جبر یا اختیار؟
مؤمن دست خدا را باز می‌داند و معتقد است خداوند هم سبب‌سوز است، همانگونه که آتش را بر ابراهیم سرد کرد. و هم سبب‌ساز است، همانگونه که با ابابیل لشکر فیل‌سوار را نابود کرد.
در قرآن ضمن آنکه انسان را موجودی آزاد، مختار، قادر و مکلف می‌داند، ولی دست خدا را در همه کارها باز می‌داند. به یک مثال توجه کنید:
در تعلیم رانندگی ضمن آنکه کارآموز و متعلم چشم و گوش و عقل و علم و اراده و قدرت و گاز و ترمز و کنترل ماشین را در اختیار دارد، اما در کنار او مربی نیز اختیارات مافوق او دارد. یعنی ممکن است کارآموز اراده حرکت کند، ولی مربی ترمز کند و بالعکس!
بنابراین گرچه انسان مختار است ولی مافوق اختیار او انتخاب خداوند است. و لذا قرآن می‌فرماید: «وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ یشاءَ اللَّه» (انسان، 30) شما چیزی رانمیخواهید، مگر این که خدا بخواهد. آری خواست انسان، نه مستقل از خواست خداوند است و نه برتر از آن. بلکه آنچه را انسان میخواهد، اگر مورد خواست خداوند نیز قرار گیرد، محقق میشود.
در مسأله اقتصاد با آن همه سفارش به سعی و تلاش و کار در سراسر قرآن بارها می‌خوانیم که «وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ» (نساء، 32) یعنی از فضل او بخواهید. در جای دیگر می‌خوانیم «آتَاهُمْ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ» (نساء، 54) آنچه خداوند از فضلش به آنها داده است. و در آیه دیگر می‌خوانیم: «أَغْناهُمُ اللَّهُ» (توبه، 74) خداوند آنان را از لطف خویش بینیاز کرده است .
قرآن و عترت
کانال فرهنگی مسجد المهدی (عج) کن
https://eitaa.com/qoranvaetratte
