#پژوهش
✍حجت‌الاسلام عشایری منفرد:
⚫️صله دادن به ذاکران و مداحان در سیره اهل بیت علیهم السلام
🔺در عصر اهل بیت علیهمالسلام انتشار فضائل و مناقب ایشان از طریق رسانه بسیار فراگیر و پرنفوذی به نام شعر انجام می‌گرفت.
#مداح در حقیقت همان
#شاعر بود که شعرش را با احساس و رقت‌برانگیز می‌خواند.
📖(ن ک: وسائل ج 10 ص 465)
اهل بیت به این مداحان/شاعران صله می‌دادند.
اتفاقا این مداحان/شاعران معمولا دیدگاه‌های اعتقادی و سیاسی و اعتراضی داشتنند و چون انتشار مناقب اهل بیت ع را بخشی از رسالت و وظیفه سیاسی-اجتماعی خود می‌دانستند، بدین جهت از قبول این صله‌ها خودداری میکردند اما باز هم اهل بیت در اعطای صله پافشاری میکردند. این نمونه ها را ببینید:
🔹
#فرزدق، قصیده‌ی میمیه‌ی معروف خود را فی البداهه و در موسم حج (بزرگترین و متنوّع‌ترین گردهمایی مسلمانان) در برابر توهین کوچکی که به امام سجاد علیه‌السلام روا شده بود، خواند و به خاطر سرودن آن میمیه به زندان افتاد.
حتّی محبوس بودن فرزدق نیز مانع از اعطای صله نشد
#امام_سجاد علیه‌السلام دوازده هزار سکه به او صله دادند و فرمودند اگر داشتم، بیش از این می‌دادم! فرزدق ـ اما ـ پول را برگرداند. امام باز هم پول را برایش فرستادند و فرمودند: ما اهل‌بیت وقتی چیزی را دادیم دیگر پس نمی‌گیریم».
🔹خواهر امام سجاد(ع)، فاطمه بنت‌الحسین علیهمالسلام سی‌هزار دینار همراه با یک مرکب در یک مجلس به
#کمیت صله داد! کمیت با اینکه معمولا صله‌ها را پس می‌داد ولی این بار هر چه خواست آن را پس بدهد ایشان قبول نکردند.
📖(الغدیر ج 2 ص 234)
🔸
#امام_رضا علیه‌السلام وقتی مدیحه ابونواس را شنیدند از غلامشان پرسیدند چقدر پول نزد تو هست؟
گفت:
سیصد دینار.
حضرت فرمودند همه را به ابونواس بده. غلام هم پول را به
#ابونواس داد سپس از مرکبشان پیاده شدند و فرمودند: ممکن است این [سیصد دینار] را کم بپندارد این مرکب را هم به او بده!
📖(عیون اخبار الرضا ج 2 ص 143).
✍️رسم جالب دیگری که وجود داشت این بود که اهل‌بیت علیهمالسلام وقتی می‌خواستند به یک مداح/شاعر صله بدهند، گاهی خودشان مستقلا می‌دادند گاه به همه اعضای خاندانشان دستور می‌دادند که در صله دادن سهیم شوند.
🔸
#امام_باقر علیه‌السلام از همه اهل بیتشان پول جمع کردند تا مبلغ صدهزار درهم فراهم و به کمیت اعطا کنند اما کمیت فقط پیراهنی برای تبرک از حضرت قبول کرد و پول را برگرداند.
📖(الغدیر ج 2 ص 223)
🔹
#عبدالله_بن_حسن با شنیدن شعری که کمیت سروده بود، سند یک مزرعه را که چهارهزار دینار می‌ارزید به کمیت داد اما او نپذیرفت.
عبدالله آنقدر اصرار کرد که ناچار شد بپذیرد ولی باز هم پس از چند روز برگشت و با لطیفة الحیل خاصی سند را پس داد. عبدالله در بین بنی‌هاشم گشت و از زنان و مردان پول و زیورآلات جمع کرد و به کمیت داد ولی بازهم نپذیرفت.
📖(الغدیر ج 2 ص 222)
🔹 بار دیگری هم حضرت باقر علیه‌السلام چهارصد هزار درهم را از خودش و خاندانش جمع کرد تا به کمیت اعطا کند اما باز هم کمیت نپذیرفت.
📖(همان)
🔸
#امام_رضا علیه‌السلام وقتی در طوس قصیده‌ی تائیه زیبا و سوزناک
#دعبل را شنیدند، ده‌هزار درهم از سکه‌ای که به اسم خودشان ضرب شده بود به دعبل دادند سپس اهل‌بیتشان را نیز امر کردند که به دعبل صله بدهند. خادم، صله خانواده را نیز جمع کردو به دعبل داد.
📖(الغدیر ج 2 ص 411)
📝ظاهراً سهیم کردن خاندان، در صله دادن به شاعران جنبه تربیتی داشته است وگرنه اهل بیت حتی اگر هم خودشان پول نداشتند باز هم برای صله دادن به مداحان راه‌های دیگری غیر از مراجعه به خاندان وجود داشت.
🔹با این حال ذکر این نکته نیز مهم است که مداحان و مرثیه‌سرایان اهل بیت رفتارهای متفاوتی داشتند برخی مانند کمیت بودند. اهل صله گرفتن نبودند. به سختی می‌شد به آنها صله داد. برخی دیگر هم صله را راحت‌تر قبول میکردند ولی همه آنها این صفات را داشتند که:
🔖اولا برای صله گرفتن مداحی نمی‌کردند.
🔖ثانیا هیچ گاه از قبل برای مداحی نرخی را معیّن نمی‌کردند و به مقام معنوی و ثواب اخروی مداح اهل‌بیت(ع+ بودن دل‌خوشتر بودند.
