سوال👇 حقیقت «عبادت» چیست؟ برای یافتن پاسخ این سئوال باید بفهمیم «عبد» و «عبودیت» چیست؟! «عبد» از نظر لغت عرب به انسانی می گویند که سر تا پا تعلق به مولا و صاحب خود دارد، اراده اش تابع اراده ی او، و خواستش تابع خواست او است. در برابر او مالک چیزی نیست، و در اطاعت او هرگز سستی به خود راه نمی دهد.

«يَآ أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» حج/77 «ای کسانی که ایمان آورده اید رکوع کنید و سجود بجا آورید و پروردگارتان را عبادت کنید و کار نیک انجام دهید تا رستگار شوید.» ◾️ رکوع و سجود از میان تمام ارکان نماز به خاطر اهمیت فوق العاده آنها در این عبادت بزرگ است. ◾️دستور عبودیت به طور مطلق که بعد از این دو بیان شده هر گونه عبادت و بندگی خدا را شامل می شود.

علامه طباطبایی حقیقت عبادت را این می‌داند که بنده، خود را در مقام ذلت و عبودیت قرار داده و از هر چیز دیگر بریده، به یاد پروردگار خود باشد و او را ذکر گوید. طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۸، ص۳۸۸.

فهرست انواع عبادات:👇 ۱ - توصیف اجمالی اقسام عبادات ۱.۱ - عبادات فردی ۱.۲ - عبادات اجتماعی ۱.۳ - عبادات خدائی ۲ - اقسام عبادات فردی ۲.۱ - روزه ۲.۲ - اعتکاف ۲.۳ - حجّ ۲.۴ - علم و دانش ۲.۵ - تامین معاش ۲.۶ - انتظار فرج ۲.۷ - نیت پاک ۳ - اقسام عبادات اجتماعی ۳.۱ - نبرد و فداکاری ۳.۲ - امر بمعروف و نهی از منکر ۳.۳ - دفاع از حقوق مسلمانان ۳.۴ - کمک به نیازمندان ۳.۵ - احسان به پدر و مادر ۳.۶ - خانه داری ۳.۷ - پیمان زنا شوئی ۳.۸ - مجالست باعالم ۳.۹ - تولِّی و تَبَّری ۳.۱۰ - نگاه برادرانه ۳.۱۱ - هدایت و ارشاد ۳.۱۲ - اصلاح بین مردم ۳.۱۳ - خمس ۳.۱۴ - زکات ۳.۱۵ - پرداخت صدقات ۳.۱۶ - انفاق ۳.۱۷ - عفت و پاکدامنی ۳.۱۸ - آموختن علم ۳.۱۹ - عدالت پیشوا ۴ - اقسام عبادات خدائی ۴.۱ - نماز ۴.۲ - به یاد خدا بودن ۴.۳ - دعا ۴.۴ - تفکر در اسرار آفرینش

۱.۱ - عبادات فردی👇 منظور از این نوع عبادت، اعمال و تکالیفی است، که بر اساس نیّت بندگی و تقرّب صورت می‌گیرد، اما جنبه‌ی فردی دارد، و منافع آن نیز بیشتر و در درجه‌ی اول متوجه خود شخص می‌گردد، مانند: روزه، اعتکاف، حج، تحصیل علم، کسب معاش، انتظار فرج، و نیت پاک.

۱.۲ - عبادات اجتماعی این نوع عبادات شامل سلسله اعمال و وظایفی می‌شود؛ که در درجه‌ی اول منافع و آثار آن متوجه‌ی افراد اجتماع می‌گردد، و این دسته اعمال را باز بدو دسته‌ی وظائف جسمی و بدنی؛ و تکالیف مادّی و مالی می‌توان تقسیم نمود: دسته‌ی اول، وظائف واعمالیست که مربوط بجسم و فعالیت بدنی انسان است، مانند: جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، همکاری درکارهای اجتماعی؛ دفاع از حقوق جامعه، رعایت حقوق پدر و مادر و همسایه و استاد، توّلی و تبرّی، صلح و سازش بین افراد، و خانه‌داری زن، و دسته‌ی دوم؛ کارهائی که مربوط بصرف مال و ثروت است، مانند پرداخت خمس؛ زکات؛ انفاق؛ صدقات؛ و سایر حقوق مالی.

۱.۳ - عبادات خدائی اگر چه این دسته عبادات، با احکام دو دسته‌ی قبل چندان تفاوتی ندارد؛ و معمولا وظائف خدائی و مردمی انسان درهم آمیخته است؛ اما در عین حال در درجه‌ی اول؛ جهت معنوی و بندگی آن بیشتر مورد توجه است، تا آثار و جهات فردی و اجتماعی آن، مانند: نماز، مناجات، ذکر، دعا،شناخت صفات خدا، تفکّر در نظام خلقت، و آشنائی با اسرار و حکمت‌های پروردگار.

۲_ اقسام عبادات فردی اکنون طبق سه دسته بندی فوق، قسمتی از آیات و روایات عبادات فردی را از نظر می‌گذرانیم: ۲.۱ - روزه درباره‌ی روزه و احکام و شرایط آن در قرآن کریم ۱۳ آیه وجود دارد، که یکی از آن آیات چنین است: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛[۱]حکم روزه برای شما مقرّر و نوشته شد، همچنانکه این حکم برای امم قبل از شما هم نوشته شده بود.»

۲.۲ - اعتکاف اعتکاف یک عبادت اسلامی است، که طبق شرائطی؛ مانند: سه روز توقّف در مسجد با روزه گرفتن؛ و خودداری از معاشرت‌های جنسی، باید انجام گیرد، گاهی هم پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) بعنوان اِعتکاف ده روز در مسجد می‌ماند و در حال عبادت و مناجات بسر می‌برد و می‌فرمود: «اعتکاف عشر فی شهر رمضان تعدل حجتین و عمرتین.[۲] ده روز اعتکاف در ماه رمضان مساوی است با دو حجّ و دو عمره.»

۲.۳- حجّ پیرامون عمل حج و شرائط و دستورات آن؛ در قرآن ۲۲ آیه وجود دارد، که یکی از آن آیات چنین است: «وَ اَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَاْتُوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یَاْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ؛ [۳]ای ابراهیم! اعلام حجّ کن، تا مردم پیاده و سوار؛ از هر نقطه‌ای دور دست بسوی تو آیند، و به اعمال حجّ و منافع آن دست یابند.»