جامعه منتظر چه ویژگی‎هایی دارد؟ انتظار، چشم به راه بودن و به معنای دقیق‎تر، امید به آینده روشن است. وقتی انسان، آینده را روشن و زیبا ببیند، سعی می‌کند به سوی آن رفته، آن را نزدیک و نزدیک‎تر کند؛ زیرا انتظار، تنها یک حالت درونی نیست، بلکه در انسان ایجاد حرکت و نشاط می‌‎کند.

انتظار، به جامعه هویت می‌بخشد؛ ازاین‌رو در روایات، انتظار، بهترین عمل شناخته شده است. در حدیثی نبوی آمده است: «أفضل اعمال أمتی انتظار الفرج؛ برترین کارهای امت من انتظار فرج است».[۱] به‌ویژه انتظار امام زمان که به تقویت بنیان‎های فکری و اعتقادی جامعه منتظر می‌‎انجامد.

ویژگی‌های مهم جامعه منتظر عبارتند از: وحدت و همدلی جامعه منتظر، در حرکت به سوی هدف خویش، متحد و هماهنگ با امام خویش پیش می‌رود؛ چراکه راز موفقیت جامعه در رسیدن به سعادت، خوشبختی، همراهی و هم‌یاری با امام خویش است.

در کلامی از امام زمان آمده است: ولو أن أشیاعنا وفقهم الله لطاعته علی اجتماع من القلوب فی الوفاء بالعهد علیهم لما تأخر عنهم الیمن بلقائنا. [۲] و اگر شیعیان ما، که خدا ایشان را به اطاعتش موفق فرماید، در وفای به عهدی که بر عهده ایشان است یک‎دل می‌بودند توفیق دیدار ما، از آنها تأخیر نمی‌افتاد. طبق این حدیث، چنانچه جامعه منتظر، راه وحدت و یکدلی را در وفای به عهد امام خویش، پیش گیرد، به فیض حضور امام زمان نائل خواهد شد.

مقابله با بدعت‎ها جامعه منتظر، مقابل بدعت‎ها و انحراف‎ها در دین و رواج منکرات، موضع می‌‎گیرد. در حرکت‎های جمعی، مقابل آنها ایستادگی کرده، مانع رشد جریانات انحرافی و بدعت‎ها می‌‎شود.

بی‎زاری از دشمنان اهل بیت(ع) شناخت امام، پیروی و الگوگیری از او، سبب آشکار شدن زیبایی‌های اخلاقی می‌شود.

در حدیثی از پیامبر آمده است: «خوشا به حال آنکه قائم خاندان مرا درک کند، درحالی‌که پیش از دوران قیام به او و امامان قبل از او اقتدا کرده، از دشمنان ایشان، اعلام بیزاری کرده باشد. آنان دوستان و همراهان من و گرامی‎ترین امت من نزد من هستند».[۳]

داشتن اخلاق نیکو به همین لحاظ جامعه منتظر، برای هماهنگی با امام زمان در اهتمام به رعایت محاسن اخلاق، همه تلاش و وشش خود را به کار می‌گیرد.

در حدیثی از امام صادق علیه‌السلام آمده است: «من سره أن یکون من أصحاب القائم فلینتظر و لیعمل بالورع و محاسن الأخلاق و هو منتظر؛ هر کس دوست دارد از یاران قائم باشد، باید منتظر باشد و در حال انتظار به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید».[۴]

بینش و بصیرت درباره زمانه روشن‎بینی و آگاهی جامعه از محیط پیرامون خود برای انتظاری سازنده، یک ضرورت است؛ چراکه دوران غیبت، چالش‎هایی در پیش دارد که بی‌توجهی و غفلت از آنها به مثابه استقبال از خطر و پیروی از مدعیان دروغین و گرایش به عرفان‌های کاذب و لغزش در مسیر حقیقت است. شناخت زمان و موقعیت به‌ویژه از بُعد سیاسی ـ اجتماعی برای جامعه منتظر، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چراکه این شناخت، به نجات جامعه از فتنه‌های عصر غیبت کمک کرده، زمینه مقابله و مبارزه با مدعیان دروغین را فراهم می‌کند.

در حدیثی از امام صادق علیه‌السلام آمده است: «العالم بزمانه لاتهجم علیه اللّوابس؛ آن کس که از وضع زمان خود آگاه است، مورد هجوم «شبهات» قرار نمی‌‎گیرد».[۵]

پی‎نوشت‎ها ۱. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۱۲۲ ۲. احتجاج، طبرسی، ج۲، ص۶۵۶ ۳. کمال‎الدین، شیخ صدوق، ج۱، ص۵۳۵ ۴. الغیبة، نعمانی، ص۲۰۷ ۵. تحف‎العقول، ابن‌شعبه حرانی، ص۳۵۶؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۵، ص۲۷۰