آیات دال بر یگانگی و اثبات وجود خداوند
در قران کریم ادله متعددی بر یگانگی و اثبات وجود خداوند وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می شود:
الف) اهم ادله و براهین قرآنی بر اثبات وجود خداوند عبارتند از:
1- برهان نظم: گسترده ترین برهان قرآن بر اثبات وجود خدا كه آیات فراوانی بر آن دلالت دارند، برهان نظم است. این برهان از دو مقدمه تشكیل شده است.
مقدمه اول: جهان هستی دارای نظم، هدفمندی و انسجام است.
مقدمه دوم: نظم دقیق به ناظم عالم و قادر احتیاج دارد.
نتیجه: پس این جهان را ناظم عالم و قادر ایجاد كرده است.(۱)
بعضی از آیاتی كه برای مطلب یاد شده دلالت دارند ذیلا ذكر می شوند: سوره های: روم، آیات ۲۰ تا ۲۵، بقره ۱۶۴، رعد ۳، یونس ۳۱، انفال ۶۲ و ۶۳، مؤمنون ۱۲ تا ۱۴، انعام ۹۵، بقره ۲۸۱، شمس ۷ و ۸ ، طه ۵۰، نحل ۷۹، جاثیه ۳ و ۴، حجرات ۱۳ و... . به عنوان نمونه یك آیه را با ترجمه ذكر می كنیم:
إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَ النَّهارِ وَ الْفُلْكِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِما ینْفَعُ النَّاسَ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ ماءٍ فَأَحْیا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ بَثَّ فِیها مِنْ كُلِّ دَابَّه وَ تَصْرِیفِ الرِّیاحِ وَ السَّحابِ الْمُسَخَّرِ بَینَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یعْقِلُونَ»(۲)
در آفرینش آسمانها و زمین و اختلاف شب و روز و حركت كشتیها در دریا به سود مردم و بارانی كه از آسمانها نازل می شود آنگاه زمینهای مرده را احیا میكند و انواع جنبندگان كه در روی زمین پراكنده اند و چرخش بادها و ابرهایی كه در میان آسمانها و زمین به كار گرفته شده اند نشانه هایی است برای قوم خردمند.
۲. برهان حركت: تغییر و حركت موجودات، گواه روشنی بر حدوث آنها. است و حدوث آنها یعنی پیدایش از عدم، دلیل بر وجود خالقی است كه آنها را ایجاد كرده است.
به عنوان نمونه: سوره انعام، آیات ۷۵ تا ۷۹ ذكر می شود.
«وَ كَذلِكَ نُرِی إِبْراهِیمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِیكُونَ مِنَ الْمُوقِنِینَ فَلَمَّا جَنَّ عَلَیهِ اللَّیلُ رَأی كَوْكَباً قالَ هذا رَبِّی فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لا أُحِبُّ الْآفِلِینَ فَلَمَّا رَأَی الْقَمَرَ بازِغاً قالَ هذا رَبِّی فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لَئِنْ لَمْ یهْدِنِی رَبِّی لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّینَ
فَلَمَّا رَأَی الشَّمْسَ بازِغَه قالَ هذا رَبِّی هذا أَكْبَرُ فَلَمَّا أَفَلَتْ قالَ یا قَوْمِ إِنِّی بَرِیءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ، إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِینَ»(۳)
این چنین، ملكوت آسمانها و زمین را به ابراهیم نشان دادیم تا از اهل یقین گردد، هنگامی كه (تاریكی) شب او را پوشانید ستاره ای مشاهده كرد، گفت این خدای من است اما هنگامی كه غروب كرد، گفت: غروب كنندگان را دوست ندارم! و هنگامی كه ماه را دید، گفت این خدای من است اما هنگامی كه افول كرد گفت: اگر پروردگارم مرا راهنمایی نكند، مسلماً از جمعیت گمراهان خواهم بود. و هنگامی كه خورشید را دید گفت: این خدای من است این بزرگتر است اما هنگامی كه غروب كرد، گفت: ای قوم. من از همتایانی كه شما می سازید بیزارم، من روی خود را به سوی كسی كردم كه آسمانها و زمین را آفریده، من در راه ایمان خود خالصم و از مشركان نیستم.
3_ برهان وجوب و امكان (فقر و غنی): با دقت در موجودات جهان، آنها را سراپا نیاز و فقر می بینیم كه این نیاز و فقر عمومی جهان در هستی و بودن، دلیل بر وجود یك منبع عظیم غنا و بی نیازی است و آن ذات بی نیاز، خدای متعال است.
برخی از آیات كه به این مطلب دلالت دارند، عبارتند از: سوره فاطر آیه ۱۵، سوره محمد آیه ۳۸، سوره الرحمن آیه ۲۹. به عنوان نمونه یك آیه را با ترجمه ذكر می كنیم:
یا ایها النّاس اَنْتُم الفُقَراءُ إلَی اللّه وَاللّه هُوَ الغَنی الحَمید»(۴) ای مردم شما نیازمندان به خدا هستید تنها خداوند است كه بی نیاز و شایسته هرگونه حمد و ستایش است.
4- برهان علت و معلول: جهان معلول یعنی پدیدآمده است. و هر معلولی علتی دارد. پس این جهان را علتی است كه هستی آن از خودش میجوشد و عین هستی است.