی از علت این شباهات ارائه کرده است. 🔻دریافت مقاله 4️⃣ مقاله Caesar Bardas and the Earthquake of Constantinople: «قیصر بارداس و زلزله کنستانتینوپل: نقل‌های مختلف واقعه در منابع عربی و بیزانسی» که چند روز پیش در ژورنال Masāq منتشر شد به بررسی تطبیقی جزئیات زلزله‌ای در کنستانتینوپل یا قسطنطنیه (استانبول فعلی)‌ می‌پردازد که بنا بر نقل اسلامی منجر به بر هم خوردن عروسی شد. مطالعه تطبیقیِ انجام شده حاکی از آن است که بیشتر جزئیاتی که در خصوص زلزله در روایت اسلامی آمده، نقلی موازی در منابع بیزانسی دارد. این مقاله رابطه رازآلود میان بارداس و زلزله کنستانتینوپل را روشن ساخته و جزئیات بیشتری از روایت بشر بن سلیمان را در تواریخ بیزانسی یافته است. جزئیاتی مثل: رویای مادر امام دوازدهم و مشاهده پیامبر اسلام و شمعون (St. Peter)، تعلیم زبان عربی توسط نوه قیصر و وقوع دو زلزله در یک شب در کاخ. 🔻معرفی کامل و دریافت مقاله @mTatbiqy

مقدمه‌ای بر مقاله «An Ignored Arabic Account of a Byzantine Royal Woman: یک گزارش عربی مغفول از یک بانوی سلطنتی بیزانسی» مسئله تبار مادری امام زمان علیه السلام از دیرباز محل بحث و تبادل آراء بوده است. مهم‌ترین روایتی که شرحی مبسوط از نیای مادری آن حضرت ارائه نموده، نقلی است که در کتب حدیثی متقدم شیعه هم‌چون کمال الدین شیخ صدوق و الغیبه شیخ طوسی از بشر بن سلیمان روایت شده است. این حدیث، مادر امام عصر (با نام: ملیکه، نرجس) را دارای اصالت رومی و نوه فرمانروای (قیصر) روم معرفی نموده است. 📜 بخشی از این گزارش به طور خلاصه از قرار زیر است: قیصر عزم نمود تا میان نوه‌ی خود، ملیکه و فرزند برادرش پیمان زناشویی برقرار نماید. بدین منظور در قصر مجلل خویش مجلسی عظیم تدارک دید و از مقامات کشوری برای حضور در آن مراسم دعوت به عمل آورد. به دستور قیصر تخت را مزین نموده و بر فراز حضار در مراسم برافراشتند. اما زمانی که داماد بر روی تخت استقرار یافت، صلیب‌ها در پیرامون او قرار گرفت و اسفار اناجیل گشوده شد، به ناگاه زلزله‌ای قصر را به لرزه درآورده و داماد را از تخت به‌زیر می‌افکَنَد. نظاره کردن این صحنه برای اسقف اعظم بسیار ناگوار آمده و او که این واقعه مهیب را نشانه زوال آیین مسیحیت می‌داند، از قیصر تقاضا می‌کند که او را از جاری نمودن عقد ازدواج معاف بدارد. لیکن قیصر در عزم خویش راسخ است و به همین دلیل دستور می‌دهد تا برادر داماد را به جای او بر تخت بنشانند و مراسم را بار دیگر تکرار کنند. اما با تکرار زلزله و لرزش مجدد کاخ قیصر مراسم عقد برای بار دیگر به اضطراب می‌انجامد و قیصر از عزم خویش منصرف گشته و مراسم پایان می‌یابد... 🔍 در این گزارش مهم تاریخی، جزئیات و سرنخ‌هایی از این بانو و پدربزرگش، قیصر و قصر به دست داده شده که همین سرنخ ها نقطه‌ی شروع تحقیقِ ما بود؛ ما در پی آن بودیم که نشانی‌ها و اطلاعاتی را که در این گزارش وجود دارد را در متونِ تاریخیِ روم بررسی کنیم که آیا می توان نام و نشانِ قیصر پدربزرگِ بانو نرجس، محل زندگیِ او و آثار و نشانه‌هایی که از خاندان قیصر باقی است، و همچنین محل جنگ و اسارت را در آثار باقی‌مانده در روم یافت یا خیر. پیش از این، تنها فردی که برای یافتن پدربزرگ حضرت نرجس، به منابع بیزانسی رجوع کرده، پژوهشگر معاصر، کمال السید است که او نیز برای مدعای خود شواهد خاصی ارائه نکرده و اقناع مخالفان را در پی نداشته است. ✏️ تحقیق حاضر مبتنی بر مطالعه تطبیقی منابع اسلامی با منابع بیزانسی است که در مسیر این پژوهش، علاوه بر مطالعه دقیق و همه‌جانبه تواریخ مکتوب بیزانس، یک پژوهش میدانی در ترکیه (محل کنونی امپراطوری بیزانس) انجام شده و مضاف بر این از شواهد تاریخی (material evidence) به‌جامانده از قرن نهم میلادی بیزانس (مانند سکه‌ها، مهرهای سلطنتی، کتیبه‌ها، نقاشی‌ها، قبرنوشته‌ها، کلیساها و قصرها) نیز بهره گرفته شد و علاوه بر مراجعه به کتابخانه تخصصی نسخ و کتب چاپ سنگی بیزانس در برلین، با بیزانس‌شناسان مطرح در اروپا نیز تبادل نظر به عمل آمد. لازم به ذکر است عمده این منابع به زبان یونانی و لاتین و در فضای کاملا مستقل و متمایز از نقل بشر بن سلیمان به رشته تحریر در آمده است، به نوعی که تطابق داده‌های موجود در این منابع با آن جزییات نقل اسلامی، شاهد مهمی بر اصالت ماجرا است. 📚 اولین خروجی این پروژه که قریب به 10 سال، از آغاز پژوهش تا انتشار تحقیق، به طول انجامید، مقاله‌ی زیر است که اخیرا در ژورنال Al-Masāq: Journal of the Medieval Mediterranean منتشر شد. این ژورنال، تخصصی‌ترین نشریه‌ی آکادمیک برای ارائه مطالعات در حوزه اعراب-بیزانس با داوری همتا (Peer review) بوده که توسط Society for the Medieval Mediterranean گردانده می‌شود و توسط انتشارات Routlegde، یکی از برجسته‌ترین انتشارات علوم انسانی در دنیا به چاپ می‌رسد. گفتنی است که تحقیقاتی که در این ژورنال منتشر می‌شوند می‌بایست بر اساس روش‌های نوین تحلیل تاریخی ارائه شده و لزوما باید استنتاجاتی صرفا تاریخی و بدون پیش‌فرض‌های مذهبی و ادله کلامی بیان نمایند. لذا در نگارش این مقاله از همین رویکرد تاریخی استفاده شده تا نتایج آن برای گستره وسیعی از محققین قابل استفاده و اتکا باشد. @mTatbiqy

💠 گزارشی از مقاله «قیصر بارداس و زلزله کنستانتینوپل: نقل‌های مختلف واقعه در منابع عربی و بیزانسی» ✏️ نویسندگان: هادی تقوی، احسان روحی Hadi Taghavi & Ehsan Roohi (2022), Caesar Bardas and the Earthquake of Constantinople: The Rival Depictions of the Event in the Arabic and Byzantine Sources, Al-Masāq: Journal of the Medieval Mediterranean, 🔻 فایل PDF مقاله [بخش ۱ از ۲] یکی از مهم ترین شواهد در خصوص تبار مادری امام زمان (ع) روایتی منقول از بشر بن سلیمان است که حضرت نرجس (س) را دارای اصالتی رومی (بیزانسی) و نوه قیصر روم دانسته است. این روایت مشتمل بر شرح مجلس عروسی حضرت نرجس (س) در کاخ قیصر، و بر هم خوردن عروسی به علت زلزله و متعاقبا راه یافتن حضرت نرجس به سامرا و ازدواج ایشان با امام حسن عسکری (ع) است. پیشتر ضمن تحقیقی که در شماره‌های پیشین همین نشریه Al-Masāq منتشر شد (اینجا) اصالت تاریخی این روایت با تکیه بر مطالعه تطبیقی روایت بشر بن سلیمان با تواریخ بیزانسی، و نیز آثار تاریخی به جا مانده از آن دوران خاصه سکه‌ها و مهرهای سربی بیزانس اثبات شده، و قیصر بارداس، که به تصریح یکی از بیزانس‌شناسان معاصر "برجسته‌ترین چهره تاریخ هزار ساله بیزانس" است، به عنوان جد حضرت نرجس (س) معرفی گردید. 🔸مقاله‌ای که این نوشتار به بیان خلاصه‌ای از آن اختصاص دارد، گام دوم در سلسله پژوهش‌های مرتبط با پیشینه حضرت نرجس بوده و غایت آن واکاوی تاریخی یکی از وقائعی است که در روایت بشر بن سلیمان بدان اشاره شده و آن زلزله‌ای است که بنا بر نقل، منجر به برهم‌خوردن عروسی حضرت نرجس شد. مطالعه تطبیقیِ انجام شده در مقاله حاضر حاکی از آن است که تقریباً تک تکِ جزئیات مهمی که در خصوص زلزله در روایت بشر ذکر شده، در منابع بیزانسی نیز مابازاء داشته و همین امر شاهدی بر صحت محتوای نقل بشر است. 📜 پیش از بیان نتایج این تحقیق، مروری اجمالی بر اپیزود زلزله در روایت بشر بن سلیمان خالی از لطف نیست: «قیصر عزم نمود تا میان نوه‌ی خود، ملیکه و فرزند برادرش پیمان زناشویی برقرار نماید. بدین منظور در قصر مجلل خویش مجلسی عظیم تدارک دید و از مقامات کشوری برای حضور در آن مراسم دعوت به عمل آورد. به دستور قیصر تخت را مزین نموده و بر فراز حضار در مراسم برافراشتند. اما زمانی که داماد بر روی تخت استقرار یافت، صلیب‌ها در پیرامون او قرار گرفت و اسفار اناجیل گشوده شد، به ناگاه زلزله‌ای قصر را به لرزه درآورده و داماد را از تخت به‌زیر می‌افکَنَد. نظاره کردن این صحنه برای اسقف اعظم بسیار ناگوار آمده و او که این واقعه مهیب را نشانه زوال آیین مسیحیت می‌داند، از قیصر تقاضا می‌کند که او را از جاری نمودن عقد ازدواج معاف بدارد. لیکن قیصر در عزم خویش راسخ است و به همین دلیل دستور می‌دهد تا برادر داماد را به جای او بر تخت بنشانند و مراسم را بار دیگر تکرار کنند. اما با تکرار زلزله و لرزش مجدد کاخ قیصر مراسم عقد برای بار دیگر به اضطراب می‌انجامد و قیصر از عزم خویش منصرف گشته و مراسم پایان می‌یابد...» ادامه گزارش در بخش ۲

🔸 ادامه گزارش مقاله «قیصر بارداس و زلزله کنستانتینوپل: نقل‌های مختلف واقعه در منابع عربی و بیزانسی» [بخش ۲ از ۲] نکته بسیار جالب توجه در منابع بیزانسی آن است که در دوره فرمانروایی بارداس زلزله‌ای گزارش شده است که مورخین اجماعاً آن را به عنوان یک آیت شوم و «نشانه زوال بارداس» توصیف نموده‌اند. به رغم تحقیقات گسترده‌ای که در غرب در خصوص بارداس انجام شده، بیزانس‌شناسان تاکنون در توجیه رابطه رازآلود میان بارداس و زلزله کنستانتینوپل (پایتخت بیزانس) ناکام بوده‌اند. لیکن روایت حضرت نرجس (س) و شرح عروسی نافرجام ایشان که با وقوع زلزله به پایان رسید، و سرافکندگی و حزن قیصر را به دنبال داشت، دلیل ارتباط مرموز بین بارداس و زلزله در منابع بیزانسی را آشکار می‌کند. از سوی دیگر، مورخین بیزانس نقل کرده‌اند که بعد از زلزله مقامات مذهبی از جمله بزرگترین مقام مذهبی بیزانس، پاتریارک فوتیوس و فرد دیگری موسوم به لئوی ریاضی‌دان مراتب ناراحتی خود از این واقعه را عنوان کرده و آن را به عنوان نشانه‌ای شوم وصف نمودند. این امر دقیقا به مانند جزئیات روایت بشر بن سلیمان است که در آن اسقف اعظم زلزله را نشان زوال آیین مسیحیت دانست. از سوی دیگر، منابع بیزانسی گزارش نموده‌اند که پس از زلزله، پاتریارک فوتیوس، در انظار مردم حاضر شد و این گونه اظهار نمود که وقوع زلزله به دلیل ارتکاب گناهان نبوده بلکه ناشی از حرکت آب‌های زیرزمینی بوده است. این موضوع نیز تاکنون سردرگمی بیزانس‌شناسان را در پی داشته است، چرا که در تمامی تاریخ هزارساله بیزانس، در مقاطع قبل و بعد از قیصر بارداس، تمامی مقامات کلیسا زلزله‌ها و عموما بلایای طبیعی را عقوبت الهی در برابر گناهان خلائق عنوان کرده‌اند و اینکه فوتیوس سعی کرده تا ارتباط میان زلزله و گناهان را بگسلد، امری است که محققین معاصر در توضیح و تبیین آن توفیقی نداشته‌اند. در تحقیق حاضر، ضمن تکیه بر مطالعه تطبیقی روایت حضرت نرجس با اقوال بیزانسی، توجیهی راه گشا در خصوص خطابه مبهم و مرموز پاتریارک فوتیوس که بعد از زلزله ایراد شد، بیان شده است. از آنجا که بر هم خوردن عروسی نوه قیصر به سبب زلزله (یعنی پدیده‌ای که در باور مسیحیان بیزانس نشانه عقوبت الهی تلقی می‌شده) مایه سرافکندگی قیصر بود، فوتیوس ناچار شد که اولین و آخرین مقام مذهبی بیزانس باشد که زلزله را ناشی از گناهان خلائق نداند، چرا که در اینصورت انگشت اتهام در درجه اول متوجه شخص بارداس می‌شد که مجلس عروسی نوه‌اش به سبب زلزله ناتمام مانده بود. در ادامه مقاله جزئیات بیشتری از روایت بشر بن سلیمان با تواریخ بیزانسی مقایسه شده، و مطابقت‌های بیشتری نیز آشکار گردید. جزئیات این مباحث در مقاله بیان شده و در ادامه این نوشتار به شرحی بسیار اجمالی بسنده می‌شود. برای مثال، بخشی از روایت بشر که به ذکر رؤیای حضرت نرجس و مشاهده پیامبر اسلام (ص) و شمعون، جانشین حضرت عیسی (ع) در عالم خواب اختصاص دارد، مابازائی در اسناد بیزانسی دارد که به بیان یکی از داوران نشریه Al-Masāq شاهدی بسیار جالب توجه است. توضیح این که، منابع بیزانسی نیز چیزی شبیه به داستان رویای حضرت نرجس را نقل کردند که در آن شمعون (St. Peter) به عنوان شخصیتی اصلی ظاهر می‌شود و جزئیاتی مشابه با خواب دیدن حضرت نرجس نیز در این نقل‌ها بیان شده، الا اینکه برخلاف داستان حضرت نرجس، شخصیتی که در تواریخ بیزانس رویای خود را واگویه می‌کند، قیصر بارداس است. جزئیات دیگری که در روایت حضرت نرجس بیان شده، از قبیل اینکه قیصر زنی عرب را گماشت تا به نوه خود (یعنی حضرت نرجس) زبان عربی را تعلیم دهد، نیز شواهد موید قدرتمندی در تواریخ بیزانس دارد که در مقاله بیان شده است. همچنین نقل بشر حاکی از وقوع دو زلزله در یک شب در کاخ قیصر است؛ یکی از منابع بیزانسی نیز از زلزله‌های متعدد در یک شب در دوران بارداس نام برده است که این تشابه نیز بسیار شایان توجه است. نتیجه آنکه دومین گام در صحت سنجی مفاد روایت حضرت نرجس خاتون (س) (که به بررسی زلزله قصر قیصر اختصاص داشت) حکایت از آن دارد که نه تنها این نقل عربی در هماهنگی کامل با منابع بیزانسی قرار داشته و از اصالت تاریخی برخوردار است، بلکه در برخی موارد این پتانسیل را دارد که بر زوایای تاریک تاریخ بیزانس نیز نور بتاباند. چنانکه روایت حضرت نرجس (س) ارتباط مرموز بین بارداس و زلزله کنستانتینوپل، و نیز خطابه عجیب و نامأنوس پاتریارک فوتیوس بعد از زلزله را به شکل مطلوبی تببین می‌کند، و این امری است که با تکیه صرف بر منابع بیزانسی هرگز میسر نخواهد بود. @mTatbiqy

Hadi Taghavi & Ehsan Roohi (2022), Caesar Bardas and the Earthquake of Constantinople: The Rival Depictions of the Event in the Arabic and Byzantine Sources, Al-Masāq: Journal of the Medieval Mediterranean «قیصر بارداس و زلزله کنستانتینوپل: نقل‌های مختلف واقعه در منابع عربی و بیزانسی» https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09503110.2021.1998943

📜 روایت بشر بن سلیمان از داستان حضرت نرجس خاتون، مادر مکرمۀ حضرت ولیعصر ارواحنا فداه 📚 در کتاب «کمال الدین و تمام النعمه» شیخ صدوق رحمه الله به همراه ترجمۀ منصور پهلوان 🔸 پیشنهاد می‌شود قبل از مطالعۀ دقیق مقالات بالا، این روایت را کامل بخوانید! @mTatbiqy

💠 مطالعه تطبیقی در مورد شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام و نقش امپراطور روم در این ترور دردناک فصلنامه رسمی آکادمی علوم پزشکی انگلیس (BAFS) مشهور به Medicine Science in the Law مجله‌ای برجسته (علمی-پژوهشی) در زمینۀ پزشکی قانونی، اقدام به بررسی یکی از دردناکترین ترورهای بیولوژیکی در تاریخ کرده است. 🔻 در قالب انتشار مقاله‌ای با نام: «a forensic hypothesis for the mystery of al-hasan’s death in the 7th century: Mercury(l) chloride intoxication» در سال 2016 میلادی. نویسندگان این مقاله از مراکز علمی و دانشگاه‌های ایالات متحده آمریکا سعی کرده‌اند در این نوشتار به نحوه ترور نوه پیامبر اسلام، امام حسن بن علی علیه السلام به دستور معاویة بن ابی سفیان بپردازند. 🔹هدف این مقاله: بررسی قانونی و عوامل یک مرگ مرموز از طریق حقایق کانی‌شناسی، پزشکی و شیمیایی بر پایه گفته‌های شاهدان عینی از مسمویت امام دوم شیعیان. شواهد تاریخی تحقیق: 🔘 ترور با سمّی مهلک: علی بن محمد خزاز قمی (400ق) شاگرد شیخ صدوق رحمه الله در کتاب کفایة الأثر به نقل از جُنادَة بن أبی أمید می‌نویسد: «بر امام حسن علیه السلام وارد شدم؛ در زمانی که در بستر بیماریِ منجر به شهادتش بود. جلوی امام طشتی بود که امام در آن خون می‌ریخت و جگرش به صورت قطعه قطعه از دهان مبارکش خارج می‌شد. و اینها به خاطر سمی بود که معاویه لعنةالله علیه به ایشان نوشانده بود.» [ص226] 🔘 جنس خاص سمّ: طبری در دلائل الامامة در مورد جنس سم می‌نویسد: «بُراده‌های طلا برای نوشیدن به او داده شد.» [ص159] در بخش ابتدایی این مقاله با توجه به این روایت به این نکته پرداخته شده که از نظر سم‌ّشناسی، عنصر طلا نسبتا خنثی است و نمی‌تواند عامل مرگ باشد. ولی اگر آن مادۀ سمّی "شبیه طلا" باشد شناختن منبع جغرافیایی آن سم برای بررسی دقیق‌تر می‌تواند مفید واقع شود. 🔘 اهداکنندۀ سمّ: یک گزارش خاص از سالم ابن ابی جعد به نقل از امام حسن علیه السلام در کتاب احتجاج طبرسی بیان می‌کند که «معاویة به امپراطور بیزانس نامه نوشت و از او یک سم مهلک درخواست کرد. امپراطور با گذاشتن شروطی، سم مذکور را برایش ارسال نمود.» [ج2، ص291] بنابراین سم مورد استفاده برای شهادت امام حسن علیه السلام از جغرافیای روم شرقی است. سرزمین اصلی امپراطوری بیزانس در آن سال‌ها همان ترکیه امروزی است. محققان این مقاله برای گره‌گشایی این مهم به همان منطقه سفر کردند. در اِزمیر (غرب ترکیه) یکی از محصولات معدنی مهم این منطقه جیوه است که از پانصد سال قبل از میلاد مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این عنصر هیچ عملکرد بیولوژیک شناخته شده‌ای ندارد، اما دارای سابقه طولانی در زمینه اثرات مسموم کننده می‌باشد. به عنوان مثال کُلُراید جیوه که احتمالا اولین ساخته کیمیاگران عرب در قرون وسطی بوده به عنوان یک سمّ خشونت آمیزِ جدی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. سوال دیگر اینجاست: آیا معادن جیوه قابل مصرف به عنوان سمّ در غرب ترکیه حاوی جیوه‌ای است که شبیه طلاست؟ جواب بسیار حیرت انگیز است... ارزیابی‌های زیست محیطی صورت گرفته به دست شیمی‌دانان و زیست‌شناسان این گروه پژوهشی در این مناطق معدنی نشان می‌دهد که جیوه سفید به شکل بسیار عجیبی در این منطقه به شکل یک پوستۀ زرد طلایی ظاهر می‌شود. پس اینک با اثبات شباهت جیوه با بُراده‌های طلا می‌توان نوع سم فرستاده شده از طرف امپراطور برای شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام را حدس زد. 🔘 علائم بالینی مسمومیت: اما گواه دیگر زهر استفاده‌شده برای این جنایت، برخی از علائم بالینی امام علیه السلام که در روایات توصیف شده است: سبز رنگ شدن پوست [بحارالانوار، ج44، ص145] و استفراغ خون. اینها نشانه‌هایی هستند که می‌توانند در اثر بلع جیوه سفید و مسمویت به آن ایجاد شوند. سبزرنگ شدن پوست امام حسن علیه السلام می‌تواند بر اثر آسیب‌دیدگی کلیه‌ها ناشی از مسمویت با جیوه سفید باشد. این ماده روی کلیه‌ها عمل می‌کند و باعث نارسایی حاد کلیه می‌شود؛ همچنین اثرات خورندۀ جیوه بر دستگاه گوارش باعث آسیب و سوزش مری می‌شود و ظاهرا خون منعقدشده از دهان بیرون می‌آید. این همان چیزی است که در روایات تاریخی ذکر شده که امام علیه السلام جگرش را استفراغ کرده است. 🔷 این مقاله در آخر به این نتیجه می‌رسد: حقایق معدن‌شناسی، علوم پزشکی و شیمیایی، این فرضیه را تایید می‌کنند که شهادت امام حسن علیه السلام در اثر مسمویت با جیوه کلراید بوده است. بنابراین نظریه پزشکی قانونی مطابق با وضعیت تاریخی‌ای است که در اسناد اسلامی منعکس شده است که امام حسن علیه السلام توسط جعده به تحریک خلیفه و با مشارکت امپراطور بیزانس مسموم گردیده است. اما بعدها این شکل از ترور برای حذف خاندان پیامبر بارها مورد استفاده قرار گرفت... @mTatbiqy

مقالۀ «a forensic hypothesis for the mystery of al-hasan’s death in the 7th century: Mercury(l) chloride intoxication» منتشرشده در سال 2016 در فصلنامه رسمی آکادمی علوم پزشکی انگلیس (BAFS) با موضوع بررسی تطبیقی شهادت امام حسن علیه السلام و نقش امپراطور روم در این ترور دردناک @mTatbiqy

📜 روایات مربوط به شهادت امام حسن علیه السلام و نقش امپراطور روم در این ترور دردناک پیرامون چگونگی شهادت، جنس خاص سمّ، اهداکنندۀ سمّ و علائم بالینی مسمومیت 📚 در میراث حدیثی شیعه: کفایة الاثر (ابن خزاز قمی)، دلائل الامامة (طبری)، احتجاج (طبرسی) و بحارالانوار (علامه مجلسی) رحمهم الله 🔸 پیشنهاد می‌شود قبل از مطالعۀ دقیق مقالۀ بالا، این روایات را کامل بخوانید! @mTatbiqy

💠 مطالعه تطبیقی با موضوع «برخی از روایات اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام در حوزه سلامت و بهداشت در میراث حدیثی عامّه و زیدیه» 📜 24 روایت در کتب ابن حجر عسقلانی، ابن ماجه، ابوطاهر سلفی، ابن بشکوال، ابونعیم اصفهانی و ... از اهلبیت عصمت و طهارت علیهم السلام 📚 روایاتی که شیخ کلینی، شیخ صدوق، شیخ طبرسی، ابنابسطام و ... دقیقا همانند آنها را با اسنادی دیگر در الکافی، الخصال، مکارم الاخلاق، طب الائمه علیهم السلام و ... آورده‌اند. @mTatbiqy

◼️ اللّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَارِثِ السَّكِينَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْحِكَمِ وَ الْآثَارِ خدایا! درود فرست بر موسی بن جعفر علیه السلام؛ وارث مقام وقار و سكينت و داراى حكمت‌ها و آثار علمى بسيار ◼️ وَ الْمُضْطَهَدِ بِالظُّلْمِ وَ الْمَقْبُورِ بِالْجَوْرِ وَ الْمُعَذَّبِ فِي قَعْرِ السُّجُونِ وَ ظُلَمِ الْمَطَامِيرِ ذِي السَّاقِ الْمَرْضُوضِ بِحَلَقِ الْقُيُودِ وَ الْجَنَازَةِ الْمُنَادَى عَلَيْهَا بِذُلِّ الاِسْتِخْفَافِ و [در عین حال] گرفتار به ظلم ظالمان و در قبور محبس‌هاى ستمكاران گرفتار و معذَّب در قعر زيرزمين‌ها و زندان‌هاى تاريك، پاهاى مباركش در حلقه‌‏هاى زنجير خردشده و آن که هنگام رحلتش بر جنازه‌‏اش فریاد به خفت و خوارى مى‌‏كردند 👇

💠 مطالعه تطبیقی با موضوع «برخی از حکمت‌ها و آثار امام کاظم علیه السلام در میراث عامه و زیدیه» 📜 24 روایت در کتب خطیب بغدادی، عبدالغنی مقدسی، رافعی قزوینی، رامهرمزی فارسی، دینوری مالکی و ... از امام کاظم علیه السلام 📚 روایاتی که شیخ کلینی، شیخ صدوق، شیخ طوسی، شیخ مفید، علامه مجلسی و ... دقیقا همانند آنها را با اسنادی دیگر در الکافی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تهذیب الاحکام، استبصار، بحارالانوار و ... از ائمه دیگر آورده‌اند. #السلام_علیک_یا_خازن_علم_النبیین #یا_معدن_الوحی_المبین #یا_عیبة_علم_المرسلین #اشهد_انک_معدن_التنزیل و #صاحب_التاویل و #العالم_العادل @mTatbiqy

🔶آیا از تحقیقاتی که آکادمی علوم پزشکی انگلیس (BAFS) بر روی احادیث مرتبط با نحوه شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) انجام داده، خبر دارید؟😳 eitaa.com/mTatbiqy/12 🔷 آیا می‌دانید محققان، پس از سال‌ها تحقیق و بعد از سفرهای متعدد علمی به ترکیه (محل کنونی امپراطوری بیزانس) و آلمان توانسته‌اند تمامی گزاره‌های موجود در داستان حضرت نرجس خاتون، مادر امام عصر (علیه السلام)، را به اثبات برسانند؟ آن‌هم با استفاده از کتب تاریخی امپراطوری بیزانس و با کمک‌گیری از کتابخانه تخصصی نسخ 📜 و چاپ سنگی بیزانس در برلین آلمان...🤔 eitaa.com/mTatbiqy/6 🔶 آیا اطلاع دارید در کتب تاریخی قرون وسطی، باریدن خون از آسمان در عاشورای سال 60 هجری در اروپا گزارش شده است؟ همان مطلبی که ائمه معصومین (علیهم السلام) و حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) مکرراً به آن اشاره کرده‌اند...😳 eitaa.com/mTatbiqy/4 🔷آیا می‌دانید بعضی از روایات ائمه در حوزه سلامت و بهداشت -که امروزه به وسیلۀ کتب حدیثی شیعه در دسترس ما قرار گرفته- در کتب اهل سنت، زیدیه و ... با اسنادی متفاوت از دیگر ائمه روایت شده‌اند؟🤔 eitaa.com/mTatbiqy/15 ⭕️ و آیا اطلاع دارید اینگونه تحقیقات جدید چه اندازه در اعتبارسنجی احادیث شیعه تأثیر دارد⁉️ 📢به کانال 💠مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث💠 بپیوندید👇👇👇 🆔 کانال ایتا: eitaa.com/mTatbiqy 🆔 کانال تلگرام: t.me/mTatbiqy

💠 نقل مطالعه ای فرامتنی توسط علامه مجلسی رحمه الله در مورد یکی از عجیب ترین عبارات توحید مفضل 🔹 آیا اطلاعاتی از زیر کوه ها و معدن های زیر آن دارید؟ 🔸 چرا اهل بیت پیامبر علیهم السلام معمولا چشمه ها و چاه های آب را در کنار کوهپایه ها حفر میکردند؟ 🌐 با عنایت امام عصر علیه السلام بزودی مطالعه بین المللی این قاعدهٔ علمی نیز در همین کانال منتشر می شود‌. @mTatbiqy

💠 مطالعه تطبیقی پیرامون «تاریخچۀ کشف آب‌های زیرزمینی وسیع در جهان» 🔸 آیا می‌دانید اولین بار وجود منابع زیرزمینی عظیم آب (Huge aquifers) در چه زمانی و توسط چه دستگاه علمی‌ای مطرح شده است؟ در سال 2006 میلادی هیأت رصد زمین (The Earth Observatory’s mission) ناسا، طی گزارشی به یک منبع بزرگ آب فسیلی در زیرزمین کشور لیبی پرداخت. این مرکز، تصاویر، روایت‌ها و یافته‌های ناسا دربارۀ محیط‌ زیست، اکوسیستم‌های زمین و سیستم‌های آب و هوایی آن را انتشار عمومی می‌دهد. 🔻به گزارش هیأت رصد زمین ناسا، برای اولین بار در جهان در دهه 1950 میلادی، منابع وسیع آب زیرزمینی (Huge aquifers) در لیبی کشف شد. این منابع آبی کاملا #اتفاقی و حین جست‌وجو برای یافتن نفت، کشف شد. لیبیایی‌ها پیش از آن، هزینه‌های بسیاری بابت انتقال (transporting water from Europe) و تصفیه (desalination of salt water) آب پرداخت می‌کردند و کشف این منبع آبی، هزینه‌های آن‌ها را به طرز چشمگیری کاهش داد و استفاده از آن به عنوان به صرفه‌ترین راه ممکن شناخته شد (aquifers as the most cost-effective option). آن‌ها پروژه عُمَر مُختار را در شهر سُلوق برای استفاده از این منبع الهی اجرا کردند. 🌐 به گزارش ناسا، مبتنی بر آزمایش‌های مربوط به تاریخ‌گذاری رادیوکربن، این منبع آبی 40 هزار سال است که زیر زمین در این منطقه وجود داشته است (Radiocarbon dating has revealed that some Libya’s aquifer water has been there for 40,000 years) و #بشریت از وجود آن بی خبر بوده! 🔹 به گزارش USGS (سازمان زمین شناسی ایالات متحده آمریکا)، هیدرولوژیست‌ها معتقدند که از منابع آبی فسیلی در مناطقی همچون بیابان‌ها، می‌توان تا 50 سال بهره برد (که این مطلب عظمت این حجم آب و سرمایه خدادادی را می‌رساند). #Huge 🔖 پی نوشت: یکی از قرائنی که کمک می‌کند به معجزه‌بودن تعابیر موجود در روایات اهل‌بیت پیامبر علیهم السلام پی ببریم، این است که بررسی کنیم آیا اینگونه گزاره‌ها در مقیاس عصر خویش می‌گنجد یا نه: «هرکس در معادن، بسیار پایین رود به آب‌های عظیم می‌رسد» (توحید مفضل، ص153) توجه‌دادن به وجود ذخایر عظیم آب در اعماق زمین (ذیل معادن)، آن‌هم در زمانی که هیچ‌کدام از ابزارهای تشخیص و حفاری مدرن در دسترس جامعه نبوده تا از وجود چنین منابعی آگاه شوند نشانگر اِشراف علم امام به زیر و زبَر عالَم خلقت است که هر انسان زیرکی را به بهره‌گیری از این علوم خطاناپذیر تشویق می‌کند. @mTatbiqy

سلام همراهان گرامی پیشاپیش عید غدیر را تبریک عرض می‌کنیم.💐 این مدت که مطلبی در کانال کار نشد به جهت آن بود که در حال کار کردن بر روی #یکی_دیگر_از_گرایشاتِ مطالعات فرامتنی حدیث بودیم: مطالعه فرامتنی احادیث شیعیِ در دسترس به‌وسیلۀ احادیث شیعی که در دسترس عموم نیست؛ یعنی یافتن، تصحیح و تحقیق نسخ خطی حدیثی شیعی. 📜 عیدی ما به شما سروران ارجمند برای عید غدیر، انتشار تحقیق همین نسخه حدیثی نویافتۀ شیعی در روز عید در همین کانال است. 🎁 به عنایت امام عصر علیه السلام. ⭐️✨ یکی از روایات این نسخه (که بخش اعظم آن تا به حال در کتب حدیثی شیعه و سنی در دسترس نبوده ولی در این نسخه با سندی کامل از امام صادق علیه السلام نقل شده است) را از باب نمونه هم‌اکنون خدمتتان تقدیم می‌کنیم... عید غدیر منتظر انتشار کامل تحقیق این نسخه خطی باشید... توجه: قسمت‌های برجسته👇، همان بخش‌هایی است که در کتب حدیثی تا به حال در دسترس نبوده است.

حدثنا ابوغالب احمد بن محمد بن محمد الزراری عن جعفر بن محمد بن مالک الفزاری عن محمد بن الحسین بن سعید الصانع عن علی اللبان عن ابراهیم بن خالد عن کرام عن ابی عبدالله ع قال تلا هذه الآیه «و لا تقربوا الزنا انه کان فاحشة و مقتاً و ساء سبیلا» قال جعلت فداک ساء سبیلا ما هو قال ثلاث خصال فی النار [الدنیا] و ثلاث خصال فی الآخرة اما الثلاث التی فی الدنیا فانه یذیب بهاء الوجه و یورث الفقر و یبتّر العمر و اما الثلاث التی فی الآخرة فسوء الحساب و الکب علی وجهه فی النار و شدة العذاب قلت جعلت فداک ما شدة العذاب قال انه یمثل للزانی مثال المرأة التی جامعها من نار اشد من حرّ النار سبعین ضعفاً فیوتی بها فیقال له تعرفها فیقول لا فیضرب بسوط من النار فینتفخ منه لحمه و جلده و یصیح صیحة لو سمعها اهل الدنیا ماتوا من ذلک فیقول نعم نعم انا اعرفها فیقال اعتنقها کما اعتنقها فی دار الدنیا فیعتنقها فینتشر لحمه و جلده و یسمع فتقعقع عظامه فی مسیرة خمسمأئة عام و یجری الصدید فی فرجه کما یجری الیه الجاری قال قلت جعلت فداک فالمرأة مثل ذلک قال ای والله و المرأة مثل ذلک انه یمثل لها مثال الرجل الذی جامعها فی دار الدنیا من نار ثم یقال لها تعرفین هذا فتقول لا فتضرب بسوط من نار فینتفخ منه لحمها و جلدها فتقول نعم نعم فیقال لها اعتنقیه کما اعتنقته فی دار الدنیا فتعتنقه فینتشر لحمها و جلدها و یسمع تقعقع عظامها فی مسیرة خمسمأئة عام یجری الصدید فی فرجها کما یجری الیه الجاری فیقول اهل النار یا رب ضاعف علینا العذاب و اصرف عنا ریح الزناة. کرام می‌گوید: امام صادق علیه السلام این آیه را تلاوت کرد: «و لا تقربوا الزنا انه کان فاحشة و مقتاً و ساء سبیلا» (به زنا نزدیک نشوید که او کار زشت و نوعی دشمنی [با خداست] و بد مسیری است) از ایشان پرسیدم: فدایت شوم بد مسیری است یعنی چه؟ ایشان فرمود: زنا سه ویژگی در دنیا و سه ویژگی در آخرت به دنبال خود می‌آورد. اما آن سه ویژگی دنیایی: چهره را زشت کردن، فقر می‌آورد و عمر را کوتاه می‌کند. اما آن سه ویژگی که برای آخرت است: بدی حساب و کتابش، انداختن زناکننده با صورت در آتش و عذاب شدید. پرسیدم فدایت شوم عذاب شدید چیست؟ فرمود: اینکه جلوی مرد زناکننده تمثلی از همان زنی که با او زنا کرده است پدیدار می‌شود؛ گرمای آتش آن زنا هفتاد برابر گرمای آتش‌های معمولی است. از مرد زانی می‌پرسند که آیا این زن را می‌شناسی؟ او پاسخ می‌دهد: نه! پس با شلاقی آتشین چنان به او می‌زنند که گوشت و پوستش به شدت ورم می‌کند و زانی چنان فریادی می‌زند که اگر اهل دنیا آن فریاد را بشنوند همگی از مهیب بودن آن فریاد می‌میرند. در اینجا مرد زنا کننده می‌گوید بله بله می‌شناسمش. پس به او گفته می‌شود که آن تمثل آتشین را بر گردن خود حمل کن چنانچه در دنیا نیز او را حمل کردی! [=در دنیا خودت انتخاب کردی که دست به چنین عمل شنیعی بزنی] پس گوشت و پوست مرد در اثر این عذاب از هم پاشیده و صدای خُرد شدن استخوان‌هایش از فاصله پانصد سال شنیده می‌شود و خونابۀ چرکین و سوزانی به نام صدید را با وضع رقت‌باری در آلت تناسلی وی می‌ریزند. کرام می‌گوید پرسیدم فدایت شوم آیا با زن زناکار هم همینگونه رفتار می‌کنند؟ فرمود: بله والله قسم که همینگونه رفتار می‌کنند. و جلوی زن زناکار هم تمثّل آتشین مرد زانی را پدیدار کرده از وی می‌پرسند آیا این مرد را می‌شناسد؟ زن پاسخ می‌دهد نه! پس چنان با شلاقی آتشین به او می‌زنند که پوست و گوشتش به شدت ورم می‌کند. پس در اینجا می‌گوید بله بله! او را می‌شناسم. پس به او گفته می‌شود که بر گردن خود حملش کن چنانچه وی را در دنیا بر گردن خود حمل کردی. پس آن تمثل آتشین را به گردن خود می‌بندد و در اثر این حمل، پوست و گوشتش از هم می‌پاشد و صدای خُردشدن استخوان‌هایش را از مسیر پانصد سالی می‌شنوند. و خونابۀ چرکین و سوزانی به نام صدید را با وضع رقت‌باری در آلت تناسلی او می‌ریزند. در اینجا اهل جهنم می‌گویند ای پروردگار ما! عذاب را بر ما زیاد کن ولی بوی زناکاران را از ما دور بگردان!

📜 «جزئی در حدیث» به روایت ابن شاذان قمی- محقق: حجت الاسلام محمد سعادتمند اصل نسخه خطی به شماره 10005 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی تهران موجود می‌باشد. @mTatbiqy

◾️ سلام بر دوستداران اباعبدالله الحسین علیه السلام ◾️ پیشاپیش ورود به ماه سوگواری سالار شهیدان را تسلیت عرض می‌کنیم🖤 📚 با عنایت مولایمان حجة بن الحسن أرواحنا لآماله الفداء، نوشتاری با عنوان «چند ده روایت از امام حسین علیه‌السلام در میراث حدیثیِ اهل سنت و زیدیه» -حاوی روایاتی که تا به حال کمتر شنیده‌اید- به همراه تحقیق مختصرِ آن قبل از آغاز ماه محرم الحرام در همین کانال منتشر می‌شود. منتظر باشید... #پیشواز_محرم #گذاری_در_میراث_دیگران #مطالعات_فرامتنی_حدیث یکی از این روایات را در مطلب بعدی بخوانید👇

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عِمْرَانَ، حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ، حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ أَبِي الْوَلِيدِ، عَنْ أُمِّهِ، عَنْ فَاطِمَةَ بِنْتِ الْحُسَيْنِ، عَنْ أَبِيهَا الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ، قَالَ: لَمَّا تُوُفِّيَ الْقَاسِمُ ابْنُ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَتْ خَدِيجَةُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، دَرَّتْ لُبَيْنَةُ الْقَاسِمِ فَلَوْ كَانَ اللَّهُ أَبْقَاهُ حَتَّى يَسْتَكْمِلَ رِضَاعَهُ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: " إِنَّ تَمَامَ رَضَاعِهِ فِي الْجَنَّةِ "، قَالَتْ: لَوْ أَعْلَمُ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَهَوَّنَ عَلَيَّ أَمْرَهُ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: " إِنْ شِئْتِ دَعَوْتُ اللَّهَ تَعَالَى فَأَسْمَعَكِ صَوْتَهُ "، قَالَتْ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، بَلْ أُصَدِّقُ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ. فاطمه دختر سیدالشهداء علیه السلام از پدر شهیدش نقل کرد که فرمود: زمانی که قاسم پسر رسول خدا از دنیا رفت، خدیجه سلام الله علیها گفت: ای رسول خدا! قاسم، خوب شیری [برای خوردن] داشت. ای کاش خدا نگه‌ش می‌داشت تا دوران شیرخوارگی‌اش را به پایان بَرَد! پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «به پایان رسیدن شیرخوارگی [او]، در بهشت است.» خدیجه علیها السلام گفت: ای پیامبر خدا! اگر به این فرمایش شما علم داشتم، مصیبتش بر من آسان می‌شد. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «اگر می‌خواهی خدای متعال را بخوانم تا صدای او را به گوش تو برساند.» خدیجه علیهاالسلام گفت: نه، ای پیامبر خدا! خداوند و پیامبرش را راستگو می‌دانم. سنن ابن ماجه، ج1، ص484 پی نوشت: اینکه خدای متعال ایام شیرخوارگی نوزادی که از دنیا برود را در بهشت به اتمام می‌رساند در من لا یحضره الفقیه [ج3، ص491] به صورت مرسل و در التوحید صدوق [ص395] با سندی صحیح به نقل از عامر بن عبدالله از امام صادق علیه السلام در مورد ابراهیم فرزند رسول خدا که در شیرخوارگی از دنیا رفت روایت شده است: وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ (حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْوَلِيدِ) عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَامِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ كَانَ عَلَى قَبْرِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ رَسُولِ اللَّهِ ص عِذْقٌ يُظِلَّهُ عَنِ الشَّمْسِ فَلَمَّا يَبِسَ الْعِذْقُ ذَهَبَ أَثَرُ الْقَبْرِ فَلَمْ يُعْلَمْ مَكَانُهُ وَ قَالَ ع مَاتَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ كَانَ لَهُ ثَمَانِيَةَ عَشَرَ شَهْراً فَأَتَمَّ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَضَاعَهُ فِي الْجَنَّةِ. سبط بن جوزی در تذکرة الخواص [ج1، ص227] به نقل از هشام بن محمد می‌نویسد که وقتی سیدالشهداء علیه السلام فرزند شیرخوارۀ خود را تیرخورده و شهید یافت ندایی از آسمان برای او آمد که وی را رها کن که او در بهشت شیر خواهد خورد: فالتفت الحسين فاذا بطفل له يبكي عطشا فأخذه على يده و قال يا قوم إن لم ترحموني فارحموا هذا الطفل؛ فرماه رجل منهم بسهم فذبحه، فجعل الحسين يبكي و يقول: اللهم احكم بيننا و بين قوم دعونا لينصرونا فقتلونا، فنودي من الهوى دعه يا حسين فان له مرضعا في الجنة. نکته: قاسم (فرزند اول حضرت خدیجه علیها السلام) نیز همچون ابراهیم (تنها فرزند ماریه قبطیه) در شیرخوارگی از دنیا رفته است با این تفاوت که قاسم در ابتدای رسالت پیغمبر اکرم و در زمان حیات حضرت خدیجه سلام الله علیها و ابراهیم در انتهای عمر شریف رسول اعظم صلی الله علیه و آله از دنیا رفته‌اند. #السلام_علی_الرضیع_الصغیر