🌹میراث:
ارث و پول فروش آن خمس ندارد، هر چند قیمت آن افزایش یافته باشد، مگر این که آن را به قصد تجارت و زیاد شدن قیمت نگهداری کند که در این صورت، پس از فروش بنابر احتیاط واجب باید خمس ارزش افزوده آن پرداخت شود. (اجوبة الاستفتائات، س859)
ارثی که به فرزندان صغیر می رسد خمس ندارد ولی از سود حاصل از ارث، آن مقدار که تا زمان رسیدن به بلوغ شرعی در ملك آنان باقی می ماند بنابر احتیاط بر هر یك از آنان واجب است که بعد از رسیدن به سن تکلیف، خمس آن را بپردازند.
🌹مهریه :
مهریه خمس ندارد و در عدم وجوب خمس آن، فرقی بین مهریه مدت دار و بدون مدت و بین پول نقد و کالا وجود ندارد. (اجوبة الاستفتائات، س 862)
🌹هبه و هدیه :
هبه و هدیه خمس ندارد، هر چند احتیاط (مستحب) این است که اگر از مخارج سال زیاد بیاید، خمس آن پرداخت شود. (اجوبة الاستفتائات، س 851)
تحقق عنوان هبه و هدیه تابع قصد دهنده است، بنابراین نفقه ای که انسان از طرف پدر یا برادر یا آن دو را ، یکی از اقوام دریافت می کند در صورتی هبه و هدیه محسوب می شود که پرداخت کننده قصد کرده باشد. (اجوبة الاستفتائات، س 854)
وسایلی که از طرف پدر و مادر و یا دیگران به شخص اهدا می شود خمس به آن تعلق نمی گیرد، هرچند این وسایل مورد نیاز او یا مناسب شأن عرفی او نباشد. بله، اگر هدیه دادن چنین اشیایی خارج از شأن پدر و مادر باشد، مؤونه ی آنان محسوب نمی شود و باید خمس آن را بپردازد.
پدری که به دخترش یك واحد مسکونی به عنوان جهیزیه ی عروسی اش بخشیده، اگر هبه ی واحد مسکونی به دختر، عرفاً مطابق شأن پدر محسوب شود و در بین سال خمسی بخشیده باشد دادن خمس آن واجب نیست. (اجوبة الاستفتائات، س855)
🌹بخشش صوری
بخشش صوری و به قصد فرار از خمس است، خمس دارد، بنابراین زن و شوهری که پیش از رسیدن سال خمسی، اقدام به هدیه کردن سود سالانه ی خود به یکدیگر می کنند تا خمس به اموال آنها تعلق نگیرد بایستی خمس آنچه به همدیگر می بخشند را بپردازند. (با این کار، خمس واجب از آنان ساقط نمی شود. (اجوبة الاستفتائات، س857)
پول فروش هبه و هدیه خمس ندارد هر چند قیمت آن افزایش یافته باشد مگر این که آن را به قصد تجارت و زیاد شدن قیمت نگهداری کند که در این صورت، پس از فروش بنابر احتیاط واجب باید خمس ارزش افزوده آن پرداخت شود. (اجوبة الاستفتائات، س 859)
🌹عیدی کارمندان:
آنچه از پول نقد و اجناس که دولت در ایام عید به کارمندان خود به عنوان عیدی می دهد خمس ندارد، هر چند تا سر سال باقی بماند. بلی اگر اجناس به قیمت کمتری در اختیار کارمندان قرار گیرد، از آن جا که در واقع قسمتی از اجناس از سوی دولت مجّانی و قسمتی در برابر پول، داده شده، فلذا از کالای باقیمانده به نسبت مقداری که پول در برابر آن پرداخت شده واجب است که خمس آن پول را بپردازند. (اجوبة الاستفتائات، س 863)
بخشش صوری و به قصد فرار از خمس است، خمس دارد، بنابراین زن و شوهری که پیش از رسیدن سال خمسی، اقدام به هدیه کردن سود سالانه ی خود به یکدیگر می کنند تا خمس به اموال آنها تعلق نگیرد بایستی خمس آنچه به همدیگر می بخشند را بپردازند. (با این کار، خمس واجب از آنان ساقط نمی شود. (اجوبة الاستفتائات، س857)
🌹جایزه:
جایزه هایی که توسط بانک ها و صندوق های قرض الحسنه و مانند آن به افراد پرداخت می شود خمس ندارد. (اجوبة الاستفتائات، س852)
🌹وقف:
اعیان موقوفه (مثل زمین وقفی) مطلقاً خمس ندارد، حتی اگر وقف خاص باشد. ثمره و نمای آن هم مطلقاً خمس ندارد. (اجوبة الاستفتائات، س 970)
🌹حقوق شرعی:
حقوق شرعی (مثل خمس و زکات) که از طریق مراجع به طلاب محترمی اهدا می شود که مشغول تحصیل در حوزه های علوم دینی هستند خمس ندارد. (اجوبة الاستفتائات، س 1027)
🌹هزینه ی درآمد:
آنچه را که انسان از درآمد سال برای به دست آوردن درآمد از کارهای تجاری و غیر آن مصرف می کند از قبیل هزینه های انبار داری، حمل و نقل، وزن کردن، واسطه ی معامله و مانند آن، از درآمد همان سال استثناء می شود و خمس ندارد. (اجوبة الاستفتائات، س915)
🌹مال مخمس:
مالی که یك بار خمس آن داده شود دیگر خمس به آن تعلق نمی گیرد، بنابراین اگر در سال جدید مصرف نشود و باقی بماند دوباره خمس ندارد. (اجوبة الاستفتائات، س 955)
🌹بیمه:
پولی که شرکت های بیمه بر اساس قرارداد برای جبران خسارت یا هزینه ی درمان و مانند آن به فرد بیمه شده پرداخت می کنند خمس ندارد. (اجوبة الاستفتائات، س 860)
هبه و هدیه خمس ندارد، هر چند احتیاط (مستحب) این است که اگر از مخارج سال زیاد بیاید، خمس آن پرداخت شود. (اجوبة الاستفتائات، س 851)
🌹كمك هزینه ی تحصیلی:
کمك هزینه ی تحصیلی که به دانشجویان از طرف وزارت آموزش عالی پرداخت می شود خمس ندارد. بله، کسانی که بورسیه شده اند و از همان دوران دانشجویی حقوق می گیرند، به حقوق آنها خمس تعلق می گیرد. (اجوبة الاستفتائات، س 975)
🌹قرض :
مالی که قرض گرفته می شود خمس ندارد، مگر آن مقدار که اقساط آن تا سر سال خمسی از منفعت کسب پرداخت شده است، بنابراین اگر شخصی مبلغی را قرض بگیرد و نتواند آن را قبل از آن سال ادا کند لازم نیست خمس آن را بدهد، ولی اگر از درآمد سال خود قسط های آن را بپردازد و عین مالی که قرض گرفته هنگام رسیدن سال خمسی نزد او باقی باشد واجب است که خمس آن را به میزان اقساطی که پرداخت نموده بپردازد. (اجوبة الاستفتائات،س 866.867)
🔰شرایط وجوب روزه
*بلوغ
*عقل
*قدرت
*بی هوش نبودن
*مسافر نبودن
*حایض و نفسا نبودن
*ضرری نبودن روزه
*حرجی نبودن روزه
🔰انواع روزه
روزه از یک نظر بر چهار نوع است:
۱. روزهی واجب، مثل روزهی ماه مبارک رمضان.
۲. روزهی مستحب، مثل روزهی ماه رجب و شعبان.
۳. روزهی مکروه، مثل روزهی روز عاشورا.
۴. روزهی حرام مثل روزهی عید فطر(اول ماه شوال) و قربان(دهم ماه ذیالحجه).
توجه:
🔰شرایط صحت روزه
۱. اسلام
۲. ایمان
۳. عقل
۴. بی هوش نبودن
۵. مسافر نبودن
۶. حایض و نفسا نبودن
۷. ضرری نبودن
۸. داشتن نیت
۹. ترک مفطرات
۱۰. روزهی قضا نداشتن (البته این شرط برای کسی است که میخواهد روزهی مستحبی بگیرد).
♨️توجه:
روزه از افرادی صحیح است که واجد شرایط فوق باشند، بنابراین روزهی کافر، دیوانه، بیهوش، مسافر، حایض و نفسا، روزهیی که برای فرد ضرر دارد، یا در آن نیت روزه نکرده یا یکی از مفطرات را عمداً انجام داده باطل است، همچنین روزهی مستحبی کسی که روزهی قضا دارد صحیح نیست.
🔰مبطلات روزه
۱. خوردن و آشامیدن.
۲. جماع (آمیزش جنسی).
۳. استمنا (خود ارضایی جنسی).
۴. دروغ بستن به خدا و پیامبران و معصومین(ع) (بنابر احتیاط واجب).
۵. رساندن غبار غلیظ به حلق (بنابر احتیاط واجب).
۶. فرو بردن تمام سر در آب (بنابر احتیاط واجب).
۷. باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح.
۸. اماله (تنقیه) کردن با مایعات.
۹. قی کردن عمدی.
⏺توجه:
به کارهایی که روزه را باطل میکند «مفطرات روزه» میگویند.
🔴توجه:
خوردن و آشامیدن از روی سهو و فراموشی روزه را باطل نمیکند و تفاوتی هم بین اقسام روزه از واجب و مستحب نیست.
فرو بردن آب دهان روزه را باطل نمیکند.
💠دروغ بستن به خدا و پیامبران و معصومین💠
۱. دروغ بستن به خدا و پیامبران و معصومین(ع) بنابر احتیاط (واجب) موجب باطل شدن روزه میشود، هر چند بعداً توبه کند و بگوید که دروغ بسته است.
۲. نقل روایاتی که در کتب آمده است و انسان نمیداند که دروغ باشد، اشکال ندارد، هر چند احتیاط (مستحب) آن است که آنها را با نسبت به آن کتاب نقل کند (مثلاً بگوید: در فلان کتاب چنان نوشته شده است که پیامبر(ص) فرمود…).
📢توجه:
اگر روزهدار در روز ماه رمضان و سایر ایام که روزه است در حال خواب جنب شده، پس از بیدار شدن واجب نیست فوراً غسل کند.
توجه. زنی که از عادت ماهانه پاک شده و باید غسل کند، و همچنین زنی که از نفاس (خونریزی زایمان) پاک شده و غسل بر او واجب است، اگر غسل را تا اذان صبح روز ماه رمضان تأخیر اندازد روزهاش باطل است.
۹. زن روزهدار اگر در اثنای روز خون حیض یا نفاس ببیند روزهاش باطل میشود، اگر چه نزدیک مغرب باشد.
🤔توجه:
اگر زنی در حال روزهی نذری معین حیض شود روزهاش باطل میشود و قضای آن بعد از طهارت واجب است.
✅توجه:
هرگاه روزهدار خودش بر اثر اکراه دیگری مرتکب مفطری شود (و به عبارت دیگر مجبورش کنند که خودش افطار کند، مثلاً به او بگویند اگر غذا نخوری ضرر جانی یا مالی به تو میزنیم و او خودش برای جلوگیری از ضرر، غذا بخورد) روزهاش باطل میشود.
اگر روزهدار سهواً یکی از کارهایی را بکند که موجب باطل شدن روزه است و سپس به خیال این که روزهاش باطل شده، عمداً بار دیگر یکی از آن کارها را انجام دهد، روزهی او باطل میشود.
هرگاه کسی شککند مفطری انجام داده است یا نه، مثلاً غبار غلیظی که وارد دهان شده آن را فروبرده است یا نه، یا آبی که داخل دهان کرده بیرون ریخته یا نه، روزهاش صحیح است.