🔐مقام1-دلیل بدون لحاظ معارض- صغروی-عقل
مثال 1️⃣
🔹نزدیک چهارشنبه سوری بود که به یکی از بچه های محله گفتم: ترقه بازی خصوصا این دینامیت و تی ان تی و ... رو تو این آخری سالیه بذارید کنار.
🔸با بی ادبی می گفت چیه؟! حتما اینا هم در موردش آیه و روایت داریم؟! ول کنید دیگه! 1000 سال پیش که اینها نبوده، پس نمی تونید بگید پیامبر فرموده دینامیت و ترقه حرومه!! 😱
🔹بهش گفتم مگه قراره همه چی رو بگن؟! همین که #عقلت فهمید چیزی قطعا ضرر داره، یا خطر زیادی داره، حرومه دیگه!
🔸 گفت #عقل کیلو چنده! اتفاقا #عقل من می گه اینا خیلی هم خوبن.
🔹 منم بهش گفتم ... .
مثال 2️⃣
🔸برادرم می گفت باید تو سفر هم نماز رو کامل خوند.
🔹می گفتم آخه چرا؟ رو چه حسابی می گی، مگه رفتی آیات و روایات رو ببینی؟! مگر اصلا عربی متوجه می شی، مگه فقه و اصول و علوم برداشت از قرآن و روایات رو بلدی؟
🔸می گفت همه چی رو که نباید به آدم بگن. مگه ما بچه ایم؟! آدم باید #عقلش رو به کار بندازه. #عقل می گه خدا همه جا همون خداست و من هم همه جا همین آدمم، چرا باید تو شهرهای دیگه ناقص بخونم؟ اینکه می بینی گفتن شکسته بخونی برای اینکه 1000 سال پیش وقتی می خواستن 20 کلیومتر برن چند ساعت تو مسیر بودن ولی الآن نیم ساعته می رسی؟
🔹می گفتم مگه #عقل ملاکه؟ مگه اصلا #عقل شما می تونه متوجه بشه که حکمت احکام چیه؟ بگو ببینم چرا نماز صبح باید دو رکعت و بلند خوند ولی ظهر و عصر رو آروم و 4 رکعت؟
#مقام1_دلیل_بدون_لحاظ_معارض_عقل
@Qabasat
🔐مقام1-دلیل بدون لحاظ معارض- صغروی-عقل
👈 عزیزان دقت کردید من یه جا (یعنی در مثال اول) از دلیل عقلی استفاده کردیم ولی یه جا (یعنی در مثال دوم) دلیل عقلی رو رد کردم.
⁉️بالآخره عقل حجت هست یا نه؟
❓احکام عقلی چند دسته اند؟
❔آیا عقل مصالح و مفاسد را درک می کند؟
❓آیا عقل می تواند حکم کند یا فقط مُدرک است؟
❔اگر واقعا یه جایی آیه یا روایتی نداشتیم و فقط عقل ما یک حکمی رو فهمید می تونیم بگیم حکم خدا هم همین است یا نه؟
❓یا حتی اگر آیه یا روایتی داشتیم می توانیم بگوییم عقل چنین حکم می کند ولو حکم عقل مخالف آیه و روایت باشد؟
❔آیا عقل می تواند آیه را تفسیر کند؟
❓عقل می تواند باعث شود که ظهور آیه یا روایتی را کنار بگذاریم؟
❔آیا ملازمه ای بین حکم عقل و شرع هست؟
❓اگر جایی حکم عقل داشتیم و آیه یا روایتی همسو با حکم عقل داشتیم این آیه یا روایت تأکیدی و ارشادی اند یا مولوی؟
و ده ها سؤال دیگر در مورد عقل و حکم عقل وجود دارد که برای اینکه پاسخ این سؤالات داده شود تا در فقه و استنباط احکام بدانیم چطور با عقل برخورد کنیم، در بعضی از کتب بابی در اصول به نام #ملازمات_عقلیه وجود دارد.
#مقام1_دلیل_بدون_لحاظ_معارض_عقل
@Qabasat
🔐مقام1-دلیل بدون لحاظ معارض- صغروی-عقل
👈تعریف دلیل عقلی و شرعی
برای استدلال و رسیدن به حکم شرعی، قیاس و دلیل اقامه می¬کنیم که دلیل و قیاس دو نوع است. 1️⃣قیاس شرعی 2️⃣ قیاس عقلی.
1️⃣ #قیاس_شرعی: اگر هر دو مقدمه قیاس، شرعی و غیر عقلی باشد، آن دلیل، را شرعی می¬گوییم.
صغری: لباسی که مشکوک است و نمی دانیم نجس است یا طاهر، بنابر قاعده طهارت، طاهر ظاهری است.
کبری: با هر طاهر ظاهری می توان نماز خواند.
نتیجه: با لباس مشکوک می توان نماز خواند.
هر دو مقدمه (صغری و کبری) شرعی است، پس این قیاس، قیاس شرعی است.
2️⃣ #قیاس_عقلی: اگر هر دو مقدمه قیاس یا یکی از دو مقدمه قیاس عقلی – و دیگری شرعی باشد- آن دلیل را عقلی می-گوییم.
🔹مثال1
صغری: عدل به حکم عقل نیکو و لازم است.
کبری: آنچه عقلا لازم است، شرعا واجب است.
نتیجه: عدل، شرعا واجب است.
هر دو مقدمه عقلی است. پس قیاس عقلی است.
🔹مثال2:
صغرا: نماز واجب شرعی است.
کبرا: هر عملی که واجب شرعی است، به حکم عقل مقدماتش هم شرعاً واجب است.
نتیجه: مقدمات نماز شرعاً واجب است.
مقدمه اول شرعی است و مقدمه دوم عقلی است، پس قیاس عقلی است.
#مقام1_دلیل_بدون_لحاظ_معارض_عقل
@Qabasat
🔐مقام1-دلیل بدون لحاظ معارض- صغروی-عقل
👈اقسام دلیل عقلی
خود دلیل عقلی نیز دو قسم دارد:
1️⃣اگر هر دو مقدمه دلیل عقلی، عقلی باشد، آن را #مستقلات_عقلیه گویند (مانند مثال اول یعنی عدل لازم است و ...)
2️⃣ اگر یکی از مقدمات عقلی و دیگری غیر عقلی باشد، آن را «#غیرمستقلات_عقلیه» گویند (مانند مثال دوم یعنی نماز شرعا واجب است، که مقدمه اول شرعی بود)
به #مستقلات_عقلیه، #ملازمات_عقلیه نیز گویند.
#ملازمه_عقلیه یعنی عقل حکم می کند به وجود ملازمه بین حکم عقل و حکم دیگری.
#مقام1_دلیل_بدون_لحاظ_معارض_عقل
@Qabasat
🔐مقام1-دلیل بدون لحاظ معارض- صغروی-عقل
1️⃣مستقلات عقلیه
⁉️آیا بین چیزی که عقل درک می کند با حکم خداوند ملازمه هست؟ یعنی آیا عقل ملازمه حکم عقل و حکم شرع را درک می کند تا از قِبل آن حکم شرع به دست بیاید؟
برای اینکه بگوییم بین حکم عقل و شرع ملازمه هست باید چهار مقدمه و بحث را به ترتیب بپذیریم. که عبارتند از:
🔹بحث اول: #افعال_ذاتا_دارای_حسن_و_قبح هستند حتی اگر شارع حکم شارع نکند. در این بحث با اشاعره اختلاف داریم.
🔸بحث دوم: بعد از اینکه اثبات شد که افعال، دارای حسن و قبح ذاتی اند، باید اثبات شود که #عقل_حسن_و_قبح_ذاتی را بدون نیاز به تعلیم شارع درک می کند. در این بحث با اخباری ها اختلاف داریم.
🔹بحث سوم: بعد از اثبات بحث دوم، باید اثبات شود که عقل می تواند به #ملازمه_بین_حکم_عقل_و_حکم_شرع حکم نماید و از این راه حکم شرع را به دست آورد.
🔸بحث چهارم: این #حکم_شرعی_حاصله_از_راه_ملازمه_عقلی #حجت_شرعی می باشد و الا اگر اثبات نشود که حجت شرعی می باشد، شرعا لازم نیست که آن را انجام دهیم، هر چند که عقل حکم به لزوم آن بکند.
#مقام1_دلیل_بدون_لحاظ_معارض_عقل
@Qabasat
🔐مقام1-دلیل بدون لحاظ معارض- صغروی-عقل
👈خلاصه اثبات مستقلات عقلیه
📣 نظر علامه مظفر
بحث در مستقلات عقلیه بود یعنی ادله عقلی که هر دو مقدمه آن عقلی باشند. که علامه مظفر با 4 مقدمه حجیت شرعی مستقلات عقلیه را اثبات می کند که خلاصه 4 مقدمه این بود که
1️⃣ افعال حسن و قبح ذاتی دارند.
2️⃣ عقل این حسن و قبح را درک می کند و می گوید که فلان چیز حسن و لازم است و فلان چیز قبیح و جایز نیست.
3️⃣ عقل می گوید بین حکم عقل با حکم شرع ملازمه هست.
4️⃣ این حکم شرعی که از راه ملازمه به دست آمده، حجت شرعی هم می باشد.
#مقام1_دلیل_بدون_لحاظ_معارض_عقل
@Qabasat
🔐مقام1-دلیل بدون لحاظ معارض- صغروی-عقل
👈خلاصه اثبات مستقلات عقلیه
📣 نظر آیت الله سبحانی
آیت الله سبحانی می فرمایند بحث از حجیت عقل در دو مقام می باشد.
مقام1️⃣
اگر عقل با توجه به #ذات_موضوع بدون لحاظ کردن مصالح و فاسدِ در موضوع، مستقلا حکمی بکند، اصولیون فرموده اند می توان حکم شرعی را نیز کشف کرد و بگوییم که بین حکم عقل و شرع ملازمه است و حکم شرع نیز همین حکم عقل می باشد، زیرا عقل وقتی حکم می کند در حقیقت یک حکم عام غیر مقید به چیزی را درک می کند.
🔹مثلا وقتی درک می کند که (عدل حسن است) درک می کند که این حسن بودن مطلقا است چه فاعلش خدا باشد یا انسان، چه در دنیا باشد و چه در آخرت، چه همراه با مصلحت باشد و چه نباشد و این حکم عقلی ملازمه دارد که حکم شرعی هم همینطور باشد و الا باعث می شود که این درک عقلی عام و شامل جمیع خصوصیات نباشد که خلف فرض می شود.
مقام2️⃣
اگر عقل با توجه به #مصالح_و_مفاسد_موضوع بدون لحاظ کردن ذات موضوع، مستقلا حکمی بکند، آیا می توان حکم شرعی را نیز کشف کرد و بگوییم که بین حکم عقل و شرع ملازمه است و حکم شرع نیز همین حکم عقل می باشد؟
ایشان می فرماید این درک مصلحت و مفسده دو قسم دارد:
1🔹 اگر عقل مصلحت و مفسده در چیزی را درک کرد و این درک نیز مستند به مصلحت و مفسده ی عامی باشد که #جمیع_عقلاء آن را درک کنند، #حکم_شرعی_استنباط_میشود مانند اجتناب از سم مهلک و کشنده یا ضرورت تشکیل و اقامه حکومت.
2🔹 اگر درک مصلحت و مفسده طوری نبود که همه عقلاء آن را درک کنند و صرفا یک #درک_شخصی بود اینجا #حکم_شرعی_استنباط_نمیشود.
#مقام1_دلیل_بدون_لحاظ_معارض_عقل
@Qabasat
🔐مقام1-دلیل بدون لحاظ معارض- صغروی-عقل
گفتیم حکم عقل دو قسم است: 1️⃣ مستقلات عقلیه 2️⃣غیر مستقلات عقلیه
مستقلات عقلیه را توضیح مختصری دادیم و حال نوبت به غیرمستقلات عقلیه رسیده است.
گفتیم غیر مستقلات عقلیه یعنی یک مقدمه عقلی و دیگری غیر عقلی باشد.
مثال
در #صغری که #شرعی است می گوییم: این فعل (مانند نماز) شرعا واجب است.
در #کبری که #عقلی است می گوییم: «هر کاری که شرعا واجب باشد، مقدمه آن نیز عقلا واجب است».
نتیجه: این فعل به حکم عقل شرعا واجب است.
#مقام1_دلیل_بدون_لحاظ_معارض_عقل
@Qabasat
📣 قابل توجه اساتید و پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی:
1️⃣ اطلاع از آخرین تحولات علوم انسانی اسلامی در حوزه علمیه و دانشگاه
2️⃣ انتشار یادداشتهای علمی اعم از مبنایی و مسئلهمحور در حوزه رشتههای مختلف
3️⃣ اطلاع از اخبار نشستها و دورههای تخصصی علوم انسانی اسلامی و محتوای علمی آن در حوزه علمیه و دانشگاه
4️⃣ تقریر اختصاصی فقههای تخصصی دروس اساتید عالی حوزه علمیه
5️⃣ اخبار جذب موسسات و نهادهای علمی حوزوی و دانشگاهی کشور
6️⃣ معرفی کتب و نشریات جدید منتشر شده در حوزه رشتههای مختلف علوم انسانی اسلامی
✍️ پیشنهاد میکنم به شبکه نخبگانی علوم انسانی اسلامی کشور بپیوندید:
http://eitaa.com/joinchat/2820276226C05222c1576
💥 در اولین پایگاه رسمی خبری_تحلیلی علوم انسانی اسلامی در کشور عضو شوید‼️
💥 از شورای عالی سیاستگذاری علوم انسانی اسلامی بعد از ۴۳ سال از پیروزی انقلاب اسلامی چه میدانید‼️ (مطلب سنجاق شده در کانال)
💯 پیشنهاد می کنم حتما کانال زیر رو دنبال کنید 👇
✅ http://eitaa.com/joinchat/2820276226C05222c1576