⬅️شرح وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از مواردی که باید کاندیداهای انتخابات مجلس شورای اسلامی با آن آشنا باشند وظایف یک نماینده مجلس است. متاسفانه بسیاری از مردم و گاها خود نماینده ها امور اجرایی را جزء وظایف نماینده مجلس می دانند در حالی که این وظایف بر عهده دستگاه های دولتی و قوه مجریه می باشد. در این مطلب سعی کردیم ضمن انجام تعریف های مختصری به بررسی وظایف نمایندگان مجلس بپردازیم. 3

⬅️*تشکیل نخستین دوره «مجلس شورای اسلامی» به دستور امام خمینی (ره) مرحله اول انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی، پس از انقلاب ۵۷،  در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ شمسی و مرحله دوم آن در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹، برگزار شد و در تاریخ ۷ خرداد ماه ۱۳۵۹، نخستین جلسه مجلس اول برگزار شد. رئیس سنی مجلس اول در ابتدا با یدالله سحابی بود و نایب رئیس اول مهدی بازرگان بود. پس از تصویب اعتبارنامه‌ها و رد اعتبارنامه ۱۲ نفر از جمله رحمان دادمان، خسرو قشقایی، حسن بهروزیه، احمد مدنی و ابوالقاسم حسینجانی انتخاب هیئت رئیسه دایم صورت گرفت و اکبر هاشمی رفسنجانی عهده‌دار ریاست مجلس شد و نائب رئیسان سیدعلی اکبر پرورش ، سید محمد موسوی خوئینی‌ها، حبیب‌الله عسگراولادی، محمد یزدی و سید محمد خامنه‌ای بودند. نهایتا اولین دوره مجلس شورای اسلامی در ۷ خرداد سال ۱۳۵۹ با پیام رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) شروع به کار کرد. 2

⬅️نمایندگی منصبی است که از طریق انتخابات و #رأی مردم فعلیت می‌یابد و دارای ویژگی‌های زیر است: ⏪اول اینکه #مقامی ملی است. اینکه مقامی ملی است، نمایندگان مجلس هر یک منتخب حوزه انتخابیه معینی هستند، اما نمایندگی‌ آنان عام و از سوی همه #ملت ایران است؛ چون بر اساس #اصل ۶۷ قانون اساسی، نمایندگان به گونه‌ای سوگند یاد می‌کنند که به معنای نمایندگی از طرف #همه مردم کشور است نه حوزه انتخابیه‌ای خاص. البته این به معنای نفی ارتباط نمایندگان با مردم حوزه انتخابیه خود نیست. ⏪دوم اینکه نمایندگی‌، #امری کلی است. اینکه نمایندگی‌، امری کلی است که و نمایندگان هم در حدود اختیاراتی که به گونه فردی به آنها داده شده است و هم در حدود وظایف و اختیاراتشان به گونه گروهی تحت عنوان #مجلس شورای اسلامی به وظایف خود عمل می‌کنند. ⏪سوم اینکه نمایندگی #غیر قابل عزل است. اینکه نمایندگی غیر قابل عزل است، یعنی انتخاب‌کنندگان (بر خلاف وکالت در حقوق خصوصی)،‌ نمی‌توانند هر وقت لازم بدانند، نماینده خود را عزل‌کنند، و نماینده می‌تواند تا #پایان دوره نمایندگی خود، بدون اجبار برای پاسخگوی به موکلین به طور مستقل مشغول انجام وظیفه شود. 4

⬅️مقام نمایندگی‌ دارای دو ویژگی است: ⏪اول اینکه قائم به #شخص است. یعنی این مقام به هیچ عنوان قابل‌واگذاری به دیگری نیست و نماینده منتخب مردم نمی‌تواند مقام خود را به دیگری واگذار کند. بند اول اصل ۸۵ قانون اساسی به صراحت به این موضوع اشاره کرده است. ⏪دوم اینکه مقام نمایندگی #مشارکتی است نه شخصی و مستقل. یعنی نمایندگان به صورت مشترک در تصمیم‌گیری‌های مجلس شرکت می‌کنند و مصوبات با رأی اکثریت به تصویب می‌رسد و به نام مجلس اعتبار و شایستگی اجرا می‌یابد. 5

⬅️وظایف اصلی نمایندگان مجلس چیست؟ نمایندگان مجلس و به طور کلی مجلس شورای اسلامی دو وظیفه اصلی دارند: الف ـ قانونگذاری ب ـ نظارت 6

⬅️الف – قانونگذاری: بر اساس اصل #هفتاد و یکم قانون اساسی مجلس شورای اسلامی #صلاحیت عام قانونگذاری را دارا می باشد: «مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل در حدود مقرر در قانون اساسی می تواند قانون وضع کند». بر این اساس: یکم: پیشنهاد و پیش نویس قوانین تحت دو عنوان لایحه و یا طرح به مجلس وارد می شود: ⏪«لایحه» مصوبه ای است که از طرف دولت پس از گذراندن مراحل قانونی برای تصویب به صورت قانون به مجلس ارائه می شود که ممکن است چند منشأ داشته باشد: ۱٫ دولت، ۲٫ رئیس قوه قضائیه، ۳٫ شورای عالی استان ها. ⏪«طرح» پیشنهادی است که توسط حداقل پانزده نفر از نمایندگان مجلس یا شورای عالی استان ها به مجلس ارائه می گردد. ⏪لوایح و طرح ها بر اساس درجه اهمیت شان به عادی، یک فوریتی، دو فوریتی و سه فوریتی، تقسیم می شوند. 7

⬅️دوم: قوانینی که جنبه #تصویبی دارند نظیر: ۱٫ قانون بودجه (اصل ۵۲ قانون اساسی) ۲٫ عهدنامه ها و قراردادهای بین المللی (اصل ۷۷ قانون اساسی) ۳٫ تغییر خطوط مرزی (طبق اصل ۷۸ قانون اساسی) ۴٫ محدودیت های ضروری کشور در شرایط اضطراری نظیر جنگ و… (اصل ۷۹ قانون اساسی) ۵٫ اخذ وام و کمک مالی (اصل ۸۰ قانون اساسی). ۶٫ استخدام کارشناسان خارجی (اصل ۸۲ قانون اساسی) ۷٫ انتقال بناها و اموال دولتی (اصل ۸۳ قانون اساسی). سوم: تفسیر قانون عادی: بر اساس اصل ۷۳ قانون اساسی: «شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای اسلامی است…». چهارم: دامنه اختیارات مجلس در امر قانونگذاری به #ضرورت تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام شرع و قانون اساسی تأکید شده است (اصل چهارم و هفتاد و دوم قانون اساسی). 8

⬅️ب ـ نظارت: مجلس شورای اسلامی علاوه بر وظیفه قانون گذاری، مسؤولیت های نظارتی نیز بر عهده دارد: ۱٫ نظارت (دخالت) مجلس در تشکیل دولت: وزرا پس از انتخاب توسط رئیس جمهور، برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی می شوند (اصل ۱۳۳ قانون اساسی) و مجلس باید نظر خود را مبنی بر اعتماد یا عدم اعتماد به فرد فرد آنها اعلام کند (اصل ۸۷ قانون اساسی). 9

⬅️۳٫ نظارت بر امور مختلف کشور: یکم: - تحقیق و تفحص: طبق اصل ۷۶ قانون اساسی «مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد». بر این اساس موضوع تحقیق و تفحص عام است و شامل کلیه بخش های کشور علاوه بر وزارتخانه ها و دولت می گردد. دوم: - اصل نود قانون اساسی: بر اساس این اصل «هر کسی شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه داشته باشد می تواند شکایت خود را کتبا به مجلس شورای اسلامی عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایت رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه و یا قوه قضائیه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی را از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام نماید و در مواردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند». 11

⬅️۲٫ نظارت عام نمایندگان: یکم – تذکر: تذکر شفاهی: هر یک از نمایندگان می تواند در نطق بیش از دستور خود هر گونه کوتاهی مجریان در اجرای قوانین را به طور شفاهی تذکر دهد. تذکر کتبی: در صورت نقض قانون یا سوء جریان امور در دستگاه های اجرایی، نمایندگان مجلس می توانند از طریق رئیس مجلس به وزیر مسؤول یا رئیس جمهور به طور کتبی تذکر دهند. دوم – سؤال: - سؤال: بر اساس اصل ۸۸ قانون اساسی: «در هر مورد که حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رئیس جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسؤول درباره یکی از وظایف آنان سؤال کنند، رئیس جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شده و به سؤال جواب دهد». ⬅️طبق اصول ۱۳۷ و ۱۲۲ قانون اساسی وزراء و رئیس جمهور در مقابل مجلس مسؤول هستند از این رو نمایندگان مجلس می توانند آنان را مورد سؤال قرار دهند. سوم - استیضاح براساس اصل ۸۹ قانون اساسی مجلس قدرت استیضاح رئیس جمهور ؛ وزرا و هیئت وزیران را دارد 10

⬅️۵٫ نظارت مالی: یکم: - تصویب بودجه سالانه (اصل ۵۲ قانون اساسی) دوم: - دیوان محاسبات کشور مستقیما زیر نظر مجلس شورای اسلامی می باشد و.. (اصل ۵۴و ۵۵ قانون اساسی). 13

اللهم صل علی محمد وال محمد وعجل فرجهم دوستان عزیزم به دلیل زیاد بودن وتخصصی بودن مطالب قسمت دوم مجلس شورای اسلامی را فردا شب برای دوستان ارائه خواهیم داد. موفق وسربلند باشید قریش حسین پور پایان