نشست و هم اندیشی استادان و نخبگان جایگاه خداباوری در دهه های اخیر در غرب با حضور پروفسور مهدی گلشنی دوشنبه 1400/06/08 ساعت 16-18 🌐 لینک ورود به جلسه: http://www.skyroom.online/ch/nahad110/hamandishi

💠 معرفی مجموعه دو جلدی «فلسفه دین» 🔸مجموعه دو جلدی «فلسفه دین (وحی، مکاشفه و تجربه دینی) و (چیستی دین و معرفت دینی)» نوشته یحیی کبیر در ۶۸۰ و ۷۹۲ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب منتشر شد. 🔹در این نوشتار، مقصود از دین بیشتر سنت ادیان توحیدی (اسلام، مسیحیت و یهودیت) است. موقف این اثر در مورد اصل وجود خداوند پدیدارشناختی است، زیرا تا درک حقیقتی برای انسان عینیت نیابد، انسان هرگز سراغ آن نمی رود. 🔸ساختار فلسفی این اثر تحلیلی است، زیرا تحلیل و آنالیز تصوری و تصدیقی آن ضروری است و بنای آن بر رعایت گونه گویی است اما کوشش شده است که مدعیان، استدلال ها و نتیجه گیری ها در عین ایجاز، روشن و بدون ابهام بیان شوند. 🔹این اثر دو جلدی در شش بخش و ۴۱ فصل تهیه و تنظیم شده است. 🔰عناوین بخش های این اثر: 👈 جلد اول تحت عنوان «فلسفه دین (وحی، مکاشفه و تجربه دینی)» ✅ تجربه دینی ✅ مشاهدات، مکاشفات و وحی 👈جلد دوم با عنوان «فلسفه دین (چیستی دین و معرفت دینی)» ✅ چیستی و تعریف دین ✅ قلمرو دین و انتظار بشر از دین ✅ خدا و عقل – بررسی براهین خداشناسی ✅ خدا و زبان دین 🔹خرید اینترنتی این کتاب از سایت موسسه بوستان کتاب مشمول ۲۰ درصد تخفیف خواهد بود. 🆔@meshkatnoor

🔰به مناسبت درگذشت استاد محمد رضا حکیمی 🔷نقد عقل خودبنیاد دینی ( 1) 🔸همواره در مباحثات و کلاسهای درس بر این نکته تاکید کرده ام که مکتب تفکیک و از جمله جناب آقای حکیمی، نه تنها عقل فلسفی بلکه تفکر عقلی را نشانه رفته اند که التبه عمدتا هم با تعجب و انکار مخاطبین همراه بوده است . تلقی همگان این است که مدرسه معارفی خراسانی صرفا با قیل و قالهای فلسفی و تفکر قیاسی با سبک منطقی مخالفت دارد . 🔸آری عقل در مکتب تفکیک ارج و قیمت والایی دارد. این مکتب به دلیل دعوت همیشگی قرآن به تعقل، انحصار فهم تجریدی قرآن در تعقل، دعوت همیشگی معصوم به تعقل و انحصار فهم تعالیم معصوم در تعقل، بر به کارگیری عقل و بهره وری از تعقل تأکید ویژه ای دارد. آقای حکیمی در عين اذعان به حجيت ذاتي عقل ، بر این باور است که عقل تربيت شده در نظام وحياني ، داراي عاليترين سطوح عقل و بالاترين عقلانيتهاي متصور است. آنجا که زلف عقل به زلف بلندبالای شرع گره می خورد و دست توانای وحی به امدادش می آید، توانایی عقل نامحدود می شود. بنابراین عقل سطوحی ( عقل ابزاری، عقل ابتدایی، عقل فلسفی، و...) راهگشای کامل نیست و از آنجایی که اصل، رسیدن به «عقل دفائنی» یعنی دفائن و اعماق عقل و نه سطوح آن است و این مهم بر اساس تعالیم اوصیای دین که فرمودند: «و یثیروا لهم دفائن العقول»(نهج البلاغه، خطبه اول)، از جمله رسالتهای اختصاصی انبیای الهی است، باید دست نیاز را ذیل دامان بی نیازی چون وحی آویخت و برای رسیدن به آن هدف مقدس و لازم از او یاری جست، از اینروست که مکتب تفکیک توجه عمده اش را به «عقل اعماقی و دفائنی» و یا «عقل خودبنیاد دینی» معطوف کرده است ( مقام عقل، صص 68 – 73). 🔸استاد محمدرضا حکیمی مکانیزم تقویت عقل ابتدایی را تن دادن به سلوک متشرعانه با رعایت تمامی شرایط قلبی و قالبی بیان می کند و نتیجه آن را بازگشت به فطرت الستی و تعقل به عقل نوری می داند (حکیمی، مقام عقل، ص41). ❌ تا این جای ماجرا ، گویا مخالفتی با عقل مستقل از دین در اندیشه جناب حکیمی صورت نمی گیرد اما در ادامه ایشان می گوید: « معلومات حاصله از عقل ورزی منقطع از وحی، آمیخته با مجهولات بسیاری است و این آمیختگی، معلومات را نیز دچار خدشه کرده، از اعتبار ساقط می کند(همان،ص 52) و در جای دیگر: «کم دانستن یعنی ندانستن. هنگامی که یک معلوم نسبی... غرق در هزارها مجهول به دست انسان می آید، به راستی به چه اندازه به «علم صحیح» و «حقایق نفس الامری» دست یافته است؟...علم قلیل جهل کثیر را با خود به همراه دارد». (الهیات الهی و الهیات بشری، ص 149) . ❌حال نکته اینجاست که سیر و سلوک متشرعانه با رعایت تمامی شرایط قلبی و قالبی زمانی به انجام می رسد و نتایج مطلوب به بار می آورد که سالک بداند و بفهمد که چه می کند؛ به عبارت دیگر از جمله شرایط سلوک متشرعانه تام، توانایی عقل سالک در فهم حقایقی است که شریعت بر او عرضه می کند. اما حکیمی بر این باور بود که معلومات عقل ابتدایی ( چه عقل روشی و چه عقل منبعی) به مجهولات آمیخته است و لذا قابل اعتماد نیست. حال سوال این جاست که این عقل ابتدایی که در فهم اولیه حقایق شریعت دچار اضطراب است، چگونه می خواهد در ذیل تعالیم نورانی دین کامل شود ؟ ( این بحث ادامه دارد.... ) ✍️ محمد جعفری 🆔@meshkatnoor

💥فایل صوتی جلسه جایگاه خداباوری در دهه های اخیر در غرب (نسخه ای برای تعمیق خداباوری در دانشگاه های ایران) 🎤پروفسور مهدی #گلشنی 1400/06/08 #کلام_اسلامی #کلام_جدید ✅ کشکول ناب حوزوی🔻 🔴 @kashkolenab 🆔@meshkatnoor

✍️بزرگانی از مراجع تقلید مقیّد بودند که زیارت عاشورایشان ترک نشود بخاطر اخبار رسیده، تجربیات و آثاری که دیده بودند. #علامه_مصباح_یزدی_ره 🆔@meshkatnoor

#نشست_تخصصی حضوری(بسیار محدود) و مجازی 📌موضوع: تاملات فلسفی در باب تجربیات بیرون از بدن 3️⃣ نشست سوم 🔰با ارائه: جناب آقای دکتر عباس جوارشکیان ⏰زمان: 5 شنبه، (11 شهریور 1400) ساعت: 10 صبح مکان : شهید کاشانی 25، موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام وبینار: https://nhr.lms2.hozehkh.com/ws/neshast00-06-11 ..🌿....🌿....🌿....🌿 مراکز تخصصی آموزش فلسفه وکلام اسلامی نور حکمت رضوی و فقه و اصول امام رضا علیه السلام 🏫 @nhrazavi 🆔@meshkatnoor

🔰 نقد و بررسی مقاله تفکیک ▫️به مناسبت رحلت استاد فرزانه، محمدرضا حکیمی رضوان‌الله‌علیه، نشست نقد و بررسی مقاله تفکیک با ارائه استاد علی امینی‌نژاد برگزار می‌گردد. ▫️زمان: یک‌شنبه، ۱۴ شهریور ۱۴۰۰ ساعت ۱۸ ▫️این نشست به صورت مجازی در صفحه مؤسسه در روبیکا و اسکای‌روم به آدرس‌های ذیل پخش می‌شود؛ Rubika.ir/nafahat_eri skyroom.online/ch/nafahat_eri/neshast

#منتشر_شد ✳️ #شناخت_قرآن_و_عهدین 🖊 نوشته جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر جواد باغبانی آرانی، عضو هیئت علمی گروه ادیان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ✅ رويارویی با شرک و الحاد در جهان معاصر، از اهداف مشترک پيروان اديان ابراهيمی است. ✅ تفاهم پيروان اين اديان موضع آنان را در اين رويارویی تقويت می‌کند. نزديکی برخی آموزه‌ها، احکام و داستان‌های قرآن و عهدين می‌تواند محور همزيستی و گفت‌وگو قرار گيرد و بر اين تفاهم بيفزايد. ✅ قرآن کريم، اهل کتاب را به چنين تعاملی در توحيد و خداپرستی دعوت کرده است. جلوگيری از پیش‌داوری‌های غلط پیروان اديان ابراهيمی، نيازمند اطلاعاتی است که با مطالعه متون مقدس اين اديان به دست می‌آيد. ✅ مسلمانان نيز با شناخت عهدين به نقاط قوت قرآن بهتر پی می‌برند؛ زيرا ادعای برتری قرآن مجيد از مقايسه آن با کتاب‌های ديگر روشن‌تر می‌شود. 🔷 کتاب حاضر اين کار را آسان می‌کند. 🔵 رزومه علمی آقای دکتر باغبانی 🌐 https://asatid.iki.ac.ir/?prof=1117 🔶 مشاهده و خرید اینترنتی 🌐 https://eshop.iki.ac.ir/shop/7/Product/4522 🆔@meshkatnoor

🔰به مناسبت درگذشت مرحوم استاد محمد رضا حکیمی 🔷نقد عقل خودبنیاد دینی (2) 🔸استاد حکیمی مدعی است آنگاه که عقل به تنهایی یا با کمک عناصری مانند تجربه، مشاهده عینی و کشف پای در کارزار فهم حقایق می گذارد به جهت محدودیت ذاتی عقل و محدودیت تواناییهای عوامل امدادی مذکور، در درک و کشف تام واقیتهای موجود در عالم هستی کامیاب نیست، و لذا عقل باید دست تمنا به سوی دین دراز نماید. 🔸تفکیکیان از سویی عقل را در علوم الهی، نوری خارجی(اصفهانی، ابواب الهدی، ص141) و حقیقتی مجرد و بیرون از ذات انسان می دانند (ملکی میانجی، توحید الامامیه، ص38) و از سوی دیگر بر عدم تجرد نفس انسانی تاکید می ورزند و آن را حقیقتی ظلمانی که ذاتا فاقد شعور، عقل، علم، فهم، قدرت و قوه و استعداد می شناسند. آقای حکیمی نیز با پذیرش همین مبنا تاکید می کند که «حقیقت و ماهیت و تقسیم بندی عقل بر مبنای نظام فکری فلسفی، در دیدگاه تفکیکیان مورد پذیرش نیست» (حکیمی،الهیات الهی و الهیات بشری،ص137 و 138) ❌حال سخن از امداد عقل به توسط وحی و تقویت و تجهیز آن سخنی لغو و بی تناسب با مبانی مکتب تفکیک است. اگر نفس انسانی حقیقتی مادی، مظلم و فاقد هر گونه درک و شعور و حتی استعداد فهم است، چه چیزی را بناست تقویت کنیم و با بازوان پر توان وحی به یاریش بشتابیم!؟تا زمانی که اذعان به وجود عقل و حجیت معرفتی آن ( چه عقل روشی و چه عقل منبعی)، به عنوان یک ابزار شناخت مستقل از دین نشود ، اساسا نمی توان به رشد و تحول آن در ذیل تربیت دینی پرداخت . با اين توصيف ادعايِ عقل خود بنياد ديني (که حجیت و اعتبار عقل را در ذیل دین می بیند)، بي معنا و شعارگونه است. . ( این بحث ادامه دارد.... ) ✍️ محمد جعفری 🆔@meshkatnoor

📚 کتابها و مقالات الکترونیکی رایگان #منابع_تحقيق 🆔@meshkatnoor

📚 #معرفی_کتاب دیوبندیه و اندیشه هـای کلامی آن ✍️ حجت الاسلام محمدطاهر رفیعی 🔹 دیوبَندی نام یک جنبش اسلامی از شاخه سنی صوفی است که در سال 1866م، در منطقه "دیوبند" هند به‌وجود آمد و در دوران معاصر به افغانستان، آفریقای جنوبی و بریتانیا نیز گسترش یافته‌است. و تاکنون نقش اصلی را در بسیاری از تحولات سیاسی و اجتماعی بخصوص تربیت مذهبی جوانان اهل سنت داشته است. 🔸 دیوبندیان، در اعتقادات ماتریدی و در فقه حنفی مذهب‌اند و اگرچه تمام شاخه‌های صوفی و طریقت‌های آنها را قبول دارند، ولی طریقه چشتیه را طریقه خود قرار داده‌اند و به طرق نقشبندیه، قادریه و سهروردیه ارادت دارند. آنان شاه ولی‌الله دهلوی را بزرگ طریقت خود می‌دانند. 🔹 در کتاب حاضر پس از بررسی اجمالی سیر تاریخی، جریان‌ها و فعالیت‌های این جریان، افکار و باورهای دینی آن تبیین و ارزیابی می‌گردد. 🛍 www.hatif.ir 🛍 🗓 لازم به ذکر است که این کتاب از پروژه های تحقیقی گروه کلام و فلسفه دین موسسه امام بوده است. با توجه به گرایشهای دیوبندی طالبان، مطالعه این کتاب برای شناخت بیشتر اندیشه های این گروه توصیه می شود. 🆔@meshkatnoor

🔶عناوین فوق، که مربوط به بخشی از دروس عالی فقه در سال جاری #حوزه_علمیه قم است، از نشانه‌‌های تحولات علمی بزرگ در حوزه‌های علمیه است که از سالیان پیش آغاز شده است و اکنون خود را در عالی‌ترین سطوح آموزشی و پژوهشی فقه اجتهادی نشان می‌دهد. 🔷این آغاز تحولات عظیم و البته عالمانه‌ای است که امید است با جهاد علمی حوزویان در آینده‌ای نه چندان دور، حوزه‌های علمیه را در جایگاه پیشرانی و پیشتازی خود در همه عرصه‌های علوم انسانی بنشاند. ✳️بدون تردید، در گام دوم انقلاب هیچ مرکز علمی‌ای جز حوزه‌های علمیه نمی‌تواند نرم‌افزارهای لازم برای فردسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی اسلامی را فراهم کند. @Ahmadhoseinsharifi 🆔@meshkatnoor

💠مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات (حوزه های علمیه) به صورت مجازی برگزار می‌کند: 🔵 نشست علمی مجازی «طالبان و داعش: اشتراکات و افتراقات» 🔰 با حضور: 🎤 حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید مهدی علیزاده موسوی 🔹بررسی تطبیقی زمینه های ظهور و افول طالبان و داعش 🎤 حجت الاسلام والمسلمین دکتر مهدی فرمانیان 🔹اشتراکات و افتراقات فکری و عقیدتی طالبان و داعش 🎤 جناب آقای دکتر یاسر قزوینی 🔹اشتراکات و افتراقات سیاسی (فلسفه سیاسی) طالبان و داعش 🔰 دبیر علمی نشست: 🎤 حجت الاسلام و المسلمین حمید الله رفیعی ⏰زمان: پنج شنبه 18 شهریور 1400 ساعت 11 الی 13 📺 پخش زنده از طریق آپارات، اینستاگرام و سایت پاسخ تی وی از طریق لینک‌های زیر: ►pasokh.tv ► aparat.com/pasokhtv/live ► instagram.com/pasokhtv

🚫 دسته چهارم از روایاتی که طرفداران دیدگاه بی‌تفاوت نسبت به زمینه‌سازی و تشکیل حکومت برای اثبات ادعای خود به آن استناد می‌کنند: 🛑 ۴) ظهور امام زمان (علیه‌السلام) در بستری از معجزات و امدادهای غیبی محقق می‌شود. ⚠️ از امام باقر (ع): «اگر قائم خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) خروج کند، خداوند، او را با فرشتگان نشان داری که پیاپی نازل می‌شوند و از فرشتگان مقرّب درگاه الهی اند، یاری می دهد. جبرئیل، جلویش، میکائیل در سمت راستش و اسرافیل در سمت چپش است، و هراس [در دل دشمن]، به اندازۀ یک ماه راه، جلو و پشت سر و چپ و راستش حرکت می‌کند و فرشتگان مقرّب، کنارش هستند». (📚الغیبه، نعمانی، ص۲۳۴) ⚠️ از امام باقر (ع): «فرشتگانی که در جنگ بدر به زمین آمده و محمّد (صلی الله علیه و آله) را یاری دادند، دیگر به آسمان نرفتند و نمی روند تا صاحب این امر (ولایت و قیام) را یاری کنند و آنان، پنج هزار تن هستند». (📚تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۹۷) 〽️ بنابراین تشکیل حکومت یا تمدن اسلامی برای زمینه‌سازی جهت ظهور امام زمان (ع) ضرورتی ندارد، زیرا هر وقت زمان قیام فرابرسد، خداوند با امدادهای غیبی و معجزات، حضرت را به پیروزی نهایی خواهد رساند؛ پس فراهم بودن اسباب و وسایل مادی ضرورتی ندارد. ✅ پاسخ 1️⃣ اگر پیروزی‌های حضرت تنها با امدادهای غیبی محقق می‌شود، چرا در ظهور امام ۱۲۰۰ سال تأخیر شده است؟ چرا از همان ابتدا خداوند با فرستادن ملائکه و ایجاد ترس بساط طواغیت را در هم نپیچید؟ 🔅 مهم‌تر آنکه طبق روایات یکی از اصلی‌ترین علت‌های غیبت، خوف حضرت از کشته شدن عنوان شده است. (📚بحارالانوار، ج۵۲، ص۹۰-۹۸) اگر قیام حضرت تنها به پشتوانه این امدادهای غیبی است، چرا باید نسبت به حفظ جان ایشان نگرانی وجود داشته باشد؟ 2️⃣ بنابراین باید تصور خود را نسبت به «نصرت الهی» اصلاح کنیم. یاری و نصرت خداوند گتره‌ای نیست؛ بلکه تنها زمانی فرا می‌رسد که جامعه اسلامی اهل ایمان، تقوا، صبر، استقامت، تلاش و کوشش باشند: 📖 «آری، اگر استقامت ورزید و پرهیزگاری نمایید، و دشمن با همین جوش و خروش سراغ شما بیاید. پروردگارتان شما را به پنج هزار فرشته نشاندار یاری خواهد کرد.» (آل عمران/۱۲۵) 🔅 آری نصرت الهی متوقف بر یاری‌رسانی و زحمات جان‌فرسای مؤمنان است، و با عافیت‌طلبی و تن‌آسایی، نباید توقع امداد غیبی داشت: 📖 «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر دین خدا را یاری کنید، خداوند شما را یاری می کند و گامهایتان را ثابت و استوار می دارد.» (محمد/۷) 📖 «آیا گمان کرده اید که داخل بهشت می‌شوید و حال آنکه مانند آنچه که بر سر پیشینیان شما آمد، هنوز بر سر شما نیامده است؟ سختی و زیان به آنها رسید، و آنچنان تکان خوردند تا که پیامبر و کسانی که با او ایمان آورده بودند، گفتند: «یاری خدا کی خواهد بود؟» آگاه باشید که یاری خدا نزدیک است.» (بقره/۲۱۴) 🔅 به همین خاطر در جنگ بدر که مسلمانان با تمام وجود به یاری جبهه حق شتافتند، خداوند نیز آنان را با سپاهی از ملائکه یاری رساند. (آل عمران/۱۲۳-۱۲۷) اما در جنگ احد که اکثریت مسلمانان با طمع نسبت به دنیا یا ترس از کشته شدن، از رسول خدا (ص) نافرمانی کرده و جبهه را خالی کردند، دیگر خبری از نصرت ملائکه نبود. (آل عمران/۱۵۲-۱۵۳) 🔅 جالب اینکه طبق روایت پیش‌گفته همان‌ ملائکه‌ای که در جنگ بدر به یاری مسلمانان شتافتند، در ظهور امام زمان نیز کمک‌کار خواهند بود. شاید سر تأکید بر این تشابه همین باشد که این امداد غیبی متوقف بر تلاش و کوشش مسلمانان است. 3️⃣ به همین جهت امام باقر (ع) در پاسخ به کسی که گفته بود: «مردم می‌گویند هنگامی که موعود قیام کند، کارها برایش درست می‌شود و به اندازۀ پیمانۀ حجامتی هم خون نمی‌ریزد.» فرمودند: «سوگند به آن که جانم به دست اوست، هرگز چنین نیست، تا ما و شما عرقمان در آید و خونمان ریخته شود (و اشاره به پیشانی‌شان کردند.)» (📚الغیبة نعمانی، ص۲۸۳) 4️⃣ روایات فراوانی که حاکی از لزوم زمینه‌سازی برای ظهور، توصیف و مدح قیام‌های منتهی به ظهور، وجود ۳۱۳ یار ویژه برای امام زمان (ع) و غیره است، نشان‌دهنده وجود بسترهای انسانی و اجتماعی غیر ماورایی قبل از قیام حضرت است. در تحلیل سایر رویکردها این روایات را بررسی می‌کنیم، ان‌شاءالله. 📖 مطالعه بیشتر: 📌دانشنامه امام مهدی، ج۸، ص۲۲۴-۲۳۲ 📌تحلیل روایی نقش امدادهای غیبی در قیام جهانی مهدی موعود، خدامراد سلیمیان، «مشرق موعود»، شماره ۴۲ 📣 @tafakoraat 🆔@meshkatnoor

🔰به مناسبت درگذشت مرحوم استاد محمد رضا حکیمی 🔷نقد عقل خودبنیاد دینی (3) 🔸مرحوم استاد جکیمی بر این باور است که باید دست نیاز را ذیل دامان بی نیازی چون وحی آویخت و برای رسیدن به آن هدف مقدس و لازم از او یاری جست، از اینروست که مکتب تفکیک توجه عمده اش را به «عقل اعماقی و دفائنی» و یا «عقل خودبنیاد دینی» معطوف کرده است ( مقام عقل، صص 68 – 73)؛ در بخشهای قبل شواهدی از گفتار استاد حکیمی آوردیم که عقل خارج از نطاق دینی و یا به تعبیری عقل مستقل از دین ، به تنهایی حجیت معرفتی نداشته و مجهولات را با معلومات در می آمیزد. 🔸بدیهی است که ما نیز معنقد به ضرورت تربیت عقل در ذیل دین هستیم که بر اساس لسان روایات از این عقل به عقل منوّر یاد می کنیم. به تعبیر امیر المومنین یکی از حکمتهای بعثت انبیاء ، اثاره و برانگیزی عقل انسانهاست ( لیثیرو ا لهم دفائن العقول / خطبه اول نهج البلاغه ) اما این مهم وقتی صورت می گیرد که ابتدائا خود عقل ، استقلال معرفتی اولیه داشته باشد و بر خلاف نظر استاد حکیمی ، بنیاد آن بر دین نباشد. 🔸چگونه می توان بدون هیچ گونه اتکایی به معارف عقلانی وارد فهم معارف دینی شد؟ اساسا هر کسی در مقام فهم هر متنی قرار می گیرد، ، فهم او مبتنی بر یک سلسلسه مبانی هستی شناسانه، معرفت شناسانه ، انسان شناسانه و ارزش شناختی است که بدون آن اساسا فهم او شکل نمی گیرد. با این توصیف چگونه می توان با انقطاع ازادراکات عقلی مستقل از دین، به سراغ فهم متون دینی رفت و انتظار درک خزائن و دفائن عقلی را داشت؟ 🔸 جناب حکیمی سخن از عقل خود بنیاد دینی بر زبان می آورند که برای خود، روشهای مستقل برای تعقل دارد. تاکید حکیمی بر استقلال روشی، تداعی کننده متدهای فکری و اندیشه ای خردورزی متمایز با روشهای متعارف منطق و فلسفه است. در واقع آقای حکیمی همان ایده آمیرزا مهدی را در لفافه ای جدید دنبال می کند که روش علوم الهی بر خلاف روش علوم بشری (که استنباط علوم نظری از بدیهیات است)، می باشد. ( ر.ک ابواب الهدی، صص 62- 65). حال بر عهده طرفداران مکتب تفکیک است که شاخصه های این روش تعقلی مستقل را نشان دهند که مع الاسف پس از گذشت سه دهه هنوز این کار انجام نشده است! با این توصیف، این سوال پیش می آید که آیا اساسا چنین روشهای مستقل از قواعد مرسوم منطقی و عُقلائی، قابل تعریف است ؟! ( این بحث ادامه دارد.... ) ✍️ محمد جعفری 🆔@meshkatnoor

⏹پاسخ به دفاعيه نويسنده «عصر حيرت» درباره حبيب‌الله آشوري اخيرا يادداشتي با عنوان «بازخوانی اعدام حبيب الله آشوری نويسنده کتاب توحيد در سال ۱۳۶۰» توسط مؤلف کتاب «عصر حيرت» در فضاي مجازي انتشار يافته و در آن شبهات متعددي درباره برخي اشخاص (آيت‌الله خزعلي، آيت‌الله مصباح، مقام معظم رهبري و ...)، نظام جمهوري اسلامي و اجراي حدود اسلامي مطرح شده است. متن زير پاسخي مختصر به اين ياداشت است: 🔴1. به رغم شاگردي حبيب‌الله آشوري نزد مقام معظم رهبري و استفاده از مباحث توحيد ايشان، اما آيت‌الله خامنه‌اي صراحتا بر اشتباهات فاحش در تفکر و نوشته آشوري تأکيد کرده است: «من بارها درباره اشتباهات و انحرافات نوشته‌اش به او تذکر داده و با او بحث کردم که متأسفانه غالبا بي‌نتيجه بود». «آشوري در ابتدا طلبه مستقيم و سر‌به راهي بود. از حدود سال‌ 46 با من مرتبط شد ... ازحدود سال‌هاي 51 به بعد، تحت تأثير تفکرات مجاهدين خلق واقع شد و يکي دو بار به من گفت که گره‌هايي در ذهنيات خود دارد و خواست که با او بنشينم و آن‌ گره‌ها باز شود. در همين اوقات شرح بر جزوه توحيد [من] را نوشت و به من داد تا درباره آن نظر بدهم. ضعف‌هاي متعددي داشت و من در چند جلسه طولاني با او درباره آنها گفتگو کردم. گره‌هاي ذهني او همان‌ها بود که در کتاب منعکس شده است. در موارد متعددي نسبت به اشکالات قانع مي‌شد، ولي بار ديگر در جلسات بعد، همان‌ها را تکرار مي‌کرد. مهم‌ترين مانع از اين که حرف غلط‌ خود را پس بگيرد، فضاي آن روز در محيط مبارازاتي بود. حرف‌هاي افراطي و تند به مذاق‌ها خوش مي‌آمد و مستعمين را به گرد‌گويندگان چنين حرف‌هايي جمع مي‌کرد. او اين نقطه ضعف را داشت که از تحسين و تمجيد به خصوص از سوي جوانان و مبارزين به وجود مي‌آمد و همين نمي‌گذاشت او درست بفهمد يا درست عمل کند. دوستان خوب و اصيل ما از اين که او روز به روز بيشتر زاويه مي‌گرفت ناراحت بودند. يکي از مبارزين مؤمن، جلسه‌اي در خانة خود تشکيل داد و از او و من و دکتر شريعتي دعوت کرد تا شايد بشود او را از ادامه اين کجروي‌ها منصرف کرد. آن روز شريعتي و من ساعت‌ها با او حرف زديم و شريعتي بيش از من. و متأسفانه اثر نداشت» (ر.ک: رسول جعفريان، جريان‌ها و سازمان‌هاي مذهبي سياسي ايران، چاپ ششم، ص555). 🔴2. نوع عالمان و روحانيان شاخص که کتاب را خوانده بودند، وجود اشتباه و انحراف در کتاب توحيد آشوري را پذيرفته بودند؛ بحث در ميزان انحراف و اشتباه بود. عالماني مانند شهيد مطهري، آيت‌الله مصباح و بويژه آيت‌الله خزعلي، انحراف را بسيار جدي دانسته، برخي از آنها در حد ارتداد تلقي مي‌کردند (همان، ص554ـ556). البته اين که به صورت خاص، آيت‌الله مصباح، آشوري را مرتد دانسته باشد، مستندي براي آن نيافتيم. 🔴3. اينکه گفته شود: «چرا آيات مصباح و خزعلي، نسبت به محتواي کتابي که محل اختلاف بين عالمان و فقيهان بوده، با قاطعيت حکم به التقاطي بودن آن کرده و احتمال خطا در برداشت خود را از کتاب نداده اند؟» سطحي و عوامانه است؛ اولا چنان‌که ذکر شد، اختلاف در ميزان انحراف بود نه اصل انحراف؛ ثانيا چنين اختلاف‌هايي طبيعي است؛ يعني در کنار برخي اختلاف‌هاي فقهي، در مصاديق نيز اختلاف‌هايي در ميان فقها بوجود مي‌آيد؛ ثالثا، وقتي فردي بر اساس قرائن و شواهد، به يقين و اطمينان مي‌رسد، چه معنا دارد که احتمال خطا در برداشت خود بدهد؟! 🔴4. بيان شده است: چرا حکم‌کنندگان به ارتداد آشوري، «حکم به ارتداد متفکر و نويسنده‌اي مسلمان داده‌اند که از سر شبهه و تشخيص اشتباه، مطلبي التقاطي و حتي فرضا کفر آميز نوشته است؟» توجه به فاصله حدود 5 ساله انتشار کتاب توحيد در سال 1355 تا زمان حکم به اعدام آشوري در سال 1360، و عدم ابراز پشيماني آشوري از کتاب به رغم نقدهاي جدي که صورت گرفت (از جمله ايرادات آيت‌الله خامنه‌اي)، نشان‌دهنده علم و پافشاري وي بر همان مطالب بوده است. 🔴5. هم بر اساس احکام اسلامي و هم بر اساس قانون جمهوري اسلامي، به استناد نظر چند فقيه، ارتداد يک فرد مي‌تواند ثابت شود و حکم اعدام اجرا گردد؛ بنابراين، انتقاد به «دستگاه قضائي جمهوري اسلامي» که چرا به استناد نظر «چند فقيه»، اقدام به اعدام يک روحاني مبارز مي کند» بي‌وجه است.👇👇

🔴6. طرح اين اشکال که: «چرا موافقان کتاب توحيد، به دفاع از مرحوم آشوري نپرداختند و مانع اعدام وي نشدند؟»، به معناي، دعوت به بي‌قانوني و هرج و هرج است. دادگاه تشکيل شده و بعد از بررسي‌هاي لازم، حکمي صادر کرده است. به فرض افرادي موافق آن حکم نباشند، آيا بايد مقابل حکم بايستند؟! صرف نظر از اين که اولا چنان‌که ذکر شد نوع عالمان و روحانيان رويکرد انتقادي به کتاب داشتند نه موافقت کامل؛ ثانيا بر اساس چه مستندي بيان شده است در مراحل تشکيل دادگاه و رسيدگي به حکم، ديدگاه کساني که به‌رغم وجود انحراف در انديشه آشوري و در کتاب توحيد، اما آن را موجب ارتداد نمي‌دانستند، گرفته نشده است و اين افراد اقدامي انجام نداده‌‌اند؟ اين موضوع (فرآيند دادگاه و اقدامات صورت‌گرفته) نياز به بررسي و تحقيق دارد. 🔴7. بيان اين مطلب که: «صدور حکم ارتداد و مجازات اعدام به خاطر طرح يک انديشه و لو باطل و کفرآميز ـ در حالي که صاحب انديشه و عقيده در مقام ستيز با حقيقت نيست و دريافت خود را درست و حق مي‌داند ـ برخلاف يک قرائت متين و قابل دفاع فقهي از آزادي انديشه است»، صحيح است؛ البته با نگاه ليبراليستي به دين اسلام و آزادي، نه با نگاه و روش دين‌شناسي معمول و معقول فقهاي شيعه. آيا فرد مرتدي پيدا مي‌شود که بگويد من با حقيقت ستيز دارم و با اينکه دريافتم را نادرست و حق نميدانم، اما بر آن پافشاري مي‌کنم؟! 🔴8. اختلاف فقها در مورد برخي موضوعات، امري طبيعي است (همانند اختلاف ميان کارشناسان هر رشته اي در برخي مسائل تخصصي رشته خود). در عرصه اجتماع و قانون گذاري در جا معه اسلامي، طبعا بايد يک ديدگاه را اخذ کرد. بر اين اساس، درباره اجراي حدود، در جمهوري اسلامي، ديدگاه بسياري از فقها مبني بر جواز و وجوب اجراي حدود در همه اعصار، به قانون تبديل شده و در نتيجه، لازم الاجرا خواهد بود. 🔴9. نظام جمهوري اسلامي، البته موظف است در صورت ثبوت ظلم به افراد از سوي برخي مسئولان، به جبران آن پردازد؛ در کنار اين وظيفه، تکاليف ديگري نيز دارد که از جمله آنها برخورد مطابق قانون و شرع با اتهام‌زنندگان، شايع‌‌کنندگان و دروغ‌پراکنان بر ضد نظام و عالمان اسلامي است. 🔴۱۰ . در پايان، درباره ارتباط ميان کتاب «عصر حيرت» با نگارش‌ يادداشت‌هاي سياسي انتقادي از قبيل يادداشت مورد بحث (که توسط نويسنده کتاب مذکور صورت مي‌گيرد)، چند نکته کلي قابل ذکر است: 🔶الف) نقدهاي اساسي بر ديدگاه عصر حيرت مطرح شده يا قابل طرح مي‌باشد که از مهم‌ترين آنها، ارائة تصوير نادرست و غيرواقعي از وضعيت دورة حضور و غيبت معصوم (ع) است؛ اين‌که در دورة حضور معصوم، دسترسي شيعيان به تعاليم اسلامي به گونه‌اي نشان داده شود که در همه مسائل همراه با علم و يقين و بدون جهل و ترديد بوده است، نه با گزاره‌هاي تاريخي سازگاري دارد و نه با مفاد و مفهوم روايات متعدد. متقابلا، در عصر غيبت، به‌رغم وجود اختلاف‌هاي نظري‌ ميان فقها در برخي مسائل که مي‌تواند بيانگر حيرت و عدم علم باشد، اما احکام زيادي نيز از ضروريات مذهب يا مورد اجماع و اتفاق فقها است و يا شهرت غالب بر آنها وجود دارد که موجب يقين و اطمينان به صدور آنها از شارع مي‌شود؛ 🔶ب) عدم تطابق عمل نويسنده با ديدگاه و نظريه عصر حيرتش، ويژگي خاص، تعجب‌برانگيز و طنز‌گونه‌اي را به وي بخشيده است؛ چگونه فردي که ادعاي حيرت و جهل و عدم امکان علم و يقين در دورة غيبت دارد، با قاطعيت و علم آن‌هم در امور جزئي اين دوره سخن گفته، احکام قطعي درباره برخي حوادث، افراد و جريان‌هاي سياسي غير‌همسو صادر مي‌کند؟! 🔶ج) به لحاظ انگيزشي، بررسي شخصيت نويسنده و روان شناسي وي، گوياي آن است که شاکلة شخصيتي وي در کنار عدم دقت و عمق کافي، خالي از افراط و تندروي نبوده و نيست؛ به همين جهت، نگاه‌هاي آميخته با افراط وي در دهه‌هاي شصت و هفتاد، و عدم تحقق انتظارات وي از نظام جمهوري اسلامي، موجب يأس و نااميدي وي گشته است و به نظر مي‌رسد اين امر، از جمله عوامل و زمينه‌هاي نگارش کتاب عصرحيرت از يک‌سو، و نوشتن‌ يادداشت‌هاي تند انتقادي از قبيل يادداشت مورد بحث از سوي ديگر گشته است. از اين منظر، فلسفه و حکمت تأکيد‌هاي صورت گرفته در تعاليم اسلامي و بيانات اولياء و عالمان الهي، بر دوري از افراط و تندروي از يک‌سو، و پرهيز شديد از يأس و نااميدي از سوي ديگر، روشن مي‌شود؛👇👇👇

🔶 د) مع‌الأسف، همين ويژگي شخصيتي (افراط و تندروي) ـ صرف نظر از ديدگاه علمي درباره عصر غيبت ـ موجب شده است، نويسنده مذکور، حريم قلم را پاس نداشته، مباحث (هر چند سياسي) را با روش علمي و حفظ حدود اخلاقي و شرعي طرح نکند و از آلوده شدن به بي‌صداقتي و برخورد گزينشي با مسائل پرهيز ننمايد که نمونه آن را در يادداشت مورد بحث مي‌بينيم. ✍️ دکتر علیرضا جواد زاده عضو هیات علمی موسسه امام خمینی 🆔@meshkatnoor

پیام تسليت مجمع عالی حکمت اسلامی در پی ارتحال مرحوم آقاى محسن بيدارفر بسم الله الرحمن الرحيم انا لله وانا اليه راجعون با نهایت تاسف و تاثر ارتحال جانسوز استاد گرامی محقق متخلق و سالک زاهد جناب آقاى محسن بيدارفر (رحمة الله عليه) را خدمت بازماندگان، دوستان و علاقمندان به حکمت اسلامی تسلیت عرض می کنیم. بهره گیری از محضر اساتید معزز و اساطین معظم حکمت و فلسفه اسلامی همراه با علاقمندی وافر ايشان به معارف الهی و علوم عقلی باعث گردید در ایام غربت حکمت اسلامی، آثار فراوانی از صحف قرآنی متون کلامی فلسفی و عرفانی را تحقیق، تتبع، احیا، تصحیح و نشر دهد تا علاقمندان علوم عقلی اسلامی از این گنجینه کم نظیر بی بهره نمانند و این آثار به فراموشی سپرده نشود. بی شک خدمات علمی و اهتمام آن فقید سعید و آن فرزانه حکمت دوست در جمع اوری، چاپ و نشر آثار مهم حکمی از مصادیق باقیات الصالحات است و تلاش های مخلصانه ايشان فراموش ناشدنی است و ان شاالله ذخیره روز حساب خواهد شد. مجمع عالی حکمت اسلامی با تسليت مجدد ارتحال استاد محسن بیدارفر، از درگاه خدای منان مسئلت دارد روح آن مرحوم را مشمول لطف و عنایت خاص خود قرار دهد و به بهره مند شدگان از آثار و تلاش های خالصانه ایشان، توفیق قدرشناسی عطا فرماید. مجمع عالی حکمت اسلامی ۲۱ شهریور ۱۴۰۰ 🆔@meshkatnoor

🔰سخنی در باب تنجیم احکامی و طبی 🔷این روزها شاهد هستیم که در فضای مجازی ، از سویی خبر برگزاری دوره های مختلف آموزشی در عرصه طب تنجیمی و نجوم احکامی به وفور دیده می شود که مدعی تغییر سبک زندگی فردی و اجتماعی و مدیریت سلامتی انسانها بر اساس حرکت بروج و کواکب هستند و از سوی دیگر در طرف مقابل، برخی هم به صورت مطلق تاثیر کواکب و گردش زمین را در رفتار و کردار آدمیان، نفی و انکار می کنند. 🔸نگارنده این سطور هر دو حرکت را نادرست و دو سویه افراط و تفریط می داند . نه ترویج این مباحث درست است و نه نفی و انکار مطلق آنها صحیح و منطقی . ما باید امور زندگی و معیشتی خود را بر اساس تدبیر و توجه به علل و اسباب مادی و معنوی ساماندهی کنیم و اصل را بر اختیار و اراده صحیح مبتنی بر گزینش عقلانی و دینی بگذاریم و نه تکیه بر گردش افلاک و حرکت وضعی و انتقالی آنها . البته بدیهی است که نمی توان تاثیر اعدادی و نه ضروری زمان را بر کارهایمان منکر شویم . بدیهی است که در مصادیق این تاثیر اعدادی هم صرفا باید به ادله متقن عقلی و نقلی تکیه کرد . 🔸حضرت استاد جوادی آملی در پایان کتاب دل انگیز مفاتیح الحیات ، بابی را برای این بحث گشوده و مطالبی در خور و ذهن برانگیر طرح نموده اند که نقل برخی از آن عبارات از زبان آن حکیم متاله برای شاهد مدعا کفایت می کند. 🔸پیدایش زمان محصول وقوع کره زمین به طور خاص در قبال کره دیگر از منظومه سپهری است و اثر گذاری این مجموعه منسجم در یکدیگر و اثر پذیری آنها از یکدیگر کاملا محتمل است ؛ چه این که نسبت آنها با همه اشخاص و اشیا و افعال یکسان نبوده و نیست .... پس اگر دلیل نقلی معتبر نسبت به بعضی از این امور یاد شده وارد شد، نمی توان آن را مردود پنداشت... و لذا پذیرفتن همه جانبه یا رد کردن همه جانبه این امور ( تاثیر افلاک و نجوم) برهانی نیست و دلیلی ندارد . البته در همه این موارد تاثیر به عنوان سبب اعدادی و زمینه ساز است نه ایجابی و حتمی؛ زیرا موثر حقیقی خداست . ( مفاتیح الحیات ، ص 761) 🔸انسان و اوصاف و اخلاق و اعمال وی جزئی از نظام تکوین است و هرگز اجزای یک نظام عینی هماهنگ از هم گسیخته نبوده و بی ارتباط نیستند؛ بنابراین امکان تاثیر افعال انسان در برخی رخدادهای جهان عینی پذیرفتنی است ، چه این که امکان تاثیر حوادث خارحی در رفتار و گفتار و کردار انسان مطلبی است معقول . 🔸گاهی برخی زمان ها یا زمین ها بر اثر رخداد مبارک و مانا در آنها سهمی از برکت برده و سبب مادی و علت اعدادی دریافت فیض الهی یا صیانت از حوادث روزگار خواهند بود و چنین مطلب ممکنی برای تحقق نیازمند برهان عقلی یا دلیل نقلی معتبر است زیرا با هر کدام از این دو چراغ که حجت شرعی اند، می توان اثر مثبت یا منفی آن زمان یا زمین را ثابت کرد و در محدودة دلالت آن برهان یا این قرآن عمل نمود ( مفاتیح الحیات ، ص 762) ✍️ محمد جعفری

📌شهادت امام حسن(ع)، ۷ صفر یا ۲۸صفر؟ 📌۲۸ صفر چند سالی است که عده ای به تبعیت از سنت های مردم #عراق، ۷صفر را در #ایران روز شهادت امام #حسن_مجتبی علیه السلام اعلام کرده و مراسم عزا می گیرند و حال آنکه قول مشهور و معتبر، شهادت آن حضرت در #۲۸صفر است. بنابراین، برای پاسخ به این نکته که دیدگاه آنان ضعیف است چند نکته قابل بررسی است: ✅بررسی اقوال: ◀️بسیاری از محدثان و مورخان قدیم و جدید شیعه، ۲۸ #صفر را ماه شهادت امام معرفی کرده اند. ◀️برای اولین بار #محمدبن مکی عاملی( معروف به شهید اول) از علمای قرن۸ نظریه #۷صفر را مطرح کرده است. در سند این روایت کسی وجود نداشته و عبارت قیل آمده است؛ ◀️گزارش دیگری که مستند آنان است، از کتابی با عنوان #موجز تواریخ الائمه الاثنی عشر، #منتسب به یکی از علمای #زیدی_مذهب(۴ امامی) به نام #قاسم بن ابراهیم رسی از علمای قرن۳ است. ◀️در بررسی های انجام شده، انتساب این روایت و این کتاب مختصر با عنوان موجز به قاسم درست نیست و ایشان قول خود را بدون سند آورده است. ◀️لازم به ذکر است که #قاسم رسی متوفی 246قمری است. جالب آنکه قاسم، شهادت امام #عسکری علیه السلام را در سال 260 بیان کرده است. اما وی در این تاریخ(260ق) زنده نبوده است تا #شهادت امام را گزارش کند، پس چگونه تاریخ شهادت امام #عسکری(ع) را نوشته است؟ ◀️لازم به ذکر است که بخش انتهایی کتاب یعنی زندگانی اهل بیت(ع) در نسخه قدیمی نیست و این بخش بعدها اضافه شده است. ◀️هیچ یک از علمای بزرگ شیعه همانند شیخ #صدوق، #مفید، #طوسی و دیگران گزارش 7 صفر را نقل نکرده اند و گویا چنین گزارشی نبوده یا اعتبار آن را نپذیرفته اند. بلکه همگی بر۲۸ صفر اتفاق دارند. ◀️گزارش #قاسم نیز بر فرض پذیرش، بدون سند و #مرسل است. یعنی گوینده آن مشخص نیست. لذا قابل اعتماد نیست. ◀️در منابع متقدم و معاصرشیعه، اخبار شهادت امام حسن(ع) ۲۸ صفر، مورد توجه بوده است چنانکه #ابن_خزاز و #شیخ_عباس قمی ۲۸ صفر را صحيح و معتبر می دانند. ◀️نکته دیگر آنکه منابعی چون #کفعمی اگرچه گزارش۷صفر را از شهید اول نقل کرده اند، اما گزارش ۲۸صفر را پذیرفته اند. 📌اما جالب آنکه در تعدادی از منابع تاربخی و حدیثی همانند: طبرسی در اعلام الوری، فتال نیشابوری در روضه الواعضین، فاضل حموی در انیس المومنين و شیهد اول در الدروس الشرعیه و شیخ عباس قمی در وقایع الایام، ۷صفر را روز #میلاد امام #کاظم علیه السلام نقل کرده اند. البته این روایت نیز بدون #سند و #ضعیف است. 📌حال چگونه برخی روایت۷صفر درباره شهادت را از #شهیداول می پذیرند ولی روایت ولادت در۷صفر را از او نمی پذیرند و می گویند #ناصرالدین شاه دستور داده که روایت ولادت جعل شود، اما این روایت مال قبل از عصر ناصرالدین شاه است. 📚ر.ک. بررسی و نقد گزارشهاي تاریخ شهادت امام #حسن مجتبی علیه السلام، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره ۳و۴، #يدالله_مقدسی. 💠 #جمع_بندی: به نظر می رسد ۷صفر شهادت امام حسن نبوده و همان ۲۸ صفر صحیح بوده و میلاد امام کاظم(ع) نیز در ماه ذی الحجه است. 🆔@meshkatnoor

📹 #ببینید | اعتراف صادقانه مصطفی زمانی: «سینما لطافت انسانیتُ ازت می‌گیره»! «اون تنهایی که سراغ بازیگر میاد یا سراغ آدم مشهور میاد، سراغ هیچکی نمیاد، یک نوع انزواست...» 🔸نهایت یک سلبریتی، حس تنهایی است. اگر کسی خود را با دیگران تعریف کرد و دائما خواست در چشم باشد و تمجید دیگران را کسب کند، نهایت آن چیست؟ کرامت را باید با تقوا به دست آورد نه تأیید مردم. 🆔@meshkatnoor

✳️ سی و هفتمین شماره فصلنامه تخصصی علوم انسانی اسلامی صدرا منتشر شد 🔵 بررسی اندیشه‌های جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، سیاسی، فلسفی، عرفانی، تفسیری و تمدنی حضرت علامه آیت‌الله مصباح یزدی(ره) 🔷 مدیر مسئول: جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر رضا غلامی 🔶 سردبیر: آقای دکتر امیر سیاهپوش ✅ فهرست مطالب این شماره: 🔷 پرونده آشنایی با آثار علامه مصباح یزدی(ره) 🔷 پرونده عرفان از منظر علامه مصباح یزدی(ره) 🔷 پرونده علامه مصباح؛ فلسفه و علوم انسانی اسلامی 🔷 پرونده اندیشه قرآنی علامه مصباح یزدی(ره) 🔷 پرونده اندیشه سیاسی علامه مصباح یزدی(ره) 🔷 پرونده اندیشه های جامعه شناختی و روان شناختی علامه مصباح یزدی(ره) 🔷 پرونده فلسفه نظری تاریخ و تمدن از منظر علامه مصباح یزدی(ره) 🌐 اطلاعات بیشتر در👇👇👇 🌐 http://scih.ir/CCSVx 🆔@meshkatnoor

📸عکسنوشت... 🔺اگر طب اسلامی نداشته باشیم هیچ نقصی در دین اسلام نیست؛ چون... #علامه_مصباح #طب_اسلامی #کرونا https://eitaa.com/joinchat/1642528771Cd4c62ac002 🆔@meshkatnoor

بهتر نیست بجای مراسم برگزار کردن پول رو خرج درمان بیماران کرد؟ #دین #هشتگدین #هشتگ_دین #عقائد #قران #تاریخ #سوال #پرسش #محرم #بیماران @hashtagdin 🆔@meshkatnoor