برابر روایات، ابلیس از آغاز ولادت تا پایان حیات، روز و شب حتّی آن گاه که آدمی به خواب می رود، از وی دست برنمی دارد تا به هدف شوم خویش دست یابد. به راستی بدین نکته ساعت ها باید اندیشید: دشمنی که برای آدم و حوا سوگند یاد کرد که خیرخواه آنان باشد، ولی ایشان را فریفت و سبب اخراجشان از بهشت شد و هبوط به کره خاکی را برایشان رقم زد، با فرزندان آدم که سوگند یاد کرده تا همه آنان را بفریید و با خود به دوزخ ببرد، چگونه عمل خواهد کرد؟
آری، بازشناسی دقیق ماهیت، اهداف، علّت دشمنی، برنامه و شیوه های دشمن نه تنها انسان را در برابر او هشیارتر و از فرو افتادن در دام های گسترده وی مصون می سازد، بلکه او را برای مقابله آگاهانه و جدّی مهیا و مجهز می کند. از سوی دیگر، برابر کلام نورانی امام علی علیه السلام بازخوانی سرگذشت شگفت انگیز ابلیس، عبرت آموز است و تأمل در آن می تواند درس های بسیاری را به ما بیاموزد. به راستی چگونه است که هم نشینی با فرشتگان و عبادت طولانی ابلیس، به وی سودی نبخشید و با یک خطا، به لعنت ابدی دچار گشته، اکنون نیز سراسر عمر طولانی خویش را در گمراه ساختن آدمیان هدر می دهد؟!
نژاد، لشکریان و فرزندان ابلیس
براساس تصریح آیات قرآن، ابلیس، ذریه و فرزندانی دارد که به او در فریب انسان یاری می رسانند: «إِلآَّ إِبْلِیسَ... أَفَتَتَّخِذُونَهُ و وَ ذُرّیتَهُ و أَوْلِیآءَ مِن دُونِی وَ هُمْ لَکمْ عَدُوُّ».(کهف/ 18، 50) به گفته قتاده، به استناد احادیث در برابر ولادت هر انسان، خداوند به ابلیس نیز فرزندی عطا می کند. بدین سان هر یک از فرزندان آدم شیطانی دارد که مأموریت دارد او را بفریبد؛ چنان که فرشته ای دارد که او را به کارهای نیک فرا می خواند.
در روایات، سر سلسله فرزندان ابلیس و مأموریت های آنان بدین شرح شناسانده شده اند:
1و 2.لا قیس و ولهان(ولها): در طهارت و نماز وسوسه می کند.
۳. هفاف: در صحرا و بیابان ها مردم را گمراه و سرگردان می سازد. 4.مُرّه: بر ترویج موسیقی مبتذل و آلات لهو و لعب گمارده شده است.
5.زُلنبور(رکتبور): در بازار، بیهوده گویی، سوگند دروغ و تعریف از کالا را جلوه می دهد.
6.ثبر (بتر): صاحبان مصیبت را به جزع، خراشیدن چهره، چاک زدن گریبان و ناشکیبایی فرا می خواند.
7.اعور: در ترغیب آدمیان به مقاربت و آمیزش جنسی نامشروع «زنا و لواط» و انجام معامله های ربوی می کوشد.
8.مسوط(مطرش، مشوط): اخبار و اطلاعات دروغ و بی پایه را بین مردم منتشر می سازد.
9.داسم: اگر غذا بدون نام و یاد خدا صرف شود، او شرکت می کند و اگر شخص بدون ذکر خداوند وارد منزل شود، در ایجاد اختلاف میان او و خانواده اش می کوشد. «لقوس» را نیز مأمور ایجاد دشمنی و اختلاف بین مردم، «ابیض» را مأمور وسوسه عابدان و نیکان و دختر ابلیس و دلهاث را عامل ترویج هم جنس بازی و خودارضایی میان زنان نام برده اند. نیز از شیطانی به نام «سرحوب» که در دریا سکونت دارد، شیطانی به نام «دهار» که در خواب با القائات خود به آزار مؤمنان می پردازد و شیطانی به نام «خنرب» که در قرائت نماز اخلال می کند، سخن گفته شده است. مطالب پیش گفته درباره ابلیس و حزب وی بر اساس احادیث و روایات بوده و بدیهی است بررسی صحت و سقم آن از عهده این نوشتار خارج بوده و باید در محل خود پیگیری شود.
هر کاری که موجب محدودیت اراده شود و در مخالفت با قصد کسی انجام شود، شیطنت گفته میشود؛ زیرا به ظاهر شخص آزاد و رها است تا هر کاری را که بخواهد انجام دهد، اما در باطن او را با ابزارهایی محدود کردند تا تنها در محدودهای عمل کند که شیطانها خواستهاند
براساس تعالیم قرآن، شیطان محدود به ابلیس، این شیطان جنی نیست، بلکه شیاطین جنی و انسی بسیاری هستند (انعام، آیه ۱۲۱؛ اسراء، آیه ۳۷؛ انعام، آیه ۱۱۲) که با مکر و کید خویش تلاش میکنند تا افراد به ظاهر آزاد، نتوانند مقاصد اصلی خویش را تحقق بخشند، بلکه تنها کاری را انجام دهند که شیاطین، انتظار تحقق آن را دارند. بر این اساس، هر کسی در دام شیاطین جنی یا انسی بیفتد از مقصد خویش دور شده، گرفتار انحراف و سختی شدید میشود و به هدف و مقصدی که داشته نمیرسد؛ در حالی که در ظاهر آزاد و رها بود تا بر اساس اراده و اختیار خویش عمل کند؛ اما در باطن چنین شرایطی برایش فراهم نبوده است.
قرآن به مومنان هشدار میدهد که شیاطین جنی و انسی بسیاری در کمین آنان هستند تا با استفاده از روشها و ابزارهای گوناگون بتوانند اهداف و مقاصد خویش را تحقق بخشیده و مومنان را از اهداف اصلی دور و منحرف سازند. نوشتار حاضر نگاهی است اجمالی درباره ترفندها و روشهای شیاطین انسی و جنی برای انحراف و گمراهی انسانها